Έμπνευση (εν + πνεύμα) : ιδέα που γεννιέται στη συνείδησή μας κάπως ξαφνικά και χωρίς την άμεση συμμετοχή της βούλησης, ως αποτέλεσμα μιας εντύπωσης ή συγκίνησης και όχι κάποιας διανοητικής προσπάθειας.
Καθένας από μας έχει εμπνεύσεις και ξαφνικές αποκαλύψεις άλλων διαστάσεων στην καθημερινή ζωή. Τυπικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση όπου ξεχνάμε ξαφνικά το όνομα κάποιου ατόμου ή τόπου, ή οποιαδήποτε άλλη λέξη, και δεν μπορούμε να το θυμηθούμε παρ’ όλες τις προσπάθειες που καταβάλουμε. Έχουμε την εντύπωση πως η λησμονημένη λέξη «βρίσκεται στο στόμα μας» αλλά για ανεξήγητους λόγους «δεν βγαίνει έξω». Κι όλοι μας ξέρουμε πως η λησμονημένη λέξη κάνει ξαφνικά την εμφάνιση της μόλις πάψουμε να την αναζητούμε ή απασχολήσουμε το μυαλό μας με κάποιο άλλο θέμα. Η ξαφνική αποκάλυψη δεν είναι προϊόν της σκέψης. Πρόκειται για μια έμπνευση που εμφανίζεται εντελώς απροσδόκητα.
Άλλο ένα τυπικό παράδειγμα καθημερινής εμπειρίας της αυθόρμητης έμπνευσης είναι τα αστεία. Η στιγμή που συλλαμβάνουμε το πνεύμα ενός αστείου και ξεσπάμε στα γέλια , θεωρείται από το μυστικισμό της Ανατολής, μια στιγμή «φώτισης». Όλοι ξέρουμε ότι ένα αστείο δεν μπορεί να εξηγηθεί. Η σύλληψη και το γέλιο έρχονται αυθόρμητα. Όλοι ξέρουμε πως αν το αστείο εξηγηθεί, παύει να είναι αστείο και δεν προκαλεί πλέον γέλιο. Μόνον η ξαφνική σύλληψη του αστείου απελευθερώνει τον χείμαρρο του γέλιου και προσφέρει μια απερίγραπτη εσωτερική ευφορία. Όσο περισσότερο καλλιεργημένο είναι ένα άτομο, άνδρας ή γυναίκα, τόσο περισσότερο έχει αναπτύξει το αίσθημα του χιούμορ. Ο ανεπτυγμένος άνθρωπος μπορεί να γελάσει με τα πάντα. Το σκοτεινιασμένο ακαλλιέργητο πνεύμα δυσκολεύεται να συλλάβει το αστείο και παρεξηγείται εύκολα. Η διδασκαλία του Ζεν κοροϊδεύει τα πάντα. Είναι γεμάτη από αστείες ιστορίες και ανέκδοτα, που ασκούν το πνεύμα του σπουδαστή Ζεν και τον προετοιμάζουν έτσι για να δεχτεί την «φώτιση». Παράλληλα στο Τάο Τε Τσίγκ διαβάζουμε τα εξής : «Όποιος δε μπορεί να γελάσει, δε μπορεί να βρει το Τάο»
