Οι άνθρωποι δεν είναι ίσοι μεταξύ τους. Ξέρω ότι σοκάρεσαι μ’ αυτή τη φράση, διότι εδώ και χρόνια σας μιλούν με πάθος για την ισότητα. Έτσι έπρεπε να γίνει, διότι ένα παιδί πρέπει να μεγαλώνει με αρχές που στηρίζονται στην ανθρωπιά και τη δικαιοσύνη. Τώρα όμως που μεγάλωσες, πρέπει ν’ ακούσεις και τη συνέχεια:
Άλλο η ισότητα κι άλλο η ισοπέδωση. Επιζητώ την ισότητα, σημαίνει αγωνίζομαι να έχουν όλοι τις ίδιες ευκαιρίες. Ισοπέδωση σημαίνει ότι κατεβαίνουμε άπαντες στο ύψος του κοντύτερου. Στην κοινωνία μας δεν υπάρχουν ίσες ευκαιρίες, το ξέρεις. Πρέπει να παλέψεις για να υπάρξουν. Μην εκχωρείς όμως αυτά που κέρδισες με την αξία σου στο όνομα μιας αόριστης επίπλαστης ισότητας.
Αυτό προϋποθέτει να είσαι ακριβοδίκαιη απέναντι στην πραγματική αξία του άλλου. Αν σε ξεπερνάει, να το αποδέχεσαι με εντιμότητα και να παλεύεις με καθαρά μέσα για να τον φτάσεις. Η κακία του κηφήνα απέναντι στον εργατικό, ο φθόνος του ανάξιου απέναντι στον άξιο, το φαρμάκι του ανίκανου απέναντι στον ικανό, δεν πρέπει να βρουν ποτέ ανοιχτές πόρτες στον νου και την ψυχή σου.
Η αξία κάθε ανθρώπου είναι συνδυασμός πρώτων ευκαιριών, χαρακτήρα, συνεχούς προσπάθειας, διορατικότητας και τύχης. Μην εμπιστεύεσαι αυτούς που με το παραμικρό επικαλούνται την ισότητα, τη δικαιοσύνη και τη δημοκρατία. Εννιά στις δέκα φορές προσπαθούν να δικαιολογήσουν την τεμπελιά ή τη βλακεία τους.
Να είσαι οπαδός της εξίσωσης των ευκαιριών, της ισότητας απέναντι στην εκπαίδευση, απέναντι στον νόμο. Να επιδιώκεις την ισότητα προς τα πάνω, να είσαι σταθερός πολέμιος της ισοπέδωσης προς τα κάτω. Παρά τις εύκολες κραυγές περί του αντιθέτου, αυτή η «ισότητα» δεν είναι ούτε δημοκρατική ούτε δίκαιη. Μακροπρόθεσμα αφαιρεί κάθε κίνητρο για την αναβάθμιση μας, καταδικάζει τους έξυπνους ανθρώπους και νεκρώνει τις κοινωνίες.
Δες ένα παράδειγμα: Ρωτάς κάποιον που δεν άνοιξε ποτέ βιβλίο: «Ξέρεις τον Ντοστογέφσκι;» Κι αυτός απαντά: «Όχι. Γιατί να τον ξέρω; Αυτός με ξέρει;» Ε λοιπόν, αυτός ο αχρείος καφενόβιος πιστεύει ότι είναι ίσος μ’ ένα απ’ τα φωτεινότερα πνεύματα που πέρασαν ποτέ. Μη θεωρήσεις υπερβολικό το παράδειγμα. Στη χώρα που ζεις (τηρουμένων των αναλογιών) θα βρίσκεσαι αντιμέτωπη με παρόμοιες απαντήσεις δέκα φορές την ημέρα.
Μακριά απ’ τους φανατικούς
Να είσαι πάντα οπαδός της συζήτησης, της συνδιαλλαγής, της πολιτισμένης αντιπαράθεσης, της έντιμης διαπραγμάτευσης. Μην επιτρέψεις σε κανενός είδους φανατισμό να καταλάβει τον νου και την ψυχή σου. Σφράγισε την πόρτα σου στους φανατικούς. Να τους φοβάσαι αυτούς τους ανθρώπους. Δεν συζητούν, δεν σκέφτονται. Ο φανατισμός τους είναι η κουρτίνα που κρύβει τη στενοκεφαλιά και τους περιορισμένους ορίζοντές τους.
Ο φανατικός επιζητεί απεγνωσμένα μια ιδέα ή μια ομάδα που θα δώσει νόημα στη ζωή του. Μόλις τη βρει (και την ανακαλύπτει πάντα) γαντζώνεται απ’ αυτήν. Πείθει τον εαυτό του ότι παλεύει για κάτι ανώτερο με το οποίο ταυτίζεται ψυχή τε και σώματι. Κάθε αμφισβήτηση της άποψης του, κάθε αντιπαράθεση μ’ αυτά που κάνει ή πιστεύει, φαντάζει μέσα του ως συνολική ακύρωση της προσωπικότητάς του. Αυτό τον κάνει επικίνδυνο. Μακριά απ’ αυτούς, είναι ακρωτηριασμένα μυαλά.
Ο φανατικός δεν θ’ αποδεχτεί ποτέ ότι η πραγματική αιτία της δυστυχίας και των προβλημάτων του είναι ο ίδιος ο φανατισμός του. Θα ψάξει έναν εχθρό για να του τη φορτώσει. Και ο προφανέστερος εχθρός του είναι αυτός που έχει δική του γνώμη, η οποία μάλιστα διαφέρει απ’ τη δική του.
Ο φανατισμός των μαζών είναι ακόμα χειρότερος. Ξεκινάει σαν κάτι ηθικό που εγείρει συνειδήσεις και καταλήγει να επικρατήσουν τα χειρότερα κοινωνικά ένστικτα και συμπεριφορές. Μέσα στις φανατισμένες μάζες, ανεβαίνουν στην επιφάνεια και αναδεικνύονται αρχηγοί όλα τα ανθρώπινα κατακάθια. Να είσαι πολύ επιφυλακτική μ’ όλα τα «ανθρώπινα ποτάμια». Μέσα στη θριαμβευτική ορμή τους, παρασέρνουν αδιακρίτως δικαίους και αδίκους.
Αποσπάσματα από το βιβλίο του Δημήτρη Καμπουράκη: Γλυκειά μου Εμμανουέλα εκδ. Πατάκη
