Το ταίρι σου δεν το ψωνίζεις από το σουπερμάρκετ. Μιλάμε για το ταίρι σου, για τον άνθρωπο που πλάστηκε για πάρτη σου. Να ’ναι η μοίρα σου, η υπέρτατη ευτυχία σου, η απόλυτη καταστροφή σου. Μιλάμε για τον άντρα της ζωής σου, της δικής σου ζωής, για τη γυναίκα της δικής σου ζωής, όχι της ζωής της κοινωνίας, της ζωής κάποιου άλλου, κάποιας άλλης.
Ξέχνα τα αυτά τα περί του πεπρωμένου, όλα αυτά περί γραφτού και της επιθυμίας των άστρων. Δεν θα το πάμε εκεί, θα αφήσουμε στην άκρη τις επιταγές του σύμπαντος…, αν δουλεύουν οι προφητείες και τα όνειρα εκείνα που χρειάζονται τις απόκρυφες ερμηνείες τους. Είμαστε στη γη. Είμαστε γήινα ανθρωπάκια, που κάποιες φορές κουβαλάμε μέσα μας την κατάρα αλλά και την ευλογία του ανθρώπακα, του όντος που είναι καταδικασμένο να ματώσει μέχρι θάνατο, να τραυματισθεί μέχρι ανείπωτου βασανισμού.
Αυτό το σεντόνι το ’χω χρόνια στο κεφάλι μου. Κανονικά θα έπρεπε, επιτέλους, να το απλώσω την περασμένη Κυριακή…, όμως είπα, άσε, λόγω των κωλοεκλογών, ας καθυστερήσουμε λίγο λόγω της επικαιρότητας… Δεν χάθηκε ο κόσμος, αντί δυο μέρες πριν, τελικά να σας μιλήσω με πέντε μέρες καθυστέρηση για την Ασια, αυτή την τεράστια γυναίκα, που πέρασε στη σκιά της άλλης, της Σύλβια…
Την περασμένη Τρίτη έγινε στο Λονδίνο η πρεμιέρα της Φαίδρας του Ρακίνα, αυτής της κλασικής γαλλικής τραγωδίας, που το βρετανικό βασιλικό θέατρο θα την παρουσιάσει 10-11 Ιουλίου στην Επίδαυρο. Το ρόλο της Φαίδρας, της γυναίκας που καψουρεύθηκε τον Ιππόλυτο, το γιό του συζύγου της, παίζει η βραβευμένη με Όσκαρ Έλεν Μίρεν. Το καλλιτεχνικό γεγονός του καλοκαιριού. Όχι, δεν είναι αυτό το θέμα μας.
Η Φαίδρα του Ρακίνα ανέβηκε σε μετάφραση και ελεύθερη διασκευή του Τεντ Χιούζ. Εδώ είμαστε. Απ’ εδώ αρχίζουμε… Ο Τεντ Χιούζ είναι ο Διονύσιος Σολωμός της Αγγλίας. Ο εθνικός της ποιητής που πέθανε πριν από δέκα χρόνια περίπου.
Μέγας γαμιάς ο Χιούζ. Αυτός ο προικισμένος με ταλέντο που δεν αμφισβητείται από κανέναν, αυτός ο ένας άλλος Λόρδος Μπάυρον, δεν μπορούσε να ζει, να γράφει, να δημιουργεί χωρίς να πηδάει γυναίκα, γυναίκες. Μιλάμε για απίστευτα χαρισματικό άνθρωπο, που όπως κάποιοι γνωρίζουν στίχο προς στίχο όλον τον Όμηρο, έτσι και αυτός ήξερε απ’ έξω κάθε αράδα, κάθε ατάκα απ’ όλο τον Σαίξπηρ… Και αρκετές ώρες την ημέρα άκουγε Μπετόβεν για να καθαρίζει την ψυχή του, το πνεύμα του και την αορτή της καρδιάς του.
Ο Τεντ ερωτεύθηκε το 1956 την 23χρονη μέγιστη ποιήτρια της εποχής, Αμερικανίδα Σύλβια Πλαθ. Το παιδί θαύμα κατά γενική εκτίμηση της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Έκανε μαζύ της δυο παιδιά, μ’ αυτή την χοντροκουνημένη γυναίκα, που δεν έβρισκε την αρμονία με τον εαυτό της ούτε με ψυχοφάρμακα, ούτε όταν συχνά πυκνά την έκλειναν σε κάποιο ίδρυμα…
Μια παρένθεση, απαραίτητη… Η ταινία «Σύλβια» με την Γκουϊνεθ Πάλτροου στον ομώνυμο ρόλο, το 2003, αναφέρεται βέβαια στην τριγωνική σχέση, δηλαδή στον παράλληλο δεσμό του συζύγου Τεντ Χιούζ με την μάγισσα Ασια Ουέβιλ, όμως κρατάει σχεδόν σε δεύτερο πλάνο τους δυο τελευταίους… Το σινεμά του αποδυτηριάκια σήμερα θα αποτίσει φόρο κατανοήσεως στο μουνί της Ασια. Στην μυρουδιά του κορμιού της Ασια. Στη γυναίκα που ήταν αδύνατο να μην την ποθήσει από την πρώτη ματιά ο αληθινός αρσενικός, που ήταν αφύσικο να μη νοιώσει μέσα του μια έκρηξη σα να έβγαινε από ηφαίστειο ασίγαστων πρωτόγονων ορμών.
Δυο κοντά λόγια για την Σύλβια Πλαθ. Έγραφε ποιήματα από οκτώ χρονών. Και αντιμετώπιζε με περιφρόνηση την αμερικάνικη κοινωνία των πλαστικών παρεϊστικων σχέσεων και τη ματαιότητα στο κυνήγι της καριέρας. Τι σχέση έχω εγώ μ’ αυτές τις μαλακίες, σκεπτόταν η Σύλβια, ένας άνθρωπος που κυκλοφορούσε στον κόσμο των δαιμόνων και των συμβολισμών. Τακίμιασε με τον φημισμένο γυναικοκατακτητή, άλλη ταλεντάρα, τον γητευτή Τεντ Χιούζ. Πέρασαν στην Ιστορία σαν το διασημότερο ζευγάρι ποιητών του 20ου αιώνα.
Η Ασια γεννήθηκε το 1927, έξι χρόνια μεγαλύτερη από τη Σύλβια. Πριν επιλέξουμε εκείνες τις λεπτομέρειες που αξίζουν για να φτιάξουμε την εικόνα της θα πω το εξής… Στο φιλμ «Σύλβια» την Ασια την έπαιξε μια κουρδορωσίδα που δεν ήταν ηθοποιός… Πού να βρεις μια γυναίκα εξωτική, που να είναι και καλλονή και μυστηριακή και μεθυστική;… Ένα μοντέλο, λοιπόν, μια ονόματι Αμίρα Κάσαλ υποδύθηκε τη Ασια και, βέβαια, στην ταινία την αδίκησε…
Παιδί Εβραιορώσου γιατρού και μιας αλλόκοτης Γερμανίδας η Ασια είχε το προνόμιο λόγω των γονέων της να εξελιχθεί σε μια κοσμογυρισμένη, κοσμοπολίτισσα κουλτουριάρα. Παντρεύεται πρώτη φορά στα 25 της έναν ποιητή… Φοβερά πράγματα. Μέχρι να συναντηθεί με τον ποιητή Τεντ Χιούζ, κι αυτό συνέβη μετά από δέκα χρόνια, είχε προλάβει να κάνει άλλους δυο γάμους και να γνωρίσει αρκετούς συνταρακτικούς έρωτες…
Σύλβια και Τεντ θέλουν να μετακομίσουν και αποφασίζουν να νοικιάσουν το σπίτι τους στο Λονδίνο. Εμφανίζονται οι άγνωστοί τους υποψήφιοι νοικάρηδες, η 34χρονη Ασια και ο 26χρονος τρίτος σύζυγος της… Είπαμε…
…Τον άνθρωπο της ζωής σου δεν τον βρίσκεις στο σουπερμάρκετ. Όταν τον συναντήσεις θέλεις να μπεις μέσα του. Και θέλεις ακόμα το ταίρι της ζωής σου να μπει μέσα σου. Μιλάνε άλλοι μηχανισμοί. Ούτε οι φάτσες, ούτε τα ρούχα και οι συμπεριφορές. Μιλάνε κάποια υγρά και κάποιες γλώσσες φωτιάς που σε καίνε και ενώ ξέρεις…, δεν το ξέρεις, αλλά τα μηνύματα έρχονται κατ’ επάνω σου και σε βαράνε σαν τον άνεμο…, λέω ότι σε πείσμα αυτών των μηνυμάτων εσύ δεν θέλεις να αντιληφθείς τίποτα, δηλαδή ότι δεν γλυτώνεις, ότι θα σε κάψει τούτο το γλυκό πυρ…
Παράφορος ο έρωτας του Χιουζ και της Ασια. Τι να λέμε τώρα. Μόνον ότι έχουν γραφτεί μελέτες και έρευνες για το πώς λειτουργούσε η έλξη ανάμεσα σ’ αυτά τα δυο άτομα.
Παράφορος και παράνομος έρωτας. Μετά από ένα χρόνο η Σύλβια αυτοκτόνησε στα 30 της. Με τον ίδιο τρόπο που μετά από επτά χρόνια αυτοκτόνησε και η Ασια, ενώ ήταν σύντροφος του Τεντ Χιούζ. Φοβερά πράγματα.
…Μιλάει ο αποδυτηριάκιας. Meaning; Με Εντολή της Σύλβια Πλαθ αυτοκτόνησε η Ασια Ουέβιλ. Τέτοια εξήγηση, τέτοια επισήμανση δεν την έχω διαβάσει πουθενά απ’ όσα ατέλειωτα έχουν γραφτεί γι’ αυτό το καταραμένο τρίγωνο. Και, επειδή για πολλά χρόνια θα συνεχίσουν να γράφονται βιβλία και αναλύσεις ψυχογραφικές και λογοτεχνικές γι’ αυτά τα τρία πρόσωπα, είμαι σίγουρος ότι ουδείς ούτε καν θα υπαινιχθεί κάτι τέτοιο…
Μετά την αυτοκτονία της Σύλβια ο Τεντ Χιούζ με τα δυο παιδιά τους και ένα τρίτο που έκανε με την Ασια συζούσε μαζύ της χωρίς να την παντρευτεί… Δεν είναι αυτό το άξιο παρατηρήσεως. Μια γυναίκα που όλη της η ύπαρξη ήταν να γοητεύει, να τρελλαίνει τους άνδρες, μια ανυπότακτη, ασυμβίβαστη, ανεξάρτητη…, αυτή που σε καμμιά περίπτωση δεν έδειχνε ότι κλονίστηκε από το τραγικό τέλος της Σύλβια…, ούτε καν την ένοιαξε…, μετατράπηκε σε μια σκλάβα του καλού της… Παραδόθηκε στον Τεντ Χιούζ, ακούμπησε στην σκιά του, στην ουρά του, στην αύρα του. Ανέχθηκε τα πάντα. Τις προσβολές, την καταφρόνηση από τους δικούς του φίλους, όπως και να την κερατώνει.
…Και πέθανε από έρωτα η Ασια. Αυτοκτόνησε, όπως ακριβώς η Σύλβια, στην κουζίνα, ανοίγοντας τον διακόπτη του γκαζιού. Τελείωσε τη ζωή της με το όνομα του Τεντ στο στόμα της. Όχι από δυστυχία, απελπισία, φτώχεια…, πέθανε, αυτοκτόνησε από έρωτα. Φοβερά πράγματα.
Η τραγωδία του Ευρυπίδη είναι ο «Ιππόλυτος». Ο Ρακίνας, όμως, την ερωτική σχέση του θετού γιού με την μητριά του Φαίδρα, την έκανε τραγωδία δίνοντας της το όνομα τής συζύγου του βασιληά τής Αθήνας Θησέα, πατέρα του Ιππόλυτου. Έτσι και ο αποδυτηριάκιας. Παραμερίζει τα δυο μεγάλα ονόματα του τριγώνου, την Σύλβια και τον Τεντ, και την πέφτει στην Ασια. Πού ντυνόταν περίεργα, που τραγούδαγε στα κέφια της και χόρευε ανατολικούς χορούς. Μιλάμε για σφαγή. Δηλαδή;
Έρωτας με την Ασια είναι η ολοκληρωτική σύγκρουση. Πλακώνεσαι μαζύ της αλλά και με τον ίδιο σου τον εαυτό. Ο πιο σπουδαίος άντρας στον κόσμο να ’σαι, ο πιο πετυχημένος , ο πιο λεφτάς, ο πιο έτσι και ο πιο αλλοιώς, αν θα τολμήσεις να μπεις στην περιοχή μιας τέτοιας γυναίκας πρέπει να ξέρεις ότι θα πάθεις. Και να γουστάρεις που θα σε κοπανήσει η ηλεκτροπληξία μαζύ της σωματικά, πνευματικά, υπαρξιακά. Τι λέμε; Πρέπει πρώτα να ζυγιστείς, για το πόσο μετράς σαν άνδρας…, αλλά παράλληλα να είσαι έτοιμος να αυτοαπομυθοποιείσαι αν αποφασίσεις να νταραβεριστείς με μια γυναίκα σαν την Ασια.
…Θα σε πιεί η Ασια. Θα σε ρουφήξει. Θέλει, όμως, και από σένα να την πάρεις. Να την απογειώσεις.
Τραγικό πρόσωπο η Ασια. Η γυναίκα της καύλας, της ηδονής της ζωής, της καταστροφής και της αυτοκαταστροφής. Ο Τεντ Χιούζ μετά την αυτοκτονία της, της αυτοκτονίας και της δεύτερης γυναίκας της ζωής του, παντρεύτηκε και πάντα ήταν ο στόχος και των μήντια και κάποιων συγγραφέων, που ζητούσαν να τους μιλήσει για την Σύλβια, για την Ασια…
Ο Τεντ Χιούζ. Άλλο κεφάλαιο. Άσχετα αν βρέθηκε στο σταυροδρόμι των δυο γυναικών. Έχω και γι’ αυτόν την κουβέντα μου. Την τελική κουβέντα. Την υπογραφή μου στην ζωή του. Χωρίς να το επιδιώξει συνειδητά αυτός ο μέγας ποιητής προκάλεσε την αυτοκτονία τόσο της Σύλβια, όσο και της Ασια. Βαρειά κουβέντα; Πόσο την πιστεύω, όμως… Πόσο μου την «είπε» ο ίδιος ο Χιούζ. Σε μια συνέντευξή του, λίγο πριν πεθάνει, δήλωσε: «Κάθε έργο τέχνης πηγάζει από μια πληγή στην ψυχή του καλλιτέχνη…». Το είπε ο άνθρωπος.
…Για να κάνεις το αριστούργημα, για να γράψεις το μέγα ποίημα εσύ ο δημιουργός θα πρέπει πρώτα εσύ ο ίδιος να περπατήσεις στις πύρινες λεωφόρους της αγάπης και του πόνου, της πίστης και της προδοσίας, της αφοσίωσης και της προσβολής, της θέωσης και της ερήμωσης.
