Ίσως πουθενά αλλού δε συνδυάστηκε με τόσο εξαίσιο τρόπο η κλασσική, η τζαζ και η ελληνική μουσική. Είναι ένα πραγματικό αριστούργημα και ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της μουσικής. Είναι το Χαμόγελο της Τζοκόντας.
Ο δίσκος κρατάει λίγο (28 λεπτά περίπου),αλλά αυτό το χρονικό διάστημα είναι αρκετό για να κάνει τον ακροατή να μη θέλει να τελειώσει ο δίσκος. Δέκα τραγούδια, λοιπόν. Δέκα μικροί ηχητικοί παράδεισοι...
Ο δίσκος ξεκινά με το Όταν Έρχονται τα Σύννεφα, που είναι μάλλον το πιο γνωστό τραγούδι του δίσκου αλλά όχι απαραίτητα το καλύτερο. Εδώ ο Χατζιδάκις καταφέρνει να μας δώσει την εντύπωση πως... πραγματικά έρχονται τα σύννεφα. Όλος αυτός ο ήχος των βιολιών είναι σαν σύννεφα που όλο έρχονται και πλησιάζουν. Όταν τελειώνει το κομμάτι αυτό, έρχεται η σειρά του Κοντέσσα Εστερχάζυ. Είναι και αυτό μοναδικό, αλλά πιο υποτονικό από το προηγούμενο με υπέροχα πνευστά. Έπειτα ακούμε το εξαιρετικό Η Παρθένα της Γειτονιάς μου. Είναι ένα καθαρά λαϊκό κομμάτι με μπουζούκι ή μπαγλαμαδάκι που ταξιδεύει τον ακροατή σε νησιά του Αιγαίου. Ύστερα έρχεται η σειρά του αριστουργηματικού Βροχή, με χαμηλόφωνο μπάσο και με ένα τσέμπαλο που παίζει μια καταπληκτική μελωδία. Το τσέμπαλο συνεχίζεται και στο Προσωπογραφία της μητέρας μου, που είναι αργό ήπιο και νανουριστικό. Απλά πανέμορφο...
Τώρα όμως είναι που ακούμε το καλύτερο- κατά τη γνώμη μου - κομμάτι του δίσκου, το αριστουργηματικό Το Κονσέρτο. Δεν μπορώ να περιγράψω με λόγια αυτό το κομμάτι. Είναι κάτι καταπληκτικό. Αν θέλει κάποιος να ακούσει έστω και κάτι λίγο από το δίσκο, πρέπει να ακούσει αυτό. Μετά από αυτό το θαυμάσιο κομμάτι, έρχεται ένα άλλο που κάνει μια μεγάλη αντίθεση με το προηγούμενο, αλλά είναι και αυτό υπέροχο. Πρόκειται για το Ο κ. Νολλ. Εδώ Χατζιδάκις επιστρέφει στο λαϊκό με αυτό το μελαγχολικό μέρος του δίσκου. Και αμέσως μετά μας ξαναπηγαίνει στα γρήγορα, με το καταιγιστικό Οι Δολοφόνοι και μας ξαναηρεμεί με το ήσυχο Βραδινή Επιστροφή, στο οποίο, όμως έχει βιολιά σ' αντίθεση με το Ο κ. Νολλ. Και έτσι μετά από 25 λεπτά απόλυτης ευτυχίας, γράφεται ο επίλογος του δίσκου με το εξαιρετικό Χορός με την Σκιά μου, που δίνει την εντύπωση στον ακροατή ότι ακούει την μπάντα μιας παρέλασης. Και ξαφνικά με μια σειρά -τυχαίων θαρρείς νοτών- στο πιάνο η μουσική σταματάει απότομα και ΄τότε ο ακροατής ξυπνά από το όνειρο κι επιστρέφει στην πραγματικότητα. Και μπορεί και να αναρωτηθεί: "Γιατί ο κόσμος δεν είναι τόσο ωραίος, όσο η μουσική;"
Πηγή έμπνευσης του Χατζιδάκι για το δίσκο, ήταν, όπως λέει μια τυχαία συνάντηση με μια γυναίκα στη Νέα Υόρκη, όπου ηχογραφήθηκε ο δίσκος. Ας τον αφήσουμε να μας την διηγηθεί:
"Σε μια παρέλαση στην Νέα Υόρκη, με μουσικές και χρώματα και με πλημμυρισμένη από κόσμο την 5η Λεωφόρο, βρισκόμουν μια Κυριακή το απόγευμα το φθινόπωρο του 1963, όταν συνάντησα μια γυναικούλα να περπατάει μοναχή με μιαν απελπισμένη αδιαφορία για ό,τι συνέβαινε γύρω της, χωρίς κανείς να την προσέχει, χωρίς κανέναν να προσέχει, μόνη έρημη μες το άγνωστο πλήθος που την σκουντούσε, την προσπερνούσε ανυποψίαστο, εχθρικό, αφήνοντας την να πνιγεί μες τη βαθειά πλημμύρα της λεωφόρου, μέσα στη θάλασσα που ακολουθούσε, μέσα στο αγέρι που άρχιζε να φυσά.
Έμεινα στυλωμένος, ο μόνος που την πρόσεξε κι έκαμα να την πάρω από πίσω, να την ακολουθήσω και πλησιάζοντας την να της μιλήσω, χωρίς να ξέρω τι να της πω, μα ίσαμε ν' αποφασίσω την έχασα από τα μάτια μου. Έτρεξα λίγο μπρος, ανασηκώθηκα στα πόδια για να την ξεχωρίσω, μα η μεγάλη μαύρη θάλασσα του κόσμου την είχε καταπιεί. Μέσα μου κάτι σκίρτησε οδυνηρά. Χωρίς να καταλάβω είχα σταθεί έξω από το βιβλιοπωλείο του Ριτζόλλι και στη βιτρίνα του απέναντι μου ακριβώς, βρισκότανε ένα βιβλίο για τον Ντα Βίντσι, με την Τζοκόντα στο εξώφυλλό του να μου χαμογελά απίθανα αινιγματική, αυτόματα μεγενθημένη, όσο η γυναίκα που χάθηκε στο δρόμο.
Δε ξέρω γιατί ολ' αυτά μπερδεύτηκαν περίεργα μέσα μου, μαζί μ' ένα εξαίσιο θέμα του Βιβάλντι που είχα ακούσει πριν από λίγες μέρες και που εξακολουθούσε να επανέρχεται τυραννικά στη μνήμη μου.
Τα δέκα αυτά τραγούδια γράφτηκαν μ' ένα συγκερασμό απελπισίας και αναμνήσεων . Το θέμα είναι η γυναίκα έρημη μες τη μεγάλη πόλη. Το κάθε τραγούδι είναι ένας μονόλογός της κι όλα μαζί συνθέτουν την ιστορία της. Μια ιστορία σύγχρονη και παλιά μαζί."
Είναι αυτό το άλμπουμ concept; Ο Χατζιδάκις με την περιγραφή του αυτό μας δίνει να καταλάβουμε. Το κάθε κομμάτι δείχνει ένα διαφορετικό στιγμιότυπο της ζωής της συγκεκριμένης γυναίκας. Μιας γυναίκας μυστήριας και αινιγματικής.... Σαν το Χαμόγελο της Τζοκόντας...
Βιβλιογραφία: Μάνος Χατζιδάκις: Το χαμόγελο της Τζοκόντας
Πηγή: www.musicheaven.gr
