Σκότωναν τα παιδιά
Τζέφρεϊ Τσόσερ Θρύλοι του Καντέρμπουρι,
«Ιστορία της ηγούμενης» (1532)
Όταν διέσχιζε πηγαινοερχόμενος τη συνοικία των Εβραίων, όλοι τον άκουγαν να τραγουδάει χαρούμενα Ο alma Redemptoris Mater. Εκείνο όμως το γεμάτο δηλητήριο φίδι, ο χειρότερός μας εχθρός, ο Σατανάς, που έκρυψε τη φωλιά των σφιγγών στην καρδιά των Εβραίων, φούσκωσε από οργή και είπε: «Ω λαέ του Ισραήλ, σας τιμά άραγε το γεγονός ότι ένα παιδί περνά με την άνεσή του ανάμεσά σας τραγουδώντας με αυτόν τον τρόπο, σε πείσμα των νόμων σας;»
Τότε οι Εβραίοι συμφώνησαν να εξαφανίσουν τον μικρό αθώο από τον κόσμο και προσέλαβαν ένα δολοφόνο που κατοικούσε σε ένα μυστικό σοκάκι. Πράγματι, ο καταραμένος Εβραίος, μια μέρα που το παιδί περνούσε από εκεί, το έπιασε και αφού το κράτησε σφικτά, του έκοψε το λαιμό και τον πέταξε σε ένα μεγάλο λάκκο. Λέω ότι τον πέταξαν σε έναν απόπατο όπου εκείνοι οι Εβραίοι αδειάζουν τα εντόσθιά τους. Ω καταραμένη ράτσα! Ω νεοφώτιστοι Ηρώδηδες! Ποια θα είναι η συνέπεια του φρικιού σας τάλαντου; Σίγουρα ο δολοφόνος δεν μπορεί να κρυφτεί ατιμώρητος και η δόξα του Θεού θα διαδοθεί παντού: το αίμα φωνάζει στο κεφάλι σας εκδίκηση [...]
Αυτό το καθαρό πετράδι, αυτό το πολύτιμο σμαράγδι, αυτό το φλογισμένο ρουμπίνι του μαρτυρίου, βρισκόταν κάτω στο λάκκο ξαπλωμένο, και με το λαιμό κομμένο άρχισε να τραγουδά, όπως πριν, το Ο alma Redemptoris Mater, τόσο δυνατά που ακούστηκε σε όλη τη συνοικία.
Ωι χριστιανοί που περνούσαν από εκεί έτρεξαν περίεργοι να δουν τι συνέβαινε μόλις είδαν το αξιολύπητο γεγονός, έστειλαν να φωνάξουν βιαστικά τον αρχηγό της πόλης. Ο οποίος δεν άργησε να φτάσε και αφού ύμνησε τον Χριστό, βασιλιά του ουρανού, και τη Μητέρα του, δόξα της ανθρώπινης ράτσας, έβαλε να δέσουν τους Ιουδαίους. Ανάμεσα σε κλαυθμούς και οδυρμούς τράβηξαν πάνω το παιδί το οποίο συνέχιζε να ψάλλει την προσευχή του. Ύστερα το οδήγησαν με λιτανεία στο πιο κοντινό αβαείο, και η φτωχή του μητέρα έπεσε λιπόθυμη δίπλα στο φέρετρο. Οι Ιουδαίοι που ήταν συνένοχοι του φόνου τη παιδιού, θανατώθηκαν όλοι μετά από βασανιστήρια και χωρίς καμιά τιμή, αφού ο κυβερνήτης δεν θέλησε να δείξει κανένα, οίκτο για ανθρώπους τόσο άνομους. Μάχαιραν έδωσες, μάχαιραν θα λάβεις: έτσι αφού τους έβαλε να τους σύρουν άγρια άλογα, τους κρέμασε, όπως όριζαν οι νόμοι. Στο φέρετρο κειτόταν το μικρό αθώο παιδί μπροστά στο ιερό, ενώ γινόταν η θεία λειτουργία.
~ Αποσπάσματα από το βιβλίο "Η ιστορία της ασχήμιας" του Ουμπέρτο Έκο
Ο μύθος του δόλιου εβραίου
Εκεί όμως που η ταύτιση ασχήμιας και κακίας φτάνει σε ασύλληπτα επίπεδα είναι στη διάρκεια των αιώνων, στην ανάλυση των χαρακτηριστικών του Εβραίου.
Δεν θα επιχειρήσουμε εδώ μια ιστορία του αντισημιτισμού – από τις πρώτες χριστιανικές καταδίκες των «δόλιων Ιουδαίων» στον λαϊκό αντισημιτισμό που πάει από τα μεσαιωνικά προγκρόμ κατά τη διάρκεια των σταυροφοριών και φτάνει στα σύγχρονα των σλάβικων χωρών.
Aυτός ξεκίνησε από έναν «αντι-ιουδαϊσμό» θρησκευτικού χαρακτήρα, και όχι μόνο από την πλευρά της Εκκλησίας της Ρώμης αλλά και από τον Λούθηρο ο oποίος υπήρξε (στο για τους εβραίους και τα ψεύδη τους του 1543) άτεγκτος απέναντι στους εβραίους, τους οποίους όμως προηγουμένως είχε προσπαθήσει να προσηλυτίσει μαζικά στον προτεσταντισμό ο θρησκευτικός όμως αντιουδαϊσμός βαθμιαία δέθηκε με έναν αντισημιτισμό εθνικού χαρακτήρα απέναντι στους εβραίους που ήρθαν στην Ευρώπη μετά τη διασπορά και, ακόμα περισσότερο, αφού εκδιώχθηκαν από την Ισπανία από τους Σαρακηνούς το 1492.
Μολονότι γενικώς θεωρείται ότι ο αντισημιτισμός γεννιόταν από την επαφή με ένα έθνος που διατηρούσε την ταυτότητά του και μιλούσε μια άγνωστη γλώσσα, στην πραγματικότητα αυτός βασιζόταν εν πολλοίς σε παραδοσιακά στερεότυπα .Έτσι μπορεί κανείς να δει αντισημιτικά κείμενα όπως την ιστορία της ηγουμένης στους θρύλους του Καντέρμπουρι του Τσόσερ (το παραθέτουμε πιο κάτω), τον Εβραίο της Μάλτας του Μάρλοου ή τον Έμπορο της Βενετίας του Σαίξπηρ.
Έχει ειπωθεί ότι οι Εβραίοι είχαν απελαθεί από την Αγγλία το 1290 (για να γίνουν δεκτοί ξανά τον 17ο αι. από τον Κρόμγουελ), επομένως οι τρεις αυτοί Αγγλοι συγγραφείς -και πολλοί άλλοι σαν αυτούς- δεν θα μπορούσαν να έχουν γνωρίσει εβραίους. Η εικόνα όμως του Εβραίου είχε διαδοθεί ως καθαρό στερεότυπο και ως τέτοιο θα τον βρούμε και στα κείμενα ακόμα και ενός «πεφωτισμένου» συγγραφέα, όπως ο αβάς Γκρεγκουάρ, και στο μυθιστόρημα ΌλιΒερ Τουίστ του Ντίκενς με τον Φαγκίν. Πολύ πιο άγριος όμως υπήρξε ο αντισημιτισμός (τον 19ο και τον 20ό αι.) που βασίστηκε στην αντίληψη που ήθελε να είναι «επιστημονική», φυλετική. Μπορεί να διαβάσει κανείς τα κείμενα του Βάγκνερ (έχει λεχθεί ότι πάνω στο στερεότυπο του Εβραίου έχει γραφτεί το πρόσωπο του κακού νάνου Μίμε στην Τετραλογία, που απεικονίστηκε από εικονογράφους σαν τον Ράκχαμ με εβραϊκά χαρακτηριστικά), του Χίτλερ, του Δρα Celticus, του φασιστικού περιοδικού Η υπεράσπιση της ράτσας, για να δει τη μνησίκακη διάθεση με την οποία καταγράφονται τα χαρακτηριστικά αυτού του Εχθρού και εκφράζονται ψυχολογικά προβλήματα και άλυτα κόμπλεξ αυτών που τον περιγράφουν.
Το πρόσωπο, η φωνή, οι κινήσεις του «άσχημου» Εβραίου γίνονται (αυτή τη φορά στα σοβαρά) αναμφίβολα σημάδια της ηθικής διαστροφής του αντισημίτη. Αναστρέφοντας ένα τσιτάτο του Μπρεχτ, το μίσος για τη δικαιοσύνη «παραμορφώνει το πρόσωπο».
*********
