Η Wikipedia έχει βελτιωθεί πολύ από τότε που ξεκίνησε το 2001. Με σχεδόν 70000 εθελοντές να γράφουν σε περισσότερες από 100 γλώσσες, είναι μακράν η πιο δημοφιλής ιστοσελίδα πληροφοριών. Το μέλλον της όμως είναι αβέβαιο. Μία από τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζει είναι η άνοδος των «έξυπνων» τηλεφώνων ως η κυρίαρχη υπολογιστική συσκευή.
Σύμφωνα με μία πρόσφατη έρευνα του Pew Research Center, οι 39 από τις 50 πιο μεγάλες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες παρουσιάζουν μεγαλύτερη κίνηση από τις συσκευές κινητών τηλεφώνων από ό,τι από υπολογιστές επιτραπέζιους ή φορητούς, οι πωλήσεις των οποίων έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια.
Είναι μία πρόκληση για τη Wikipedia, η οποία πάντα εξαρτιόταν από συνεργάτες σκυμμένους πάνω από τα πληκτρολόγιά τους να ψάχνουν αναφορές, να συζητούν αλλαγές και να γράφουν άρθρα. Ακόμη και πριν την ευρεία χρήση των «έξυπνων» τηλεφώνων, έρευνες αποκάλυπταν ότι αυτή ήταν μία δύσκολη δουλειά για τους αρχάριους. «Ούτε καν οι πιο νέοι και ικανοί στους υπολογιστές δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν αυτές τις εργασίες με ευκολία» κατέληξε μία έρευνα του 2009. Η δυσκολία εξεύρεσης νέων εθελοντών είχε ως αποτέλεσμα επτά συνεχόμενα χρόνια φθίνουσας συγγραφικής συμμετοχής.
Το 2005, στο ζενίθ της Wikipedia, υπήρχαν μήνες όταν πάνω από 60 συντάκτες τον μήνα γινόντουσαν διαχειριστές - μία θέση με ειδικά προνόμια στην αγγλόφωνη έκδοση. Τον περασμένο χρόνο η Wikipedia δυσκολευόταν να δώσει προαγωγή ακόμη και σε ένα άτομο τον μήνα. Η δεξαμενή των συντακτών μπορεί να στερέψει καθώς ο αριθμός των χρηστών κινητών τηλεφώνων αυξάνεται - είναι απλά πολύ δύσκολο να διαχειριστεί κανείς έναν τόσο περίπλοκο κώδικα από μία μικρή οθόνη. Η μη κερδοσκοπική Wikipedia Foundation, η οποία επιβλέπει τη λειτουργία της Wikipedia αλλά δεν παρεμβαίνει στο περιεχόμενο, αναζητά λύσεις.
Κάποιες ιδέες περιλαμβάνουν εργαλεία οθονών αφής που θα επέτρεπαν στους συντάκτες της Wikipedia να ταξινομούν τις πληροφορίες και να μοιράζονται περιεχόμενο μέσω των τηλεφώνων τους. Αυτό που δεν έχει πληγεί είναι η εξεύρεση πόρων. Το ίδρυμα, με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, έχει προϋπολογισμό περίπου 60 εκ. δολαρίων. Η δίκαιη κατανομή αυτών των πόρων πάντα ήταν αντικείμενο συζήτησης. Πόσα πρέπει να πάνε σε περιφερειακούς συνεργάτες; Πόσα πρέπει να μείνουν στο ίδρυμα για την ανάπτυξη λογισμικού, τη δημιουργία εφαρμογών και τη διατήρηση των υποδομών; Θα μπορούσαν οι πιέσεις από τα κινητά τηλέφωνα αλλά και οι εσωτερικές διαφωνίες να διαλύσουν τη Wikipedia;
Ο κόσμος χωρίς αυτή φαντάζει αδύνατος, αλλά ας σκεφτούμε τη μοίρα άλλων διαδικτυακών κοινοτήτων. Υπάρχουν υπαρξιακές προκλήσεις αλλά μπορούν να διευθετηθούν. Δεν υπάρχει κάποια σημαντική εναλλακτική στη Wikipedia και η καλή θέληση προς αυτό το εγχείρημα δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη. Αν το ίδρυμα χρειαζόταν περισσότερες δωρεές σίγουρα θα μπορούσε να τις αποκτήσει. Οι πραγματικές προκλήσεις για τη Wikipedia θα είναι να επιλύσει τις διαφωνίες διαχείρισης - τις εντάσεις μεταξύ των υπαλλήλων του ιδρύματος, των επί μακρόν συντακτών που προσπαθούν να προστατεύσουν τα προνόμιά τους και των νέων εθελοντών που προσπαθούν να σχεδιάσουν ένα περιβάλλον σύνταξης που θα είναι φιλικό προς τους χρήστες κινητών τηλεφώνων.
Το χειρότερο σενάριο θα είναι το τέλος της Wikipedia, όχι μονομιάς αλλά μέσω μία μακράς και αργής παρακμής στη συμμετοχή, την ακρίβεια και τη χρησιμότητά της. Καμία άλλη προσπάθεια στην Ιστορία δεν έφερε τόσο μεγάλο όγκο πληροφοριών στα χέρια τόσων πολλών - ένα χαρακτηριστικό που γίνεται ακόμη πιο αξιοσημείωτο από την απουσία κέρδους και ιδιοκτητών. Σε μία εποχή διαδικτυακών γιγάντων, μία από τις πιο ανιδιοτελείς ιστοσελίδες αξίζει να διασωθεί.
Andrew Lih
Aναπληρωτής καθηγητής Δημοσιογραφίας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο και συγγραφέας του βιβλίου «The Wikipedia Revolution: How a bunch of Nobodies Created the World's Largest Encyclopedia» (Η Επανάσταση της Wikipedia: Πώς μία ομάδα Άγνωστων Δημιούργησαν τη Μεγαλύτερη Εγκυκλοπαίδεια του Κόσμου».
