Αισθάνεσαι ότι επαναλαμβάνεις διαρκώς τα ίδια λάθη; Ότι εκεί που είχες υποσχεθεί στον εαυτό σου ή και σε κάποιον άλλο ότι δε θα επαναλάβεις την ίδια συμπεριφορά, τελικά καταλήγεις, να κάνεις το ίδιο ακριβώς πράγμα που σου είχε δημιουργήσει προβλήματα;
 |
Ένα « λάθος» ή αλλιώς ένα προβληματικό μοτίβο συμπεριφοράς μπορεί να εκδηλώνεται σε διαφορετικούς τομείς της ζωής σου. Για παράδειγμα :
Ίσως επιδιώκεις σχέσεις με τον ίδιο μη συναισθηματικά διαθέσιμο τύπο ανθρώπου καταλήγοντας να αισθάνεσαι ανικανοποίητος/η στο τέλος.
Όντας ανασφαλής στις σχέσεις σου, συνεχίζεις να γκρινιάζεις στον σύντροφο σου εάν εκείνος δεν απαντήσει στο μήνυμα σου όσο γρήγορα θα ήθελες. Ξέρεις ότι αυτή η συμπεριφορά είναι πιθανό να προκαλέσει άλλον ένα καυγά μεταξύ σας, αλλά δεν μπορείς να σταματήσεις.
Συνεχίζεις ν’ αναβάλλεις την εκτέλεση μιας εργασίας για την τελευταία στιγμή, με αποτέλεσμα να μην προλαβαίνεις ή να μην την ολοκληρώνεις σωστά.
 |
Δεν πηγαίνεις στο γυμναστήριο , πίνεις παραπάνω, τρώς junk food ενώ είχες ορκιστεί πώς θ’αλλάξεις συνήθειες.
Μοιάζει παράδοξο να ξέρεις την πηγή των προβλημάτων σου αλλά να εξακολουθείς να επιστρέφεις σε αυτή, παρατείνοντας τη στο άπειρο. Όμως, η συχνότητα με την οποία συμβαίνει, σε όλους μας, αυτή η επανάληψη λαθών , δείχνει πώς είναι μάλλον μια σταθερά της συμπεριφοράς μας. Πώς εξηγείται όμως αυτή η τάση;
 |
Α) Μέσα μας υπάρχουν αντικρουόμενες δυνάμεις. Ένα κομμάτι του εαυτού σου θέλει να προχωρήσει , ένα άλλο όμως ίσως να φοβάται ή να είναι δύσπιστο. Θέλεις λοιπόν να κάνεις αυτή την ονειρεμένη σχέση όπου θα έχεις συναισθηματική ανταπόκριση κι εμπιστοσύνη με το άλλο σου μισό. Εάν τελικά όμως, αυτός ο άνθρωπος ο οποίος είναι ικανός να σε φροντίσει συναισθηματικά, αποχωρήσει από τη σχέση σας; Ίσως αυτό να είναι ένα πιο ουσιαστικό χτύπημα από το να διαλυθεί η σχέση με κάποιον ακατάλληλο άνθρωπο, οπου έτσι κι αλλιώς ήταν αναμενόμενο.
Ή για παράδειγμα, αναβάλλεις να κάνεις πράγματα τα οποία θα έπρεπε να κάνεις, λέγοντας στον εαυτό σου ότι είσαι τεμπέλης, πράγμα που μάλλον δεν ισχύει: η αναβλητικότητα σου θα μπορούσε να σε προστατεύει από τον φόβο της αποτυχίας. Εάν δεν πιστεύεις ότι έχεις την απαιτούμενη ικανότητα για να εκτελέσεις κάποια εργασία, ίσως να την αναβάλλεις διαρκώς, διατηρώντας έτσι μέσα σου την ελπίδα .
Β) Άρα λοιπόν ένα κομάτι σου θέλει την αλλαγή, αλλά κάποιο άλλο συντηρεί την προβληματική συμπεριφορά για τους δικούς του λόγους. Πέρα από αυτή την ενστικτώδη ανάγκη προστασίας η οποία κρύβεται στα επαναλαμβανόμενα λάθη μας, πολλές φορές απλά κάνουμε αυτό που ξέρουμε , κι αυτό που είναι οικείο. Η απομάκρυνση από τα οικείαμοτίβα, ακόμα κι αν αυτά είναι αρνητικά, είναι μια άβολη διαδικασία, επειδή είναι τόσο βαθιά χαραγμένα μέσα μας. Ιδιαίτερα σε στιγμές ανησυχίας,στρες , θυμού ή άλλης συναισθηματικής έντασης , επαναλαμβάνουμε αυτό που μοιάζει οικείο και ασφαλές αλλά στην ουσία μπορεί να πυροδοτήσει αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα.
Γ) Επίσης χωρίς να το συνειδητοποιείς , η επανάληψη του παρελθόντος-για παράδειγμα, μια σχέση μ’ εναν συναισθηματικά ψυχρό άνδρα όπως ο πατέρας σου -έχει συχνά μια σχεδόν θεραπευτική ιδιότητα: Ίσως ελπίζεις να νικήσεις τον πόνο που υπάρχει ακόμα κάπου μέσα σου και να δημιουργήσεις ένα καινούριο πιο θετικό τέλος που θα σε ενδυναμώσει ψυχικά.
Δυστυχώς όμως, η επανάληψη του ίδιου προβληματικού μοτίβου σπανίως έχει το προστατευτικό και θεραπευτικό αποτέλεσμα στο οποίο ίσως να στοχεύει. Αντίθετα, μας κρατά παγιδευμένους στους ίδιους ακριβώς φόβους που θέλουμε να δαμάσουμε.
Για να βγεις από το φαύλο κύκλο και να χτίσεις μια νέα, πιο βοηθητική για σένα πραγματικότητα:
Αναγνώρισε ποιό είναι αυτό το «λάθος» που επαναλαμβάνεις.
Μπορεί να είναι ένα ή περισσότερα. Ίσως ξοδεύεις περισσότερα χρήματα απ’ όσα μπορείς πραγματικά να διαθέσεις,ίσως επαναλαμβάνεις την ίδια συμπεριφορά με την οικογένεια , τον σύντροφο και τους φίλους σου, καταλήγοντας κάθε φορά στο ίδιο, μη ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Ότι και να είναι, έχει σημασία να το αναγνωρίσεις για να μπορέσεις μετά να το «εξηγήσεις».
Κατανόησε και προσπάθησε να εξηγήσεις αυτό το προβληματικό μοτίβο.
Εάν υποθέσουμε ότι η συγκεκριμένη συμπεριφορά έχει μια θετική πρόθεση ή θέλει ν’αποκομίσει κάποιο όφελος, τι θα μπορούσε να είναι αυτό; Έχει προστατευτικό ή θεραπευτικό σκοπό; Προσπαθείς ίσως να δαμάσεις τον χρόνιο πόνο και αν επιφέρεις ένα διαφορετικό, ευτυχισμένο τέλος; Προσπαθείς να αποτρέψεις τον φόβο και την αμφιβολία για τον εαυτό σου να έρθει στην επιφάνεια; Τι άλλο θα μπορούσε να είναι;
Βρες μια καινούρια , πιο βοηθητική στρατηγική αντιμετώπισης.
Μια συνήθης αντίδραση, όταν για μια ακόμη φορά επαναλάβουμε το ίδιο λάθος είναι να τα βάλουμε με τον εαυτό μας. Δεν είναι μόνο αυτή καθεαυτή η επανάληψη του «λάθους» που προκαλεί αρνητικές εξελίξεις αλλά και η δυσαρέσκεια με τον εαυτό μας που προκαλεί αρνητικά συναισθήματα. Η σκληρή αυτοκριτική δε θα μας βοηθήσει όμως στο να βελτιωθούμε μιας και ήδη γνωρίζουμε τι πρέπει ν’ αλλάξει αλλά δυσκολευόμαστε για τους λόγους που αναφέρθηκαν. Αυτό που θα βοηθούσε, είναι να επικεντρωθούμε στην εσωτερική μας ανάγκη η οποία οδηγεί την προβληματική συμπεριφορά και να βρούμε έναν εναλλακτικό τρόπο να την εκπληρώσουμε. Εάν για παράδειγμα, συνεχίζεις να τρως περισσότερο απ’ό τι θα ήθελες, είτε επειδή μέσα σου υπάρχει ο φόβος της αποτυχίας είτε επειδή βρίσκεις στο φαγητό συναισθηματική ανακούφιση που σου είναι δύσκολο ν’ αποχωριστείς, αναλογίσου: Με ποιόν τρόπο μπορώ να ενισχύσω την αυτοπεποίθηση μου για να φτάσω το στόχο μου; Με ποιούς άλλους τρόπους μπορώ να μάθω να χαλαρώνω και ν’ αντλώ συναισθηματική ανακούφιση;
