Όλοι έχουμε βρεθεί κάποια φορά στη δυσάρεστη θέση του να προσπαθούμε να πούμε κάτι ή να επικοινωνήσουμε για κάτι σημαντικό με τους γύρω μας και αυτοί να μη μας καταλαβαίνουν.
Για μερικούς ανθρώπους όμως, αυτό το φαινόμενο συμβαίνει πολύ πιο συχνά απ’ ότι θα ήθελαν, κι έτσι έχουν μονίμως την αίσθηση ότι είναι παρεξηγημένοι, ίσως ακόμα και παραγκωνισμένοι από τον κοινωνικό τους περίγυρο ή τον/τη σύντροφο που δεν τους καταλαβαίνει.
Γιατί υπάρχει έλλειψη κατανόησης; Οι άλλοι
Κάθε φορά που ξεκινάμε να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά ή τις θέσεις των άλλων, θα πρέπει ν’ αφήσουμε κι ένα περιθώριο για να εξετάσουμε και το πώς η δική μας συμπεριφορά επιδρά σε αυτούς. Εξάλλου, είναι πολύ πιο εύκολο να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και να ελέγξουμε τη δική μας συμπεριφορά, παρά να καταλάβουμε βαθύτερα τους άλλους.
Υπάρχει πάντα η πιθανότητα το άτομο που δηλώνει ότι δεν το καταλαβαίνουν οι άλλοι να έχει διαλέξει λανθασμένο τρόπο επικοινωνίας, δηλαδή να λέει κάποιο πράγμα συγκαλυμμένα, εννοώντας κάτι άλλο -για το οποίο ίσως ντρέπεται ή το οποίο δεν μπορεί να εκφράσει ξεκάθαρα- κι ελπίζει ότι ο ακροατής του θα «μπει στην ψυχή του» και θα καταλάβει.
Επίσης, είναι δυνατό το άτομο αυτό να έχει διαλέξει λάθος σύντροφο ή φίλους με τους οποίους μπορεί να επικοινωνήσει. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι η επιλογή έγινε βάσει λανθασμένων, επιφανειακών και όχι ουσιαστικών κριτηρίων (παντρευτήκαμε γιατί περνούσαμε πολύ καλά στα ταξίδια, είναι φίλοι μου γιατί παίζουμε μπάλα κάθε εβδομάδα) ή γιατί υπάρχει θεμελιώδης διαφορά στον χαρακτήρα και την προσωπικότητα των δύο πλευρών. Η διαφορά αυτή μπορεί να συνίσταται σε άλλου είδους επιθυμίες, φόβους, πεποιθήσεις, στάσεις ζωής και αντιλήψεις. Η άμεση συνέπεια μιας λανθασμένης επιλογής πολύ συχνά είναι η κακή επικοινωνία.
Ο κακός συγχρονισμός είναι επίσης ένας άλλος βασικός παράγοντας κακής επικοινωνίας, που οδηγεί στον να μην καταλαβαίνουν οι άλλοι το άτομο που έχει το συγκεκριμένο παράπονο. Έτσι, όταν το άτομο διαλέγει μια καλή για το ίδιο, αλλά ακατάλληλη για το συνομιλητή του στιγμή, δεν θα έχει ευνοϊκή «μεταχείριση», με την έννοια ότι ο φίλος ή η φίλη του πιθανόν να μην είναι διαθέσιμοι για κουβέντα εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή.
Από την άλλη μεριά, η λανθασμένη επιλογή θέματος μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη κατανόησης από την πλευρά του συνομιλητή. Αυτό συμβαίνει όταν ένα άτομο επιλέγει να μιλήσει για ένα συγκεκριμένο θέμα ή ζήτημα το οποίο ο συνομιλητής του δεν το γνωρίζει, δεν έχει βιώσει κάτι ανάλογο, ή δεν τον αφορά. Έτσι, οι δίοδοι της επικοινωνίας διακόπτονται.
Σε άλλες περιπτώσεις, όταν οι σχέσεις των ανθρώπων είναι επιφανειακές δεν υπάρχει ουσιαστική επιθυμία για βαθύτερη, πιο ουσιαστική επικοινωνία. Αυτό συμβαίνει γιατί ο συνομιλητής θεωρεί ότι αν ακούσει μια «εξομολόγηση» θα πρέπει και ο ίδιος να προβεί σε κάτι ανάλογο, πράγμα που ίσως να μην επιθυμεί.
Aλλοτε πάλι, το να καταλάβει κανείς τον άλλο σημαίνει ότι μπορεί να συγκρουστούν κάποια συμφέροντά τους ή το να καταλάβει τον άλλον θα οδηγήσει σε παραδοχές τις οποίες δεν τον συμφέρει να κάνει.
Γιατί υπάρχει έλλειψη κατανόησης; Εμείς
Πέρα από το πιθανό «φταίξιμο» του άλλου που δε μας καταλαβαίνει, ενδέχεται να κάνουμε κι εμείς κάποια λάθη που μπλοκάρουν την επιθυμία.
Ένας από τους πιο συνηθισμένους παράγοντες είναι η εγωιστική στάση του ατόμου που επιθυμεί να τον καταλάβουν οι άλλοι πάση θυσία και δεν τους αναγνωρίζει το δικαίωμα διαφωνίας ή μη αποδοχής των απόψεών του.
Η αίσθηση ότι «οι άλλοι δε με καταλαβαίνουν» συχνά έχει τις ρίζες της στα βιώματα της παιδική ή εφηβικής ηλικίας. Όταν ένα άτομο αισθάνεται ότι οι γονείς του δεν κατανοούν τις ανάγκες του, δεν έχουν εποικοδομητικό διάλογο και λειτουργική επικοινωνία, του δημιουργείται η αίσθηση του ανολοκλήρωτου και του ανεκπλήρωτου. Έτσι, μπαίνοντας σε νέες σχέσεις ως ενήλικος πια, κατά κάποιον τρόπο «ξαναπαίζει» σαν σε ταινία την παλιά εγγραφή και μπαίνει πάλι στον ίδιο ρόλο που είχε και παλιά. Με αυτό τον τρόπο όμως, δεσμεύει τον εαυτό του και πέφτει σε μια επικοινωνιακή παγίδα, αφού τελικά δε δίνει ούτε στον εαυτό του ούτε στους άλλους την ευκαιρία να δοκιμάσει επικοινωνιακές τεχνικές.
Η ψυχολογική ανωριμότητα και η πεποίθηση ότι αν δεν μας καταλαβαίνουν οι άλλοι τότε αυτό σημαίνει ότι μας απορρίπτουν είναι κακοί σύμβουλοι ζωής. Συχνά, το γεγονός ότι δεν μας καταλαβαίνουν αντανακλά τη δική μας δυσκολία να καταλάβουμε αυτά τα άτομα. Χρειάζεται να στραφούμε στον εαυτό μας λοιπόν και να αναρωτηθούμε «είμαι καλός ακροατής;» «είμαι πρόθυμη ν’ ακούσω τη φίλη μου οποιαδήποτε στιγμή εκείνη το επιθυμεί;» «την καταλαβαίνω πάντα απόλυτα;» «αν και αγαπώ τον φίλο μου, όταν διαφωνώ μαζί του το λέω, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τον απορρίπτω;».
Αν αντιστρέψουμε το ζήτημα του ότι δεν μας καταλαβαίνουν οι άλλοι και προσπαθήσουμε να εξετάσουμε και τη δική μας στάση, μπορεί να βρεθούμε προς εκπλήξεων, ανακαλύπτοντας για τον εαυτό μας πράγματα τα οποία δεν περιμέναμε, όπως συναισθήματα θυμού, απογοήτευσης, απόρριψης και ανασφάλεια
Βελτιώνοντας την επικοινωνία με τους γονείς
• Μιλήστε για τα συναισθήματα σας: πείτε πως νιώθετε όταν η μαμά σας μπαίνει στο δωμάτιο σας και αρχίζει πάλι την γκρίνια περί καθαριότητας ή όταν σας απαγορεύει να βγείτε με τους φίλους σας ή αν σας πιέζει με το διάβασμα και το σχολείο. Πείτε τους πως καταλαβαίνετε την αγωνία τους και το ενδιαφέρον τους, αλλά δώστε τους να καταλάβουν πως δεν μπορούν να σας πιέζουν για το καθετί.
• Βρείτε ένα διαφορετικό τρόπο επίλυσης προβλημάτων: προτείνετε στους γονείς σας όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα να κάθεστε να το συζητήσετε με τον εξής τρόπο: εντοπίστε την ανάγκη στο πρόβλημα, προσπαθήστε να βρείτε λύσεις κοινά αποδεκτές από όλους, ορίστε μια περίοδο ως δοκιμαστική και αν δείτε πως η λύση που επιλέξατε δεν δουλεύει σωστά τότε ξεκινήστε το πάλι.
• Ενημερώστε τους για το πώς σας αρέσει να σας αντιμετωπίζουν όταν έχετε ένα πρόβλημα: εξηγήστε τους πως όταν έχετε πρόβλημα δεν σας αρέσει να σας κάνουν κριτική, να αρχίζουν το κήρυγμα, να σας προσβάλλουν, να ακούτε για άλλη μια φορά την φράση «στα έλεγα εγώ». Δώστε τους να καταλάβουν πως όταν κάποιος έχει ένα πρόβλημα, έχει ανάγκη από κατανόηση και ειλικρινή αποδοχή.
Είναι δύσκολο να μεγαλώνεις γονείς αλλά αξίζει να κάνετε μια νέα αρχή γιατί το ουσιαστικό πρόβλημα βρίσκεται στο τρόπο που επικοινωνείτε τις ανάγκες σας.
• Βρείτε ένα διαφορετικό τρόπο επίλυσης προβλημάτων: προτείνετε στους γονείς σας όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα να κάθεστε να το συζητήσετε με τον εξής τρόπο: εντοπίστε την ανάγκη στο πρόβλημα, προσπαθήστε να βρείτε λύσεις κοινά αποδεκτές από όλους, ορίστε μια περίοδο ως δοκιμαστική και αν δείτε πως η λύση που επιλέξατε δεν δουλεύει σωστά τότε ξεκινήστε το πάλι.
• Ενημερώστε τους για το πώς σας αρέσει να σας αντιμετωπίζουν όταν έχετε ένα πρόβλημα: εξηγήστε τους πως όταν έχετε πρόβλημα δεν σας αρέσει να σας κάνουν κριτική, να αρχίζουν το κήρυγμα, να σας προσβάλλουν, να ακούτε για άλλη μια φορά την φράση «στα έλεγα εγώ». Δώστε τους να καταλάβουν πως όταν κάποιος έχει ένα πρόβλημα, έχει ανάγκη από κατανόηση και ειλικρινή αποδοχή.
Είναι δύσκολο να μεγαλώνεις γονείς αλλά αξίζει να κάνετε μια νέα αρχή γιατί το ουσιαστικό πρόβλημα βρίσκεται στο τρόπο που επικοινωνείτε τις ανάγκες σας.
Βελτιώνοντας την επικοινωνία με τους άλλους- -Ξεκινάμε με δεδομένο ότι δεν είναι δυνατό να έχουμε την 100% κατανόηση των άλλων
- -Μαθαίνουμε να ελέγχουμε τα αρνητικά συναισθήματα και να τα διαχειριζόμαστε
- -Πριν ξεκινήσουμε μια σοβαρή συζήτηση, ρωτάμε τον άλλον αν έχει χρόνο και διάθεση
- -Εξετάζουμε τις δικές μας ικανότητες επικοινωνίας με τους άλλους και αν εμείς τους καταλαβαίνουμε
- -Συνειδητοποιούμε ότι ο λόγος που ίσως δεν μας καταλαβαίνουν οι άλλοι ίσως σχετίζεται με δικές μας αδυναμίες και όχι απαραίτητα με δική τους ανικανότητα
- -Βελτιώνουμε τις επικοινωνιακές μας ικανότητες
Πηγή Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγος
