"Η Τέχνη εξημερώνει τον άνθρωπο" πιστεύουν πολλοί και ακούγεται λογικότατο, καθότι η Τέχνη υποτίθεται πως απευθύνεται στην ψυχή του ανθρώπου με σκοπό να τον εξευγενίσει και να τον ανυψώσει, ώστε να μην μένει καθηλωμένος μόνο στο επίπεδο των ενστίκτων και πρωτόγονων παρορμήσεών του.
Όμως, πόση αλήθεια περιέχει αυτή η αντίληψη;
Πράγματι δηλαδή η Τέχνη βοηθά την ανθρώπινη ψυχή, ή απλώς βοηθά μόνο μια ψυχή που με κάποιον τρόπο είναι ήδη προετοιμασμένη και δεκτική γι’ αυτό; Μήπως όντως η Τέχνη από μόνη της έχει τη δύναμη να καλλιεργήσει τον άνθρωπο και να τον αναβιβάσει σε ανώτερες σφαίρες;
Άραγε ο πραγματικά ευαίσθητος καλλιτέχνης ή και φιλότεχνος απέκτησε και καλλιέργησε την ευαισθησία του μέσα από την ενασχόληση με την Τέχνη, ή απλώς η ευαισθησία του προϋπήρχε, ίσως σε πρωτογενές στάδιο και ατροφική, και βρήκε τον εαυτό του και εφράστηκε μέσα στην Τέχνη και από την Τέχνη;
Μήπως πάλι η Τέχνη για κάποιους ανθρώπους δεν είναι παρά ένας ‘ευγενής’ και κοινωνικά αποδεκτός τρόπος να νιώσουν και να φαντασιωθούν ότι έχουν ξεχωριστή αξία;
Μήπως όμως είναι κι ένα μέσο να ανακτήσουν κάποιοι τη χαμένη τους αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση;
Το ταλέντο τελικά τι και πόσο ρόλο παίζει σ’ όλο αυτό;
Προϋποθέτει καλλιτεχνική ευαισθησία ή όχι; Αυτό που λέμε ‘κλίση’, είναι μόνο τεχνική δεξιότητα ή καλλιτεχνική ευαισθησία και ενόραση, ή μήπως και τα δύο;
Γίνεται ένας αληθινός καλλιτέχνης να είναι συγχρόνως και κακός, μοχθηρός, εκδικητικός άνθρωπος;
Η λέξη κι εδώ μας δίνει έναν προσανατολισμό: κάλλος + τέχνη, που θα πει ‘τέχνη του κάλλους’, δηλαδή του ωραίου, του υψηλού, ένας τρόπος άσκησης της αρετής όπως θα έλεγαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι. Ο καλλιτέχνης λοιπόν είναι κυριολεκτικά ο εργάτης του καλού, του ωραίου. Βέβαια, θα σκεφτεί ίσως κάποιος, άλλο το φυσικό χάρισμα κι άλλο οι ανθρώπινες αδυναμίες. Κατ’ αρχήν σωστό. Αλλά θα απαντούσα ότι άλλο οι ανθρώπινες αδυναμίες κι άλλο η συνειδητή επιλογή. Μ’ άλλα λόγια, άλλο από αδυναμία να παθιάζομαι και να εκτοξεύω κακίες σε κάποιον και μετά να το αναγνωρίζω, κι άλλο να με χαρακτηρίζει η κακότητα προς τους άλλους με το παραμικρό.
Πόσο στενά τελικά συνδέεται το ‘κάλλος’ στην τέχνη ενός ανθρώπου με το ‘κάλλος’ στη ζωή του; Πρέπει να συνδέεται, ή είναι ξεχωριστά θέματα; Άλλοι θα θεωρήσουν ότι είναι άλλο το ένα κι άλλο το άλλο, ενώ ορισμένοι -ίσως λιγότεροι- θα πουν ότι η ζωή και η τέχνη ενός ανθρώπου είναι και πρέπει να είναι εναρμονισμένα και αλληλένδετα. Ποιος είναι ο κανόνας και ποια η εξαίρεση;
Ερέθισμα για επέκταση αυτών των σκέψεων και συλλογισμών μπορεί να πάρει κανείς βλέποντας τους πίνακες που έκανε ένας ‘αποτυχημένος’ καλλιτέχνης αλλά επιτυχημένος ηγέτης και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα, αν βγάλει.
.
.
Περισσότερους πίνακες του Χίτλερ μπορείτε να δείτε εδώ
Βασίλης Μούσκουρης (Μουσικός, μεταφραστής)
