Η οριακή (μεταιχμιακή) διαταραχή (ΜΔΠ) χαρακτηρίζεται από μια έντονη συναισθηματική αστάθεια. Το άτομο έχει την τάση να συμπεριφέρεται παρορμητικά χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις συνέπειες. Η διάθεσή του είναι απρόβλεπτη και άστατη, με συχνές συναισθηματικές εκρήξεις τις οποίες δεν μπορεί να ελέγξει.
Οι συναισθηματικές τους σχέσεις είναι ασταθείς, εύθραυστες, πιεστικές. Το κάθε λεπτό ικανοποίησης το πληρώνουν αργότερα με αμφιβολία, θυμικές μεταπτώσεις, φόβο εγκατάλειψης, ανασφάλεια, πόνο. Η αυτοεικόνα τους παρουσιάζει αναπάντεχες διακυμάνσεις χωρίς προφανή αιτία.
Παρορμητικοί, ενθουσιάζονται σαν παιδιά, δίνονται ολόψυχα σε καταστάσεις, πρόσωπα, για να απογοητευθούν σύντομα.
Συνυπάρχουν με τον φόβο της απόρριψης, ο οποίος τους αποπροσανατολίζει, αλλοιώνει τα δεδομένα, παρερμηνεύει τα κίνητρα. Μια αθέλητη απερισκεψία από την πλευρά του φίλου, του συντρόφου, μια ασήμαντη αργοπορία σε ραντεβού, μία παράβλεψη κάποιας επετείου, μια διφορούμενη λέξη και πυροδοτείται ο τρόμος της προδοσίας.
Δεν είμαι αρκετά καλός, γι’ αυτό με υποτιμούν. Η απειλή της μειονεξίας τους κάνει επιθετικούς, συγκρουσιακούς, άδικους, εκδικητικούς. Η τιμωρία για τον πταίσαντα είναι δυσανάλογη της πράξης του. Η απαξίωση για εκείνο που τους συνεπήρε, συντριπτική.
Άνθρωποι των αντιθέτων ρέπουν προς την κατάχρηση, την έξαρση, το υπερβολικό. Εύκολα εξαρτώνται, μεθούν, απέχουν ή ρισκάρουν στο σεξ, πειραματίζονται δίχως δικλίδες ασφαλείας, ακροβατούν στο παράλογο, πέφτουν σε κατάθλιψη, νιώθουν το κενό να τους περιτριγυρίζει.
Και κάνουν τα πάντα για να το αποφύγουν: θα συναντηθούν με τον πρώτο άγνωστο που τους κολάκεψε στο Facebook, θα πιουν υπερβολικά σε ένα μπαρ, θα δοκιμάσουν μία άγνωστη ουσία, θα ενδυθούν τα χαρακτηριστικά και τις προτιμήσεις του άλλου, για να τους αποδεχθεί. Αλίμονο, όμως, αν δεν ανταποκριθεί στις τυραννικές προσδοκίες τους.
Οι κυκλοθυμίες είναι έντονες, δεν βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα, αλλά σε λάθος εκτίμηση αυτών. Έρμαια της φαντασίας τους και της περίπλοκης ψυχοσύνθεσης, πρώτα ζουν συμβολικά και μεταφέρουν τις οπτασίες ή τους εφιάλτες στην καθημερινότητα. Συνηθισμένη τους έκφραση «Δεν υπάρχω, όλα είναι μάταια». Ένα ποσοστό από αυτούς θα αποπειραθεί να αυτοκτονήσει, μερικές φορές για να προκαλέσει το ενδιαφέρον των άλλων.
Παραδίδουν γη και ύδωρ σε όσους αγαπούν, αλλά υποφέρουν από έλλειμμα αγάπης. Λατρεύουν όσους τους δώσουν προσοχή υπό την αίρεση να είναι πάντα κοντά. Κι αν αυτό δεν γίνει εφικτό, η μεταστροφή είναι ακαριαία και απόλυτη.
Εξάλλου, η δυσφορία είναι βασικό χαρακτηριστικό τους, που συνοδεύεται από άγχος, κρίσεις πανικού, αυτοτραυματισμούς και περιόδους ηρεμίας. Αποτελούν το 2% του γενικού πληθυσμού. 75% από αυτούς είναι γυναίκες με μεταιχμιακή διαταραχή της προσωπικότητας.
Διαγνωστικά κριτήρια της ΜΔΠ
Προκειμένου να διαγνωστεί οριακή διαταραχή σε ένα άτομο, χρειάζεται να ισχύουν τουλάχιστον πέντε από τα εξής κριτήρια:
● Μανιώδεις προσπάθειες να αποφύγει πραγματική ή φανταστική εγκατάλειψη.
● Ένα μοντέλο ασταθών κα έντονων διαπροσωπικών σχέσεων που χαρακτηρίζονται από εναλλαγή μεταξύ των δύο άκρων: εξιδανίκευση – υποτίμηση.
● Διαταραχή της ταυτότητας: έντονα ασταθής αυτο-εικόνα ή αίσθηση του εαυτού.
● Παρορμητικότητα σε τουλάχιστον δύο τομείς που είναι δυνητικά αυτοκαταστροφικοί: σπατάλη χρημάτων, σεξ, χρήση ουσιών, ριψοκίνδυνη οδήγηση, υπερβολική κατανάλωση φαγητού.
● Επαναλαμβανόμενη αυτοκαταστροφική συμπεριφορά ή απόπειρες/απειλές αυτοκτονίας.
● Συναισθηματική αστάθεια λόγω έντονης αντιδραστικότητας στη διάθεση (π.χ. συχνά επεισόδια δυσφορίας, ευερεθιστότητας ή άγχους που διαρκούν συνήθως λίγες ώρες και σπάνια πάνω από λίγες μέρες.
● Χρόνια συναισθήματα κενότητας.
● Ανάρμοστος, έντονος θυμός ή δυσκολία να ελέγξεις το θυμό (π.χ. συχνές εκφράσεις οργής, συνεχής θυμός, επαναλαμβανόμενοι καυγάδες).
● Παροδικός παρανοϊκός ιδεασμός λόγω στρες ή σοβαρά συμπτώματα αποσύνδεσης.
Πηγές:
Παναγιώτα Κυπραίου, Ψυχοθεραπεύτρια,www.psychotherapeia.net.gr
Ευστράτιος Παπάνης “Ο θαμπωμένος καθρέφτης του εαυτού μας” εκδόσεις Σιδέρης
