Αίσθημα αδικίας; Προσβολής; Ντροπής; Υποτίμησης; Απώλειας ελέγχου; Σκέψεις ότι ο άλλος καταπατά τα δικαιώματά σου; Ότι σε υποτιμά; Ότι σε ταπεινώνει; Νιώθεις το δίκιο να σε πνίγει; Ανήμπορος να υπερασπιστείς τον εαυτό σου όπως θα ήθελες ιδανικά;
Οι παραπάνω ψυχοσυναισθηματικές καταστάσεις αποτελούν συνήθη αίτια πίσω από το ισχυρό και οδυνηρό συναίσθημα, τον θυμό. Θυμό νιώθουμε για το πρόσωπο που θεωρούμε ότι μας προκαλεί τα παραπάνω συναισθήματα, αλλά και για τον ίδιο μας τον εαυτό, είτε επειδή δεν τον υπερασπιστήκαμε επαρκώς, είτε επειδή τον αφήσαμε να ταραχτεί, να χάσει το δίκιο του, τον έλεγχο και την αυτοκυριαρχία του.
Όταν ο θυμός εκδηλώνεται στα πρόσωπα που θεωρούμε υπεύθυνα για το πώς μας έκαναν να νιώσουμε, τότε εκείνος εκφράζεται με επιθετική συμπεριφορά (λεκτική, μη-λεκτική ή σωματική επιθετικότητα), ενώ όταν τον στρέφουμε ενάντια στον εαυτό μας, τότε εκείνος αντανακλάται σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και συναισθηματικές καταστάσεις όπως είναι λόγου χάριν οι καταχρήσεις, οι αυτοτραυματισμοί, οι ενοχές, η μελαγχολία.
Ορισμένα άτομα μπορεί να συσσωρεύουν τον χρόνιο θυμό τους και να ζουν σε μία κατάσταση χρόνιας- ήπιας επιθετικής ετοιμότητας και άλλα δεν μπορούν να αντισταθούν στην έκφραση των συναισθημάτων τους και εκρήγνυνται στιγμιαία με έντονα ξεσπάσματα θυμού, έπειτα από τα οποία νιώθουν κάθαρση.
Αίσθημα αδικίας
Βέβαια, η απειλή μιας επερχόμενης αδικίας μπορεί να είναι εξίσου πανίσχυρη με το πραγματικό βίωμα της αδικίας.
Εδώ, ο θυμός πυροδοτείται δίχως το άτομο να μπορεί να διαχωρίσει αν το ερέθισμα που προκάλεσε τον θυμό του ήταν ένα απειλητικό γεγονός ή οι ίδιες του οι σκέψεις και η αρνητική του προδιάθεση απέναντι στα γεγονότα αυτά που τον κάνουν να νιώθει αδικημένος ή ταπεινωμένος.
Είναι σαν η αδικία να μοιάζει πανταχού παρούσα και ο κατακλυσμιαίος θυμός η μόνη συναισθηματική οδός. Και εδώ βρίσκεται η παγίδα: όσο πιο πολύ θυμώνεις τόσο λιγότερο αντικειμενικά μπορείς να αξιολογήσεις τις καταστάσεις αυτές που θεωρείς ότι πυροδοτούν τον θυμό σου, τόσο περισσότερο πνίγεσαι σε αναπάντεχα συναισθήματα αδικίας και ανισχυρότητας, τόσο περισσότερο απογοητεύεσαι με τον εαυτό σου που είσαι ευάλωτος στον θυμό σου, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται οι εύφορες συνθήκες για να νιώθεις και να ξανανιώθεις έτσι μέσα από όλο και πιο ασήμαντα καθημερινά γεγονότα.
Υπάρχει λύση όταν είμαστε θυμωμένοι;
Αφ΄ ενός ο διάλογος μοιάζει μία υγιής οδός, μέσα από τον οποίο θα μπορέσουμε να εκφράσουμε αυτό που σκεφτόμαστε και αυτό που νιώθουμε, αλλά και να ακούσουμε την άποψη του προσώπου με το οποίο βρισκόμαστε σε αντιδικία, με στόχο να φτάσουμε σε μία κοινή αποδοχή της προβληματικής και πιθανώς της λύσης του προβλήματος.
Αφ΄ ετέρου η εκλογίκευση της εκάστοτε κατάστασης που μας προκαλεί θυμό είναι ένας βοηθητικός τρόπος στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των αρνητικών μας συναισθημάτων. Εκλογίκευση όμως δεν σημαίνει καταπίεση του θυμού, η οποία μπορεί να εξίσου ψυχικά επιβαρυντική για το άτομο, ανάλογη με την επιθετική έκφραση του θυμού.
της Μυρσίνης Κωστοπούλου, ψυχολόγος ψυχοθεραπεύτρια
