Τυχαίνουν στο δρόμο μας πολλοί άνθρωποι να είναι ρηχοί. Οι περισσότεροι. Είναι αυτοί που δεν έχουν έρθει σε επαφή με την ψυχή τους. Που ζουν απλά για να ζουν, έχοντας στρέψει όλη την προσοχή τους στην ικανοποίηση των σαρκικών αναγκών. Άλλοι, πάλι, έχουν ένα μικρό βάθος. Και πολλοί λίγοι είναι αυτοί που έχουν πραγματικά βάθος. Είμαστε τυχεροί όσοι συναντήσαμε τέτοιους ανθρώπους. Γι' αυτούς τους λίγους θα γράψουμε σήμερα. Για 'κείνους που άφησαν κατά μέρος τα άχρηστα πράγματα, τις άσκοπες ενασχολήσεις, κι οι οποίοι έσκαψαν βαθιά μέσα τους βρίσκοντας το μαργαριτάρι του πραγματικού τους εαυτού. Γιατί όλοι μας έχουμε μέσα μας ένα μαργαριτάρι. Άλλοι πιο μικρό κι άλλοι πιο μεγάλο- το μικρό ή μεγάλο εξαρτάται από την προηγούμενη πορεία της ψυχής μας. Μόνον που οι περισσότεροι δεν το έχουμε ανακαλύψει. Και το έχουμε βαθιά θαμμένο αγνοώντας την ύπαρξή του. Γι' αυτό ο σοφός πρόγονός μας ο Χίλων μας προτρέπει: «Ένδον σκάπτε». Ο Ιησούς, επίσης, μας έχει πει: «Πάλιν ὁμοία ἐστὶν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ ἐμπόρῳ ζητοῦντι καλοὺς μαργαρίτας· ὃς εὑρὼν ἕνα πολύτιμον μαργαρίτην ἀπελθὼν πέπρακε πάντα ὅσα εἶχε καὶ ἠγόρασεν αὐτόν.» (Ματθαίος, ιγ΄, 45-46) Αυτό το πολύτιμο μαργαριτάρι είναι μέσα μας, γιατί μας έχει διαβεβαιώσει πως «ἰδοὺ γὰρ ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστιν. (Λουκάς, ιζ΄, 21). Η ανακάλυψη του πολύτιμου μέρους του «είναι μας» εξαρτάται από τη διάθεσή μας να σκάψουμε μέσα μας, να βαθύνουμε, να προχωρήσουμε σε ενδοσκόπηση. Να υλοποιήσουμε την Δελφική επιταγή: «άνθρωπε, γνώθι σ'αυτόν».
Γνωρίζοντας σε βάθος τον εαυτό μας, η απελευθερωμένη από τα στεγανά σκέψη μας, θα μας οδηγήσει να γνωρίσουμε το Σύμπαν και τον Θεό. Θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε ότι εμείς είμαστε ένα μικρό μέρος του Σύμπαντος και ταυτόχρονα η εικόνα Θεού. Ότι τα πάντα είναι Ένα! Το Δελφικό ρητό, που μας μεταφέρθηκε, ήταν: «Άνθρωπε γνώρισε τον εαυτό σου και θα γνωρίσεις το Σύμπαν και τους Θεούς.» Ο Βίκτωρ Ουγκώ μας μιλάει για μια κατάβαση που θα μας οδηγήσει στην υψηλότερη ανάβαση: «Για ν' ανεβείς στον Θεό, χρειάζεται να βυθιστείς μέσα σου» είπε ο Γάλλος διανοούμενος.
Σ' αυτό το βύθισμα και τα αποτελέσματά του αναφέρεται η ιστορία με τίτλο "Η πόλη των πηγαδιών" του Χόρχε Μπουκάι από το βιβλίο του "Ιστορίες να σκεφτείς", όπου περιγράφει μια παράξενη πόλη:
[[ Εκείνη την πόλη δεν την κατοικούσαν άνθρωποι, όπως όλες τις άλλες πόλεις του πλανήτη. Σ' εκείνη την πόλη κατοικούσαν πηγάδια. Πηγάδια ζωντανά ... αλλά πηγάδια. Τα πηγάδια διέφεραν μεταξύ τους όχι μόνο ως προς τον τόπο όπου είχαν ανοιχτεί, αλλά και ως προς το στόμιο (το άνοιγμα που τα συνέδεε με τον εξωτερικό κόσμο).
Υπήρχαν πηγάδια ευκατάστατα και πολυτελή, με στόμιο από μάρμαρο και όμορφα μέταλλα, πηγάδια ταπεινά από τούβλα και ξύλο, κι άλλα πιο φτωχά, απλές γυμνές τρύπες που ανοίγονταν στη γη.
Η επικοινωνία μεταξύ των κατοίκων της πόλης γινόταν από στόμιο σε στόμιο, και οι ειδήσεις έφταναν γρήγορα απ' άκρη σ' άκρη.
Μια μέρα, έφτασε στην πόλη μια «μόδα» που μάλλον είχε γεννηθεί σε κάποιο ανθρώπινο χωριό.
Η νέα ιδέα ήταν ότι κάθε ζωντανό όν που εκτιμούσε τον εαυτό του θα έπρεπε να φροντίζει πολύ περισσότερο το εσωτερικό παρά το εξωτερικό. Το σημαντικό δεν ήταν η επιφάνεια, αλλά το περιεχόμενο.
Έτσι έγινε, και τα πηγάδια άρχισαν να γεμίζουν με αντικείμενα.
Μερικά γέμισαν με κοσμήματα, χρυσά νομίσματα και πολύτιμες πέτρες. Άλλα, πιο πρακτικά, γέμισαν με ηλεκτρικές συσκευές και μηχανές. Μερικά άλλα επέλεξαν την τέχνη και γέμισαν με πίνακες ζωγραφικής, πιάνα με ουρά και εξεζητημένα μεταμοντέρνα γλυπτά. Τέλος, τα διανοούμενα γέμισαν με βιβλία, ιδεολογικά μανιφέστα και εξειδικευμένα περιοδικά.
Πέρασε ο καιρός. Τα περισσότερα πηγάδια γέμισαν σε τέτοιο σημείο, ώστε τίποτ' άλλο δεν χωρούσε.
Τα πηγάδια δεν ήταν όλα ίδια, οπότε κάποια συμβιβάστηκαν, ενώ άλλα σκέφτηκαν πως έπρεπε να κάνουν κάτι για να συνεχίσουν να συσσωρεύουν πράγματα στο εσωτερικό τους ...
Ένα απ' αυτά έκανε την αρχή. Αντί να συμπιέζει το περιεχόμενο, σκέφτηκε να αυξήσει τη χωρητικότητά του διευρύνοντας το χώρο του.
Δεν πέρασε πολύς καιρός, κι άρχισαν και τα υπόλοιπα να μιμούνται την καινούργια ιδέα. Όλα τα πηγάδια δαπανούσαν μεγάλο μέρος της ενέργειάς τους για να επεκταθούν και ν' αποκτήσουν περισσότερο χώρο στο εσωτερικό τους.
Ένα πηγάδι, μικρό κι απόκεντρο, άρχισε να βλέπει τους συντρόφους του να επεκτείνονται χωρίς μέτρο. Σκέφτηκε ότι αν συνέχιζαν να διευρύνονται με αυτόν τον τρόπο, σύντομα θα μπέρδευαν τα όριά τους και το κάθε ένα θα έχανε την ταυτότητά του...
Ίσως, ξεκινώντας από αυτήν την ιδέα, σκέφτηκε ότι ένας διαφορετικός τρόπος για να αυξήσει τη χωρητικότητά του ήταν να μεγαλώσει όχι φαρδαίνοντας, άλλα βαθαίνοντας. Να επεκταθεί σε βάθος αντί για πλάτος. Σύντομα συνειδητοποίησε ότι όλα όσα είχε στο εσωτερικό του έκαναν αδύνατη την εργασία της εκβάθυνσης. Αν ήθελε να γίνει πιο βαθύ, όφειλε να ξεφορτωθεί ολόκληρο το περιεχόμενό του ...
Στην αρχή, το κενό το τρόμαξε. Αλλά αργότερα, όταν είδε ότι δεν είχε άλλη επιλογή, το έκανε.
Χωρίς τίποτα στην κατοχή του, το πηγάδι άρχισε να βαθαίνει, ενώ τα υπόλοιπα άρπαζαν τα αντικείμενα που είχε πετάξει ...
Μια μέρα, κάτι ξάφνιασε το πηγάδι που μεγάλωνε προς τα κάτω. Κάτω, πολύ κάτω, πολύ στο βάθος ... βρήκε νερό!
Ποτέ πριν άλλο πηγάδι δεν είχε ξαναβρεί νερό.
Το πηγάδι ξεπέρασε την έκπληξή του κι άρχισε να παίζει με το νερό καταβρέχοντας τα τοιχώματά του, πιτσιλώντας το στόμιό του και, τέλος, βγάζοντας το νερό προς τα έξω.
Η πόλη δεν είχε ποτέ βραχεί από τίποτ' άλλο πέρα από τη βροχή η οποία, εκ των πραγμάτων, ήταν αρκετά σπάνια, Έτσι, η γη τριγύρω απ' το πηγάδι, αναζωογονημένη από το νερό, άρχισε να ξυπνά.
Οι σπόροι βλάστησαν παίρνοντας τη μορφή χλόης, τριφυλλιών, λουλουδιών και αδύναμων κορμών που μετατράπηκαν αργότερα σε δέντρα ...
Μια έκρηξη χρωμάτων και ζωής απλώθηκε γύρω από το απομακρυσμένο πηγάδι το οποίο άρχισαν να αποκαλούν : "Το Περιβόλι".
Όλοι το ρωτούσαν πως είχε καταφέρει αυτό το θαύμα.
«Δεν είναι κανένα θαύμα», απαντούσε το Περιβόλι. «Πρέπει να σκάψεις στο εσωτερικό , προς τα μέσα.»
Πολλοί θέλησαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Περιβολιού , αλλά αποδοκίμασαν την ιδέα όταν συνειδητοποίησαν ότι , για να βαθύνουν , θα έπρεπε πρώτα να αδειάσουν. Συνέχισαν να διευρύνονται όλο και πιο πολύ για να γεμίσουν με περισσότερα ακόμα πράγματα...
Στην άλλη άκρη της πόλης , ένα άλλο πηγάδι αποφάσισε κι αυτό να πάρει το ρίσκο να αδειάσει... Κι άρχισε κι αυτό να βαθαίνει... Κι έφτασε κι αυτό στο νερό... Και το έριξε κι αυτό προς τα έξω δημιουργώντας μια δεύτερη όαση στο χωριό...
«Τι θα κάνεις όταν θα τελειώσει το νερό ;», το ρωτούσαν.
«Δεν ξέρω τι θα συμβεί» απαντούσε. «Αλλά προς το παρόν , όσο περισσότερο νερό βγάζω , τόσο περισσότερο βρίσκω.»
Πέρασαν μερικοί μήνες μέχρι τη μεγάλη ανακάλυψη . Μια μέρα , σχεδόν κατά τύχη, τα δυο πηγάδια κατάλαβαν ότι το νερό που είχαν βρει στο βάθος τους ήταν το ίδιο... Ότι το ίδιο υπόγειο ποτάμι που περνούσε από το ένα , γέμιζε το βάθος του άλλου. Κατάλαβαν ότι ξεκινούσε γι' αυτά μια καινούργια ζωή. Όχι μόνο μπορούσαν να επικοινωνούν από στόμιο σε στόμιο , επιφανειακά , όπως όλοι οι άλλοι , αλλά η αναζήτησή τους , τους είχε προσφέρει ένα νέο και μυστικό σημείο επαφής.
Είχαν ανακαλύψει τη βαθιά επικοινωνία που πετυχαίνουν μόνον εκείνοι που έχουν το θάρρος να αδειάσουν από κάθε περιεχόμενο και να ψάξουν στο βάθος της ύπαρξής τους για να βρουν τι έχουν να δώσουν... ]]
[[ Εκείνη την πόλη δεν την κατοικούσαν άνθρωποι, όπως όλες τις άλλες πόλεις του πλανήτη. Σ' εκείνη την πόλη κατοικούσαν πηγάδια. Πηγάδια ζωντανά ... αλλά πηγάδια. Τα πηγάδια διέφεραν μεταξύ τους όχι μόνο ως προς τον τόπο όπου είχαν ανοιχτεί, αλλά και ως προς το στόμιο (το άνοιγμα που τα συνέδεε με τον εξωτερικό κόσμο).
Υπήρχαν πηγάδια ευκατάστατα και πολυτελή, με στόμιο από μάρμαρο και όμορφα μέταλλα, πηγάδια ταπεινά από τούβλα και ξύλο, κι άλλα πιο φτωχά, απλές γυμνές τρύπες που ανοίγονταν στη γη.
Η επικοινωνία μεταξύ των κατοίκων της πόλης γινόταν από στόμιο σε στόμιο, και οι ειδήσεις έφταναν γρήγορα απ' άκρη σ' άκρη.
Μια μέρα, έφτασε στην πόλη μια «μόδα» που μάλλον είχε γεννηθεί σε κάποιο ανθρώπινο χωριό.
Η νέα ιδέα ήταν ότι κάθε ζωντανό όν που εκτιμούσε τον εαυτό του θα έπρεπε να φροντίζει πολύ περισσότερο το εσωτερικό παρά το εξωτερικό. Το σημαντικό δεν ήταν η επιφάνεια, αλλά το περιεχόμενο.
Έτσι έγινε, και τα πηγάδια άρχισαν να γεμίζουν με αντικείμενα.
Μερικά γέμισαν με κοσμήματα, χρυσά νομίσματα και πολύτιμες πέτρες. Άλλα, πιο πρακτικά, γέμισαν με ηλεκτρικές συσκευές και μηχανές. Μερικά άλλα επέλεξαν την τέχνη και γέμισαν με πίνακες ζωγραφικής, πιάνα με ουρά και εξεζητημένα μεταμοντέρνα γλυπτά. Τέλος, τα διανοούμενα γέμισαν με βιβλία, ιδεολογικά μανιφέστα και εξειδικευμένα περιοδικά.
Πέρασε ο καιρός. Τα περισσότερα πηγάδια γέμισαν σε τέτοιο σημείο, ώστε τίποτ' άλλο δεν χωρούσε.
Τα πηγάδια δεν ήταν όλα ίδια, οπότε κάποια συμβιβάστηκαν, ενώ άλλα σκέφτηκαν πως έπρεπε να κάνουν κάτι για να συνεχίσουν να συσσωρεύουν πράγματα στο εσωτερικό τους ...
Ένα απ' αυτά έκανε την αρχή. Αντί να συμπιέζει το περιεχόμενο, σκέφτηκε να αυξήσει τη χωρητικότητά του διευρύνοντας το χώρο του.
Δεν πέρασε πολύς καιρός, κι άρχισαν και τα υπόλοιπα να μιμούνται την καινούργια ιδέα. Όλα τα πηγάδια δαπανούσαν μεγάλο μέρος της ενέργειάς τους για να επεκταθούν και ν' αποκτήσουν περισσότερο χώρο στο εσωτερικό τους.
Ένα πηγάδι, μικρό κι απόκεντρο, άρχισε να βλέπει τους συντρόφους του να επεκτείνονται χωρίς μέτρο. Σκέφτηκε ότι αν συνέχιζαν να διευρύνονται με αυτόν τον τρόπο, σύντομα θα μπέρδευαν τα όριά τους και το κάθε ένα θα έχανε την ταυτότητά του...
Ίσως, ξεκινώντας από αυτήν την ιδέα, σκέφτηκε ότι ένας διαφορετικός τρόπος για να αυξήσει τη χωρητικότητά του ήταν να μεγαλώσει όχι φαρδαίνοντας, άλλα βαθαίνοντας. Να επεκταθεί σε βάθος αντί για πλάτος. Σύντομα συνειδητοποίησε ότι όλα όσα είχε στο εσωτερικό του έκαναν αδύνατη την εργασία της εκβάθυνσης. Αν ήθελε να γίνει πιο βαθύ, όφειλε να ξεφορτωθεί ολόκληρο το περιεχόμενό του ...
Στην αρχή, το κενό το τρόμαξε. Αλλά αργότερα, όταν είδε ότι δεν είχε άλλη επιλογή, το έκανε.
Χωρίς τίποτα στην κατοχή του, το πηγάδι άρχισε να βαθαίνει, ενώ τα υπόλοιπα άρπαζαν τα αντικείμενα που είχε πετάξει ...
Μια μέρα, κάτι ξάφνιασε το πηγάδι που μεγάλωνε προς τα κάτω. Κάτω, πολύ κάτω, πολύ στο βάθος ... βρήκε νερό!
Ποτέ πριν άλλο πηγάδι δεν είχε ξαναβρεί νερό.
Το πηγάδι ξεπέρασε την έκπληξή του κι άρχισε να παίζει με το νερό καταβρέχοντας τα τοιχώματά του, πιτσιλώντας το στόμιό του και, τέλος, βγάζοντας το νερό προς τα έξω.
Η πόλη δεν είχε ποτέ βραχεί από τίποτ' άλλο πέρα από τη βροχή η οποία, εκ των πραγμάτων, ήταν αρκετά σπάνια, Έτσι, η γη τριγύρω απ' το πηγάδι, αναζωογονημένη από το νερό, άρχισε να ξυπνά.
Οι σπόροι βλάστησαν παίρνοντας τη μορφή χλόης, τριφυλλιών, λουλουδιών και αδύναμων κορμών που μετατράπηκαν αργότερα σε δέντρα ...
Μια έκρηξη χρωμάτων και ζωής απλώθηκε γύρω από το απομακρυσμένο πηγάδι το οποίο άρχισαν να αποκαλούν : "Το Περιβόλι".
Όλοι το ρωτούσαν πως είχε καταφέρει αυτό το θαύμα.
«Δεν είναι κανένα θαύμα», απαντούσε το Περιβόλι. «Πρέπει να σκάψεις στο εσωτερικό , προς τα μέσα.»
Πολλοί θέλησαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Περιβολιού , αλλά αποδοκίμασαν την ιδέα όταν συνειδητοποίησαν ότι , για να βαθύνουν , θα έπρεπε πρώτα να αδειάσουν. Συνέχισαν να διευρύνονται όλο και πιο πολύ για να γεμίσουν με περισσότερα ακόμα πράγματα...
Στην άλλη άκρη της πόλης , ένα άλλο πηγάδι αποφάσισε κι αυτό να πάρει το ρίσκο να αδειάσει... Κι άρχισε κι αυτό να βαθαίνει... Κι έφτασε κι αυτό στο νερό... Και το έριξε κι αυτό προς τα έξω δημιουργώντας μια δεύτερη όαση στο χωριό...
«Τι θα κάνεις όταν θα τελειώσει το νερό ;», το ρωτούσαν.
«Δεν ξέρω τι θα συμβεί» απαντούσε. «Αλλά προς το παρόν , όσο περισσότερο νερό βγάζω , τόσο περισσότερο βρίσκω.»
Πέρασαν μερικοί μήνες μέχρι τη μεγάλη ανακάλυψη . Μια μέρα , σχεδόν κατά τύχη, τα δυο πηγάδια κατάλαβαν ότι το νερό που είχαν βρει στο βάθος τους ήταν το ίδιο... Ότι το ίδιο υπόγειο ποτάμι που περνούσε από το ένα , γέμιζε το βάθος του άλλου. Κατάλαβαν ότι ξεκινούσε γι' αυτά μια καινούργια ζωή. Όχι μόνο μπορούσαν να επικοινωνούν από στόμιο σε στόμιο , επιφανειακά , όπως όλοι οι άλλοι , αλλά η αναζήτησή τους , τους είχε προσφέρει ένα νέο και μυστικό σημείο επαφής.
Είχαν ανακαλύψει τη βαθιά επικοινωνία που πετυχαίνουν μόνον εκείνοι που έχουν το θάρρος να αδειάσουν από κάθε περιεχόμενο και να ψάξουν στο βάθος της ύπαρξής τους για να βρουν τι έχουν να δώσουν... ]]
Πόσοι από 'μας μπορούμε να ενεργήσουμε σαν τα δύο πηγάδια; Να αδειάσουμε από τα περιττά κι ανώφελα και να σκάψουμε να βρούμε την πραγματική πηγή της ζωής; Να καταλάβουμε πως ποιότητα δεν δίνει στη ζωή μας η πολυτέλεια της μεζονέτας, του εξοχικού, του ακριβού αυτοκίνητου, των γκουρμέ εστιατορίων, των πανάκριβων διακοπών σε επτάστερα ξενοδοχεία ή εξωτικά μέρη. Δεν μας προσδίδει πραγματική ακτινοβολία το ακριβό ή το εκκεντρικό ντύσιμο, η εμφάνιση σαν να ήμασταν κινητό κοσμηματοπωλείο με πολλά καράτια πολύτιμων λίθων και χρυσού. Αυτή είναι παροδική και τεχνητή ακτινοβολία. Η πραγματική ακτινοβολία βγαίνει από την απλότητα της συμπεριφοράς μας, την γεμάτη αγάπη καρδιά μας και την γενναιόδωρη ψυχή μας. Για να ακτινοβολήσει η καρδιά μας πρέπει να γδυθούμε από τα περιττά. Για να λάμψει η ψυχή μας πρέπει να αποβάλλει τα φτιασίδια του σώματος.
Να σκάψουμε μέσα μας, όπως τα δύο πηγάδια, να βγει το νερό που θα δροσίσει τους γύρω μας και θα κάνει ανθόκηπο το περιβάλλον μας. Να σκάψουμε όπως έκαναν οι μεγάλοι Δάσκαλοι της ανθρωπότητας κι οι μύστες. Αυτοί που έδωσαν χωρίς φειδώ το νερό της γνώσης, τη δροσιά της αγάπης τους. Οι Δάσκαλοι που μας πήραν κάτω από την σκέπη τους, κάτω από την αύρα τους. Αυτοί που δρόσισαν τα διψασμένα χείλη μας για γνώση και σαν το φτωχό Λάζαρο ανταποκρίθηκαν στην παράκλησή μας: «ἐλέησόν με καὶ πέμψον Λάζαρον ἵνα βάψῃ τὸ ἄκρον τοῦ δακτύλου αὐτοῦ ὕδατος καὶ καταψύξῃ τὴν γλῶσσάν μου, ὅτι ὀδυνῶμαι ἐν τῇ φλογὶ ταύτῃ.» (Λουκάς, ιστ΄, 24).
Να σκάψουμε μέσα μας, γιατί μέσα μας βρίσκεται η πηγή του καλού απ' όπου θα αναβλύσει η καλοσύνη και η αρετή. Το σκάψιμο θέλει κόπο και έχει μεγάλο πόνο. Γι' αυτό το αποφεύγουν οι πολλοί. Κι αφού πονάει το σκάψιμο, γεμίζουν με ανώφελα πράγματα. Με πράγματα που ξεγελούν το μάτι, που χαϊδεύουν τ' αυτιά, που εξαπατούν την αφή, αλλά είναι σαν τις Σειρήνες στο μεγάλο ταξίδι της επιστροφής στην Ιθάκη. Πράγματα, τα οποία επιβραδύνουν το ταξίδι κι άλλοτε κάνουν την πυξίδα της ψυχής μας να γυρίζει τρελά και να μας δίνει λανθασμένη ρότα.
Σκάβοντας στο εσωτερικό μας θα ανακαλύψουμε πως δεν είμαστε ο εαυτός μας. Είμαστε κάτι ανώτερο, κάτι θεϊκότερο. Μέσα μας βρίσκεται το μαργαριτάρι του ανώτερου εαυτού. Το πραγματικό μας «είναι»! Μέσα μας βρίσκεται το αείζωον πύρ. Γι' αυτό ο Μάρκος Αυρήλιος μας προτρέπει: :«Ένδον σκάπτε. Ένδον η πηγή του αγαθού και αεί δυναμένη αναβλύειν εάν αεί σκάπτης». (Σκάψε μέσα σου. Μέσα σου βρίσκεται η πηγή του καλού και μπορεί να αναβλύζει πάντοτε, αν πάντοτε σκάβεις). Απλοϊκά αν σκεφτούμε, όσο πιο βαθειά σκάψουμε, πόσο περισσότερο νερό θα βρούμε. Γιατί η υπόγεια δεξαμενή, που παρέχει το νερό, γίνεται μεγαλύτερη. Κάπως έτσι συμβαίνει και με τον εσωτερικό μας κόσμο. Όσο περισσότερο σκάβουμε, τόσο περισσότερο ανακαλύπτουμε τις ανεξάντλητες δυνάμεις, με τις οποίες μας προίκισε ο Δημιουργός. Γι' αυτή την τεράστια δυναμική που υπάρχει μέσα μας, ο Ιησούς μας έχει μιλήσει εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια: «αμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, τὰ ἔργα ἃ ἐγὼ ποιῶ κἀκεῖνος ποιήσει, καὶ μείζονα τούτων ποιήσει» (Ιωάννης, ιδ΄, 12).
Το θλιβερό είναι ότι όσο στοιβάζουμε μέσα μας ανούσια πράγματα, όσο θέλουμε να διευρυνόμαστε σε πλάτος- κι όχι σε βάθος- θαρρούμε ότι είμαστε αδύναμοι. Εδώ να τονίσουμε πως το επικρατούν κοινωνικό- πολιτικό- θρησκευτικό σύστημα καλλιεργεί αυτή την αδυναμία για να εδραιώσει την ισχύ του. Το εκπαιδευτικό του πρόγραμμα ετοιμάζει άτομα πρόθυμα για επιφανειακή διεύρυνση. Η ενασχόληση με το πλάτεμα - δηλαδή με τη δημιουργία της εικόνας μας, την απόκτηση πλούτου και καλής θέσης, την κοινωνική αναρρίχηση, την καταξίωση στο χώρο της εργασίας μας- μας απορροφά και δεν μας αφήνει χρόνο για να ασχοληθούμε με το σοβαρότερο. Να γνωρίσουμε την εσωτερική πλευρά του εαυτού μας και να ικανοποιήσουμε την ανάγκη του για βάθεμα. Η όλη προσοχή μας εστιάζεται προς την ικανοποίηση των αναγκών του κατώτερου εαυτού, το πλάτεμα που αναφέραμε. Έτσι μπορεί να κερδίζουμε πολύ χώρο σε πλάτος, αλλά δεν είναι ζωτικός χώρος. Ο ζωτικός χώρος κερδίζεται με το βάθεμα.
Αν βαθύνουμε, όπως τα δύο πηγάδια, θα ανακαλύψουμε ότι επικοινωνούμε. Ότι όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη είναι κύτταρα του Σύμπαντος. Πως είμαστε πνεύματα στην αγκάλη του μεγάλου Πνεύματος. Παιδιά του ίδιου Θεού. Έτσι, «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.» (Παύλος, επιστ. προς Γαλάτας, γ΄, 28) Και θα πάψουν οι εχθρότητες των κρατών και των λαών, οι θρησκευτικοί πόλεμοι, οι δογματικοί ανταγωνισμοί.
Οι διαφορετικές εθνότητες ζούσαν αγαπημένα κι ειρηνικά στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Ο ψυχοφθόρος και ανθρωποκτόνος εμφύλιος προκλήθηκε από εξωγενείς παράγοντες που ήθελαν να πλατύνουν τα οικονομικά και στρατιωτικά τους συμφέροντα. Η μελλοντική αναταραχή στην Ευρώπη- συνακόλουθα και στη χώρα μας- με την εισβολή των Μουσουλμάνων δήθεν οικονομικών μεταναστών γίνεται με ένα οργανωμένο σχέδιο από σκοτεινά κέντρα- να τα πούμε με το όνομά τους, είναι τα Σιωνιστικά- που την χρηματοδοτούν. Είναι τυχαίο, μήπως, ότι στο Ισραήλ, δεν υπάρχει ούτε ένας οικονομικός μετανάστης;
Βαθαίνοντας βρίσκουμε πως τίποτα δεν μας χωρίζει από τον Τούρκο οικογενειάρχη, που αγωνίζεται μέσα στις αντιξοότητες της ζωής να ζήσει την οικογένειά του. Δεν προκαλεί τις παραβιάσεις στο Αιγαίο ο Τούρκος οικογενειάρχης πιλότος ή ναυτικός. Εντολές παίρνει από νοσηρά μυαλά. Κι αν γίνει ένας πόλεμος μελλοντικά, η ζωή του δεν θα καλυτερέψει. Θα τον έχουν χρησιμοποιήσει άλλοι, που δεν έβαλαν το κεφάλι τους στη φωτιά, για να πλουτίσουν. Σπέρνουν τον θάνατο οι ανεγκέφαλοι για να πλατύνουν. Η εστίαση στο πλάτεμα δεν τους άφησε χρόνο να σκεφτούν: «τί γὰρ ὠφελεῖται ἄνθρωπος ἐὰν τὸν κόσμον ὅλον κερδήσῃ, τὴν δὲ ψυχὴν αὐτοῦ ζημιωθῇ;» (Ματθαίος, ιστ΄, 26) ή όταν ο Χάρος χτυπήσει την πόρτα του αρχοντικού τους, πόσα από τα αιματοβαμμένα αποκτήματα θα πάρουν μαζί τους στον Άδη;
Ανατρέχοντας στην αρχαία σοφία ακούμε τον Πλωτίνο να μας προτρέπει : «Κλειστείτε στον εαυτό σας και κοιτάξτε. Κι αν δε βρίσκετε τον εαυτό σας όμορφο, πράξτε όπως ο δημιουργός ενός αγάλματος που πρέπει να γίνει όμορφο ... κόβει από δω, λειαίνει από κει, κάνει αυτή τη γραμμή πιο ανάλαφρη, εκείνη πιο καθαρή, μέχρι που ένα όμορφο πρόσωπο προβάλλει. Έτσι πρέπει να κάνετε κι εσείς, να μη πάψετε να σμιλεύεται το άγαλμά σας».
Να βγάζουμε από πάνω μας τα περιττά. Να αδειάζουμε, όπως τα πηγάδια, για να βρούμε ό,τι πολύτιμο υπάρχει στο βάθος του εαυτού μας.
Ο Πλάτωνας είπε : «Ο δρόμος για τον εαυτό βρίσκεται μέσα σας». Ενώ ο Παράκελσος- ένας από τους μεγαλύτερους αλχημιστές και αποκρυφιστές όλων των εποχών- μας λέει πιο αναλυτικά: «Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τον εαυτό τους κι επομένως δεν καταλαβαίνουν τα πράγματα του εσωτερικού τους κόσμου. Ο κάθε άνθρωπος έχει μέσα του την ουσία του Θεού και όλη τη σοφία και τη δύναμη του κόσμου εν σπέρματι. Κατέχει το ένα είδος γνώσης όσο και το άλλο, κι αυτός που δε βρίσκει αυτό που είναι μέσα του, δεν μπορεί αληθινά να πει πως δεν το έχει, μα πως δε στάθηκε ικανός να το αναζητήσει με επιτυχία». Δίκαια, λοιπόν, ο μεγάλος ποιητής και μύστης Τζελαλεντίν Ρουμί λέει: «Επί αιώνες χτυπούσα την πόρτα του Θεού, και όταν άνοιξε επιτέλους, είδα ότι χτυπούσα από μέσα».
Είναι πολύ σημαντική η αυτογνωσία. Αυτογνωσία είναι η γνώση του εαυτού. Για να επιτευχθεί η αυτογνωσία χρειάζεται ειλικρίνεια και κουράγιο για να συνδεθούμε με τον εαυτό μας και να έρθουμε πρόσωπο με πρόσωπο με την αλήθεια μας. Στην αναζήτηση αυτής της γνώσης χρειάζεται να έχουμε μια ρεαλιστική άποψη για τον εαυτό μας. Ούτε να τον υπερεκτιμούμε, ούτε να τον υποτιμούμε. Χρειάζεται μια ρεαλιστική άποψη για τις δυνάμεις και τις αδυναμίες μας.
Μόνο αν γνωρίσεις πόσο αδύναμος είσαι, μπορείς να ξεπεράσεις την αδυναμία σου. Μόνο αν γνωρίσεις πόσο άσοφος είσαι, μπορείς να αρχίσεις την πορεία προς τη Γνώση. Μόνο αν γνωρίσεις τι ορυχείο έχει μέσα του κάθε άνθρωπος, μπορείς να υπερβείς τη γύμνια του. Αλλιώς, μένεις ένα τυφλό, όσο και εγωιστικό ερπετό, που ζει μια ζωή χωρίς νόημα. «Ο ανεξέταστος βίος είναι αβίωτος», έλεγε ο Σωκράτης. Ενώ εξετάζοντας τον εαυτό σου θα βρεις ίσως την Κόλαση, αλλά και το Καθαρτήριο, μπορεί και τον Παράδεισο. Γι' αυτήν την τόλμη και τη σοφία μπορούσε να περηφανεύεται ο Ηράκλειτος, λέγοντας «έψαξα βαθιά στον εαυτό μου».
Οι μύστες πριν κοιμηθούν εφαρμόζουν την πυθαγόρεια μέθοδο, θέτοντας στον εαυτό τους τα ερωτήματα: «Τί έκανα;» - «Τί δεν έκανα;» - «Τι έπρεπε να κάνω;» Και επιφέρουν τις κατάλληλες διορθώσεις στη ζωή τους, ώστε να ζουν με αρετή. Έτσι η αυτογνωσία, ο αυτοέλεγχος, η αυτοκριτική οδηγούν στην αυτοσυνείδηση, την αυτοκυριαρχία, τον αυτοσεβασμό, στην ουσιαστική αυτοδιάθεση και αυτοκαθορισμό μας. Γι' αυτό και ο Κινέζος φιλόσοφος Λάο Τσε έλεγε: «Όποιος ξέρει τους άλλους, έχει γνώση. Όποιος ξέρει τον εαυτό του, έχει σοφία».
Διαμέσου της αυτογνωσίας έχουμε καλύτερη και αποτελεσματικότερη επικοινωνία τόσο με τον εαυτό μας όσο και με τους άλλους γύρω μας. Δημιουργούμε καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις και κατανοούμε καλύτερα τον εαυτό μας και τους γύρω μας. Η αυτοεκτίμησή μας και η αυτοπεποίθηση αυξάνονται. Κατευθύνονται στη γνώση και στη μάθηση που είναι ο δρόμος για την σοφία. Απολαμβάνουμε την εσωτερική γαλήνη και την ηρεμία του πνεύματος και της ψυχής φτάνοντας στην ευτυχία. Αισθανόμαστε πλήρωση, ευδαιμονία και οδηγούμαστε σταδιακά στην τελείωση. Για να πετύχουμε την αυτογνωσία χρειάζεται το σκάψιμο μέσα μας. Ο Τζελαλεντίν Ρουμί μας προτρέπει: «Υπάρχει μέσα σου μια δύναμη που σου δίνει ζωή. Αυτή ψάξε. Υπάρχει στο σώμα σου ένα ανεκτίμητο πετράδι. Αυτό ψάξε.»
Ο Πρόκλος μας τονίζει: «και πάσης της φιλοσοφικής θεωρίας η κυριότερη και σταθερότερη αρχή είναι η διάγνωση της Ουσίας του Εαυτού μας.» Η γνώση του εαυτού μας μάς αποκαλύπτει ότι το σύμπαν και η θεότητα είναι μέσα μας. Η γνώση για τα μυστήρια του σύμπαντος και του θείου μας αποκαλύπτει το συμπαντικό άνθρωπο, τον εαυτό μας, που αυτοαναγνωρίζεται σε κάθε κομμάτι του παντός, σαν να ήταν αυτό ένας καθρέφτης που αντανακλά την εικόνα μας. Ο άνθρωπος βρίσκεται μετέωρος ανάμεσα στις δύο αυτές αβύσσους, της απεραντοσύνης των άστρων και της απεραντοσύνης του μικροσκοπικού κόσμου των έσχατων σωματιδίων, ανάμεσα στη σχετιστική και κβαντική αντίληψη. Είναι ο σύνδεσμος του μακρόκοσμου και του μικρόκοσμου. Μέσα του οι δύο κόσμοι σμίγουν. Γιατί είναι το σημείο τομής τους καθώς το ανθρώπινο ον αποτελεί τον μικρόκοσμο του μεγάκοσμου και ταυτόχρονα τον μεγάκοσμο του μικρόκοσμου. Το ανθρώπινο πλάσμα, ον που βρίσκεται μεταξύ του ζώου και του Θεού, είναι ο μεγάλος εσταυρωμένος ανάμεσα στην κάθετη διάσταση του ουρανού και την οριζόντια της γης. Είναι ο μεγάλος ελεύθερος αλλά και ο μεγάλος δεσμώτης. Ο Προμηθέας στην αρχαία Ελλάδα, ο Βισβακαρμάν στην Ινδία, ο Χριστός στη Δύση, ο Όσιρις στην Αίγυπτο είναι σύμβολα αυτής της αλήθειας.
Πολύ σωστά ο Πλάτωνας μας επισημαίνει: «Η σωφροσύνη, η αδιαφορία για τα ασήμαντα και ο συνετός ζήλος για τα σπουδαία, πηγάζει μόνο απ' την αληθινή γνώση, η οποία στηρίζεται στην αυτογνωσία.» Την αυτογνωσία, η οποία μετά από τη γνώση του μεταβαλλόμενου και φθαρτού στοιχείου μας, μας οδηγεί στη γνώση του αιώνιου κι άφθαρτου στοιχείου. Του χριστικού στοιχείου. Συνειδητοποιούμε ότι δεν ανήκουμε σ' αυτόν τον κόσμο. Εδώ είμαστε προσωρινά. Ουσιαστικά ανήκουμε στον πνευματικό κόσμο. Γι' αυτό υπάρχει ο νόστος στην Ουράνια Ιθάκη, αυτήν που οι Γραφές ονομάζουν Ουράνια Βασιλεία. Το βάθεμα φέρνει συνακόλουθα και πλάτεμα. Η καρδιά μας μεγαλώνει για διαχέει περισσότερη αγάπη. Η αγκαλιά μας πλαταίνει για να χωρέσει περισσότερους ανθρώπους, περισσότερες αδελφές ψυχές. Κι ανοίγονται κανάλια επικοινωνίας καθώς αντιλαμβανόμαστε πως το νερό μας είναι το ίδιο με των άλλων πηγαδιών. Πνεύματα είμαστε του ίδιου παγκόσμιου Πνεύματος! Μια πλατειά φιλία θα δημιουργηθεί για όλους.
Μα κι αν δεν νιώσουμε αυτή τη φιλία, ας τη νιώσουμε, τουλάχιστον, όπως την περιγράφει ο Χαλίλ Γκιμπράν στο βιβλίο του "Ο κήπος του Προφήτη":
[[ Kι ένας νέος είπε, μίλησέ μας για την φιλία..
Κι εκείνος αποκρίθηκε λέγοντας:
«Ο φίλος σας είναι η εκπλήρωση των αναγκών σας. Είναι το χωράφι σας που εσείς σπέρνετε με αγάπη και θερίζετε μ' ευγνωμοσύνη. Και είναι το τραπέζι σας και το παραγώνι σας. Γιατί πηγαίνετε στο φίλο με την πείνα σας, και τον αναζητάτε για τη γαλήνη σας.
Όταν ο φίλος σας εκφράζει τις σκέψεις του, δε φοβάστε το όχι στη δική σας σκέψη, ούτε αποσιωπάτε το ναι.
Και όταν εκείνος είναι σιωπηλός, η καρδιά σας δεν παύει για να ακούσει την καρδιά του.
Γιατί στην φιλία, όλες οι σκέψεις, όλες οι επιθυμίες, όλες οι προσδοκίες γεννιούνται και μοιράζονται χωρίς λέξεις, με χαρά που είναι άφωνη.
Όταν χωρίζεσαι από το φίλο σου, δεν λυπάσαι.
Γιατί αυτό που αγαπάς πιο πολύ σ' αυτόν μπορεί να είναι πιο φανερό στην απουσία του όπως ο ορειβάτης βλέπει πιο καθαρά το βουνό από την πεδιάδα.
Και μη βάζετε κανένα σκοπό στη φιλία εκτός από το βάθαιμα του πνεύματος.
Γιατί η αγάπη που γυρεύει κάτι άλλο εκτός από την αποκάλυψη του δικού της μυστηρίου δεν είναι αγάπη παρά ένα δίχτυ που ρίχνεται στη θάλασσα και μόνο το ανώφελο θα πιάσει. Και δίνετε τον καλύτερο εαυτό σας στο φίλο σας.
Αφού θα γνωρίσει την άμπωτη του κυμάτου σας, δώστε του να γνωρίσει και την παλίρροιά του. Είναι ο φίλος σας κάτι που θα 'πρεπε να γυρεύετε όταν έχετε ώρες που θέλετε να σκοτώσετε; Καλύτερα να γυρεύετε το φίλο σας πάντα όταν έχετε ώρες να ζήσετε.
Γιατί έργο του φίλου είναι να εκπληρώσει τις ανάγκες σας, αλλά όχι να γεμίσει το κενό σας.
Και μέσα στη γλύκα της φιλίας κάνετε να υπάρχει γέλιο και μοίρασμα χαράς.
Γιατί στις δροσοστάλες των μικρών πραγμάτων η καρδιά βρίσκει την καινούργια αυγή της και ξανανιώνει.» ]]
[[ Kι ένας νέος είπε, μίλησέ μας για την φιλία..
Κι εκείνος αποκρίθηκε λέγοντας:
«Ο φίλος σας είναι η εκπλήρωση των αναγκών σας. Είναι το χωράφι σας που εσείς σπέρνετε με αγάπη και θερίζετε μ' ευγνωμοσύνη. Και είναι το τραπέζι σας και το παραγώνι σας. Γιατί πηγαίνετε στο φίλο με την πείνα σας, και τον αναζητάτε για τη γαλήνη σας.
Όταν ο φίλος σας εκφράζει τις σκέψεις του, δε φοβάστε το όχι στη δική σας σκέψη, ούτε αποσιωπάτε το ναι.
Και όταν εκείνος είναι σιωπηλός, η καρδιά σας δεν παύει για να ακούσει την καρδιά του.
Γιατί στην φιλία, όλες οι σκέψεις, όλες οι επιθυμίες, όλες οι προσδοκίες γεννιούνται και μοιράζονται χωρίς λέξεις, με χαρά που είναι άφωνη.
Όταν χωρίζεσαι από το φίλο σου, δεν λυπάσαι.
Γιατί αυτό που αγαπάς πιο πολύ σ' αυτόν μπορεί να είναι πιο φανερό στην απουσία του όπως ο ορειβάτης βλέπει πιο καθαρά το βουνό από την πεδιάδα.
Και μη βάζετε κανένα σκοπό στη φιλία εκτός από το βάθαιμα του πνεύματος.
Γιατί η αγάπη που γυρεύει κάτι άλλο εκτός από την αποκάλυψη του δικού της μυστηρίου δεν είναι αγάπη παρά ένα δίχτυ που ρίχνεται στη θάλασσα και μόνο το ανώφελο θα πιάσει. Και δίνετε τον καλύτερο εαυτό σας στο φίλο σας.
Αφού θα γνωρίσει την άμπωτη του κυμάτου σας, δώστε του να γνωρίσει και την παλίρροιά του. Είναι ο φίλος σας κάτι που θα 'πρεπε να γυρεύετε όταν έχετε ώρες που θέλετε να σκοτώσετε; Καλύτερα να γυρεύετε το φίλο σας πάντα όταν έχετε ώρες να ζήσετε.
Γιατί έργο του φίλου είναι να εκπληρώσει τις ανάγκες σας, αλλά όχι να γεμίσει το κενό σας.
Και μέσα στη γλύκα της φιλίας κάνετε να υπάρχει γέλιο και μοίρασμα χαράς.
Γιατί στις δροσοστάλες των μικρών πραγμάτων η καρδιά βρίσκει την καινούργια αυγή της και ξανανιώνει.» ]]
Ακόμη κι αυτή η φιλία μπορεί να βοηθήσει στο βάθεμα του πνεύματος! Αρκεί να μην έχουν γραφτεί για εμάς οι στίχοι από το ποίημα του Κ. Καβάφη:
« Τι συμφορά, ενώ είσαι καμωμένος
για τα ωραία και μεγάλα έργα
η άδικη αυτή σου η τύχη πάντα
ενθάρρυνσι κ' επιτυχία να σε αρνείται·
να σ' εμποδίζουν ευτελείς συνήθειες,
και μικροπρέπειες, κι αδιαφορίες.»
για τα ωραία και μεγάλα έργα
η άδικη αυτή σου η τύχη πάντα
ενθάρρυνσι κ' επιτυχία να σε αρνείται·
να σ' εμποδίζουν ευτελείς συνήθειες,
και μικροπρέπειες, κι αδιαφορίες.»
Αρκεί να μην έχει γράψει ο ποιητής για την ψυχή μας: «Άλλα ζητεί η ψυχή σου, γι' άλλα κλαίει»... κι αυτή άλλα να κάνει. Γιατί για αυτή την κατάντια εμείς θα φταίμε. Που γεμίσαμε με περιττά πράγματα τη ζωή μας, σαν να 'μασταν κενόδοξα πηγάδια. Που πασχίσαμε να πλατύνουμε ανώφελα και όχι να βαθύνουμε.
Κι όσα διαβάζουμε στις ιστορίες ή στα διδακτικά παραμύθια να μην μείνουν μόνο ιδέες, αλλά να γίνουν πράξεις Αν θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι.... Άνθρωποι που έκοψαν τον ομφάλιο λώρο από το προηγούμενο βασίλειο- αυτό που πισωγυρίζει και υποβιβάζει- και το οποίο άφησε ανεπιστρεπτί η ψυχή τους. Εδώ ταιριάζουν τα λόγια του Ν. Καζαντζάκη: «Δεν υπάρχουν ιδέες - υπάρχουν μονάχα άνθρωποι που κουβαλούν τις ιδέες - κι αυτές παίρνουν το μπόι του ανθρώπου που τις κουβαλάει.» Και το μπόι μας να ταιριάζει μ' αυτωνών που βαθαίνουν...
