Πώς νιώθει ο άντρας που δεν ελέγχει το ρεφλέξ της εκσπερμάτισης; Πώς νιώθει η γυναίκα που βιώνει να κόβεται απότομα η «σύνδεση» με το σύντροφό της χωρίς να προλαβαίνει να ολοκληρώσει; Πώς επηρεάζεται η σχέση του ζευγαριού του οποίου κάθε απόπειρα συνεύρεσης καταλήγει ουσιαστικά σε απότομη διακοπή και ματαίωση;
Η επίδραση στον άντρα
Ο άντρας που αντιμετωπίζει το πρόβλημα της πρόωρης εκσπερμάτισης βιώνει άγχος απόδοσης πριν, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την ολοκλήρωση της σεξουαλικής επαφής. Ξεκινά τη σεξουαλική επαφή με αρνητικές σκέψεις και αγωνία.
Ανησυχεί «πώς θα τα πάει» και «μήπως δεν τα καταφέρει», συνθήκες οι οποίες θέτουν ήδη τον ίδιο σε μια κατάσταση «μη ελεγξιμότητας» αλλά και μη δυνατότητας να ευχαριστηθεί και να απολαύσει την ερωτική επαφή. Κατά τη διάρκεια της ερωτικής επαφής νιώθει σφιγμένος και αγχωμένος καθώς ανησυχεί και καταστροφολογεί ότι δεν θα μπορέσει να τα καταφέρει. Παρατηρεί διαρκώς τον εαυτό του καθώς προσπαθεί να παρατείνει τη διάρκεια της συνεύρεσης. Όταν προκύπτει τελικά η πρόωρη εκσπερμάτιση νιώθει απογοήτευση αλλά και μια αίσθηση ντροπής που δεν μπόρεσε να ελέγξει τον εαυτό του. Μοιάζει σαν μια αίσθηση παιδικότητας, που δεν τα κατάφερε «να κρατηθεί», και αυτή η εικόνα του εαυτού του τον κάνει να νιώθει πολύ άσχημα επηρεάζοντας σημαντικά την αυτοεκτίμησή του. Παράλληλα, νιώθει και παρατηρεί την αντίδραση της συντρόφου του αναμένοντας το ξέσπασμα της απόρριψης και του θυμού της. Η αίσθηση ότι την απογοήτευσε τον επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό. Η εικόνα του αντρισμού του πλήττεται σημαντικά, νιώθει ότι δεν είναι καλός και επαρκής εραστής και με δεδομένη την κοινή πεποίθηση ότι «το καλό σεξ είναι αυτό που κρατά περισσότερο» θεωρεί ότι θα χάσει τη σύντροφό του η οποία θα αναζητήσει έναν άλλο σύντροφο που θα την ικανοποιεί περισσότερο.
Παράλληλα με την αίσθηση αποτυχίας βιώνει και μια αίσθηση αδιεξόδου γιατί δεν γνωρίζει πώς να βρει λύση στο πρόβλημά του ή δεν πιστεύει ότι υπάρχει λύση. Δεν νιώθει ικανοποίηση και γενικότερα η εμπειρία που συσσωρεύει από τις σεξουαλικές επαφές είναι αρνητική. Με άλλα λόγια, αντί ικανοποίησης επέρχεται άγχος και αίσθηση αβοήθητου και αδιεξόδου.
Το άγχος αυτό, ιδιαίτερα αν δεν συζητηθεί μέσα στη σχέση, δομεί ένα τείχος ψυχρότητας. Είναι χαρακτηριστική σε όλες τις σεξουαλικές δυσλειτουργίες, αλλά ιδιαίτερα στην πρόωρη εκσπερμάτιση, η εικόνα στην οποία οι δύο σύντροφοι απομακρύνονται στις δύο άκρες του κρεβατιού και ο καθένας «κλείνεται» στην απογοήτευσή του. Η δυναμική αυτή λειτουργεί συσσωρευτικά για τον άντρα ο οποίος, νιώθοντας τη ρήξη της αντρικής του επάρκειας και αυτοεκτίμησης, φέρει ένταση και την επόμενη μέρα στις δραστηριότητές του και τον διακρίνει ένας εκνευρισμός, ευερεθιστότητα και έλλειψη απόλαυσης και χαράς στη ζωή. Νιώθει ότι οι άλλοι άντρες τα καταφέρνουν καλύτερα και ότι εκείνος δεν μπορεί να λάβει την επιβεβαίωση του ανδρισμού του. Βιβλιογραφικά αναφέρεται ότι για τον άντρα η ρήξη της εμπιστοσύνης στον εαυτό του είναι ο παράγοντας που τον επηρεάζει περισσότερο και ακολουθεί η ανησυχία για το πώς η πρόωρη εκσπερμάτιση θα επηρεάσει τη σχέση του. Σημαντικός αριθμός αντρών αναφέρει συμπτώματα κατάθλιψης για το λόγο αυτό. Επίσης, η δυναμική αυτή μπορεί να οδηγήσει σε αποφυγή της ερωτικής επαφής μιας και αποφέρει πλέον μόνο άγχος και αγωνία αλλά και μείωση/ έλλειψη της ερωτικής επιθυμίας και γενικότερα της ικανοποίησης από τη ζωή, τη σχέση με τη σύντροφο και την ποιότητα της καθημερινότητας. Δευτερογενώς μπορεί να παρατηρηθούν και δυσκολίες στη στυτική λειτουργία από την έντονη προσπάθεια παράτασης της διάρκειας της ερωτικής επαφής και αποφυγής της εκσπερμάτισης.
Όπως προαναφέρθηκε, το άγχος επιφέρει τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου φόβου και αποφυγής καθώς λειτουργεί, σε σωματικό επίπεδο τουλάχιστον, ως μια έντονη αίσθηση διέγερσης που προσομοιάζει της ερωτικής διέγερσης. Στο σημείο αυτό όμως είναι σημαντικό να τονιστεί ότι φαύλος κύκλος μπορεί να προκύψει και από την έλλειψη συζήτησης του προβλήματος μέσα στη σχέση ή και με οικείους ανθρώπους. Πιο συχνά παρατηρείται ο άντρας να μην συζητά το πρόβλημα με τη σύντροφό του, γεγονός που μπορεί βέβαια να υποδεικνύει ότι η σχέση δεν ήταν εξαρχής ιδιαίτερα επικοινωνιακή. Η άρνηση αποτελεί την κύρια αμυντική διεργασία στους άντρες που εμφανίζουν πρόωρη εκσπερμάτιση η οποία εκδηλώνεται είτε μέσω της πεποίθησής τους ότι δεν υφίσταται αποτελεσματική θεραπεία και επομένως δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για αυτό ή ότι δεν έχουν πρόβλημα.
Η συζήτηση μεταξύ των δύο συντρόφων όμως είναι πολύ σημαντική καθώς βοηθά να εκφραστεί και να λεκτικοποιηθεί το νόημα που αποδίδει ο κάθε σύντροφος στο πρόβλημα μην επιτρέποντας παρανοήσεις και παρεξηγήσεις. Η γυναίκα, για παράδειγμα, συνήθως θεωρεί ότι ο άντρας αδιαφορεί για τη δική της ικανοποίηση και ότι δεν ενδιαφέρεται για εκείνη κ.ά.
Στην περίπτωση των αντρών που δεν έχουν μια σταθερή σχέση ένας φαύλος κύκλος προκύπτει και από το δισταγμό αναζήτησης νέας συντρόφου από το φόβο ότι θα την απογοητεύσουν ή ότι θα αποτελέσουν στόχο κριτικής και απόρριψης στην ερωτική συνεύρεση. Με τον τρόπο αυτό όμως δεν «εκπαιδεύονται» και σε μια καλύτερη διαχείριση του άγχους αλλά και στην εμπειρία του σεξ. Έτσι, τίθεται εκ των πραγμάτων μια επιπλέον δυσκολία για τον άντρα καθώς ένας σημαντικός τρόπος απόκτησης μεγαλύτερης εμπειρίας και ικανότητας είναι η ανάπτυξη του ταπεραμέντου στα πλαίσια μιας σχέσης με μια γυναίκα που ενδιαφέρεται για εκείνον. Παρόλα αυτά, σημαντικός αριθμός αντρών έχει ισχυρό κίνητρο και θέληση και, παρά το άγχος και την ντροπή, καταφέρνει να δημιουργήσει μια σχέση με μια σύντροφο.
Η επίδραση στη γυναίκα
Η γυναίκα της οποίας ο σύντροφος παρουσιάζει πρόωρη εκσπερμάτιση περνάει από διάφορα στάδια μέχρι να φτάσει ουσιαστικά σε έλλειψη ικανοποίησης από τη σεξουαλική της ζωή, έλλειψη ερωτικής επιθυμίας, ανοργασμία και πιθανόν αποφυγή της σεξουαλικής επαφής. Είναι σημαντικό πάντως να τονιστεί ότι ενώ για τον άντρα η πρόωρη εκσπερμάτιση σηματοδοτεί μια σημαντική πληγή της αυτοπεποίθησης και του ανδρισμού του, για τη γυναίκα η μεγαλύτερη επιβάρυνση αφορά στην ξαφνική και απότομη διακοπή της σεξουαλικής συνεύρεσης που σηματοδοτεί τη «ρήξη» της εγγύτητας που δομείται κατά την ερωτική επαφή. Η εγγύτητα και η «ένωση» διακόπτονται απότομα, «βίαια» σχεδόν και «ακατανόητα» σε ψυχικό επίπεδο, πριν προλάβει να βιώσει μια αληθινή σύνδεση και ένωση με το σύντροφό της.
Το αρχικό ξάφνιασμα αφορά τη «διακοπή» που βιώνει την οποία επίσης αρχικά αντιλαμβάνεται ως αδιαφορία εκ μέρους του συντρόφου της. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί και μια άλλη σημαντική διαφοροποίηση: ενώ για άλλα σεξουαλικά προβλήματα, όπως, για παράδειγμα, για τη στυτική δυσλειτουργία, η γυναίκα κατηγορεί τον εαυτό της ότι φταίει για το πρόβλημα, για την πρόωρη εκσπερμάτιση κατηγορεί τον άντρα.
Αρχικά, λοιπόν, και κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής η γυναίκα νιώθει ξαφνιασμένη και αμήχανη μη γνωρίζοντας πώς να αντιδράσει και με ποιο τρόπο να διαχειριστεί το ζήτημα. Παράλληλα με τη διακοπή της διέγερσης και την πιθανότητα ολοκλήρωσης νιώθει ξαφνικά ότι η σχέση έχει παγώσει και ότι έχει απομακρυνθεί «βίαια» από το σύντροφό της. Ασυνείδητα και χωρίς να το επιδιώκει, νιώθει και η ίδια μια αίσθηση ντροπής πιθανόν με την εικόνα και των δύο σε αυτή την απρόσμενη κατάσταση, για τη σχέση και την εξέλιξή της που είναι αβέβαιη, για την εικόνα του συντρόφου της κοκ.
Βιβλιογραφικά αναφέρεται ότι στα αρχικά στάδια εκδήλωσης του προβλήματος η αντίδραση τη γυναίκας περνά από διακυμάνσεις και σίγουρα αποφεύγει τη συζήτηση από το φόβο του να φέρει το σύντροφό της σε αμηχανία και να τον κάνει να νιώσει πιο υποτιμημένος. Όταν αποφασίζει τελικά να του μιλήσει για να το συζητήσουν μπορεί να διαπιστώσει έκπληκτη μια άρνηση εκ μέρους του ότι υπάρχει πρόβλημα ή ότι δεν θέλει να το συζητήσει.
Στο σημείο αυτό νιώθει ματαίωση και θυμό απέναντί του, πιθανόν ίσως και περιφρόνηση. Αυτά τα συναισθήματα, εάν δεν εκφραστούν και δεν διαχειριστούν κατάλληλα και από τις δύο πλευρές, μπορεί να εξελιχθούν σε ένταση, ευερεθιστότητα, δυσκολίες και διάσπαση της διαπροσωπικής σχέσης.
Οι αντιδράσεις της γυναίκας στο αμιγώς ερωτικό κομμάτι εκδηλώνονται επίσης σε διάφορα στάδια. Αρχικά μπορεί να μην έχει οργασμό ή η αίσθηση έλλειψης εγγύτητας μπορεί να την κάνει να νιώθει έλλειψη σεξουαλικής ευχαρίστησης λόγω της συμπεριφοράς του συντρόφου της. Παρόλα αυτά, με την πάροδο του χρόνου αρχίζει να χάνει την ερωτική της επιθυμία, νιώθει ότι δεν διεγείρεται από το άγγιγμα του συντρόφου της και ότι δεν υφίσταται εφύγρανση του κόλπου κατά την επαφή. Οι δυσκολίες αυτές επιφέρουν αναπόφευκτα για τη γυναίκα αλλά και για το ζευγάρι συναισθηματική και σωματική δυσφορία και στρες. Πολύ συχνά, η ματαίωση και ο θυμός της γυναίκας για τον άντρα που έχει αρνηθεί να κάνει κάτι για να διαχειριστεί το πρόβλημα αποτελούν το έναυσμα για αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας.
Τέλος, στο σημείο αυτό θα πρέπει να προστεθεί και ο ρόλος της ηλικίας αλλά, κυρίως, της εμπειρίας της γυναίκας σε σχέση με την αντίδρασή της στο θέμα της πρόωρης εκσπερμάτισης. Εάν, για παράδειγμα, η γυναίκα δεν έχει μεγάλη εμπειρία μπορεί πιο εύκολα να αποδεχτεί την κατάσταση δομώντας παράλληλα και τη δυνατότητα επινόησης και άλλων τρόπων ικανοποίησης (για παράδειγμα, μια δεύτερη ή τρίτη προσπάθεια στις οποίες η συνεύρεση είναι πιο παρατεταμένη κοκ.).
Η επίδραση στο ζευγάρι
Σε ψυχικό επίπεδο η πρόωρη εκσπερμάτιση επιφέρει στο ζευγάρι μία αίσθηση ότι «κάτι λείπει» από τη σχέση και μία έλλειψη οικειότητας και χαλαρότητας. Είναι πολύ σημαντικό το νόημα που αποδίδουν οι δύο σύντροφοι στο πρόβλημα. Η συνθήκη αυτή θα καθορίσει ουσιαστικά τα συναισθήματά τους, την αντίδρασή τους αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριστούν την κατάσταση. Τι σημαίνει λοιπόν για τον κάθε σύντροφο η πρόωρη εκσπερμάτιση; Ίσως έλλειψη αγάπης και ενδιαφέροντος που δεν υπήρχε ποτέ αλλά τώρα παίρνει σάρκα και οστά… Ίσως ότι θα χωρίσουν και θα μείνει ο καθένας μόνος του… Ίσως ότι υπάρχει τρίτο πρόσωπο στη σχέση… κοκ.
Παράλληλα, όπως προαναφέρθηκε, η συνήθης αντίδραση στην πρόωρη εκσπερμάτιση είναι να κλείνεται ο καθένας στον εαυτό του, στις δύο άκρες του κρεβατιού, και να επικρατεί μια σιωπή. Εάν η κατάσταση αυτή παραταθεί, μια «σιωπηλή σύγκρουση» ξεκινά, ένας «σιωπηλός πόλεμος» κατά τον οποίο ο θυμός συσσωρεύεται, το συναισθηματικό χάσμα διευρύνεται, επικρατεί καχυποψία, αντίδραση και μια συγκρουσιακή κατάσταση χωρίς παράλληλα να έχει αποσαφηνιστεί το πρόβλημα. Τελικά, δημιουργούνται δύο αντίπαλα στρατόπεδα στα οποία η αντίδραση της γυναίκας γίνεται αντιληπτή ως γκρίνια και του άντρα ως αδιαφορία. Και ο φαύλος κύκλος αποφυγής έχει ήδη εκκινήσει…
Πολλά ζευγάρια προσπαθούν να καλύψουν το κενό επενδύοντας σε κοινούς συναισθηματικούς στόχους και επιδιώξεις ζωής, στην ανατροφή των παιδιών, σε κοινές ανταποδοτικές ασχολίες, σε κοινά ενδιαφέροντα κ.ά. Είναι όμως γεγονός ότι η τακτική αυτή μπορεί να διαρκέσει για ένα διάστημα μόνο, εκτός και αν, τελικά, η πρόωρη εκσπερμάτιση «βολεύει» και τη γυναίκα η οποία δεν ενδιαφέρεται για το σεξ ή έχει και η ίδια μια σεξουαλική δυσλειτουργία και η πρόωρη εκσπερμάτιση την «εξυπηρετεί» στην αποφυγή του σεξ και τη μη αντιμετώπιση των δικών της δυσκολιών (σε ορισμένες περιπτώσεις η σεξουαλική συνεύρεση θεωρείται ως «καταναγκαστικό καθήκον» και γίνεται αντιληπτή ως συζυγικό χρέος πριν από τον ύπνο.
Είναι σημαντικό και στην πρόωρη εκσπερμάτιση, όπως και σε κάθε άλλο σεξουαλικό πρόβλημα, να εξεταστεί η δομή και η δυναμική της σχέσης αλλά και το τι μπορεί να έχει δημιουργήσει ένα πρόβλημα γιατί, όπως προαναφέρθηκε, δημιουργούνται συχνά έως και παράδοξες δυναμικές και μπορεί κανείς να μην γνωρίζει τελικά ποιος δημιουργεί ένα πρόβλημα ή πώς ακριβώς να το ορίσει. Για παράδειγμα, όπως προαναφέρθηκε, μια συνήθης αντίδραση στην πρόωρη εκσπερμάτιση είναι οι δύο σύντροφοι, στις άκρες του κρεβατιού, απομονωμένοι και φοβούμενοι να μιλήσουν. Το ερώτημα που τίθεται εδώ, λοιπόν, είναι αν αυτή η έλλειψη επικοινωνίας αποτελεί το αίτιο ή το αποτέλεσμα της πρόωρης εκσπερμάτισης, με άλλα λόγια η έλλειψη επικοινωνίας προυπήρχε ή δημιουργήθηκε μετέπειτα στη σχέση…
Όπως αναφέρεται βιβλιογραφικά, μπορεί «άλλος να προκαλεί ένα σύμπτωμα και άλλος να το εκδηλώνει και να το εκφέρει». Για παράδειγμα, η επιθετικότητα και ο θυμός εκ μέρους της γυναίκας ή η μη επιθυμία της ίδιας (είτε επειδή βαριέται, ή επειδή έχει χάσει το ενδιαφέρον για το σύζυγό της αλλά δεν θέλει να χωρίσει) για μεγαλύτερη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής μπορεί να εκφράζονται μέσω ψυχολογικής μεταβίβασης στον άντρα και να καταλήγουν σε πρόωρη εκσπερμάτιση. Παρόμοια, και ένας άντρας μπορεί να μην επιθυμεί «περισσότερη επαφή» με μια σύντροφο, είτε γιατί έχει χάσει το ενδιαφέρον του, είτε γιατί είναι θυμωμένος, είτε για να την «τιμωρήσει» για άλλες συγκρουσιακές καταστάσεις στη σχέση τους…
Παρόμοια, θα πρέπει να διαπιστωθεί και αν η πρόωρη εκσπερμάτιση είναι επίκτητη ή χρόνια, γεγονός που επίσης αποδίδει σημαντικές πληροφορίες για μια σχέση. Εάν, για παράδειγμα, η πρόωρη εκσπερμάτιση εμφανίζεται τώρα για πρώτη φορά στη ζωή του ζευγαριού, αποτελεί ένα ενδιαφέρον ερώτημα εάν, καταρχήν, έχει προκύψει κάποιο θέμα υγείας ή τι μπορεί να έχει αλλάξει στη σχέση. Συνήθως η επίκτητη πρόωρη εκσπερμάτιση αφορά θέματα στη συναισθηματική αλληλεπίδραση του ζευγαριού και, συνήθως, ζητήματα τα οποία το ζευγάρι δεν μπορεί να εκφράσει και, έτσι, τα εκδηλώνει με την αποφυγή μιας πιο οικείας και παρατεταμένης επαφής. Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι στην περίπτωση επίκτητης πρόωρης εκσπερμάτισης σε άντρα με πρότερο καλό έλεγχο, η απόκριση της συντρόφου είναι διαφορετική: συνήθως ανησυχεί και παροτρύνει τον σύντροφό της στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας.
Τα ζευγάρια που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της πρόωρης εκσπερμάτισης χρειάζονται χρόνο μέχρι να ορίσουν τι ακριβώς έχει αλλάξει και τι επιζητούν. Είναι σημαντικό να τονιστεί και το ζευγάρι θα πρέπει να κατανοήσει ότι η επίτευξη μιας ικανοποιητικής σεξουαλικής επαφής σημαίνει πολλά περισσότερα από μία απλή αύξηση της διάρκειας του σεξ πριν από την εκσπερμάτιση. Με άλλα λόγια, δεν θα πρέπει να είναι μόνο αυτό το μήνυμα που θα αποκομίσουν στην αντιμετώπιση του συγκεκριμένου προβλήματος. Ο χρόνος αποτελεί μια απαραίτητη προϋπόθεση, αλλά από μόνος του δεν αρκεί για την εξασφάλιση μίας πραγματικά απολαυστικής σεξουαλικής εμπειρίας. Είναι σημαντικό οι δύο σύντροφοι να κατανοήσουν τη συναισθηματική τους συμμετοχή κατά τη διάρκεια της επαφής, τα μπλοκαρίσματα που φέρει ο καθένας, διαφορετικά δεν θα είναι δυνατόν να επέλθει μια ουσιαστική αλλαγή στη σχέση, επομένως ούτε και στη σεξουαλική ζωή του ζευγαριού. Εάν δεν συνειδητοποιηθεί ο βαθμός της έλξης ή και της αποφυγής, του θυμού ή της επιθετικότητας που εκφράζονται κατά τη διάρκεια της επαφής, δεν θα εμπλουτιστεί η σχέση για να αλλάξει και το σύμπτωμα. Γι’ αυτό και συχνά αναφέρεται ότι η βέλτιστη θεραπευτική προσέγγιση της πρόωρης εκσπερμάτισης αφορά αλλαγές του τρόπου ζωής και συνειδητοποίηση των δυναμικών που επικρατούν στην επικοινωνία των δύο συντρόφων.
Βιβλιογραφία
1. DSM-5 (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. The American Psychiatric Association, Washington, DC.
2. DSM-IV (1994). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. The American Psychiatric Association, Washington, DC.
3. Symonds T., Roblin D., Hart K., Althof S. (2003). How does premature ejaculation impact a man s life? J Sex Marital Ther. Oct-Dec. 29(5):361-70.
4. Emmanuele Jannini (editor), Chris G. McMahon (editor), Marcel D. Waldinger (editor) (2012). Premature Ejaculation: From Etiology to Diagnosis and Treatment, Springer.
5. Alessandra Graziottin & Stanley Althof (Oct. 2011). What does premature ejaculation mean to the man, the woman and the couple? The Journal of Sexual Medicine, Special Issue: A Practical Approach to Premature Ejaculation, 8 Suppl. 4: 304-309.
