Είναι ένα εξίσου επικίνδυνο είδος κακοποίησης με τη σωματική. Περιλαμβάνει τη λεκτική κακοποίηση τις δηλαδή φωνές, τις ύβρεις αλλά είναι κάτι περισσότερο από αυτό. Έχει να κάνει με μία σειρά επαναλαμβανομένων επεισοδίων που προσβάλλουν, απειλούν, απομονώνουν, υποβιβάζουν, εξευτελίζουν ή και ελέγχουν έναν άλλο άνθρωπο.
Οι συμπεριφορές που συχνά χαρακτηρίζουν τη συναισθηματική κακοποίηση συμπεριλαμβάνουν:
Έλλειψη αμοιβαιότητας στη σχέση. Εσείς δίνετε αλλά οι άλλοι μόνο λαμβάνουν. Η συμπεριφορά αυτή δεν έχει υγιή κίνητρα μιας και η προσπάθεια ικανοποίησης του άλλου έχει να κάνει πάντα με την αποφυγή μιας άσχημης κατάστασης, να κάνω αυτό για να μη θυμώσει και να μου επιτεθεί…
Ο σύντροφός σας συνηθίζει να σας δημιουργεί ενοχές και πάντα να ρίχνει σε εσάς το φταίξιμο. Έχει την τάση να κάνει τα πάντα να φαίνονται δικό σας λάθος.
Η αυτοεκτίμησή σας κλονίζεται συστηματικά. Η συναισθηματική κακοποίηση καταστρέφει τον πυρήνα του ατόμου, γιατί επιτίθεται σε ολόκληρο το "είναι" του. Το θύμα όσο περνούν τα χρόνια νιώθει όλο και πιο ασήμαντο, χωρίς αξία, αναξιόπιστο, αβοήθητο. Άτομα που υφίστανται συναισθηματική κακοποίηση πιστεύουν ότι οι άλλοι δεν τα αγαπάνε, και ότι τους αξίζει αυτό που περνάνε σα να φταίνε τα ίδια, σαν αυτά να έκαναν κάτι κακό για το οποίο πρέπει να τιμωρηθούν.
Τα άτομα που κακοποιούν συναισθηματικά, έχουν διάφορες τακτικές και μεθόδους για να δείξουν τη δύναμή τους:
Κυριαρχία: Οι θύτες νιώθουν την ανάγκη να ελέγχουν τη σχέση. Αυτοί παίρνουν τις αποφάσεις για τον εαυτό τους και την οικογένειά τους, λένε στον άλλο τι να κάνει, και απαιτούν από τον άλλο να τους υπακούσει. Ο θύτης μπορεί να φέρεται στο θύμα σα να είναι ο υπηρέτης του, ένα παιδί που δεν ξέρει, ή ακόμα και σαν να είναι κτήμα του.
Εξευτελισμός: Ο θύτης κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου το θύμα του να νιώσει άσχημα με τον εαυτό του, ανεπαρκές και ελλιπές με κάποιο τρόπο. Αν κάποιος πιστεύει για τον εαυτό του ότι δεν αξίζει και ότι κανένας άλλος δε θα ασχολιόταν μαζί του, οι πιθανότητες να φύγει όταν ο άλλος του φέρεται εξευτελιστικά είναι ελάχιστες. Οι προσβολές, οι υποτιμητικοί χαρακτηρισμοί, η μπροστά σε τρίτους υποτίμηση του άλλου, είναι μερικά από τα όπλα του θύτη προκειμένου να καταστρέψει την αυτοπεποίθηση του θύματός του και να το κάνει να νιώσει τελείως αδύναμο.
Απομόνωση: Προκειμένου να καταφέρει να ελέγχει ακόμα περισσότερο το θύμα του, ο θύτης προσπαθεί να κόψει κάθε δεσμό που έχει το θύμα του με τον έξω κόσμο. Του απαγορεύει με κάποιο τρόπο να βλέπει την οικογένειά του ή τους φίλους του, ή ακόμα και να πηγαίνει στη δουλειά του ή στο σχολείο του. Το θύμα καταλήγει να πρέπει να πάρει άδεια από το θύτη του, προκειμένου να κάνει οτιδήποτε, να πάει οπουδήποτε, ή και να δει οποιονδήποτε.
Απειλές: Ο θύτης συχνά χρησιμοποιεί απειλές για να εμποδίσει το σύντροφό του να φύγει. Μπορεί να τον απειλεί ότι θα προκαλέσει κακό ή ακόμα και ότι θα σκοτώσει τον ίδιο, ή τα παιδιά του, ή κάποιο μέλος της οικογένειάς του, ή ακόμα και ζώα. Μπορεί, επίσης, να απειλεί ότι θα αυτοκτονήσει ή και να πάει το θύμα του στο δικαστήριο προφασιζόμενος ψεύτικες κατηγορίες.
Εκφοβισμός: Ο θύτης μπορεί να υιοθετήσει μία πληθώρα τακτικών εκφοβισμού, για να υποτάξει το θύμα του. Μερικές τέτοιες τακτικές μπορεί να είναι να κοιτάει το θύμα απειλητικά, ή να κάνει κινήσεις απειλητικές, προσβλητικά πράγματα μπροστά στο θύμα, να καταστρέψει κάτι. Το μήνυμα που θέλει να περάσει είναι ότι αν δεν υπακούσει ο άλλος, θα υπάρχουν βίαιες συνέπειες.
Άρνηση και κατηγορία: Οι θύτες είναι εξαιρετικά καλοί στο να βρίσκουν δικαιολογίες για πράγματα που είναι αδύνατο κάποιος να τους συγχωρήσει. Μπορεί να αποδώσουν την κακοποιητική και βίαια συμπεριφορά τους στην κακή τους παιδική ηλικία, σε μία άσχημη μέρα που πέρασαν, ή ακόμα και στα ίδια τα θύματά τους. Προσπαθούν πάντα να ελαχιστοποιήσουν την κακοποίηση ή και να αρνηθούν ότι συνέβηκε. Πολύ συχνά να ρίξουν την ευθύνη πάνω στο θύμα τους. Με κάποιο τρόπο για τη βίαιη συμπεριφορά τους θα φταίει το θύμα τους.
Είναι πολύ πιθανό ο θύτης να απομονώνει το θύμα του. Θέλοντας να διατηρήσει την κυριαρχία του πολλές φορές θέλει να κόβει τις επαφέρς με τον έξω κόσμο. Του απαγορεύει με κάποιο τρόπο να βλέπει την οικογένειά του ή τους φίλους του και να μιλά μαζί τους για όσα ζει. Ένας ακόμα τρόπος να υπάρχει ο έλεγχος είναι και η οικονομική εξάρτηση καθώς και η απαγόρευση εργασίας.
Ασυνείδητα, τα θύματα έχουν μάθει να μην αναγνωρίζουν το πόσο άσχημα είναι τα συναισθήματα που νιώθουν καθημερινά. Πολλές φορές μάλιστα όταν έρχονται αντιμέτωπα με προσβολές τις δικαιολογούν λέγοντας πώς το φταίξιμο είναι δικό τους και άξιζαν τελικά αυτές τις επιθέσεις.
Η συναισθηματική κακοποίηση προκαλεί ντροπή στο άτομο που τη βιώνει. Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι το θύμα να αναγνωρίσει την κατάσταση με τη βοήθεια ενός ειδικού ώστε να αντιμετωπιστεί το ζήτημα του συντρόφου του ή να διακόψει αυτή τη σχέση.
