Μια γλαφυρή προσομοίωση
του μεγάλου αγώνα του σπέρματος
και της περιπέτειας της σύλληψης,
με τα σπερματοζωάρια μεγενθυμένα στις διαστάσεις μας
Κάθε μέρα γεννιούνται 350.000 μωρά, όλα μοναδικά. Η στιγμή της σύλληψης, οπότε ένα σπερματοζωάριο ενώνεται με το ωάριο της μητέρας, είναι εκπληκτική. Αν κάποιο άλλο σπερματοζωάριο έφτανε πρώτο, τότε το μωρό θα ήταν κάποιος άλλος.
Τι κάνει λοιπόν, το σπερματοζωάριο που τα κατάφερε τόσο ξεχωριστό; Γιατί πέτυχε μόνο αυτό ανάμεσα σε δισεκατομμύρια άλλα;
Για το να μάθουμε θα ταξιδέψουμε μαζί ένα επικό ταξίδι μέσα στο ανθρώπινο σώμα και θα το κάνουμε φέρνοντας όλα τα σπερματοζωάρια στο δικό μας μέγεθος.
Για πρώτη φορά θα μπορέσουμε να εκτιμήσουμε το εκπληκτικό ταξίδι, που πρέπει να κάνει το σπερματοζωάριο στον δρόμο προς το ωάριο. Είναι μια από τις πιο συναρπαστικές ιστορίες της φύσης και ο λόγος, που είμαστε ζωντανοί. Ο θάνατος παραμονεύει σε κάθε στροφή. Δεν υπάρχει επιστροφή ούτε παράδοση και μονάχα ένας νικητής.
Η φύση
των σπερματοζωαρίων
Οι περισσότεροι άνδρες δεν
γνωρίζουν για το θαύμα μη-
χανικής, που κρύβουν στο
παντελόνι τους. Οι όρχεις
(βλ. εικόνα) είναι τρεις βαθ-
μοί δροσερότεροι από το
υπόλοιπο σώμα και με κάθε
χτύπο της καρδιάς παράγουν
χιλιάδες σπερματοζωάρια. Αυ-
τός λοιπόν, ο μικρός κόσμος
με τη φρενήρη δραστηριότη-
τα συναρπάζει την επιστήμη
της γονιμότητας.
Τα σπερματοζωάρια είναι μοναδικά, γιατί μοιάζουν με όλα τα ελεύθερα έμβια κύτταρα. Έχουν τη δική τους ζωή και μονάχα ένα σκοπό: να παραδώσουν το γενετικό υλικό από το αρσενικό στο θηλυκό μέσα από περίπλοκα περιβάλλοντα, που βρίσκονται και στα ανδρικά και στα γυναικεία αναπαραγωγικά συστήματα.
Τα σπερματοζωάρια πάνε παντού.
Tους αρέσουν κάποια πράγματα
και δεν συμπαθούν κάποια άλλα.
Είναι πολύ έξυπνα μικροσκοπικά
πλάσματα και είναι πολύ αστεία,
όταν τα παρακολουθείς στο εργα-
στήριο, γιατί κινούνται συνέχεια.
Ένας στρατός
από φρεσκοφτιαγμένο σπέρμα
Το σπερματοζωάριο έχει μήκος ένα
πεντακοσιοστό του χιλιοστού. Για
να διευκολύνουμε τα πράγματα,
ο dr Allan Pacey και μια ομάδα ει-
δικών συμφώνησαν να μας βοηθή-
σουν να τα μεγενθύνουμε, εκείνα
και τον κόσμο τους, περίπου 34.000 φορές.
Το πρώτο πράγμα, που ρωτήσαμε τους ειδικούς μας, ήταν απλό. Στον δικό μας κόσμο, όπου το σπέρμα έχει μέγεθος ανθρώπου, πώς θα έμοιαζε ένας όρχις;
θρώπου θα έπρεπε να βρούμε ένα κτήριο με όγκο 1.000 κυβικών μέτρων, δηλαδή 1.000 επί 1.000 επί 1.000 μέτρα.
Το κάναμε. Ας πάμε μέσα λοιπόν. Ένας στρατός από φρεσκοφτιαγμένο σπέρμα περιμένει μέσα στον γιγάντιο όρχι μας. Όπως και στην πραγματικότητα, το σπέρμα μας χωρίζεται κατά φύλο. Τα μισά δημιουργούν αγόρια και τα άλλα μισά, κορίτσια.
Οι πληροφορίες, που χρειά-
ζονται για να καθοριστεί το
φύλο, αποθηκεύονται στο
κεφάλι του σπερματοζωαρίου.
Εκεί βρίσκουμε το γενετικό
πακέτο, τα 23 χρωμοσώματα
του DNA μαζί με το χρωμόσω-
μα, που καθορίζει το φύλο, Χ
για το κορίτσι, Υ για το αγόρι.
Ακριβώς κάτω από το κεφάλι
υπάρχει μια μηχανή μιτοχον-
δρίων, που παράγουν ενέρ-
γεια για την ουρά, που προ-
ωθεί το σπερματοζωάριο.
Υπάρχουν πολλά εκατομμύ-
ρια σπερματοζωάρια. Φαντα-
στείτε το σαν ένα πολύ μεγά-
λο κτήριο με πολλά ασανσέρ και ανθρώπους, που σε ώρα αιχμής πηγαίνουν προς όλες τις κατευθύνσεις. Τα σπερματοζωάρια Χ και Υ παράγονται σχεδόν σε ίσες ποσότητες, τα αγόρια θεωρούνται πιο γρήγορα, αλλά τα κορίτσια ζουν περισσότερο.
Από την στιγμή, που δημιουργείται ένα σπερματοζωάριο, καταλήγει στην κορυφή του όρχεως, που λέγεται επιδιδυμίδα, έναν στενό σπειροειδή σωλήνα μήκους έξι μέτρων, που μπορεί να αποθηκεύσει πάνω από ένα δισεκατομμύριο σπερματοζωάρια.
Οι δύσκολες μάχες
που έρχονται
Φανταστείτε πώς είναι να εί-
σαι στριμωγμένος σε έναν
σκοτεινό σωλήνα μήκους
322 χιλιομέτρων χωρίς να
ξέρεις πότε και αν θα βγεις.
Εδώ είναι λοιπόν, που πρέ-
πει να περιμένει το σπέρμα
μας χωρίς να έχει ιδέα για
τα φοβερά, που θα ακολου-
θήσουν. Η μοίρα τους εξαρ-
τάται από γεγονότα, που εκ-
τυλίσσονται στον έξω κόσμο.
Σε αντίθεση με τα δισεκατομ-
μύρια σπερματοζωάρια, που
παράγονται συνεχώς στο σώ-
μα του άνδρα, η γυναίκα πα-
ράγει μόνο ένα ωάριο κάθε
μήνα. Το να φτάσει κανείς
σε αυτό δεν είναι εύκολο.
Η μάχη, που δίνουν τα σπερ-
ματοζωάρια, για να βρουν και
να γονιμοποιήσουν το ωάριο,
είναι ανελέητη. Όλα είναι εναντίον του σπέρματος. Δεν έχει καμιά βοήθεια από τα γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα. Εκατοντάδες εκατομμύρια σπερματοζωάρια κολυμπούν ασυγκράτητα, πολλά πεθαίνουν και υπάρχουν πολλά εμπόδια για να ξεπεράσουν. Πρέπει να περάσουν μέσα από περίπλοκα περιβάλλοντα. Είναι σαν πολεμική σύρραξη.
Από τη μεριά του σπερματοζωαρίου, το να φτάσεις στον κόλπο της γυναίκας είναι πολύ δύσκολο. Ο κύριος στόχος τους, ενώ βρίσκονται κάτω από ακατάπαυστες επιθέσεις του γυναικείου ανοσοποιητικού συστήματος είναι να φτάσουν ψηλά, στο πίσω μέρος του κόλπου κι από εκεί στον τράχηλο. Ο τράχηλος είναι ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, ένας σκοτεινός επικίνδυνος λαβύρινθος με αχαρτογράφητες σήραγγες. Το σπερματοζωάριο θα πρέπει να βρει τον δρόμο που οδηγεί στην μήτρα. Μια λάθος στροφή και τα περιμένει ένας αργός, μοναχικός θάνατος.
Στη μήτρα, το σπέρμα θα αναζητήσει μια πολύ στενή έξοδο σε μια αχανή και άγονη περιοχή, όπου για άλλη μια φορά, η άμυνα του γυναικείου σώματος θα περιμένει να τα εξοντώσει. Αργότερα, θα συναντήσει το ωάριο, όπου ο συγχρονισμός είναι το παν. Αν φτάσεις μια στιγμή νωρίτερα ή αργότερα είσαι καταδικασμένος. Το σπέρμα απέχει δευτερόλεπτα από τη συμμετοχή του σε μια από τις πιο συναρπαστικές εμπειρίες του ανθρώπινου σώματος.
Η εκτόξευση
Πώς είναι άραγε να προωθείσαι σε έναν στενό σωλήνα καλύπτοντας 24 χιλιόμετρα σε λιγότερο από δυο δευτερόλεπτα, είτε θέλεις είτε όχι; Για τα σπερματοζωάρια αυτή είναι μια τρελή, γρήγορη πορεία χωρίς επιστροφή προς την λήθη.
Δεν κολυμπούν, εξωθούνται από μυϊκές και περισταλτικές συσπάσεις. Από την μεριά του άνδρα είναι μια πολύ ευχάριστη εμπειρία. Αλλά ας δούμε πώς είναι από την μεριά του σπέρματος.
Το σπέρμα στο μικροσκόπιο
250 εκατομμύρια γενετικών μεταφορέων πρόκειται να εισβάλλουν στο σώμα της γυναίκας. Μέσα σε λεπτά οι περισσότεροι θα είναι νεκροί. Ποιες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας που έχει ένα σπερματοζωάριο; Υπάρχει κάτι, που μπορεί να κάνει ο άνδρας, για να βοηθήσει το σπέρμα του; Για να το μάθουμε χρειάζεται να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά μία ιεροτελεστία, στην οποία υπέβαλαν τον εαυτό τους από την ανακάλυψη του μικροσκοπίου άνδρες σαν τον dr Ρacey:
«Ήμουν ένας 25χρονος ερευνητής, όταν βρήκα το κουράγιο να πάρω δικό μου δείγμα σπέρματος και να το εξετάσω στο μικροσκόπιο. Θυμάμαι την πρώτη φορά, που κοίταξα στο μικροσκόπιο, έμεινα εμβρόντητος, σχεδόν έπεσα από την καρέκλα. Σηκώθηκα, περπάτησα και μετά επέστρεψα στο εργαστήριο. Το ξανακοίταξα και είπα: ”από εμένα προέρχεται αυτό;“. Ήταν ένα απίστευτο θέαμα».
Η εκπληκτική όψη του σπέρματος επίσημα ανακαλύφθηκε το 1677 από έναν ολλανδό ονόματι Antony van Leeuwenhoek. Ο νονός της μικροβιολογικής Leeuwenhoek, κατασκεύασε μερικά από τα πρώτα μικροσκόπια, που του πρόσφεραν τις πρώτες, ελαφρώς θολές εικόνες αυτών, που ονόμασε «μικροοργανισμούς». Πίστευε, ότι περιείχαν τον πυρήνα του ανθρώπου και μια ουρά με συνδέσμους, τένοντες και μύες. Αργότερα, οι πρώτοι μικροβιολόγοι πίστευαν, ότι μπορούσαν να δουν πλήρως σχηματισμένους μικροσκοπικούς ανθρώπους μέσα στο κεφάλι κάθε σπερματοζωαρίου.
Βάρος στην ποσότητα, όχι στην ποιότητα
Οι σύγχρονοι επιστήμονες φυσικά, έχουν πολύ καθαρότερη εικόνα. Η παραγωγή σπέρματος δίνει περισσότερο βάρος στην ποσότητα, παρά στην ποιότητα. Με μια προσεκτική ματιά στο υγρό εκσπερμάτισης καταλαβαίνουμε γιατί οι άνδρες χρειάζονται τόσο σπέρμα.
Από τα εκατομμύρια σπερματοζωαρίων, που εκσπερματίζονται, υπάρχει ένα τεράστιο φάσμα διαφορετικών τύπων. Αν κοιτούσαμε στο μικροσκόπιο θα βλέπαμε μερικά σπερματοζωάρια, που κινούνται με δυσκολία, απλά κάνουν συσπάσεις, ή μερικά, που μοιάζουν με νεκρά, και μπορεί να είναι. Αν κοιτούσαμε το σχήμα τους θα βλέπαμε μερικά με μεγάλο κεφάλι, κάποια με μικρό κεφάλι και κάποια με δυο κεφάλια. Σε ένα μέσο γόνιμο άνδρα μόνο το 18-20% του σπέρματός του θα έχει σωστό μέγεθος και σχήμα. Το υπόλοιπο 80% δεν θα τα καταφέρει.
Για να επιτύχει στην μεγάλη κούρσα του σπέρματος πρέπει να είναι όσο πιο φρέσκο και όσο πιο πολύ γίνεται. Το γερασμένο σπέρμα δεν θα τα καταφέρει ούτε στην αρχή και όπως θα αποσυντίθεται θα απελευθερώσει ουσίες, που μπορεί να βλάψουν το νεαρότερο σπέρμα.
Αυτό που δεν ισχύει είναι, ότι μια γυναίκα μπορεί να αρνηθεί στον άντρα της οποιαδήποτε εκσπερμάτιση για τρεις εβδομάδες μέχρι να ωριμάσει το σπέρμα βασιζόμενη στην παράδοξη ιδέα, ότι τότε το σπέρμα θα είναι δυνατό και σε τεράστιες ποσότητες. Αυτό θα ήταν λάθος. Είναι όμως σωστό να εκσπερματώνουμε όσο πιο συχνά γίνεται; Μάλλον όχι.
Αν ένας άνδρας εκσπερματώνει πολύ συχνά, η παραγωγή σπέρματος και η αποθήκη σπέρματος δεν θα περιέχουν αρκετά σπερματοζωάρια.
Πόσο συχνά λοιπόν, μπορεί ένα ζευγάρι να έχει σεξουαλική επαφή, έτσι ώστε το σπέρμα να διατηρείται σε φόρμα;
Αν ένα ζευγάρι έχει επαφή κάθε δύο-τρεις μέρες μέσα σε έναν μήνα κάποια στιγμή θα πετύχουν τις γόνιμες μέρες και θα έχουν περισσότερες πιθανότητες για σύλληψη.
Αχανής και δύσβατη
ορεινή περιοχή
Έτοιμο το σπέρμα ή όχι, τα
σπερματοζωάρια ξεκινούν
την περιπέτεια της σύλληψης
μέσα στον κόλπο. Ο σκοπός
τους είναι να βρουν την εί-
σοδο για τον τράχηλο, που
βρίσκεται ψηλά, στα πιο από-
μακρα σημεία του κόλπου.
Από την οπτική του σπερμα-
τοζωαρίου, ο κόλπος είναι
μια αχανής, ορεινή περιοχή.
Είναι μια τεράστια έκταση,
που αποπνέει δέος. Είναι ο-
κτώ χιλιόμετρα βαθιά και 3,2
χιλιόμετρα πλατιά με συμπαγή γιγαντιαία κολπικά τοιχώματα εκατέρωθεν, ύψους 1,6 χιλιομέτρων.
Εχθρικό περιβάλλον
Αφήνοντας πίσω την βαριά πανοπλία, που τα προστάτευε στην προσεδάφιση, έφτασε η ώρα των σπερματοζωαρίων να βρουν την έξοδο για τον τράχηλο της μήτρας. Η μεγάλη έφοδος ξεκίνησε. Όμως δεν είναι μόνο το περιβάλλον του κόλπου και η δική τους αδυναμία, που αποτελούν θανάσιμο κίνδυνο για τα σπερματοζωάρια.
Τα πάντα στον κόλπο λειτουρ-
γούν ενάντια στην επιβίωση
του σπέρματος και είναι θέμα
μόνο λίγων λεπτών το αν θα
ζήσει ή θα πεθάνει.
Το σπέρμα δέχεται επιθέσεις
από κάθε πλευρά. Η χρήση
λιπαντικών ή και σάλιου μπο-
ρεί να το σκοτώσει άμεσα.
Και το χειρότερα από όλα, εξ
αιτίας του γυναικείου ανοσο-
ποιητικού συστήματος ο κόλ-
πος είναι καλυμμένος με θανάσιμο οξύ. Τα οξέα βρίσκονται εκεί, για να σκοτώσουν κάθε δύναμη εισβολής και αυτό είναι σημαντικό, γιατί η γυναίκα θεωρεί το σπέρμα δύναμη εισβολής. Είναι ξένα κύτταρα, που μπορεί να προκαλέσουν ζημιά ή μόλυνση και το ανοσοποιητικό της πρέπει να το καταστρέψει.
Μέσα σε 30 λεπτά από την είσοδο στον κόλπο πάνω από το 99% του σπέρματος είναι νεκρό ή πρόκειται να πεθάνει. Για τους «σπερμανθρώπους» μας αυτή θα ήταν μια σκηνή καταστροφής.
Μερικά εκατομμύρια επιζώντες
συνεχίζουν να προελαύνουν
στη σκοτεινή πλευρά του κόλ-
που. Προσπαθούν απεγνωσμέ-
να να γλυτώσουν τη ζωή τους
φτάνοντας ψηλά, στον τράχη-
λο από πάνω τους. Όμως η εί-
σοδος δεν είναι προσβάσιμη.
Τώρα για να γλυτώσουν τον
αφανισμό, πρέπει να βοηθήσει
το σώμα της γυναίκας. Ας υπο-
θέσουμε, ότι έχει ωορρηξία, μια
διαδικασία που προκαλεί την έκ-
χυση οιστρογόνων στο σώμα της
μαλακώνοντας την σκληρή βλέννα, που φράζει τον τράχηλο. Η τραχηλική βλέννα θα στάξει μέσα στον κόλπο προσφέροντας ζωή στο σπέρμα για το επόμενο στάδιο του αγώνα.
Θανάσιμες ανεμόσκαλες
Πίσω στον κόσμο των «σπερ-
μανθρώπων», με τι θα έμοιαζε
αυτός ο αγώνας; Αν η ζωή
σας εξαρτιόταν από το σκαρ-
φάλωμα μιας ανεμόσκαλας;
Μιας ανεμόσκαλας, που έφτα-
νε ως τον ουρανό. Είναι μια
δύσκολη ανάβαση, που αψη-
φά την βαρύτητα και μόνο
ένα μικρό ποσοστό σπέρμα-
τος μπορεί να καταφέρει.
Για τα περίπου 60.000 σπερ-
ματοζωάρια είναι μπρος
γκρεμός και πίσω ρέμα.
Τώρα, πρέπει να υπομείνουν
τη δεύτερη φάση της απο-
στολής τους, τον τράχηλο.
Ο σκοπός εδώ είναι να πιέ-
σουν για τέσσερα εκατοστά
προς την άλλη μεριά και να
φτάσουν στον μεγάλο, ανοι-
χτό χώρο της μήτρας. Ακού-
γεται απλό, αλλά ας ρίξουμε
μια ματιά στον χώρο. Ο τράχηλος δεν αποτελεί καθόλου ευνοϊκό περιβάλλον για τα σπερματοζωάρια. Έχει σχηματισμένα δεκάδες χιλιάδες τούνελ, από τα οποία τα περισσότερα δεν οδηγούν πουθενά και μερικά χωρούν ένα και μόνο σπερματοζωάριο. Εδώ, τα περισσότερα σπερματοζωάρια –αν όχι όλα– θα συντριβούν, θα παγιδευτούν και τελικά θα αντιμετωπίσουν τον αργό θάνατό τους.
Η φύση έχει μια μέθοδο επιλογής στον τράχηλο. Επιλέγει μόνο το σπέρμα, που είναι καλά φτιαγμένο. Θα μπορούσα να είμαι εγώ ντυμένη σαν σπερματοζωάριο και να προσπαθώ να ανέβω μια σκάλα ύψους ενός χιλιομέτρου. Θα αψηφούσα την βαρύτητα και θα πήγαινα ενάντια στο ρεύμα και μόλις έφτανα στην κορυφή θα καταλάβαινα, ότι είχα ανέβει σε λάθος σκάλα και θα έπρεπε να είχα ανέβει σε μια άλλη.
Το σπέρμα μας πρέπει να ανέβει πολεμώντας ανάμεσα σε χιλιάδες μέσα από ένα παρανοϊκό, εφιαλτικό περιβάλλον. Μόλις το 1% του σπέρματος, που έφτασε στον τράχηλο, έχει ελπίδες να τα καταφέρει και να βγει ζωντανό.
«Όσο καλύτερες οι σεξουαλικές επαφές τόσο περισσότερες οι πιθανότητες σύλληψης. Ένα από τα πράγματα, που δεν καταλαβαίνουν οι άνδρες είναι, ότι όσο πιο ερεθισμένοι είναι τόσο περισσότερο θα είναι το σπέρμα. Έτσι αν έχουν ποιοτικές επαφές αφιερώνοντας πραγματικά χρόνο στο να κάνουν πιο καλή την επαφή και για τους δύο συντρόφους, αυτό θα ερεθίσει πιο πολύ τον άνδρα και θα εκσπερματώσει περισσότερο και πιο υγιές σπέρμα».
Ο ρόλος του γυναικείου οργασμού
Ωραίες θεωρίες, αλλά οι τελευταίες έρευνες δείχνουν, ότι ο γυναικείος οργασμός μπορεί να παίξει ενεργό ρόλο στην πορεία του σπέρματος.
Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι του 19ου αιώνα πίστευαν, ότι ο σκοπός του γυναικείου οργασμού ήταν να κρατήσει τη γυναίκα περισσότερη ώρα ξαπλωμένη μετά από την σεξουαλική επαφή διατηρώντας το σπέρμα στο σώμα της για μεγαλύτερες πιθανότητες σύλληψης.
Πιο πρόσφατα υποστηρίχθηκε, ότι ο γυναικείος οργασμός δημιουργεί πιο δυνατό δεσμό μεταξύ των εραστών, αυξάνοντας τις πιθανότητες να μείνει μαζί το ζευγάρι μετά από την γέννηση του παιδιού. Ωραίες θεωρίες, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία μέχρι σήμερα, που να υποστηρίξουν τη θεωρία, ότι ο γυναικείος οργασμός έχει κάποια λειτουργία μέχρι σήμερα.
«Συμβαίνει να είμαι οπαδός του γυναικείου οργασμού», λέει η dr Ellington,«τόσο από την πλευρά του ψυχολόγου όσο και από προσωπική μου άποψη. Αυτό που συμβαίνει κατά την διάρκεια του γυναικείου οργασμού είναι, ότι το pH του κόλπου ανεβαίνει, υπάρχουν μεταβολές στη συγκέντρωση σιδήρου και κάποιες συσπάσεις, που τραβούν το σπέρμα μέσα στο γυναικείο σώμα. Μερικοί άνθρωποι λανθασμένα νομίζουν, ότι ο γυναικείος οργασμός εμποδίζει τη σύλληψη, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία για αυτό. Μάλιστα τα στοιχεία υποδεικνύουν, ότι είναι μάλλον κάτι καλό».
Λίγες χιλιάδες έμειναν
Mέσα στην ανυποψίαστη γυναίκα εξελίσσεται ο μεγάλος αγώνας του σπέρματος. Ο στρατός των σπερματοζωαρίων μας, ασταμάτητος και πολυπληθής άνοιξε τον δρόμο του πολεμώντας στα βουνά του κόλπου και στριμώχτηκε μέσα στους στενούς δρόμους του τράχηλου. Για να φτάσει τόσο μακριά, χάθηκαν πολλές ζωές, τώρα απομένουν μόνο 3.000 σπερματοζωάρια. Είναι όμως σε φόρμα και δεν έχασαν τον δρόμο τους. Καθώς όμως, το γυναικείο ανοσοποιητικό σύστημα ετοιμάζεται να κινητοποιήσει τους επίλεκτους δολοφόνους του, ο μεγάλος αγώνας του σπέρματος πρόκειται να γίνει ακόμα πιο δύσκολος.
Επωφελής η ωορρηξία
«Το σπέρμα δεν έφτασε ως εκεί κατά τύχη, το μυαλό και το σώμα της γυναίκας κανόνισε, ώστε να βρεθεί εκεί. Έκανε επιλογές, που αφορούν τη ζωή της και την επιλογή συντρόφου και επέλεξε ανάμεσα σε αρσενικούς συντρόφους και σεξουαλικές συμπεριφορές κι έτσι κατέληξε εδώ. Η επιλογή των θηλυκών οδηγεί την εξέλιξη σε μεγάλο βαθμό».
Αντίθετα από τους άνδρες, που παράγουν εκατομμύρια σπερματοζωάρια κάθε μέρα, οι γυναίκες γεννιούνται με όλα τα ωάρια που χρειάζονται, περίπου ένα εκατομμύριο, μέχρι την εμμηνόπαυση, που φτάνουν στο μηδέν, αποτελώντας έτσι, τα πιο σημαντικά αγαθά στον φυσικό κόσμο.
Ένα υγιές γονιμοποιημένο ωάριο στην αγορά αξίζει πολλά χρήματα. Έτσι, ακόμη και με αυστηρά οικονομικούς όρους, ένα γόνιμο ωάριο είναι σπάνιο, πολύτιμο και μεγάλης χρηματικής αξίας. Τα ωάρια επιπλέον, είναι πολύτιμα, γιατί κάθε ένα εμφανίζεται για λίγες μόνο ημέρες κάθε μήνα.
Η έρευνα του κύκλου
της έμμηνης ρύσης των χορευτριών
Πολλά θηλυκά ζώα επωφελούνται από την ωορρηξία νοιώθοντας τον οίστρο. Τότε, η εμφάνισή τους, η μυρωδιά τους και η συμπεριφορά αλλάζει, για να «διαφημίσει» τη γονιμότητά τους.
Ο dr Μiller πιστεύει, ότι οι γυναίκες κάνουν το ίδιο: «Παλιά πιστευόταν, ότι οι άνθρωποι έχουν χάσει τον οίστρο τους. Ότι τα ανθρώπινα θηλυκά δεν έχουν οίστρο κατά την ωορρηξία κι ότι η μονογαμικότητά μας εμποδίζει τον οίστρο. Αλλά τελικά, νέες μελέτες δείχνουν, ότι οι γυναίκες παρουσιάζουν οίστρο. Εξυπηρετεί τον ίδιο σκοπό, όπως και στα υπόλοιπα θηλαστικά, είναι οι ίδιες ορμόνες, η ίδια ψυχολογία, όλα είναι εκεί κρυμμένα κάτω από την επιφάνεια του ανθρώπινου πολιτισμού».
Είναι λοιπόν, δυνατόν οι γυναίκες να έχουν οίστρο κάθε μήνα; Μήπως τα αναπαραγωγικά τους συστήματα ελέγχουν υποσυνείδητα τις πράξεις και τις αντιδράσεις των ανδρών; Ο dr Μiller έτσι πιστεύει και για να το αποδείξει αυτός και η ομάδα του διεξήγαγαν στο Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού μια εκπληκτική έρευνα σε μια «λέσχη» για άνδρες:
«Ξέρουμε, ότι το εισόδημα των χορευτριών έχει διακυμάνσεις. Έτσι, μας φάνηκε καλή ευκαιρία να ρωτήσουμε πόσα κέρδιζαν κάθε νύχτα, σε κάθε βάρδια και αν μπορούν να το συσχετίσουν με τον κύκλο της έμμηνου ρύσης τους. Σκεφτήκαμε, ότι αυτός ήταν ένας αρκετά έξυπνος τρόπος να ποσοτικοποιήσουμε τη γυναικεία γοητεία πάνω στους άνδρες».
Οι χορεύτριες παρείχαν στην ομάδα του Μiller πληροφορίες σχετικά με τα έσοδά τους και τους εμμηνορροϊκούς κύκλους για μια περίοδο 300 βαρδιών. Αυτό είναι ίσο με περίπου 5.000 χορούς για τους αρσενικούς πελάτες. Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά: «Έμεινα έκπληκτος από το πόσο δυνατές ήταν οι επιπτώσεις. Οι γυναίκες, που βρίσκονταν σε οίστρο, κέρδιζαν περίπου τα διπλά από όσα, όταν είχαν την περίοδό τους. Όταν είχαν ωορρηξία, ήταν πιο ελκυστικός προς τα αρσενικά, κέρδιζαν περισσότερα χρήματα και τις φώναζαν περισσότερο για προσωπικούς χορούς».
Η έρευνα του Μiller υποστηρίζει, ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της ωορρηξίας και της γοητείας, που ασκείται στους άνδρες. Εάν οι γυναίκες καθορίζουν υποσυνείδητα τις πράξεις των ανδρών μια φορά τον μήνα, τι πραγματικά, συμβαίνει;
«Είναι πιο ανοιχτές σεξουαλικά, έχουν μεγαλύτερη διάθεση και ενδιαφέρονται πιο πολύ για το σεξ, ντύνονται πιο αποκαλυπτικά, ο τόνος της φωνής τους είναι πιο ελκυστικός στους άνδρες, τα στήθη τους γίνονται πιο συμμετρικά. Η αναλογία μέσης-γλουτών αλλάζει, έτσι ώστε η μέση να δείχνει λεπτότερη. Επίσης, οι μυρωδιές αλλάζουν, ώστε να είναι πιο ελκυστικές για τους άνδρες κατά τη διάρκεια του οίστρου».
Ο δρόμος προς τις σάλπιγγες
Έτσι, με λίγη βοήθεια από τη δύναμη της ωορρηξίας, ο μεγάλος αγώνας του σπέρματος συνεχίζεται. Από τα 250 εκατομμύρια σπερματοζωάρια, που εισήλθαν στον κόλπο, μόνο τα 3.000 τα κατάφεραν μέσα από τη σκοτεινό εχθρικό περιβάλλον του τραχήλου και τώρα περνάνε σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον. Σαν ειδικός σπέρματος, ο dr Pacey ξέρει, ότι αν εγώ κι εσείς ήμασταν σπερματοζωάρια, η είσοδος στην μήτρα θα ήταν κάτι καταπληκτικό:
«Από την οπτική των σπερματοζωαρίων είναι μια αχανής πεδιάδα και πρέπει να πορευτούν μέσα από αυτήν, ώστε να βρουν την άκρη της, ένα μικρό άνοιγμα, που οδηγεί στις σάλπιγγες».
Σε ανθρώπινη κλίμακα, η μήτρα θα ήταν μια μεγάλη υπαίθρια περιοχή μήκους 3,2 χιλιομέτρων και πλάτους περίπου 0,8 χιλιομέτρων. Για να βρει το σπέρμα μας την είσοδο προς τις σάλπιγγες είναι σα να ψάχνουν βελόνα στα άχυρα. Για μια φορά θα τους σώσει η ωορρηξία.
«Η ωορρηξία προκύπτει από μια πλευρά κάθε σάλπιγγας ανά μήνα. Έτσι, οι φορές, που το ωάριο θα κατέβει από την αριστερή ωοθήκη, η μήτρα προτιμά να μεταφέρει το υλικό προς την αριστερή πλευρά. Έτσι, το σπέρμα οδηγείται σε μεγάλο βαθμό από αυτές τις μυϊκές συσπάσεις και περνά μέσα από την μήτρα σχετικά γρήγορα».
Ανοσοποιητικό σύστημα γυναίκας
εναντίον σπέρματος
Σε αυτό το ταξίδι τίποτα δεν
είναι τόσο εύκολο. Το σπέρ-
μα πρόκειται να ανακαλύψει,
ότι δεν είναι μόνο του και
πηγαίνει κατευθείαν σε μια
παγίδα.
«Ο βασικός σκοπός της μήτρας
είναι
να δέχεται το αναπτυσ-
σόμενο έμβρυο, εφόσον γονι-
μοποιηθεί το ωάριο. Δεν είναι
σχεδιασμένη για το σπέρμα ή
για κάτι άλλο. Θα περιέχει σί-
γουρα λευκοκύτταρα και η αν-
τίδραση του ανοσοποιητικού θα
είναι να προσπαθήσει να σκοτώ-
σει το σπέρμα, πριν φτάσει
στις σάλπιγγες».
Τα λευκοκύτταρα είναι οι δολο-
φόνοι του γυναικείου σώματος. Είναι κύτταρα, που παίρνουν εντολές από το ανοσοποιητικό σύστημα και μαζεύονται στη μήτρα κατά χιλιάδες με πρόθεση να σκοτώσουν.
«Σε σύγκριση με το σπέρμα, τα λευκοκύτταρα είναι μεγάλα κύτταρα και μόλις εντοπίσουν το σπέρμα, θα επιτεθούν, θα το περικυκλώσουν και αργά-αργά θα το αποσυνθέσουν».
Για το γυναικείο σώμα βέβαια, τα λευκοκύτταρα είναι υπέροχα και αναγκαία, καταπολεμούν τις ασθένειες και τις επικίνδυνες ξένες ουσίες. Αλλά ας φανταστούμε πώς θα ήταν από την οπτική του σπερματοζωαρίου. Για ακόμη μια φορά τα σπερματοζωάρια αποδεκατίζονται, καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας σκότωσε χιλιάδες.
«Πόρτα» οι σάλπιγγες
Μερικές δεκάδες τυχερών
φτάνουν στην είσοδο για
τις σάλπιγγες μόνο και μό-
νο, για να ανακαλύψουν,
ότι υπάρχει αυστηρή «πόρτα».
Τα σπερματοζωάρια πρέπει
να επιδείξουν κολυμβητικές
ικανότητες, για να καταφέ-
ρουν να περάσουν το σωλη-
νωτό κόμβο της μήτρας. Κά-
θε σπερματοζωάριο, που εκ-
δηλώνει διαφορετικό τρόπο κίνησης, αποκλείεται. Υπάρχει επίσης ένα σύστημα μοριακής αναγνώρισης. Μόνο τα σπερματοζωάρια με σωστή μοριακή δομή περνάνε.
Επιτέλους, κάποιο ευνοϊκό περιβάλλον!
Αντιμετώπισαν θάνατο και καταστροφή μέσα στην μητρική κοιλότητα, τα λευκοκύτταρα προσπάθησαν να τα σκοτώσουν στην πορεία και μόνο μερικά τυχερά σε σύγκριση με τα εκατομμύρια, που εκσπερματώθηκαν αρχικά, κατάφεραν να φτάσουν στις σάλπιγγες, όπου επιτέλους, συνάντησαν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για το σπέρμα.
Ο dr Ρacey εξηγεί: «Το περιβάλλον στις σάλπιγγες είναι πολύ βολικό για το σπέρμα. Είναι αυτό, το οποίο προσδοκούσαν τα σπερματοζωάρια κι είναι έτσι διαμορφωμένο, ώστε να διατηρεί την υγεία του σπέρματος και να μπορούν να αναπαυθούν».
Σύμφωνα με τη dr Εllington, «έχει θρεπτικά συστατικά, το σωστό pH και τη σωστή συγκέντρωση ιόντων και κάποια σπερματοζωάρια κυριολεκτικά δένονται και οι μεμβράνες τους αποκτούν στενή σχέση με τις σάλπιγγες παρέχοντας θρεπτικά συστατικά, που προστατεύουν το σπέρμα».
Οι επιστήμονες πιστεύουν, ότι χωρίς το ανοσοποιητικό σύστημα να προσπαθεί να τα σκοτώσει, το σπέρμα μπορεί να ζήσει αρμονικά στις σάλπιγγες για ώρες ακόμη και μέρες. Αλλά τελικά, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με σιγουριά. Στα πιο απομακρυσμένα μέρη του αναπαραγωγικού συστήματος οι σάλπιγγες είναι δύσκολο να μελετηθούν. Τόσο δύσκολο, που κάποιοι επιστήμονες είναι πρόθυμοι να κάνουν τα πάντα.
«Όταν δεν ήθελα να κάνω άλλα παιδιά», λέει η dr Εllington, «αποφάσισα να “δέσω” τις σάλπιγγές μου. Είπα στο γιατρό, ότι ήθελα να κάνω ένα πείραμα, στο οποίο θα είχα σεξουαλική επαφή πριν την επέμβαση και θα μου έκοβαν το τμήμα της σάλπιγγας, που αποθηκεύεται το σπέρμα, για να το εξετάσω σε ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και να μετρήσω τα σπερματοζωάρια. Ήταν αρκετά αστείο, γιατί καθώς συνερχόμουν από την αναισθησία ρώταγα συνέχεια: “Το έχουμε; Το έχουμε;”, γιατί κανείς δεν είχε επιχειρήσει κάτι τέτοιο μέχρι τότε. Μετρήσαμε περίπου 20 σπερματοζωάρια στις σάλπιγγές μου».
Χάρη στην αφοσίωσή της, τώρα έχουμε μια καθαρή αίσθηση, του τι συμβαίνει κατά το τελικό στάδιο του ταξιδιού προς το ωάριο. Ο στόχος του σπέρματος είναι να περιμένει το ωάριο να εμφανιστεί, να κολυμπήσει μέσα στο εξωτερικό περίβλημά του και να φτάσει πρώτο στον εσώτερο πυρήνα και να σφραγίσει τη νίκη του. Πώς όμως, θα γνωρίζουν, ότι το ωάριο ελευθερώθηκε από τον θύλακά του;
Υπάρχουν υποδοχείς, που κινούνται ανάμεσα στο ωάριο και το σπέρμα και τα σπερματοζωάρια «μυρίζουν» το ωάριο, διαισθάνονται πού είναι. Αυτό μπορούμε να το δούμε και με το σπέρμα στο εργαστήριο. Κατά την τεχνητή γονιμοποίηση τοποθετούμε ένα ωάριο μπροστά στα σπερματοζωάρια κι εκείνα αμέσως κατευθύνονται προς εκείνο, δεν περιφέρονται άσκοπα ελπίζοντας να το συναντήσουν, γνωρίζουν τι θέλουν να βρουν.
Πιστεύεται, ότι το σπέρμα περιμένει στις σάλπιγγες, για να εντοπίσει μια ακαταμάχητη οσμή, που δυναμώνει όσο το ωάριο πλησιάζει. Το ωάριο στρώνει το κόκκινο χαλί και λέει στο σπέρμα: «Από εδώ είναι, που θέλεις να πας, αυτό είναι το τέλος του ταξιδιού σου». Έτσι, αντί να κολυμπούν ανάποδα προς τη μήτρα, τα σπερματοζωάρια κατευθύνονται αμέσως προς τα επάνω και προς το ωάριο κι έτσι κερδίζεται το τελικό στάδιο του μεγάλου αγώνα του σπέρματος.
Ένας κέρδισε,
οι άλλοι πέθαναν
Η γυναίκα ίσως να μην έχει την παραμικρή ιδέα, αλλά ίσως είναι μερικά λεπτά από το να μείνει έγκυος. Ξεπερνώντας μεγάλα εμπόδια το σπέρμα πέρασε μέσα από το σώμα της και έφτασε σε μια από τις σάλπιγγες, όπου ευελπιστούμε, ότι θα περιμένει κάποιο ωάριο.
Ένας μικρός αριθμός τα κατάφερε, αλλά σε ανθρώπινη κλίμακα τι πρόκειται να συμβεί; Φανταστείτε έναν τελικό κολύμβησης Ολυμπιακών Αγώνων, όπου ο νικητής κερδίζει την αθανασία και οι υπόλοιποι σκοτώνονται.
Τα σήματα της οσμής, που ελευθερώθηκαν κατά την ωορρηξία, κάνουν το σπέρμα υπερδραστήριο δίνοντάς του την ικανότητα να γονιμοποιήσει το ωάριο. Μέχρι τώρα κολυμπούσαν σε ευθεία, αλλά τώρα το κολύμπι τους γίνεται πιο ακανόνιστο και η ουρά, τους δίνει δύναμη και ώθηση, για να περάσουν το εξωτερικό περίβλημα του ωαρίου.
Ξαφνικά, βρίσκονται 100% στο στόχο τους. Θέλουν να βρουν το ωάριο, να εισχωρήσουν μέσα του και είναι ένας αγώνας για τον τερματισμό. Μετά την ενεργοποίησή τους, τα σπερματοζωάρια πεθαίνουν μέσα σε μερικές ώρες, έτσι δεν υπάρχει επιστροφή.
Στην κλίμακα των «σπερμανθρώπων» το ωάριο απέχει περίπου 1,6 χιλιόμετρα. Αλλά, όπως μπορούν να καταθέσουν και οι αναπαραγωγικοί επιστήμονες, το ωάριο αποκαλύπτει ένα τελευταίο θανάσιμο εμπόδιο.
Η χρονική συγκυρία
Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε από τον μεγάλο αγώνα του σπέρματος είναι ο συγχρονισμός. Επειδή το ωάριο έχει περιορισμένο χρόνο ζωής.
Τι θα γίνει αν το ωάριο φτάσει νωρίτερα; Θα θέλαμε σπέρμα, που να μπορεί να ενεργοποιηθεί κάπως γρήγορα. Τι θα γινόταν αν το ωάριο έφτανε με μερικές ώρες ή μέρες καθυστέρηση; Τότε δεν θα θέλαμε το σπέρμα να ενεργοποιηθεί νωρίτερα, γιατί θα πέθαινε.
Έχοντας φτάσει ώρες πριν από το ωάριο μερικά σπερματοζωάρια έφτασαν στο τέρμα πέφτοντας στην άβυσσο πέρα από τις σάλπιγγες.
Δύο ηρωικά σπερματοζωάρια είναι ό,τι απέμεινε από 250 εκατομμύρια. Αυτά τα δύο, ένα Υ χρωμόσωμα αρσενικού γένους και ένα Χ χρωμόσωμα θηλυκού άφησαν τους όρχεις του άνδρα πριν από 14 ώρες. Άντεξαν σε ένα εκπληκτικό ταξίδι ενάντια σε δυσμενείς καταστάσεις και έφτασαν εδώ ακριβώς, τη σωστή στιγμή. Στα βάθη του αναπαραγωγικού συστήματος το ωάριο της γυναίκας περιμένει. Αν εγώ ή εσείς ήμασταν σπερματοζωάρια το ωάριο θα υψωνόταν τόσο ψηλά όσο ένα κτήριο δέκα ορόφων.
Κατά την διάρκεια του μεγάλου αγώνα, το σπέρμα υπέστη μεγάλη φθορά από το σημείο της εκσπερμάτωσης μέχρι τις σάλπιγγες. Μάλιστα, στο σημείο γονιμοποίησης του ωαρίου μπορεί να βρίσκονται ένα ή δύο ή τρία σπερματοζωάρια, αλλά ελάχιστα αγωνίζονται για το τελικό βραβείο. Τελικά, ένα σπερματοζωάριο θα χτυπήσει το εξωτερικό περίβλημα του ωαρίου και αυτή είναι η στιγμή που περίμεναν. Για να σιγουρέψει τη νίκη, αυτό που πρέπει να κάνει τώρα είναι να βρει έναν δρόμο προς τα μέσα.
Είσοδος και έκρηξη του κεφαλιού
Το σπέρμα κουβαλάει το γενετικό φορτίο, που πρέπει να παραδώσει, αλλά πρέπει να παραδοθεί μέσα στο ωάριο και με το που μπαίνει μέσα στο ωάριο, το κεφάλι του κυριολεκτικά εκρήγνυται.
Πάνω από το κεφάλι του σπερματοζωαρίου υπάρχει ένας σάκος με υγρά και με ένζυμα, που είναι πολύ σημαντικά σε αυτό το στάδιο της διαδικασίας. Απλά και μόνο ακουμπώντας το ωάριο, αυτός ο σάκος σπάει και τα ένζυμα διευκολύνουν το σπερματοζωάριο να διαπεράσει το περίβλημα του ωαρίου.
Ο μεγάλος αγώνας του σπέρ-
ματος κερδήθηκε. Το νικη-
φόρο ανδρικό σπερματοζωά-
ριο αποσυντίθεται άμεσα, κα-
θώς το γενετικό υλικό του
άνδρα ενώνεται με το DNA
της γυναίκας.
Έτσι, προκύπτει ο κομψός
χορός ανάμεσα στα ανδρικά
και γυναικεία χρωμοσώματα,
που ενώνονται κι έτσι ανακοι-
νώνουν επίσημα, ότι μια νέα ζωή έχει δημιουργηθεί κι ότι άρχισε η κατασκευή ενός νέου ατόμου.
Δεν πέθαναν μάταια
Πριν μόλις από 14 ώρες, εκατοντάδες εκατομμύρια σπερματοζωάρια ξεκίνησαν για την μεγαλύτερη περιπέτεια του φυσικού κόσμου, μια περιπέτεια, που κόστισε τις ζωές τους. Τι είναι λοιπόν αυτό, που κάνει το νικηφόρο σπερματοζωάριο ξεχωριστό; Γιατί πέτυχε μέσα από δισεκατομμύρια άλλα;
Ας σκεφτούμε τις πιθανότητες, που έχει ο καθένας μας να είναι εδώ, σε σύγκριση με τα εκατοντάδες εκατομμύρια σπερματοζωάρια, που έμειναν πίσω.
Θα μπορούσε να υπάρχει άλλος απόγονος στην θέση μας πιο έξυπνος, πιο όμορφος, αθλητικός, καλύτερος από κάθε άποψη. Αυτά, που δεν τα κατάφεραν, είτε δεν βρέθηκαν εκεί στην σωστή στιγμή ή δεν βρήκαν τον κόμβο της μήτρας ή ίσως να ενεργοποιήθηκαν πολύ νωρίς ή πολύ αργά.
Έτσι, βλέπουμε, ότι η τύχη έχει μεγάλο ρόλο στον καθορισμό του σπερματοζωαρίου, που τελικά θα γονιμοποιήσει το ωάριο.
Παρόλα αυτά, ούτε ένα σπερματοζωάριο ενάντια σε πιθανότητες τρισεκατομμυρίων προς ένα, δεν πέθανε μάταια. Έδωσαν τη ζωή τους, για να ξεκινήσει μια καινούρια μοναδική ζωή.
Σημείωση:
Το παραπάνω κείμενο αποτελείται από εκτεταμένα
απομαγνητοφωνημένα αποσπάσματα από την ταινία του Julian Jοnes,
καναδο-βρετανικής συμπαραγωγής με τίτλο: «Τhe great sperm race».
viaτου μεγάλου αγώνα του σπέρματος
και της περιπέτειας της σύλληψης,
με τα σπερματοζωάρια μεγενθυμένα στις διαστάσεις μας
1. Μεγεθυμένη εικόνα του σπέρματος στη σάλπιγγα.
2. Το σπέρμα που πλησιάζει ένα ωάριο.
3. Το σπερματοζωάριο προσπαθεί να γονιμοποιήσει το ωάριο.
4. Η στιγμή της γονιμοποίησης.
5. Το έμβρυο είναι 8 ημερών και συνδέεται σε ένα τοίχωμα της μήτρας.
6. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αρχίζει να αναπτύσσεται.
7. Στις 24 μέρες το έμβρυο δεν έχει ακόμη σκελετό, υπάρχει μόνο μια καρδιά.
8. Το έμβρυο είναι 6 εβδομάδων.
9. Στις 8 εβδομάδες, το έμβρυο είναι καλά προστατευμένο στον εμβρυϊκό σάκο και αναπτύσσεται ταχύτατα.
10. Στις 16 εβδομάδες. Το έμβρυο χρησιμοποιεί τα χέρια του για να εξερευνήσει το σώμα του.
11. Σε 18 εβδομάδες το έμβρυο είναι περίπου 14 εκατοστά και μπορεί τώρα να αντιληφθεί ήχους από τον έξω κόσμο.
12. Στις 36 εβδομάδες. Το μωρό είναι έτοιμο να δει τον κόσμο σε 4 εβδομάδες.
13. Οι τελευταίες 4 εβδομάδες στη μήτρα.
Κάθε μέρα γεννιούνται 350.000 μωρά, όλα μοναδικά. Η στιγμή της σύλληψης, οπότε ένα σπερματοζωάριο ενώνεται με το ωάριο της μητέρας, είναι εκπληκτική. Αν κάποιο άλλο σπερματοζωάριο έφτανε πρώτο, τότε το μωρό θα ήταν κάποιος άλλος.
Τι κάνει λοιπόν, το σπερματοζωάριο που τα κατάφερε τόσο ξεχωριστό; Γιατί πέτυχε μόνο αυτό ανάμεσα σε δισεκατομμύρια άλλα;
Για το να μάθουμε θα ταξιδέψουμε μαζί ένα επικό ταξίδι μέσα στο ανθρώπινο σώμα και θα το κάνουμε φέρνοντας όλα τα σπερματοζωάρια στο δικό μας μέγεθος.
Για πρώτη φορά θα μπορέσουμε να εκτιμήσουμε το εκπληκτικό ταξίδι, που πρέπει να κάνει το σπερματοζωάριο στον δρόμο προς το ωάριο. Είναι μια από τις πιο συναρπαστικές ιστορίες της φύσης και ο λόγος, που είμαστε ζωντανοί. Ο θάνατος παραμονεύει σε κάθε στροφή. Δεν υπάρχει επιστροφή ούτε παράδοση και μονάχα ένας νικητής.
Η φύση
των σπερματοζωαρίων
Οι περισσότεροι άνδρες δενγνωρίζουν για το θαύμα μη-
χανικής, που κρύβουν στο
παντελόνι τους. Οι όρχεις
(βλ. εικόνα) είναι τρεις βαθ-
μοί δροσερότεροι από το
υπόλοιπο σώμα και με κάθε
χτύπο της καρδιάς παράγουν
χιλιάδες σπερματοζωάρια. Αυ-
τός λοιπόν, ο μικρός κόσμος
με τη φρενήρη δραστηριότη-
τα συναρπάζει την επιστήμη
της γονιμότητας.
Τα σπερματοζωάρια είναι μοναδικά, γιατί μοιάζουν με όλα τα ελεύθερα έμβια κύτταρα. Έχουν τη δική τους ζωή και μονάχα ένα σκοπό: να παραδώσουν το γενετικό υλικό από το αρσενικό στο θηλυκό μέσα από περίπλοκα περιβάλλοντα, που βρίσκονται και στα ανδρικά και στα γυναικεία αναπαραγωγικά συστήματα.
Tους αρέσουν κάποια πράγματα
και δεν συμπαθούν κάποια άλλα.
Είναι πολύ έξυπνα μικροσκοπικά
πλάσματα και είναι πολύ αστεία,
όταν τα παρακολουθείς στο εργα-
στήριο, γιατί κινούνται συνέχεια.
Ένας στρατός
από φρεσκοφτιαγμένο σπέρμα
Το σπερματοζωάριο έχει μήκος ένα
πεντακοσιοστό του χιλιοστού. Για
να διευκολύνουμε τα πράγματα,
ο dr Allan Pacey και μια ομάδα ει-
δικών συμφώνησαν να μας βοηθή-
σουν να τα μεγενθύνουμε, εκείνα
και τον κόσμο τους, περίπου 34.000 φορές.
Το πρώτο πράγμα, που ρωτήσαμε τους ειδικούς μας, ήταν απλό. Στον δικό μας κόσμο, όπου το σπέρμα έχει μέγεθος ανθρώπου, πώς θα έμοιαζε ένας όρχις;
 | Ο dr Αllan Ρacey μας εξή- γησε, ότι ο όρχις είναι μια στρογγυλή και μακρόστε- νη κατασκευή. Αν τον κό- βαμε στην μέση και μετά σε λεπτές στρώσεις, στο μικροσκόπιο θα βλέπαμε μια σειρά από σωληνάρια, που θα παρομοίαζε κανείς με τους ορόφους σε ένα κτήριο. Αν παίρναμε ένα σπερματοζωάριο και το με- γενθύναμε σε μέγεθος αν- |
Το κάναμε. Ας πάμε μέσα λοιπόν. Ένας στρατός από φρεσκοφτιαγμένο σπέρμα περιμένει μέσα στον γιγάντιο όρχι μας. Όπως και στην πραγματικότητα, το σπέρμα μας χωρίζεται κατά φύλο. Τα μισά δημιουργούν αγόρια και τα άλλα μισά, κορίτσια.
Οι πληροφορίες, που χρειά-ζονται για να καθοριστεί το
φύλο, αποθηκεύονται στο
κεφάλι του σπερματοζωαρίου.
Εκεί βρίσκουμε το γενετικό
πακέτο, τα 23 χρωμοσώματα
του DNA μαζί με το χρωμόσω-
μα, που καθορίζει το φύλο, Χ
για το κορίτσι, Υ για το αγόρι.
Ακριβώς κάτω από το κεφάλι
υπάρχει μια μηχανή μιτοχον-
δρίων, που παράγουν ενέρ-
γεια για την ουρά, που προ-
ωθεί το σπερματοζωάριο.
Υπάρχουν πολλά εκατομμύ-
ρια σπερματοζωάρια. Φαντα-
στείτε το σαν ένα πολύ μεγά-
λο κτήριο με πολλά ασανσέρ και ανθρώπους, που σε ώρα αιχμής πηγαίνουν προς όλες τις κατευθύνσεις. Τα σπερματοζωάρια Χ και Υ παράγονται σχεδόν σε ίσες ποσότητες, τα αγόρια θεωρούνται πιο γρήγορα, αλλά τα κορίτσια ζουν περισσότερο.
Από την στιγμή, που δημιουργείται ένα σπερματοζωάριο, καταλήγει στην κορυφή του όρχεως, που λέγεται επιδιδυμίδα, έναν στενό σπειροειδή σωλήνα μήκους έξι μέτρων, που μπορεί να αποθηκεύσει πάνω από ένα δισεκατομμύριο σπερματοζωάρια.
Οι δύσκολες μάχες
που έρχονται
Φανταστείτε πώς είναι να εί-σαι στριμωγμένος σε έναν
σκοτεινό σωλήνα μήκους
322 χιλιομέτρων χωρίς να
ξέρεις πότε και αν θα βγεις.
Εδώ είναι λοιπόν, που πρέ-
πει να περιμένει το σπέρμα
μας χωρίς να έχει ιδέα για
τα φοβερά, που θα ακολου-
θήσουν. Η μοίρα τους εξαρ-
τάται από γεγονότα, που εκ-
τυλίσσονται στον έξω κόσμο.
Σε αντίθεση με τα δισεκατομ-μύρια σπερματοζωάρια, που
παράγονται συνεχώς στο σώ-
μα του άνδρα, η γυναίκα πα-
ράγει μόνο ένα ωάριο κάθε
μήνα. Το να φτάσει κανείς
σε αυτό δεν είναι εύκολο.
Η μάχη, που δίνουν τα σπερ-
ματοζωάρια, για να βρουν και
να γονιμοποιήσουν το ωάριο,
είναι ανελέητη. Όλα είναι εναντίον του σπέρματος. Δεν έχει καμιά βοήθεια από τα γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα. Εκατοντάδες εκατομμύρια σπερματοζωάρια κολυμπούν ασυγκράτητα, πολλά πεθαίνουν και υπάρχουν πολλά εμπόδια για να ξεπεράσουν. Πρέπει να περάσουν μέσα από περίπλοκα περιβάλλοντα. Είναι σαν πολεμική σύρραξη.
Από τη μεριά του σπερματοζωαρίου, το να φτάσεις στον κόλπο της γυναίκας είναι πολύ δύσκολο. Ο κύριος στόχος τους, ενώ βρίσκονται κάτω από ακατάπαυστες επιθέσεις του γυναικείου ανοσοποιητικού συστήματος είναι να φτάσουν ψηλά, στο πίσω μέρος του κόλπου κι από εκεί στον τράχηλο. Ο τράχηλος είναι ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, ένας σκοτεινός επικίνδυνος λαβύρινθος με αχαρτογράφητες σήραγγες. Το σπερματοζωάριο θα πρέπει να βρει τον δρόμο που οδηγεί στην μήτρα. Μια λάθος στροφή και τα περιμένει ένας αργός, μοναχικός θάνατος.
Στη μήτρα, το σπέρμα θα αναζητήσει μια πολύ στενή έξοδο σε μια αχανή και άγονη περιοχή, όπου για άλλη μια φορά, η άμυνα του γυναικείου σώματος θα περιμένει να τα εξοντώσει. Αργότερα, θα συναντήσει το ωάριο, όπου ο συγχρονισμός είναι το παν. Αν φτάσεις μια στιγμή νωρίτερα ή αργότερα είσαι καταδικασμένος. Το σπέρμα απέχει δευτερόλεπτα από τη συμμετοχή του σε μια από τις πιο συναρπαστικές εμπειρίες του ανθρώπινου σώματος.
Η εκτόξευση
Πώς είναι άραγε να προωθείσαι σε έναν στενό σωλήνα καλύπτοντας 24 χιλιόμετρα σε λιγότερο από δυο δευτερόλεπτα, είτε θέλεις είτε όχι; Για τα σπερματοζωάρια αυτή είναι μια τρελή, γρήγορη πορεία χωρίς επιστροφή προς την λήθη.
Δεν κολυμπούν, εξωθούνται από μυϊκές και περισταλτικές συσπάσεις. Από την μεριά του άνδρα είναι μια πολύ ευχάριστη εμπειρία. Αλλά ας δούμε πώς είναι από την μεριά του σπέρματος.
Το σπέρμα στο μικροσκόπιο
250 εκατομμύρια γενετικών μεταφορέων πρόκειται να εισβάλλουν στο σώμα της γυναίκας. Μέσα σε λεπτά οι περισσότεροι θα είναι νεκροί. Ποιες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας που έχει ένα σπερματοζωάριο; Υπάρχει κάτι, που μπορεί να κάνει ο άνδρας, για να βοηθήσει το σπέρμα του; Για να το μάθουμε χρειάζεται να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά μία ιεροτελεστία, στην οποία υπέβαλαν τον εαυτό τους από την ανακάλυψη του μικροσκοπίου άνδρες σαν τον dr Ρacey:
«Ήμουν ένας 25χρονος ερευνητής, όταν βρήκα το κουράγιο να πάρω δικό μου δείγμα σπέρματος και να το εξετάσω στο μικροσκόπιο. Θυμάμαι την πρώτη φορά, που κοίταξα στο μικροσκόπιο, έμεινα εμβρόντητος, σχεδόν έπεσα από την καρέκλα. Σηκώθηκα, περπάτησα και μετά επέστρεψα στο εργαστήριο. Το ξανακοίταξα και είπα: ”από εμένα προέρχεται αυτό;“. Ήταν ένα απίστευτο θέαμα».
Η εκπληκτική όψη του σπέρματος επίσημα ανακαλύφθηκε το 1677 από έναν ολλανδό ονόματι Antony van Leeuwenhoek. Ο νονός της μικροβιολογικής Leeuwenhoek, κατασκεύασε μερικά από τα πρώτα μικροσκόπια, που του πρόσφεραν τις πρώτες, ελαφρώς θολές εικόνες αυτών, που ονόμασε «μικροοργανισμούς». Πίστευε, ότι περιείχαν τον πυρήνα του ανθρώπου και μια ουρά με συνδέσμους, τένοντες και μύες. Αργότερα, οι πρώτοι μικροβιολόγοι πίστευαν, ότι μπορούσαν να δουν πλήρως σχηματισμένους μικροσκοπικούς ανθρώπους μέσα στο κεφάλι κάθε σπερματοζωαρίου.
Βάρος στην ποσότητα, όχι στην ποιότητα
Οι σύγχρονοι επιστήμονες φυσικά, έχουν πολύ καθαρότερη εικόνα. Η παραγωγή σπέρματος δίνει περισσότερο βάρος στην ποσότητα, παρά στην ποιότητα. Με μια προσεκτική ματιά στο υγρό εκσπερμάτισης καταλαβαίνουμε γιατί οι άνδρες χρειάζονται τόσο σπέρμα.
Από τα εκατομμύρια σπερματοζωαρίων, που εκσπερματίζονται, υπάρχει ένα τεράστιο φάσμα διαφορετικών τύπων. Αν κοιτούσαμε στο μικροσκόπιο θα βλέπαμε μερικά σπερματοζωάρια, που κινούνται με δυσκολία, απλά κάνουν συσπάσεις, ή μερικά, που μοιάζουν με νεκρά, και μπορεί να είναι. Αν κοιτούσαμε το σχήμα τους θα βλέπαμε μερικά με μεγάλο κεφάλι, κάποια με μικρό κεφάλι και κάποια με δυο κεφάλια. Σε ένα μέσο γόνιμο άνδρα μόνο το 18-20% του σπέρματός του θα έχει σωστό μέγεθος και σχήμα. Το υπόλοιπο 80% δεν θα τα καταφέρει.
Για να επιτύχει στην μεγάλη κούρσα του σπέρματος πρέπει να είναι όσο πιο φρέσκο και όσο πιο πολύ γίνεται. Το γερασμένο σπέρμα δεν θα τα καταφέρει ούτε στην αρχή και όπως θα αποσυντίθεται θα απελευθερώσει ουσίες, που μπορεί να βλάψουν το νεαρότερο σπέρμα.
Αυτό που δεν ισχύει είναι, ότι μια γυναίκα μπορεί να αρνηθεί στον άντρα της οποιαδήποτε εκσπερμάτιση για τρεις εβδομάδες μέχρι να ωριμάσει το σπέρμα βασιζόμενη στην παράδοξη ιδέα, ότι τότε το σπέρμα θα είναι δυνατό και σε τεράστιες ποσότητες. Αυτό θα ήταν λάθος. Είναι όμως σωστό να εκσπερματώνουμε όσο πιο συχνά γίνεται; Μάλλον όχι.
Αν ένας άνδρας εκσπερματώνει πολύ συχνά, η παραγωγή σπέρματος και η αποθήκη σπέρματος δεν θα περιέχουν αρκετά σπερματοζωάρια.
Πόσο συχνά λοιπόν, μπορεί ένα ζευγάρι να έχει σεξουαλική επαφή, έτσι ώστε το σπέρμα να διατηρείται σε φόρμα;
Αν ένα ζευγάρι έχει επαφή κάθε δύο-τρεις μέρες μέσα σε έναν μήνα κάποια στιγμή θα πετύχουν τις γόνιμες μέρες και θα έχουν περισσότερες πιθανότητες για σύλληψη.
Αχανής και δύσβατη
ορεινή περιοχή
Έτοιμο το σπέρμα ή όχι, τασπερματοζωάρια ξεκινούν
την περιπέτεια της σύλληψης
μέσα στον κόλπο. Ο σκοπός
τους είναι να βρουν την εί-
σοδο για τον τράχηλο, που
βρίσκεται ψηλά, στα πιο από-
μακρα σημεία του κόλπου.
Από την οπτική του σπερμα-
τοζωαρίου, ο κόλπος είναι
μια αχανής, ορεινή περιοχή.
Είναι μια τεράστια έκταση,
που αποπνέει δέος. Είναι ο-
κτώ χιλιόμετρα βαθιά και 3,2
χιλιόμετρα πλατιά με συμπαγή γιγαντιαία κολπικά τοιχώματα εκατέρωθεν, ύψους 1,6 χιλιομέτρων.
Εχθρικό περιβάλλον
Αφήνοντας πίσω την βαριά πανοπλία, που τα προστάτευε στην προσεδάφιση, έφτασε η ώρα των σπερματοζωαρίων να βρουν την έξοδο για τον τράχηλο της μήτρας. Η μεγάλη έφοδος ξεκίνησε. Όμως δεν είναι μόνο το περιβάλλον του κόλπου και η δική τους αδυναμία, που αποτελούν θανάσιμο κίνδυνο για τα σπερματοζωάρια.
Τα πάντα στον κόλπο λειτουρ-γούν ενάντια στην επιβίωση
του σπέρματος και είναι θέμα
μόνο λίγων λεπτών το αν θα
ζήσει ή θα πεθάνει.
Το σπέρμα δέχεται επιθέσεις
από κάθε πλευρά. Η χρήση
λιπαντικών ή και σάλιου μπο-
ρεί να το σκοτώσει άμεσα.
Και το χειρότερα από όλα, εξ
αιτίας του γυναικείου ανοσο-
ποιητικού συστήματος ο κόλ-
πος είναι καλυμμένος με θανάσιμο οξύ. Τα οξέα βρίσκονται εκεί, για να σκοτώσουν κάθε δύναμη εισβολής και αυτό είναι σημαντικό, γιατί η γυναίκα θεωρεί το σπέρμα δύναμη εισβολής. Είναι ξένα κύτταρα, που μπορεί να προκαλέσουν ζημιά ή μόλυνση και το ανοσοποιητικό της πρέπει να το καταστρέψει.
Μέσα σε 30 λεπτά από την είσοδο στον κόλπο πάνω από το 99% του σπέρματος είναι νεκρό ή πρόκειται να πεθάνει. Για τους «σπερμανθρώπους» μας αυτή θα ήταν μια σκηνή καταστροφής.
Μερικά εκατομμύρια επιζώντες
στη σκοτεινή πλευρά του κόλ-
που. Προσπαθούν απεγνωσμέ-
να να γλυτώσουν τη ζωή τους
φτάνοντας ψηλά, στον τράχη-
λο από πάνω τους. Όμως η εί-
σοδος δεν είναι προσβάσιμη.
Τώρα για να γλυτώσουν τον
αφανισμό, πρέπει να βοηθήσει
το σώμα της γυναίκας. Ας υπο-
θέσουμε, ότι έχει ωορρηξία, μια
διαδικασία που προκαλεί την έκ-
χυση οιστρογόνων στο σώμα της
μαλακώνοντας την σκληρή βλέννα, που φράζει τον τράχηλο. Η τραχηλική βλέννα θα στάξει μέσα στον κόλπο προσφέροντας ζωή στο σπέρμα για το επόμενο στάδιο του αγώνα.
Θανάσιμες ανεμόσκαλες
Πίσω στον κόσμο των «σπερ-μανθρώπων», με τι θα έμοιαζε
αυτός ο αγώνας; Αν η ζωή
σας εξαρτιόταν από το σκαρ-
φάλωμα μιας ανεμόσκαλας;
Μιας ανεμόσκαλας, που έφτα-
νε ως τον ουρανό. Είναι μια
δύσκολη ανάβαση, που αψη-
φά την βαρύτητα και μόνο
ένα μικρό ποσοστό σπέρμα-
τος μπορεί να καταφέρει.
Για τα περίπου 60.000 σπερ-
ματοζωάρια είναι μπροςγκρεμός και πίσω ρέμα.
Τώρα, πρέπει να υπομείνουν
τη δεύτερη φάση της απο-
στολής τους, τον τράχηλο.
Ο σκοπός εδώ είναι να πιέ-
σουν για τέσσερα εκατοστά
προς την άλλη μεριά και να
φτάσουν στον μεγάλο, ανοι-
χτό χώρο της μήτρας. Ακού-
γεται απλό, αλλά ας ρίξουμε
μια ματιά στον χώρο. Ο τράχηλος δεν αποτελεί καθόλου ευνοϊκό περιβάλλον για τα σπερματοζωάρια. Έχει σχηματισμένα δεκάδες χιλιάδες τούνελ, από τα οποία τα περισσότερα δεν οδηγούν πουθενά και μερικά χωρούν ένα και μόνο σπερματοζωάριο. Εδώ, τα περισσότερα σπερματοζωάρια –αν όχι όλα– θα συντριβούν, θα παγιδευτούν και τελικά θα αντιμετωπίσουν τον αργό θάνατό τους.
Η φύση έχει μια μέθοδο επιλογής στον τράχηλο. Επιλέγει μόνο το σπέρμα, που είναι καλά φτιαγμένο. Θα μπορούσα να είμαι εγώ ντυμένη σαν σπερματοζωάριο και να προσπαθώ να ανέβω μια σκάλα ύψους ενός χιλιομέτρου. Θα αψηφούσα την βαρύτητα και θα πήγαινα ενάντια στο ρεύμα και μόλις έφτανα στην κορυφή θα καταλάβαινα, ότι είχα ανέβει σε λάθος σκάλα και θα έπρεπε να είχα ανέβει σε μια άλλη.
Το σπέρμα μας πρέπει να ανέβει πολεμώντας ανάμεσα σε χιλιάδες μέσα από ένα παρανοϊκό, εφιαλτικό περιβάλλον. Μόλις το 1% του σπέρματος, που έφτασε στον τράχηλο, έχει ελπίδες να τα καταφέρει και να βγει ζωντανό.
 | Σχέση σεξ και απόδοσης σπέρματος Μπορεί όμως η απόδοση του σπέρματος του άνδρα να επηρεάζεται από την απόδοσή του στο κρεβάτι; Έτσι πιστεύει η dr Joanna Εllington. Ένα μέσο γόνιμο ζευγάρι έχει μiα στις πέντε πιθανότητες να συλλάβει κάθε μήνα και κατ΄εκτίμησή της, η επιτυχία εξαρτάται από την ποιότητα των επαφών, που έχουν: |
«Όσο καλύτερες οι σεξουαλικές επαφές τόσο περισσότερες οι πιθανότητες σύλληψης. Ένα από τα πράγματα, που δεν καταλαβαίνουν οι άνδρες είναι, ότι όσο πιο ερεθισμένοι είναι τόσο περισσότερο θα είναι το σπέρμα. Έτσι αν έχουν ποιοτικές επαφές αφιερώνοντας πραγματικά χρόνο στο να κάνουν πιο καλή την επαφή και για τους δύο συντρόφους, αυτό θα ερεθίσει πιο πολύ τον άνδρα και θα εκσπερματώσει περισσότερο και πιο υγιές σπέρμα».
Ο ρόλος του γυναικείου οργασμού
Ωραίες θεωρίες, αλλά οι τελευταίες έρευνες δείχνουν, ότι ο γυναικείος οργασμός μπορεί να παίξει ενεργό ρόλο στην πορεία του σπέρματος.
Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι του 19ου αιώνα πίστευαν, ότι ο σκοπός του γυναικείου οργασμού ήταν να κρατήσει τη γυναίκα περισσότερη ώρα ξαπλωμένη μετά από την σεξουαλική επαφή διατηρώντας το σπέρμα στο σώμα της για μεγαλύτερες πιθανότητες σύλληψης.
Πιο πρόσφατα υποστηρίχθηκε, ότι ο γυναικείος οργασμός δημιουργεί πιο δυνατό δεσμό μεταξύ των εραστών, αυξάνοντας τις πιθανότητες να μείνει μαζί το ζευγάρι μετά από την γέννηση του παιδιού. Ωραίες θεωρίες, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία μέχρι σήμερα, που να υποστηρίξουν τη θεωρία, ότι ο γυναικείος οργασμός έχει κάποια λειτουργία μέχρι σήμερα.
«Συμβαίνει να είμαι οπαδός του γυναικείου οργασμού», λέει η dr Ellington,«τόσο από την πλευρά του ψυχολόγου όσο και από προσωπική μου άποψη. Αυτό που συμβαίνει κατά την διάρκεια του γυναικείου οργασμού είναι, ότι το pH του κόλπου ανεβαίνει, υπάρχουν μεταβολές στη συγκέντρωση σιδήρου και κάποιες συσπάσεις, που τραβούν το σπέρμα μέσα στο γυναικείο σώμα. Μερικοί άνθρωποι λανθασμένα νομίζουν, ότι ο γυναικείος οργασμός εμποδίζει τη σύλληψη, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία για αυτό. Μάλιστα τα στοιχεία υποδεικνύουν, ότι είναι μάλλον κάτι καλό».
Λίγες χιλιάδες έμειναν
Mέσα στην ανυποψίαστη γυναίκα εξελίσσεται ο μεγάλος αγώνας του σπέρματος. Ο στρατός των σπερματοζωαρίων μας, ασταμάτητος και πολυπληθής άνοιξε τον δρόμο του πολεμώντας στα βουνά του κόλπου και στριμώχτηκε μέσα στους στενούς δρόμους του τράχηλου. Για να φτάσει τόσο μακριά, χάθηκαν πολλές ζωές, τώρα απομένουν μόνο 3.000 σπερματοζωάρια. Είναι όμως σε φόρμα και δεν έχασαν τον δρόμο τους. Καθώς όμως, το γυναικείο ανοσοποιητικό σύστημα ετοιμάζεται να κινητοποιήσει τους επίλεκτους δολοφόνους του, ο μεγάλος αγώνας του σπέρματος πρόκειται να γίνει ακόμα πιο δύσκολος.
Επωφελής η ωορρηξία
 | Η περιπέτεια συνεχίζεται κυ- ρίως, λόγω της γυναίκας, που έχει ωορρηξία. Είναι λοιπόν σύμπτωση, που το ζευγάρι ήλθε σε επαφή αυ- τή τη στιγμή, κατά την δι- άρκεια της πιο γόνιμης και φιλικής προς το σπέρμα, πε- ριόδου; Ο εξελικτικός βιολό- γος dr Geοffrey Μiller δεν πιστεύει κάτι τέτοιο. Γι’ αυ- τόν τίποτε δεν είναι τυχαίο: |
«Το σπέρμα δεν έφτασε ως εκεί κατά τύχη, το μυαλό και το σώμα της γυναίκας κανόνισε, ώστε να βρεθεί εκεί. Έκανε επιλογές, που αφορούν τη ζωή της και την επιλογή συντρόφου και επέλεξε ανάμεσα σε αρσενικούς συντρόφους και σεξουαλικές συμπεριφορές κι έτσι κατέληξε εδώ. Η επιλογή των θηλυκών οδηγεί την εξέλιξη σε μεγάλο βαθμό».
Αντίθετα από τους άνδρες, που παράγουν εκατομμύρια σπερματοζωάρια κάθε μέρα, οι γυναίκες γεννιούνται με όλα τα ωάρια που χρειάζονται, περίπου ένα εκατομμύριο, μέχρι την εμμηνόπαυση, που φτάνουν στο μηδέν, αποτελώντας έτσι, τα πιο σημαντικά αγαθά στον φυσικό κόσμο.
Ένα υγιές γονιμοποιημένο ωάριο στην αγορά αξίζει πολλά χρήματα. Έτσι, ακόμη και με αυστηρά οικονομικούς όρους, ένα γόνιμο ωάριο είναι σπάνιο, πολύτιμο και μεγάλης χρηματικής αξίας. Τα ωάρια επιπλέον, είναι πολύτιμα, γιατί κάθε ένα εμφανίζεται για λίγες μόνο ημέρες κάθε μήνα.
Η έρευνα του κύκλου
της έμμηνης ρύσης των χορευτριών
Πολλά θηλυκά ζώα επωφελούνται από την ωορρηξία νοιώθοντας τον οίστρο. Τότε, η εμφάνισή τους, η μυρωδιά τους και η συμπεριφορά αλλάζει, για να «διαφημίσει» τη γονιμότητά τους.
Ο dr Μiller πιστεύει, ότι οι γυναίκες κάνουν το ίδιο: «Παλιά πιστευόταν, ότι οι άνθρωποι έχουν χάσει τον οίστρο τους. Ότι τα ανθρώπινα θηλυκά δεν έχουν οίστρο κατά την ωορρηξία κι ότι η μονογαμικότητά μας εμποδίζει τον οίστρο. Αλλά τελικά, νέες μελέτες δείχνουν, ότι οι γυναίκες παρουσιάζουν οίστρο. Εξυπηρετεί τον ίδιο σκοπό, όπως και στα υπόλοιπα θηλαστικά, είναι οι ίδιες ορμόνες, η ίδια ψυχολογία, όλα είναι εκεί κρυμμένα κάτω από την επιφάνεια του ανθρώπινου πολιτισμού».
Είναι λοιπόν, δυνατόν οι γυναίκες να έχουν οίστρο κάθε μήνα; Μήπως τα αναπαραγωγικά τους συστήματα ελέγχουν υποσυνείδητα τις πράξεις και τις αντιδράσεις των ανδρών; Ο dr Μiller έτσι πιστεύει και για να το αποδείξει αυτός και η ομάδα του διεξήγαγαν στο Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού μια εκπληκτική έρευνα σε μια «λέσχη» για άνδρες:
«Ξέρουμε, ότι το εισόδημα των χορευτριών έχει διακυμάνσεις. Έτσι, μας φάνηκε καλή ευκαιρία να ρωτήσουμε πόσα κέρδιζαν κάθε νύχτα, σε κάθε βάρδια και αν μπορούν να το συσχετίσουν με τον κύκλο της έμμηνου ρύσης τους. Σκεφτήκαμε, ότι αυτός ήταν ένας αρκετά έξυπνος τρόπος να ποσοτικοποιήσουμε τη γυναικεία γοητεία πάνω στους άνδρες».
Οι χορεύτριες παρείχαν στην ομάδα του Μiller πληροφορίες σχετικά με τα έσοδά τους και τους εμμηνορροϊκούς κύκλους για μια περίοδο 300 βαρδιών. Αυτό είναι ίσο με περίπου 5.000 χορούς για τους αρσενικούς πελάτες. Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά: «Έμεινα έκπληκτος από το πόσο δυνατές ήταν οι επιπτώσεις. Οι γυναίκες, που βρίσκονταν σε οίστρο, κέρδιζαν περίπου τα διπλά από όσα, όταν είχαν την περίοδό τους. Όταν είχαν ωορρηξία, ήταν πιο ελκυστικός προς τα αρσενικά, κέρδιζαν περισσότερα χρήματα και τις φώναζαν περισσότερο για προσωπικούς χορούς».
Η έρευνα του Μiller υποστηρίζει, ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της ωορρηξίας και της γοητείας, που ασκείται στους άνδρες. Εάν οι γυναίκες καθορίζουν υποσυνείδητα τις πράξεις των ανδρών μια φορά τον μήνα, τι πραγματικά, συμβαίνει;
«Είναι πιο ανοιχτές σεξουαλικά, έχουν μεγαλύτερη διάθεση και ενδιαφέρονται πιο πολύ για το σεξ, ντύνονται πιο αποκαλυπτικά, ο τόνος της φωνής τους είναι πιο ελκυστικός στους άνδρες, τα στήθη τους γίνονται πιο συμμετρικά. Η αναλογία μέσης-γλουτών αλλάζει, έτσι ώστε η μέση να δείχνει λεπτότερη. Επίσης, οι μυρωδιές αλλάζουν, ώστε να είναι πιο ελκυστικές για τους άνδρες κατά τη διάρκεια του οίστρου».
Ο δρόμος προς τις σάλπιγγες
Έτσι, με λίγη βοήθεια από τη δύναμη της ωορρηξίας, ο μεγάλος αγώνας του σπέρματος συνεχίζεται. Από τα 250 εκατομμύρια σπερματοζωάρια, που εισήλθαν στον κόλπο, μόνο τα 3.000 τα κατάφεραν μέσα από τη σκοτεινό εχθρικό περιβάλλον του τραχήλου και τώρα περνάνε σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον. Σαν ειδικός σπέρματος, ο dr Pacey ξέρει, ότι αν εγώ κι εσείς ήμασταν σπερματοζωάρια, η είσοδος στην μήτρα θα ήταν κάτι καταπληκτικό:
«Από την οπτική των σπερματοζωαρίων είναι μια αχανής πεδιάδα και πρέπει να πορευτούν μέσα από αυτήν, ώστε να βρουν την άκρη της, ένα μικρό άνοιγμα, που οδηγεί στις σάλπιγγες».
Σε ανθρώπινη κλίμακα, η μήτρα θα ήταν μια μεγάλη υπαίθρια περιοχή μήκους 3,2 χιλιομέτρων και πλάτους περίπου 0,8 χιλιομέτρων. Για να βρει το σπέρμα μας την είσοδο προς τις σάλπιγγες είναι σα να ψάχνουν βελόνα στα άχυρα. Για μια φορά θα τους σώσει η ωορρηξία.
«Η ωορρηξία προκύπτει από μια πλευρά κάθε σάλπιγγας ανά μήνα. Έτσι, οι φορές, που το ωάριο θα κατέβει από την αριστερή ωοθήκη, η μήτρα προτιμά να μεταφέρει το υλικό προς την αριστερή πλευρά. Έτσι, το σπέρμα οδηγείται σε μεγάλο βαθμό από αυτές τις μυϊκές συσπάσεις και περνά μέσα από την μήτρα σχετικά γρήγορα».
Ανοσοποιητικό σύστημα γυναίκας
εναντίον σπέρματος
είναι τόσο εύκολο. Το σπέρ-
μα πρόκειται να ανακαλύψει,
ότι δεν είναι μόνο του και
πηγαίνει κατευθείαν σε μια
παγίδα.
«Ο βασικός σκοπός της μήτρας
είναι
να δέχεται το αναπτυσ-σόμενο έμβρυο, εφόσον γονι-
μοποιηθεί το ωάριο. Δεν είναι
σχεδιασμένη για το σπέρμα ή
για κάτι άλλο. Θα περιέχει σί-
γουρα λευκοκύτταρα και η αν-
τίδραση του ανοσοποιητικού θα
είναι να προσπαθήσει να σκοτώ-
σει το σπέρμα, πριν φτάσει
στις σάλπιγγες».
Τα λευκοκύτταρα είναι οι δολο-
φόνοι του γυναικείου σώματος. Είναι κύτταρα, που παίρνουν εντολές από το ανοσοποιητικό σύστημα και μαζεύονται στη μήτρα κατά χιλιάδες με πρόθεση να σκοτώσουν.
«Σε σύγκριση με το σπέρμα, τα λευκοκύτταρα είναι μεγάλα κύτταρα και μόλις εντοπίσουν το σπέρμα, θα επιτεθούν, θα το περικυκλώσουν και αργά-αργά θα το αποσυνθέσουν».
Για το γυναικείο σώμα βέβαια, τα λευκοκύτταρα είναι υπέροχα και αναγκαία, καταπολεμούν τις ασθένειες και τις επικίνδυνες ξένες ουσίες. Αλλά ας φανταστούμε πώς θα ήταν από την οπτική του σπερματοζωαρίου. Για ακόμη μια φορά τα σπερματοζωάρια αποδεκατίζονται, καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας σκότωσε χιλιάδες.
«Πόρτα» οι σάλπιγγες
Μερικές δεκάδες τυχερώνφτάνουν στην είσοδο για
τις σάλπιγγες μόνο και μό-
νο, για να ανακαλύψουν,
ότι υπάρχει αυστηρή «πόρτα».
Τα σπερματοζωάρια πρέπει
να επιδείξουν κολυμβητικές
ικανότητες, για να καταφέ-
ρουν να περάσουν το σωλη-
νωτό κόμβο της μήτρας. Κά-
θε σπερματοζωάριο, που εκ-
δηλώνει διαφορετικό τρόπο κίνησης, αποκλείεται. Υπάρχει επίσης ένα σύστημα μοριακής αναγνώρισης. Μόνο τα σπερματοζωάρια με σωστή μοριακή δομή περνάνε.
Επιτέλους, κάποιο ευνοϊκό περιβάλλον!
Αντιμετώπισαν θάνατο και καταστροφή μέσα στην μητρική κοιλότητα, τα λευκοκύτταρα προσπάθησαν να τα σκοτώσουν στην πορεία και μόνο μερικά τυχερά σε σύγκριση με τα εκατομμύρια, που εκσπερματώθηκαν αρχικά, κατάφεραν να φτάσουν στις σάλπιγγες, όπου επιτέλους, συνάντησαν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για το σπέρμα.
Ο dr Ρacey εξηγεί: «Το περιβάλλον στις σάλπιγγες είναι πολύ βολικό για το σπέρμα. Είναι αυτό, το οποίο προσδοκούσαν τα σπερματοζωάρια κι είναι έτσι διαμορφωμένο, ώστε να διατηρεί την υγεία του σπέρματος και να μπορούν να αναπαυθούν».
Σύμφωνα με τη dr Εllington, «έχει θρεπτικά συστατικά, το σωστό pH και τη σωστή συγκέντρωση ιόντων και κάποια σπερματοζωάρια κυριολεκτικά δένονται και οι μεμβράνες τους αποκτούν στενή σχέση με τις σάλπιγγες παρέχοντας θρεπτικά συστατικά, που προστατεύουν το σπέρμα».
Οι επιστήμονες πιστεύουν, ότι χωρίς το ανοσοποιητικό σύστημα να προσπαθεί να τα σκοτώσει, το σπέρμα μπορεί να ζήσει αρμονικά στις σάλπιγγες για ώρες ακόμη και μέρες. Αλλά τελικά, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με σιγουριά. Στα πιο απομακρυσμένα μέρη του αναπαραγωγικού συστήματος οι σάλπιγγες είναι δύσκολο να μελετηθούν. Τόσο δύσκολο, που κάποιοι επιστήμονες είναι πρόθυμοι να κάνουν τα πάντα.
«Όταν δεν ήθελα να κάνω άλλα παιδιά», λέει η dr Εllington, «αποφάσισα να “δέσω” τις σάλπιγγές μου. Είπα στο γιατρό, ότι ήθελα να κάνω ένα πείραμα, στο οποίο θα είχα σεξουαλική επαφή πριν την επέμβαση και θα μου έκοβαν το τμήμα της σάλπιγγας, που αποθηκεύεται το σπέρμα, για να το εξετάσω σε ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και να μετρήσω τα σπερματοζωάρια. Ήταν αρκετά αστείο, γιατί καθώς συνερχόμουν από την αναισθησία ρώταγα συνέχεια: “Το έχουμε; Το έχουμε;”, γιατί κανείς δεν είχε επιχειρήσει κάτι τέτοιο μέχρι τότε. Μετρήσαμε περίπου 20 σπερματοζωάρια στις σάλπιγγές μου».
Χάρη στην αφοσίωσή της, τώρα έχουμε μια καθαρή αίσθηση, του τι συμβαίνει κατά το τελικό στάδιο του ταξιδιού προς το ωάριο. Ο στόχος του σπέρματος είναι να περιμένει το ωάριο να εμφανιστεί, να κολυμπήσει μέσα στο εξωτερικό περίβλημά του και να φτάσει πρώτο στον εσώτερο πυρήνα και να σφραγίσει τη νίκη του. Πώς όμως, θα γνωρίζουν, ότι το ωάριο ελευθερώθηκε από τον θύλακά του;
Υπάρχουν υποδοχείς, που κινούνται ανάμεσα στο ωάριο και το σπέρμα και τα σπερματοζωάρια «μυρίζουν» το ωάριο, διαισθάνονται πού είναι. Αυτό μπορούμε να το δούμε και με το σπέρμα στο εργαστήριο. Κατά την τεχνητή γονιμοποίηση τοποθετούμε ένα ωάριο μπροστά στα σπερματοζωάρια κι εκείνα αμέσως κατευθύνονται προς εκείνο, δεν περιφέρονται άσκοπα ελπίζοντας να το συναντήσουν, γνωρίζουν τι θέλουν να βρουν.
Πιστεύεται, ότι το σπέρμα περιμένει στις σάλπιγγες, για να εντοπίσει μια ακαταμάχητη οσμή, που δυναμώνει όσο το ωάριο πλησιάζει. Το ωάριο στρώνει το κόκκινο χαλί και λέει στο σπέρμα: «Από εδώ είναι, που θέλεις να πας, αυτό είναι το τέλος του ταξιδιού σου». Έτσι, αντί να κολυμπούν ανάποδα προς τη μήτρα, τα σπερματοζωάρια κατευθύνονται αμέσως προς τα επάνω και προς το ωάριο κι έτσι κερδίζεται το τελικό στάδιο του μεγάλου αγώνα του σπέρματος.
Ένας κέρδισε,
οι άλλοι πέθαναν
Η γυναίκα ίσως να μην έχει την παραμικρή ιδέα, αλλά ίσως είναι μερικά λεπτά από το να μείνει έγκυος. Ξεπερνώντας μεγάλα εμπόδια το σπέρμα πέρασε μέσα από το σώμα της και έφτασε σε μια από τις σάλπιγγες, όπου ευελπιστούμε, ότι θα περιμένει κάποιο ωάριο.
Ένας μικρός αριθμός τα κατάφερε, αλλά σε ανθρώπινη κλίμακα τι πρόκειται να συμβεί; Φανταστείτε έναν τελικό κολύμβησης Ολυμπιακών Αγώνων, όπου ο νικητής κερδίζει την αθανασία και οι υπόλοιποι σκοτώνονται.
Τα σήματα της οσμής, που ελευθερώθηκαν κατά την ωορρηξία, κάνουν το σπέρμα υπερδραστήριο δίνοντάς του την ικανότητα να γονιμοποιήσει το ωάριο. Μέχρι τώρα κολυμπούσαν σε ευθεία, αλλά τώρα το κολύμπι τους γίνεται πιο ακανόνιστο και η ουρά, τους δίνει δύναμη και ώθηση, για να περάσουν το εξωτερικό περίβλημα του ωαρίου.
Ξαφνικά, βρίσκονται 100% στο στόχο τους. Θέλουν να βρουν το ωάριο, να εισχωρήσουν μέσα του και είναι ένας αγώνας για τον τερματισμό. Μετά την ενεργοποίησή τους, τα σπερματοζωάρια πεθαίνουν μέσα σε μερικές ώρες, έτσι δεν υπάρχει επιστροφή.
Στην κλίμακα των «σπερμανθρώπων» το ωάριο απέχει περίπου 1,6 χιλιόμετρα. Αλλά, όπως μπορούν να καταθέσουν και οι αναπαραγωγικοί επιστήμονες, το ωάριο αποκαλύπτει ένα τελευταίο θανάσιμο εμπόδιο.
Η χρονική συγκυρία
Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε από τον μεγάλο αγώνα του σπέρματος είναι ο συγχρονισμός. Επειδή το ωάριο έχει περιορισμένο χρόνο ζωής.
Τι θα γίνει αν το ωάριο φτάσει νωρίτερα; Θα θέλαμε σπέρμα, που να μπορεί να ενεργοποιηθεί κάπως γρήγορα. Τι θα γινόταν αν το ωάριο έφτανε με μερικές ώρες ή μέρες καθυστέρηση; Τότε δεν θα θέλαμε το σπέρμα να ενεργοποιηθεί νωρίτερα, γιατί θα πέθαινε.
Έχοντας φτάσει ώρες πριν από το ωάριο μερικά σπερματοζωάρια έφτασαν στο τέρμα πέφτοντας στην άβυσσο πέρα από τις σάλπιγγες.
Δύο ηρωικά σπερματοζωάρια είναι ό,τι απέμεινε από 250 εκατομμύρια. Αυτά τα δύο, ένα Υ χρωμόσωμα αρσενικού γένους και ένα Χ χρωμόσωμα θηλυκού άφησαν τους όρχεις του άνδρα πριν από 14 ώρες. Άντεξαν σε ένα εκπληκτικό ταξίδι ενάντια σε δυσμενείς καταστάσεις και έφτασαν εδώ ακριβώς, τη σωστή στιγμή. Στα βάθη του αναπαραγωγικού συστήματος το ωάριο της γυναίκας περιμένει. Αν εγώ ή εσείς ήμασταν σπερματοζωάρια το ωάριο θα υψωνόταν τόσο ψηλά όσο ένα κτήριο δέκα ορόφων.
Κατά την διάρκεια του μεγάλου αγώνα, το σπέρμα υπέστη μεγάλη φθορά από το σημείο της εκσπερμάτωσης μέχρι τις σάλπιγγες. Μάλιστα, στο σημείο γονιμοποίησης του ωαρίου μπορεί να βρίσκονται ένα ή δύο ή τρία σπερματοζωάρια, αλλά ελάχιστα αγωνίζονται για το τελικό βραβείο. Τελικά, ένα σπερματοζωάριο θα χτυπήσει το εξωτερικό περίβλημα του ωαρίου και αυτή είναι η στιγμή που περίμεναν. Για να σιγουρέψει τη νίκη, αυτό που πρέπει να κάνει τώρα είναι να βρει έναν δρόμο προς τα μέσα.
Είσοδος και έκρηξη του κεφαλιού
Το σπέρμα κουβαλάει το γενετικό φορτίο, που πρέπει να παραδώσει, αλλά πρέπει να παραδοθεί μέσα στο ωάριο και με το που μπαίνει μέσα στο ωάριο, το κεφάλι του κυριολεκτικά εκρήγνυται.
Πάνω από το κεφάλι του σπερματοζωαρίου υπάρχει ένας σάκος με υγρά και με ένζυμα, που είναι πολύ σημαντικά σε αυτό το στάδιο της διαδικασίας. Απλά και μόνο ακουμπώντας το ωάριο, αυτός ο σάκος σπάει και τα ένζυμα διευκολύνουν το σπερματοζωάριο να διαπεράσει το περίβλημα του ωαρίου.
Ο μεγάλος αγώνας του σπέρ-ματος κερδήθηκε. Το νικη-
φόρο ανδρικό σπερματοζωά-
ριο αποσυντίθεται άμεσα, κα-
θώς το γενετικό υλικό του
άνδρα ενώνεται με το DNA
της γυναίκας.
Έτσι, προκύπτει ο κομψός
χορός ανάμεσα στα ανδρικά
και γυναικεία χρωμοσώματα,
που ενώνονται κι έτσι ανακοι-
νώνουν επίσημα, ότι μια νέα ζωή έχει δημιουργηθεί κι ότι άρχισε η κατασκευή ενός νέου ατόμου.
Δεν πέθαναν μάταια
Πριν μόλις από 14 ώρες, εκατοντάδες εκατομμύρια σπερματοζωάρια ξεκίνησαν για την μεγαλύτερη περιπέτεια του φυσικού κόσμου, μια περιπέτεια, που κόστισε τις ζωές τους. Τι είναι λοιπόν αυτό, που κάνει το νικηφόρο σπερματοζωάριο ξεχωριστό; Γιατί πέτυχε μέσα από δισεκατομμύρια άλλα;
Ας σκεφτούμε τις πιθανότητες, που έχει ο καθένας μας να είναι εδώ, σε σύγκριση με τα εκατοντάδες εκατομμύρια σπερματοζωάρια, που έμειναν πίσω.
Θα μπορούσε να υπάρχει άλλος απόγονος στην θέση μας πιο έξυπνος, πιο όμορφος, αθλητικός, καλύτερος από κάθε άποψη. Αυτά, που δεν τα κατάφεραν, είτε δεν βρέθηκαν εκεί στην σωστή στιγμή ή δεν βρήκαν τον κόμβο της μήτρας ή ίσως να ενεργοποιήθηκαν πολύ νωρίς ή πολύ αργά.
Έτσι, βλέπουμε, ότι η τύχη έχει μεγάλο ρόλο στον καθορισμό του σπερματοζωαρίου, που τελικά θα γονιμοποιήσει το ωάριο.
Παρόλα αυτά, ούτε ένα σπερματοζωάριο ενάντια σε πιθανότητες τρισεκατομμυρίων προς ένα, δεν πέθανε μάταια. Έδωσαν τη ζωή τους, για να ξεκινήσει μια καινούρια μοναδική ζωή.
Σημείωση:
Το παραπάνω κείμενο αποτελείται από εκτεταμένα
απομαγνητοφωνημένα αποσπάσματα από την ταινία του Julian Jοnes,
καναδο-βρετανικής συμπαραγωγής με τίτλο: «Τhe great sperm race».
