Τρεις βαθμοί: ο εγωισμός, ο οίκτος, ο ασκητισμός.
Ο εγωισμός δεν έχει όρια για να τον καλύψουν, οι άνθρωποι επινόησαν τους ευγενικούς τρόπους, και για να τον βάλουν σε κανόνες και να τον περιστείλουν, θέσπισαν το Κράτος.
Ο οίκτος, μοναδικό θεμέλιο της ηθικής, γεννιέται από το συναίσθημα της ταυτότητας όλων των ανθρώπων και όλων των όντων, και πρέπει να επεκτείνεται και στα ζώα.
Ο ασκητισμός υψώνεται εις την επιούσια απάρνηση, εις την απόλυτη αγνεία, εις την άρνηση της βούλησης του ζην. Η τέχνη δεν είναι άλλο από μια διαβατική απολύτρωση, και ο ασκητισμός είναι η οριστική απελευθέρωση δίνει την μόνιμη ειρήνη. Συμφωνία ανάμεσα στους ασκητές όλων των θρησκειών και όλων των εποχών.
Ούτε η αρετή διδάσκεται, ούτε η μεγαλοφυΐα- η Ιδέα πού έχουμε για την αρετή είναι στείρα, και μόνο ως όργανό μπορεί να χρησιμεύσει, όπως η τεχνική στο ζήτημα της τέχνης. Το να ελπίζουμε πώς τα συστήματα ηθικής μας και οι ηθικές μας μπορούν να φτιάξουν ενάρετους, ευγενικούς και άγιους ανθρώπους, είναι τόσο ανόητο, όσο το να φαντασθούμε πώς οι πραγματείες αισθητικής μας μπορούν να δημιουργήσουν ποιητές, γλύπτες, ζωγράφους και μουσικούς.
***********
Μόνο τρία βασικά ελατήρια των ανθρώπινων πράξεων υπάρχουν, και όλες οι πιθανές αφορμές βασίζονται, μόνο σ’ αυτά τα τρία ελατήρια. Είναι πρώτα-πρώτα
α) ο εγωισμός, πού θέλει το δικό του καλό (δεν έχει όρια),
β) η κακία, πού θέλει το κακό του άλλου (φτάνει ως την άκρα σκληρότητα),
γ) ο οίκτος, πού θέλει το καλό του άλλου (φτάνει ως την γενναιοφροσύνη, το ψυχικό μεγαλείο).
Κάθε ανθρώπινη πράξη πρέπει να ανάγεται σε ένα από τα τρία αυτά κίνητρα, ή και σε δύο ταυτόχρονα.
Σοπενχάουερ - Σκέψεις και αποσπάσματα
