Η ψυχολογική ανασφάλεια

Το πλαίσιο της ανασφάλειας

Ζούμε σε μια εποχή που μας προσφέρει ένα σωρό διαβεβαιώσεις για την ασφάλεια μας (καλύτερο βιοτικό επίπεδο, ανάπτυξη των επιστημών, ασφάλειες ζωής κ.α.) αλλά νιώθουμε περισσότερο ανασφαλείς και φοβισμένοι από ποτέ. Βάζουμε τη ζωή σε καλούπια και μεγαλώνουμε υπερπροστατευμένοι. Μας προστατεύουν απ΄τη ζωή σαν να ήταν κάτι άσχημο και επικίνδυνο και έπρεπε να μεγαλώσουμε σε σκεπαστούς κήπους γεμάτους λουλούδια και θαύματα. Μεγαλώνοντας σε «θερμοκήπια», στην εφηβεία ανοίγουμε την πόρτα με ανυπομονησία και διαπιστώνουμε ότι δεν είμαστε εξοπλισμένοι για να επιζήσουμε στην πραγματικότητα. Φοβόμαστε. Φοβόμαστε να ζήσουμε, φοβόμαστε να πεθάνουμε. Που πήγε η ασφάλεια μας;

Απ΄την άλλη μεριά η κοινωνία μας καλλιεργεί τη δυσπιστία και την ανασφάλεια που εκδηλώνεται είτε με τάσεις φυγής (π.χ. ναρκωτικά) είτε με επιθετικές τάσεις (φυλετικά μίση, θρησκευτικός φανατισμός, διεθνείς εντάσεις, πόλεμος). Μας δημιουργείται έτσι η αίσθηση ότι μας εξαπατούν και μας μεταχειρίζονται ενώ δεν υπάρχουν ιδεώδη, πρότυπα και αξίες να καλύψουν το πνευματικό κενό.

Ανάγκη για ασφάλεια (Maslow)

Όταν ο άνθρωπος έχει καλύψει ή υπερβεί τις βιολογικές του ανάγκες του γεννιέται η ανάγκη για ασφάλεια που εκφράζεται διαφορετικά στους 3 κόσμους του ανθρώπου:
-Φυσικός κόσμος: Να έχει κάποιος το δικό του χώρο, το δικό του σπίτι ή το δικό του χώρο μέσα στο σπίτι. Να έχει σταθερή δουλειά, ίσως καθημερινό πρόγραμμα, ωράρια, τόπο διαμονής κ.λ.π.
-Ψυχολογικός κόσμος: Να έχει κάποιος ανθρώπους που τον αγαπούν και τον εκτιμούν. Να ανήκει κάπου(π.χ. οικογένεια) να μην είναι μόνος.
-Νοητικός κόσμος: Να έχει ένα κύκλο ανθρώπων με κοινές ιδέες, όνειρα, πεποιθήσεις, ιδανικά.
Σ΄αυτή την εργασία τονίζω την ψυχολογική ανασφάλεια και όπου χρησιμοποιώ τον όρο «ανασφάλεια» αναφέρομαι κυρίως στην ψυχολογική ανασφάλεια καθώς ο κόσμος της ψυχής είναι ο ενδιάμεσος κόσμος, ο κόσμος-κλειδί για την ένωση των κόσμων (υλικού και πνευματικού). Ο έλεγχος και η σταθεροποίηση-εναρμόνιση του κόσμου της ψυχής είναι η βάση της ασφάλειας στην ανθρώπινη προσωπικότητα.

Τι είναι η ανασφάλεια:

Είναι η αιτία και αποτέλεσμα ενός συναισθήματος αδυναμίας και δυσπιστίας. Ένας ανασφαλής άνθρωπος νιώθει ότι απειλείται από άγνωστες καταστάσεις ή ανθρώπους. Δυσπιστεί απέναντι στον καθένα και δρα αμυντικά (παθητική στάση) ή επιθετικά για να προστατεύσει τον εαυτό του από τον φανταστικό κίνδυνο .Όταν φοβόμαστε παύει να λειτουργεί η λογική και η φαντασία μας αποχαλινώνεται δημιουργώντας τα χειρότερα οράματα που απέχουν κατά πολύ από την πραγματικότητα. Διαστρεβλώνεται έτσι η αντίληψη μας και δεν ερμηνεύουμε σωστά τις προθέσεις και τις πράξεις των άλλων. Όταν η λογική μας υπερνικείται αρκετά από την πανικοβλημένη φαντασία μας ,προχωρούμε στην προκατάληψη, τη στενοκεφαλιά, το θυμό, το μίσος και σε ακραίες περιπτώσεις στην επιθετικότητα, τη βία, τη σκληρότητα και τον πόλεμο.
Ακόμη και όταν δεν φτάνουμε σε τέτοιες ακρότητες είναι βέβαιο ότι καταστρέφεται η αρμονία στις ανθρώπινες σχέσεις μας. Δεν είναι δυνατόν να είναι κανείς ανοιχτός και ν΄αγαπά όταν είναι ανασφαλής, γεμάτος φόβο, όταν φαντάζεται κάθε είδους απειλές στον κόσμο γύρω του. Το να ζει κανείς στο φόβο σημαίνει να ζει μέσα στη μοναξιά.

Ζώντας στην ανασφάλεια: σωματικοί - ψυχολογικοί κίνδυνοι:

Το να ζει κανείς στο φόβο σημαίνει να ζει σε μία διαρκή ένταση που υποβόσκει. Θα συμβούν συχνές εκκρίσεις αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης από τα επινεφρίδια στον οργανισμό καθώς κάθε παράγοντας που δεν είναι οικείος θα δημιουργεί συναγερμό και θα διεγείρει την αντίδραση «πάλης ή φυγής». Αυτό εξασθενεί πολύ το νευρικό σύστημα. Ο υποθάλαμος και η υπόφυση βγαίνουν από την ισορροπία τους και το ανοσολογικό σύστημα παύει να λειτουργεί ικανοποιητικά λόγω εξασθένησης κάνοντας έτσι την αρχή για ποικίλλες σωματικές ή ψυχικές ασθένειες (άγχος, κατάθλιψη, νευρώσεις, φοβίες, κ.α.). Ο φόβος διώχνει την υγεία και την ευτυχία.

Δυναμώνοντας τις ανασφάλειες μας:

Είναι αλήθεια ότι εμείς δίνουμε τη δύναμη στα αντικείμενα να μας κάνουν να νιώθουμε ασφάλεια και ευτυχία ή το αντίθετο. Ένα ωραίο παράδειγμα γι αυτό είναι η ιστορία που αφηγείται πως πιάνουν τους πίθηκους στην Ινδία: Δένουν σ ένα δέντρο ένα μπουκάλι που έχει μέσα του μία μπανάνα ή φιστίκια. Ο πίθηκος πλησιάζει, περνά το χέρι του μέσα από το μπουκάλι κι αρπάζει τα φιστίκια ή την μπανάνα  Η παλάμη του ανοιχτή χωράει να περάσει από το άνοιγμα, η κλεισμένη του όμως γροθιά γύρω από την μπανάνα ή τα φιστίκια δεν περνά από το στόμιο. Σε λίγο καταφθάνει ο κυνηγός και συλλαμβάνει εύκολα τον πίθηκο που δεν έχει την εξυπνάδα να εγκαταλείψει τα φιστίκια του για να κερδίσει την ελευθερία του.

Είμαστε και εμείς σαν τον πίθηκο. Γαντζωνόμαστε σε κάτι που βαθμιαία αρχίζει να μας ταλαιπωρεί και να μας κάνει να υποφέρουμε. Φοβόμαστε όμως να το εγκαταλείψουμε πιστεύοντας πως η δύναμη μας βρίσκεται σ΄αυτό το αντικείμενο ή κατάσταση ή πρόσωπο, ή αυτά έχουν κάποια δύναμη πάνω μας. Έχουν την ίδια δύναμη που έχουν τα φιστίκια ή η μπανάνα πάνω στον πίθηκο: τη δύναμη της επιθυμίας ή της εξάρτησης. Έχουμε λοιπόν πολλές μπανάνες και φιστίκια στη ζωή μας που μας παγιδεύουν και μας κάνουν να νιώθουμε δυστυχισμένοι, ανασφαλείς και άρρωστοι ψυχικά και σωματικά. Η ζωή μας κάνει χάρη όταν μας τα στερεί πότε-πότε για να έχουμε τουλάχιστον την ευκαιρία ν΄ανακαλύψουμε την ευτυχία και την ελευθερία χωρίς αυτά.

Συμπεριφορές ανασφάλειας στην προσωπικότητα:

Παθητική συμπεριφορά: Ο ανασφαλής που αποφεύγει τις συγκρούσεις ή τις καταστάσεις μπροστά σε κόσμο, είναι νευρικός και έχει άγχος. Μπορεί 

να τρώει τα νύχια του, να τρίζει τα δόντια του, να παίζει με τα δάκτυλα πάνω στο τραπέζι, να κουνάει τα πόδια, να γελάει νευρικά. Μπορεί να υποφέρει από αϋπνίες ή πονοκεφάλους.

Επιθετική συμπεριφορά: Ο ανασφαλής σ΄αυτή την περίπτωση υιοθετεί την ιδέα ότι «η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση». Έτσι προσπαθεί να επιβληθεί στους άλλους και να τους αναγκάσει να λυγίσουν ή να υποταχτούν σ΄αυτόν, ακόμη κι αν αυτό είναι σε βάρος του. Μιλάει δυνατά, διακόπτει τους άλλους, κάνει θόρυβο με τα χαρτιά του, δυσκολεύεται να ελέγξει το χρόνο όταν μιλάει. Συχνά έχει ειρωνικό χαμόγελο, και εκδηλώνει με χειρονομίες την περιφρόνηση ή τη διαφωνία του. Προτιμά κτηνώδεις ή σοκαριστικές εικόνες.

Η ψυχολογική ανασφάλεια και ο γυναικείος ψυχισμός:

Είναι περισσότερο χαρακτηριστικό του θηλυκού (δεκτικού) ψυχολογικού κόσμου. Είναι δηλαδή περισσότερο γυναικείο συναίσθημα-αδυναμία. Αυτό συμβαίνει επειδή ο ψυχολογικός κόσμος της γυναίκας είναι πιο εύθραυστος, ασταθής και καθρεπτίζει όσα συμβαίνουν στον περίγυρο του. Επηρεάζεται υπερβολικά από τις απόψεις των άλλων. Χρειάζεται να νιώθει ότι την αγαπούν και τη εκτιμούν και συχνά θα πληρώσει οποιαδήποτε τιμή γι αυτό. Χρειάζεται να νιώθει ασφαλής και προστατευμένη. Έχει μία τάση για ψυχοφυσική απομόνωση και εγκλωβισμό. Φοβάται την οδύνη και τον πόνο γιατί τα υποφέρει παθητικά. Φοβάται τις αλλαγές γιατί ρισκάρουν τη σταθερότητα της.

Οι προσκολλήσεις ασφάλειας είναι η κυριότερη αιτία της ανασφάλειας. Ένα παράδειγμα είναι η προσκόλληση σε σχέσεις που ονομάζουμε «σχέσεις αγάπης» ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για σχέσεις ασφάλειας ή υπό όρους αγάπης. Η λανθασμένη αντίληψη για το τι είναι αγάπη είναι επίσης ένα βασικό αίτιο. Αγάπη είναι πρώτα να δίνει κανείς και μετά να παίρνει. Επίσης αγάπη είναι η βούληση να προεκτείνουμε τον εαυτό μας με σκοπό να καλλιεργήσουμε τη δική μας (ή και των άλλων ) πνευματική ανάπτυξη. Η πραγματική αγάπη είναι βουλητική και όχι συναισθηματική. Αν μία πράξη δεν είναι πράξη εργασίας ή θάρρους δεν είναι πράξη αγάπης. Επίσης όταν αγαπάμε κάποιον προσέχουμε την ανάπτυξη αυτού του ατόμου. Το ίδιο ισχύει και για τον εαυτό μας.

Η ψυχολογική ασφάλεια μας επιτρέπει ν΄αναπτυχθούμε γιατί όταν κάποιος είναι ανασφαλής θ΄ αποσυρθεί πάντα σ΄αυτά που του είναι οικεία παρόλο που μπορεί να υποφέρει εκεί μέσα. Για πολλούς η οικεία οδύνη είναι προτιμότερη από κάτι καινούργιο ή άγνωστο. Έτσι απορρίπτουν κάθε είδος περιπέτειας, συγκεντρώνοντας πάνω στον εαυτό τους όλα όσα αντιλαμβάνονται και διαισθάνονται μην αφήνοντας τόπο σε καμία μορφή προόδου, στη μεταφορά σε νέες και πλούσιες εμπειρίες.

Η ψυχολογική ασφάλεια στις σχέσεις:

Ένας από τους λόγους που δημιουργούμε σχέσεις είναι για να βρούμε συναισθηματική ασφάλεια. Όταν «ανήκουμε» σε κάποιον ή κάποιος μας «ανήκει» και κάνουμε ένα συμβόλαιο ότι θα είμαστε μαζί «για πάντα», αισθανόμαστε πιο ασφαλείς και ότι δεν είμαστε μόνοι στον κόσμο (παρόλο που μπορεί να είμαστε δυστυχείς ο ένας με τον άλλο). Το να είναι μόνος είναι ένας από τους μεγαλύτερους φόβους που έχει ο άνθρωπος. Όταν δενόμαστε σε μία σχέση θυσιάζουμε μεγάλο μέρος της ελευθερίας μας με αντάλλαγμα την αισθηματική ασφάλεια. Όταν η σχέση είναι αρμονική και βοηθάει ο ένας τον άλλο δεν υπάρχει πρόβλημα. Συχνά όμως σε αρκετές γαμήλιες σχέσεις συμβαίνει το αντίθετο: κανείς από τους συνεταίρους δεν αισθάνεται ασφαλής και ο ένας προσπαθεί να υποσκάψει την ασφάλεια του άλλου με διάφορα παιχνίδια επιβολής. Το αποτέλεσμα είναι μία τραμπάλα συναισθηματικών παιχνιδιών όπου όταν ο ένας είναι απάνω ο άλλος αισθάνεται «θύμα» και το αντίθετο.

Ισχύει αυτό που ισχύει και για τον άνθρωπο: όταν οι σχέσεις βασίζονται σε εξωτερικούς παράγοντες (ανάγκες ασφάλειας, κοινωνικό γόητρο, σεξουαλικές ανάγκες, ανάγκη να κάνουν παιδιά) συνήθως εξελίσσονται σε αδιέξοδα και συγκρούσεις. Η ασφάλεια σε μία σχέση κατακτείται με προσπάθεια, προστριβές και πόνο βέβαια, όταν τα άτομα έχουν κάποιον ή κάποιους κοινούς πνευματικούς (ανώτερους) στόχους.

Ανθρώπινοι Τύποι στην ομάδα της Ανασφάλειας σύμφωνα με τον Edward Bach:

Ο γιατρός Edward Bach, εισάγοντας μία νέα θεραπευτική μέθοδο με άγρια άνθη για την αποκατάσταση της αρμονίας ανάμεσα στον συναισθηματικό κόσμο και τον ανώτερο εαυτό κατέταξε τα θεραπευτικά του άνθη σε 7 κύριες ομάδες ανάλογα με τις καταστάσεις του συναισθηματικού κόσμου που αυτά επιδρούν. Μία από τις παραπάνω ομάδες είναι αυτή της Ανασφάλειας στην οποία έχουμε τους παρακάτω τύπους ανθρώπων:

Ο ανασφαλής που αμφιβάλλει για τον εαυτό του και την ικανότητα του ν΄αποφασίζει και να εκφράζει απόψεις. Ζητά διαρκώς τις συμβουλές των άλλων και παίρνει συχνά άσχημες συμβουλές. Το κατάλληλο άνθος σ΄αυτή την περίπτωση είναι το Cerato. Ο ανασφαλής που ξεπερνάει την παραπάνω κατάσταση είναι τώρα ικανός να κρίνει με σιγουριά τι είναι σωστό και τι λάθος. Έχει εμπιστοσύνη στην εσωτερική του γνώση και δεν επηρεάζεται απ΄ τις καλές συμβουλές των άλλων.

Ο ανασφαλής που δυσκολεύεται ν΄αποφασίσει και ταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο πράγματα γιατί μία του φαίνεται σωστό το ένα και μία το άλλο. Η συνεχής του ανασφάλεια εξασθενεί την ικανότητα του ν ΄αυτοσυγκεντρώνεται. Συχνά στις περιπτώσεις που χρειάζεται ν΄αποφανθεί μ΄ένα «ναι» ή μ΄ένα «όχι» χάνει σημαντικές ευκαιρίες Το ανάλογο άνθος είναι το scleranthus. Ο ανασφαλής που ξεπερνάει αυτή την κατάσταση αποφασίζει γρήγορα, ενεργεί ήρεμα και ισορροπημένα στηριζόμενος στις δικές του αποφάσεις.

Ο ανασφαλής που χάνει εύκολα το θάρρος του: Μπορεί να βρίσκεται σε καλό δρόμο σε σχέση με την ασθένεια του ή με ζητήματα της καθημερινής ζωής αλλά και η παραμικρή καθυστέρηση ή εμπόδιο τον κάνει ν΄αμφιβάλλει και να χάνει εύκολα το θάρρος του (ηττοπάθεια). Το κατάλληλο άνθος είναι το centian. Όταν ξεπερνάει αυτή την κατάσταση μαθαίνει ότι στην πραγματικότητα δεν είναι δυνατό ν΄αποτύχει όταν κάνει ότι καλύτερο μπορεί και ότι είναι δυνατό να νικήσει όλα τα εμπόδια όταν πραγματικά θέλει.

Ο ανασφαλής που βρίσκεται σε απελπισία, απόγνωση: Έχει χάσει πλέον την πίστη ότι θα βοηθηθεί. Το κατάλληλο άνθος είναι το gorse. Όταν ξεπερνά αυτή την κατάσταση ο άνθρωπος αυτός εκφράζεται με πίστη και ελπίδα ότι θα βελτιωθεί.

Ο ανασφαλής που αισθάνεται συνεχώς κουρασμένος σωματικά και πνευματικά και νιώθει ότι δεν διαθέτει αρκετή ψυχική και σωματική δύναμη για να βαστάξει το φορτίο της ζωής. Νιώθει συχνά την ανάγκη για κάποια σωματική ή ψυχική τόνωση για να μπορέσει να συνεχίσει ευκολότερα το έργο της ημέρας. Όταν ξεπερνά αυτή την κατάσταση, νιώθει σίγουρος για τις δυνάμεις και τις ικανότητες του ακόμη και αν φαίνεται ότι οι απαιτήσεις τις ξεπερνούν. Κατάλληλο άνθος: hornbeam.

Ο ανασφαλής που είναι φιλόδοξος και θέλει να χαρεί τη ζωή σε κάθε της έκφραση αλλά δυσκολεύεται ν΄αποφασίσει με τι θα έπρεπε ν΄ασχοληθεί, γιατί δεν νιώθει να τον ελκύει τίποτα ιδιαίτερα, νιώθει ότι η ζωή του κυλάει άσκοπα. Κατάλληλο ανθοίαμα: wild oat. Όταν κάποιος ξεπερνάει αυτή την κατάσταση ξέρει τι θέλει απ΄τη ζωή του και ενεργεί σύμφωνα με τους στόχους του. Έχει βρει το σωστό τρόπο δράσης και διατηρεί συνεχώς το ενδιαφέρον του σε εγρήγορση.

Αίτια ανασφάλειας:

1. Υπερικανοποίηση των αναγκών πέρα από τα όρια της υγείας: Ασχολούμαστε μ΄αυτές σαν προσκολλήσεις, συσσωρεύοντας όλο και περισσότερα αποκτήματα, τρώγοντας πέρα από τα όρια της βιολογικής ανάγκης, μπερδευόμαστε σ΄όλο και πιο ακραίες ψυχολογικές καταστάσεις (συναισθηματικές ανάγκες) κάνουμε όλο και πιο πολύπλοκες σκέψεις (νοητικές ανάγκες).Το αποτέλεσμα είναι ασθενικά σώματα και κουρασμένες ψυχές.

2. Ο Φόβος: Φόβοι όπως της μοναξιάς, των ανθρώπων, της τρέλας, του θανάτου, είναι σύμφυτοι με την ύπαρξη του ανθρώπου και δεν είναι εύκολο να συμφιλιωθεί μαζί τους. Άλλοι φόβοι είναι: ο φόβος να μη χάσουμε τα κεκτημένα, ο φόβος μήπως δεν μας αγαπούν, ο φόβος μήπως δεν είμαστε τέλειοι και κάνουμε λάθος, ο φόβος ότι θα πληγωθούμε ή θα πονέσουμε αν εμπιστευτούμε τους ανθρώπους κ.α. Οι κυρίαρχοι αυτοί φόβοι τον συνοδεύουν σχεδόν σ΄όλη του τη ζωή και τον καθοδηγούν άμεσα ή έμμεσα, με τη θέληση του ή χωρίς αυτή. Όταν τους ξεπεράσει ή τους δει μ΄άλλο μάτι τότε ζει ευτυχισμένος και συναλλάσσεται με τους συνανθρώπους του χωρίς επιθετικότητα. Άλλες φορές όμως οι φόβοι αυτοί τον αποδιοργανώνουν συναισθηματικά τόσο ώστε να μην μπορεί να τους αντιμετωπίσει και να καταφεύγει στην αποφυγή. Ενδίδει τότε στο φόβο του ζει και αναπνέει μ΄αυτόν, αποφεύγει τον κόσμο, κλείνεται μέσα στο σπίτι του και μερικές φορές (σπάνια) πεθαίνει από τον ίδιο του το φόβο. Ο φόβος βασίζεται στην άγνοια: που σημαίνει ότι δεν έχουμε επαφή με τον πραγματικό μας εαυτό. Μας περισφίγγει και μας δένει σε μία βαρετή, μηχανική και ανιαρή ζωή. Ο φόβος άλλοτε κινητοποιεί τον οργανισμό για δημιουργία (όταν τον αντιμετωπίζουμε) και άλλοτε τον καταρρακώνει χωρίς όμως να του διαλύει την προσωπικότητα και τις νοητικές λειτουργίες. Το άτομο τότε δυσκολεύεται σιγά -σιγά να διαχωρίσει που και πότε κάτι είναι σωστό ή λάθος στην συμπεριφορά του, αδυνατεί να λειτουργήσει κοινωνικά και επαγγελματικά.

Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα για τις θετικές επιδράσεις του φόβου είναι αυτό που μας μιλάει για τους βομβαρδισμούς στο Λονδίνο το καλοκαίρι του 1940.Ενώ αναμενόταν ότι ο αριθμός των εισαγωγών στα ψυχιατρικά ιδρύματα θα αυξανόταν, συνέβη ακριβώς το αντίθετο: μειώθηκαν οι εισαγωγές σε ψυχιατρικά ιδρύματα, ενώ η ζωή μέσα στο Λονδίνο κυλούσε ήρεμα. Κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών χαρακτηριστικό είναι το απαράμιλλο θάρρος των νοσοκόμων και των πυροσβεστών, που ενώ κινδύνευσαν σωματικά δεν διατήρησαν ίχνη αντιδράσεων φόβου στην μετέπειτα ζωή τους. Η συμπεριφορά αυτή αποδόθηκε στην αυταπάρνηση και στο γεγονός ότι έκαναν μία δουλειά κοινωνικά πολύ χρήσιμη που τους έκανε ανθεκτικούς στο άγχος των βομβαρδισμών.

3. Η προσκόλληση-εξάρτηση από αντικείμενα ανθρώπους, σχέσεις και εξωτερικές καταστάσεις:

Πολλοί άνθρωποι έχουν προγραμματιστεί να πιστεύουν ότι δεν μπορούν να υπάρξουν μόνοι τους και ζουν συνεχώς με το φόβο του χωρισμού είτε λόγω θανάτου ή από άλλες αιτίες. Υποφέρουμε βάσανα και ταλαιπωρίες γιατί φοβόμαστε ν΄ απαρνηθούμε οποιαδήποτε ασφάλεια νομίζουμε ότι έχουμε. Ο χωρισμός δεν είναι μόνο αναπόφευκτος (τουλάχιστον στο θάνατο) αλλά και ακόμη πιο πιθανός γιατί ελκύουμε ακριβώς αυτό που φοβόμαστε με το να το έχουμε συνεχώς στο μυαλό. Αν μέσα στην ανασφάλεια μας σκεφτόμαστε συχνά με φόβο πως κάποιος θα κλέψει τα υπάρχοντα μας και πως θα χάσουμε το αγαπημένο μας πρόσωπο, στέλνουμε καθαρά και δυνατά νοητικά μηνύματα που ελκύουν κλέφτες και απώλεια του αγαπημένου μας προσώπου.

4. Προσπάθεια για έλεγχο (κυριαρχία) ανθρώπων και καταστάσεων:
Πολλοί άνθρωποι τρώνε υπερβολικά ή πίνουν ή καπνίζουν ή παίρνουν ηρεμιστικά ή άλλα φάρμακα για να χαλαρώσουν και να νιώσουν ασφαλείς. Το ηρεμιστικό αποτέλεσμα όμως είναι ανύπαρκτο ή στιγμιαίο. Άλλοι προσπαθώντας συνεχώς να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους (για ευχάριστες γεύσεις, σεξουαλικές εμπειρίες, ήχους, μυρωδιές) πέφτουν στο φαύλο κύκλο της επιθυμίας: η απόλαυση που παίρνουν απ΄όλα αυτά κρατάει πολύ λίγο και πολύ γρήγορα αρχίζουν να επιθυμούν από την αρχή, ξοδεύοντας τρομακτικές ποσότητες σκέψης, ενέργειας, δράσης, χρημάτων και χρόνου σ΄αυτές τις επιφανειακές επιδιώξεις. Επίσης καταλήγουν να βλέπουν τους ανθρώπους σαν αντικείμενα απόλαυσης ή εμπόδια στις απολαύσεις μας και όχι σαν ψυχές. Έτσι αγαπούν εγωιστικά και υπό όρους ή προσπαθούν με πολύ λεπτούς τρόπους να κάνουν το δικό τους, ν΄αλλάξουν τους άλλους ώστε να κάνουν αυτό που θέλουν ή τους βολεύει. Αν αυτοί που «αγαπάμε» δεν μας παρέχουν όσα θέλουμε (ασφάλεια, υπακοή, απόλαυση), σταματάμε ν΄αγαπάμε και θυμώνουμε ή πληγωνόμαστε.

5. Δεν πιστεύουμε στην ύπαρξη της αθάνατης ψυχής μας:
με αποτέλεσμα να αισθανόμαστε αδύναμοι και ανασφαλείς. Κάνουμε τον εαυτό μας αδύναμο και αισθανόμαστε ανίκανοι και αβοήθητοι ν΄αλλάξουμε τη δυστυχία μας. Αυτό μας κρατάει χαμένους σε αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις όπως στέρηση, κατάθλιψη, θυμό, πίκρα, μίσος, ζήλια, φόβο και δεν παίρνουμε την ευθύνη για τη ζωή και την κατάσταση μας. Ξέρουμε ότι έχουμε τη δύναμη των πραγμάτων με τα οποία ταυτιζόμαστε. Αν ψάχνουμε την ασφάλεια που σημαίνει αναζήτηση ενός συναισθήματος σιγουριάς, σταθερότητας και διαχρονικότητας δεν θα τη βρούμε αν προσκολλούμαστε σε καταστάσεις της προσωπικότητας που συνεχώς αλλάζει και περνάει μέσα από κρίσεις, εκτός κι αν έχει επαφή μ΄ένα πνευματικό κέντρο (Ψυχή), οπότε δέχεται ευκολότερα τις αλλαγές αποκτώντας δύναμη και αντικειμενικότητα.

6. Αρνητικές μνήμες του παρελθόντος που υπονομεύουν το αίσθημα σιγουριάς στο παρόν και το μέλλον. Σ΄αυτή την περίπτωση η ανασφάλεια μας δεν είναι λογική αφού βασίζεται σε λίγες εμπειρίες του παρελθόντος και όχι στην παρούσα κατάσταση.

7. Η αποφυγή του πόνου:
Η τάση ν΄ αποφεύγουμε τα προβλήματα και τη συναισθηματική φόρτιση που σχετίζεται μ΄αυτά. Η αποφυγή του πόνου είναι η πρωταρχική βάση όλων των ανθρώπινων ψυχικών παθήσεων. Είναι ανάγκη ν΄αντιμετωπίζουμε ευθέως τα προβλήματα, την ταλαιπωρία και τον πόνο που συνεπάγονται.

Πως ξεπερνιέται η ανασφάλεια:

1. Αυτοπαραδοχή: Να παραδεχτούμε ότι νιώθουμε ανασφαλείς, ότι έχουμε φόβους ότι είμαστε πιο αδύναμοι απ΄ότι νομίζουμε ή θέλουμε να δείχνουμε. Να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας και με τους άλλους ακόμη και αν η αλήθεια μας κάνει να νιώθουμε ευάλωτοι ή μας δυσαρεστεί.

2. Ανάληψη της ευθύνης: Ν΄αποδεχτούμε την ευθύνη για το πρόβλημα μας για να μπορέσουμε να το λύσουμε. Οι άνθρωποι σήμερα ζουν με την ψευδαίσθηση ότι δεν είναι υπεύθυνοι γι αυτά που νιώθουν, σκέφτονται ή τους συμβαίνουν, ενώ συχνά παίρνουν πάνω τους την «ευθύνη» για την ευτυχία ή τη δυστυχία των άλλων. Έτσι είναι ανασφαλείς και δυστυχισμένοι, στο βαθμό που εναποθέτουν τη δύναμη, την ευτυχία και την ασφάλεια τους έξω από τον εαυτό τους (χρήματα, σχέσεις, επάγγελμα κ.α). Το σίγουρο είναι ότι κάθε άτομο είναι προσωπικά υπεύθυνο για την ευτυχία και τη δυστυχία του, για την αρρώστια και την υγεία του για την ανάπτυξη και την οπισθοδρόμηση του. Μόνο εμείς μπορούμε να μεταμορφώσουμε τη δυστυχία μας, την αρρώστια, την ανικανοποίηση και την ανασφάλεια σε ευτυχία, υγεία, ικανοποίηση και ασφάλεια. Μόνο εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τον εαυτό μας.

3. Ανακάλυψη προσκολλήσεων ασφάλειας και μετασχηματισμός τους σε προτιμήσεις:
Να ενεργούμε στον έξω κόσμο αλλάζοντας οτιδήποτε μπορούμε για να επιτύχουμε τους στόχους μας, αλλά να μπορούμε να δεχτούμε το αποτέλεσμα οποιοδήποτε και αν είναι (ορθή δράση). Αν το καταφέρουμε αυτό τότε δεν παθαίνουμε εύκολα κατάθλιψη, ούτε θυμώνουμε με τους άλλους όταν οι ανάγκες μας για ασφάλεια δεν ικανοποιούνται.

4. Αντιμετώπιση των φόβων-ρίσκο:
Το θάρρος στη ζωή αποκτιέται μέσα από συνεχείς προσπάθειες καλλιεργώντας τη συνήθεια ν΄αρνείται κανείς ν΄αφήνει το φόβο να του καθορίζει τις πράξεις, μαθαίνοντας να διακινδυνεύει να ζει με ανασφάλεια, ν΄αντέχει τις στερήσεις, μαθαίνοντας να κερδίζει αλλά και να χάνει στο παιχνίδι της ζωής. Να μπορεί να ρισκάρει να μπορεί να μπει στην 1η γραμμή και να πει: «Όχι, πρέπει ν΄ αλλάξουν τα πράγματα αλλιώς θα καταστραφούμε». Να διακινδυνεύσει να χάσει τα κεκτημένα, την ιδέα που έχουν οι άλλοι γι αυτόν, να διακινδυνεύσει να εμπιστευτεί τους άλλους, να εκφράσει τη συναισθήματα του, να είναι διαφορετικός από τους άλλους, κρατώντας τα ιδανικά του και αυτά που πιστεύει.

5. Η σημασία της μάθησης:
Η μάθηση είναι συγκλονιστικό πράγμα γιατί κάθε φορά που μαθαίνεις κάτι, γίνεσαι κάτι καινούργιο. Δεν μπορούμε να μάθουμε κάτι χωρίς ν αναπροσαρμόσουμε τον εαυτό μας πάνω στα νέα πράγματα που έχουμε μάθει. Έτσι και η ασφάλεια όπως όλα τα πράγματα μαθαίνεται. Με συνεχή προσπάθεια και βήμα-βήμα μαθαίνει κάποιος ν΄αντιμετωπίζει τις φοβίες και τις ανασφάλειες του.

6. Η σημασία της ανεξαρτησίας και της πρωτοβουλίας:
Σήμερα έχουμε γίνει παρατηρητές των φαινομένων, ενώ οι περισσότεροι τομείς της ζωής (π.χ. εκκλησία, πολιτική) είναι κενά από ενεργητικούς ρόλους. Έτσι υπάρχουν εκατομμύρια θεατές αλλά λείπουν οι ηθοποιοί. Είναι σημαντικό στο δρόμο προς την ασφάλεια να γίνει ο πρωταγωνιστής της ζωής του, να στέκεται στα δικά του πόδια ν΄αντιμετωπίζει μόνος του τα προβλήματα του και να μην εξαρτάται από τους άλλους (οικονομικά και συναισθηματικά)

7. Η βεβαιότητα ότι η ύπαρξη μας είναι πέρα από την προσωπικότητα και η διοχέτευση της ανάγκης για αυτοπραγμάτωση δίνει μία διαχρονικότερη ασφάλεια.
Αν πιστεύει και νιώθει κάποιος ότι έχει μία αθάνατη ψυχή αντιλαμβάνεται σιγά σιγά ότι είναι ασφαλής και δεν ξοδεύει τόσο πολύ χρόνο, σκέψη, ενέργεια, χρήμα για την ικανοποίηση αυτών των απατηλών επιθυμιών-αναγκών και αρχίζει να διοχετεύει τα παραπάνω στην προσπάθεια του να υπερνικήσει τους φόβους και τις αδυναμίες του και να εκδηλώσει τη δύναμη που υπάρχει μέσα του. Ισχύει και το αντίθετο φυσικά: δεν μπορεί κάποιος ν' αυτοπραγματωθεί αν δεν έχει καλύψει βασικές ανάγκες ασφάλειας στο φυσικό αλλά και ψυχολογικό και νοητικό επίπεδο.

Ειδικότερα για την ψυχολογική ανασφάλεια:

Είναι αναγκαίο να μάθει κάποιος να εμπιστεύεται τους άλλους, όπως αυτοί είναι και όχι να θέλει να τους ικανοποιήσει ή να ικανοποιηθεί από αυτούς. Να μάθει σε μία ανώτερη αγάπη (μεταλλάσσοντας -εξαγνίζοντας τα κατώτερα συναισθήματα-συγκινήσεις σε ανώτερα) που είναι η αγάπη χωρίς προσκολλήσεις και όρους. Χρειάζεται μία πειθαρχία και έλεγχος των συγκινήσεων, που δεν είναι ψυχρότητα, καταστολή, απομάκρυνση από τον κόσμο, αλλά αντίθετα είναι τάξη, δύναμη, σταθερότητα, πρακτική συναισθηματικότητα (αυθεντική έκφραση των συναισθημάτων). Και όλα τα παραπάνω με μία στάση ενεργού ενδιαφέροντος και προσφοράς προς τους άλλους.

Έλεγχος της ασφάλειας:

Η ασφάλεια μας δοκιμάζεται πραγματικά, όταν χάνονται οι πηγές της ασφάλειας μας (χρήματα, δουλειά, σύντροφος, φίλοι κ.α.) Σʼ αυτές τις περιπτώσεις, μόνο όταν κάποιος έχει κατακτήσει την ασφάλεια μέσα του δεν κλονίζεται αλλά χρησιμοποιεί τις δυσκολίες σαν μία ευκαιρία-μέσο να κερδίσει ενός νέου είδους ασφάλεια.

Η εσωτερική ασφάλεια:

Άσχετα με το πόσα αντικείμενα, χρήματα ή σχέσεις έχουμε συσσωρεύσει, ποτέ δεν θα νιώσουμε αρκετά ασφαλείς αν δεν είμαστε ήδη ασφαλείς μέσα μας. Οτιδήποτε υλικό μπορεί να χαθεί ή να μας το πάρει κανείς πολύ εύκολα Και αυτό γιατί οτιδήποτε έρχεται σε υλική ύπαρξη, πρέπει να πεθάνει. Όλα περνούν τα στάδια της γέννησης, ανάπτυξης, φθοράς και θανάτου. Τίποτα δεν διαρκεί αιώνια. Άρα δεν υπάρχει αληθινή ασφάλεια. Υπάρχει μόνο η εσωτερική διαβεβαίωση πως ότι και να συμβεί θα συνεχίσουμε ακόμη και πέρα από το θάνατο του υλικού κόσμου.

Η μελέτη παρελθόντων εμπειριών θα μας αποδείξει πως δεν υπάρχει ανάγκη να φοβόμαστε και να νιώθουμε ανασφαλείς για όσα θα συμβούν. Έχουμε περάσει τόσες και τόσες καταστάσεις μέσα στις οποίες φοβόμασταν, νιώθαμε ανασφαλείς, ανησυχούσαμε και σκεφτόμασταν ότι ο κόσμος έχει φτάσει στο τέλος του για μας. Κάθε τι έχει περάσει και κάθε τι που θα συναντήσουμε στο μέλλον θα περάσει επίσης και τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα. Η ζωή είναι αλλαγή. Δεν υπάρχει εξωτερική ασφάλεια σʼ ένα κόσμο που αλλάζει. Μόνο ο εσωτερικός μας εαυτός, η ψυχή δεν αλλάζει και εκεί βρίσκεται η μόνη αληθινή ασφάλεια: μέσα μας. Και είναι φυσικό αφού το μόνο που πραγματικά έχουμε είναι ο εαυτός μας. Αφού δεν υπάρχει ασφάλεια, πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις ανασφάλειες και τους φόβους μας και να τους αντιμετωπίζουμε. Αυτό απαιτεί κάποιο ρίσκο, αλλά μόνο όποιος ρισκάρει είναι ελεύθερος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Οι φοβίες και η αντιμετώπιση τους :Γ.Μπουλουγούρης
• Η ψυχολογία της ευτυχίας : Ρόμπερτ Νατζεμυ
• Τα Ανθοιάματα : Edward Bach
• Ο δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμένος : Σκοτ Πεκ
• Να ζεις, νʼ αγαπάς και να μαθαίνεις : Λεό Μπουσκάλια

via