Το άγχος συνιστά φόβο επί απουσίας φοβογόνων ερεθισμάτων. Η πυροδότηση του άγχους από εξωτερικά φοβογόνα ερεθίσματα συνιστά το φοβικό άγχος των απλών φοβιών, της κοινωνικής φοβίας ή της αγοραφοβίας. Το άγχος που υποκινεί επικείμενη έκθεση σε δυνητικά επικίνδυνες συνθήκες συνιστά το άγχος αναμονής. Το άγχος που βιώνεται εν είδει εκρηκτικών επεισοδίων μεγάλης έντασης και βραχείας συνήθως διάρκειας καλείται πανικός και αντιδιαστέλλεται προς το γενικευμένο άγχος μικρής έντασης αλλά μακράς διάρκειας. Οι προηγούμενοι τύποι άγχους προσιδιάζουν στις επιμέρους κατηγορίες αγχωδών διαταραχών, δίχως ωστόσο να περιορίζονται σε αυτές.
Θλίψη και κατάθλιψη
Η θλίψη, ως απλή ψυχική αντίδραση βραχείας διάρκειας σε αντίξοα βιοτικά μας συμβάντα, στερείται ψυχοπαθολογικής σπουδαιότητας. Ψυχοπαθολογική σπουδαιότητα αποκτά ωστόσο η επί μακράν διατήρησή της και η ολική «διάβρωση» του ψυχισμού από αυτήν, ως καταθλιπτικό πλέον συναίσθημα ποικίλων βαθμών βαρύτητας. Καταθλιπτικό συναίσθημα σημαντικής βαρύτητας απαντάται σε επεισόδια μείζονος κατάθλιψης, ενώ ίδιο συναίσθημα ήπιας βαρύτητας αλλά χρονίας συνεχούς πορείας χαρακτηρίζει τη δυσθυμική διαταραχή.
Ευφορία και μανία
Παρομοίως, η ευφορία αποκτά ψυχοπαθολογική σπουδαιότητα μόνο παρατεινόμενη χρονικά καί γενικευόμενη συμπεριφορικά, διαβρώνοντας τη σκέψη όπως αυτό συμβαίνει σε επεισόδια υπομανίας\ μανίας. Συχνά στη μανία η αρχική ευφορία μεταπίπτει σε δυσφορία των ασθενών, με αγχώδη υπερένταση και εκρήξεις θυμού ή οργής, που πυροδοτούν η άρνηση επιδοκιμασίας ή και η παρεμπόδιση πραγμάτωσης των μεγαλομανών σχεδίων τους από άτομα του περίγυρού τους.
Συναισθηματική απροσφορότητα
Η συναισθηματική απροσφορότητα συνίσταται στην κραυγαλέα αναντιστοιχία των συναισθημάτων με το εκφραζόμενο περιεχόμενο της σκέψης των ασθενών και/ή με το τρέχον διαπροσωπικό και ευρύτερα κοινωνικό πλαίσιό τους.
Για παράδειγμα, κάποιος ασθενής μιλώντας σοβαρά υποστηρίζει γελώντας ότι πρόκειται να πεθάνει ή κάποιος άλλος αναλύεται σε γέλωτες κατά την τέλεση κηδείας προσφιλούς του προσώπου, εξίσου συχνά οι ασθενείς αναλύονται σε γέλωτες άνευ λόγου (αναίτιοι γέλωτες). Συναισθηματική απροσφορότητα επιδεικνύουν κατά κανόνα ασθενείς με σχιζοφρενικές διαταραχές. Παρομοίως, οι ασθενείς της αυτής διαγνωστικής κατηγορίας επιδεικνύουν συχνά συρρίκνωση του εύρους διακύμανσης των συναισθημάτων τους(συναισθηματική άμβλυνση).
Άλλες διαταραχές του συναισθήματος
Η συναισθηματική ευμεταβλητότητα συνίσταται στη συχνή και αδόκητη αμοιβαία μετάπτωση πολικών συναισθημάτων (π.χ. από ευφορία σε θλίψη ή δυσφορία και αντιστρόφως). Τέλος, ασθενείς με μείζονα κατάθλιψη ή διαταραχή stress μετά από ψυχοτραυματική εμπειρία νιώθουν ότι έχουν χάσει την ικανότητα βίωσης συναισθημάτων παντός τύπου (feeling of loss of feeling).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Scharfetter Chr. Klinische Psychopathologie. 3 Auflage, Stuttgart, Thieme, 1991
Ουλής Π. Στοιχεία Ψυχιατρικής Σημειολογίας. Αθήνα, Ιατρικές £κδόσεις ΖεβεΑεκάκη, 1996
Sims A. Symptoms in the mind. 3rd ed. Edinburgh, Saunders Elsevier, 2003
Ουλής Π. €γχεφίδιο Κλινικής Ψυχοπαθολογίας: σημεία, συμπτώματα, μηχανισμοί. Αθήνα, Ιατρικές £κδόοεις ΒΗΤΑ, 2006
