Μια υπέροχη, μια αριστουργηματική ταινία: είναι «Η αγάπη» του πολυβραβευμένου Αυστριακού σκηνοθέτη Μίκαελ Χάνεκε, η οποία κέρδισε το «Χρυσό φοίνικα» στο φετινό Φεστιβάλ Κανών.
 |
(Θυμίζω ότι ο Χάνεκε τρία χρόνια πριν (2.009) είχε κερδίσει και πάλι το «Χρυσό φοίνικα» με την ταινία του «Λευκή κορδέλα», μια επίκαιρη κινηματογραφική πραγματεία πάνω στα κοινωνικά αίτια της βίας και τη γέννηση του φασισμού.)
Μίκαελ Χάνεκε, «Η αγάπη»…
«Είναι ένα από τα συνθήματα της εποχής. Ίσως όχι τυχαία. «Μόνο αγάπη». Λίγο ειρωνικό, λίγο κυνικό, αλλά αληθινό. Μόνο η αγάπη θα μας σώσει. Η αγάπη, γυμνή, ωμή, στην πιο πρωτόγονη μορφή της, ανιδιοτελής και πλήρης, είναι η απάντηση στη διάχυτη βία και την απόγνωση των τελευταίων ετών. Είναι το ιαματικό αντίδοτο στη μισαλλοδοξία, τον φόβο, την ανασφάλεια, τη μοναξιά, την παράνοια της καθημερινότητας. Η αγάπη, ο έρωτας, η φιλία, η συντροφικότητα. Αυτά. Αρκούν.
«Αγάπη» είναι και ο τίτλος της τελευταίας ταινίας του Αυστριακού σκηνοθέτη, Μίκαελ Χάνεκε, του δημιουργού των ταινιών «Λευκή Κορδέλα», «Κρυμμένος» και «Δασκάλα Πιάνου». Ο Ζορζ και η Ανν, ένα ηλικιωμένο ζευγάρι, ζουν μια όμορφη μεγαλοαστική ζωή σε ένα υπέροχο ψηλοτάβανο διαμέρισμα στο Παρίσι. Πάνε μαζί σε συναυλίες, πίνουν λίγο κρασί, φλερτάρουν. Οδεύουν προς το τέλος της ζωής τους, ευθυτενείς, πιασμένοι χέρι χέρι, με μια εσωτερική συνωμοσία που θα ζήλευαν ακόμη και έφηβοι. Λένε αστεία που μόνο εκείνοι καταλαβαίνουν. Αγαπούν τα ίδια πράγματα. Βρίσκουν ακόμη ιστορίες να αφηγηθούν που δεν τις έχουν πει ο ένας στον άλλον. Η ελπίδα της εξερεύνησης είναι ακόμη ζωντανή.
Κάποια στιγμή η υγεία εκείνης κλονίζεται. Στην αρχή παθαίνει διαλείψεις, μετά καθηλώνεται σε αναπηρικό καροτσάκι, σταδιακά μετατρέπεται σε εξαρτημένο μωρό, που δεν μπορεί να ζήσει χωρίς φροντίδα. Εκείνος είναι διαρκώς στο πλευρό της. Με απίστευτη υπομονή τη νταντεύει σα να είναι το παιδί του. Την προστατεύει από όσους τη λυπούνται. Τη σηκώνει από το αναπηρικό καροτσάκι, την ταΐζει, της αλλάζει πάνες. Η κατάρρευση του ανθρώπινου σώματος καταγράφεται από τον φακό με συνταρακτικό ρεαλισμό. Αλλά και με μία τρυφερότητα, σχεδόν παρηγορητική, που εξοικειώνει με την ιδέα. Δεν τρέχει τίποτα, όλοι θα γεράσουμε κάποτε. Και ίσως έχουμε έναν αγαπημένο δίπλα μας.
Δείτε την
Στο τέλος ο Ζορζ δε θα αφήσει την Ανν να υποφέρει άλλο, να χάσει την αξιοπρέπεια και την ανθρωπιά της. Δεν θα επιτρέψει στη σχέση τους να ευτελιστεί, να μετεξελιχθεί σε μίσος, σε μία σχέση εξουσίας του κηδεμόνα προς το ανήμπορο βρέφος. Η κορύφωση έρχεται με την ύστατη πράξη-ερωτική εξομολόγηση του άντρα προς τη γυναίκα. Η πιο βίαιη σκηνή της ταινίας από τον κατεξοχήν μετρ της βίας, τον Χάνεκε, είναι και η πιο συγκινητική. Οι δύο ηλικιωμένοι ανοίγουν την πόρτα του διαμερίσματός τους και φεύγουν. Μαζί. Από τη ζωή, όπως θα πήγαιναν στην όπερα. Τα γράμματα πέφτουν. Στην κινηματογραφική αίθουσα απλώνεται η πιο παράξενη σιωπή. «Δεν κατάλαβα τίποτα», διαμαρτύρεται ένας θεατής. Δε χρειάζεται. Δεν πειράζει. Μόνο αγάπη.» (από την Καθημερινή, 11-10-’12)
“Αφού τέτοια υπέρτατη αγάπη δεν είμαστε ικανοί να την αισθανθούμε στην κανονική μας ζωή, τότε ας την εισπράξουμε από την κινηματογραφική σκηνή!”
Απόστολος Παύλος: « Ύμνος της αγάπης»
(Α’ Κορινθίους κεφ. ιγ’ στίχοι 1-13).
| «Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον.. Και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα και πάσαν την γνώσιν, και εάν έχω πάσαν την πίστιν, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμί.Και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντα μου, και εάν παραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσομαι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ωφελούμαι.η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλοί, η αγάπη ου περπερεύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία, πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει.Είτε δε προφητείαι, καταργηθήσονται· είτε γλώσσαι παύσονται· είτε γνώσις καταργηθήσεται. Εκ μέρους δε γινώσκομεν και εκ μέρους προφητεύομεν όταν δε έλθη το τέλειον, τότε το εκ μέρους καταργηθήσεται. Ότε ήμην νήπιος, ως νήπιος έλάλουν, ως νήπιος εφρόνουν, ως νήπιος ελογιζόμην ότε δε γέγονα ανήρ, κατήργηκα τα του νηπίου. Βλέπομεν γαρ άρτι δι’ εσόπτρου εν αινίγματι, τότε δε πρόσωπον προς πρόσωπον άρτι γινώσκω εκ μέρους, τότε δε επιγνώσομαι καθώς και επεγνώσθην. Νυνί δε μένει πίστις, έλπίς, αγάπη, τα τρία ταύτα· μείζων δε τούτων η αγάπη». | Αν ξέρω να μιλώ όλες τις γλώσσες των ανθρώπων και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη, τότε έγινα σαν ένας άψυχος χαλκός που βουίζει η σαν κύμβαλο που ξεκουφαίνει με τους κρότους του. Και αν έχω το χάρισμα να προφητεύω και γνωρίζω όλα τα μυστήρια και όλη τη γνώση, και αν έχω όλη την πίστη, ώστε να μετακινώ με τη δύναμη της ακόμη και τα βουνά, αλλά δεν έχω αγάπη, τότε δεν είμαι τίποτε απολύτως.Και αν πουλήσω όλη την περιουσία μου για να χορτάσω με ψωμί όλους τους φτωχούς, και αv παραδώσω το σώμα μου για να καεί, αλλά αγάπη δεν έχω, τότε σε τίποτε δεν ωφελούμαι.Η αγάπη είναι μακρόθυμη, είναι ευεργετική και ωφέλιμη, η αγάπη δε ζηλεύει, η αγάπη δεν ξιπάζεται (= δεν καυχιέται), δεν είναι περήφανη, δεν κάνει ασχήμιες, δε ζητεί το συμφέρον της, δεν ερεθίζεται, δε σκέφτεται το κακό για τους άλλους, δε χαίρει, όταν βλέπει την αδικία, αλλά συγχαίρει, όταν επικρατεί η αλήθεια. Όλα τα ανέχεται, όλα τα πιστεύει, όλα τα ελπίζει, όλα τα υπομένει. Η αγάπη ποτέ δεν ξεπέφτει.Αν υπάρχουν ακόμα προφητείες, θα έλθει μέρα που και αυτές θα καταργηθούν αν υπάρχουν χαρίσματα γλωσσών και αυτά θα σταματήσουν αν υπάρχει γνώση και αυτή θα καταργηθεί. Γιατί τώρα έχουμε μερική και όχι τέλεια γνώση και προφητεία· όταν όμως έλθει το τέλειο, τότε το μερικό θα καταργηθεί. Όταν ήμουν νήπιο, μιλούσα ως νήπιο, σκεφτόμουν ως νήπιο, έκρινα ως νήπιο. Όταν έγινα άνδρας, κατάργησα τη συμπεριφορά του νηπίου. Τώρα βλέπουμε σαν σε καθρέπτη και μάλιστα θαμπά, τότε όμως θα βλέπουμε το ένα πρόσωπο το άλλο πρόσωπο. Τώρα γνωρίζω μόνο ένα μέρος από την αλήθεια, αλλά τότε θα έχω πλήρη γνώση, όπως ακριβώς γνωρίζει και εμένα ο Θεός. Ώστε τώρα μας απομένουν τρία πράγματα: η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη. Πιο μεγάλη όμως από αυτά είναι η ΑΓΑΠΗ |
*Ο «Ύμνος της αγάπης» του απ. Παύλου έχει μελοποιηθεί από τον Πολωνό μουσικοσυνθέτη Ζμπιγκνιου Πράισνερ για την υπέροχη ταινία του επίσης Πολωνού σκηνοθέτη, Κριστόφ Κισλόφσκι. Η μουσική σύνθεση, στην οποία ακούγονται στα ελληνικά οι στίχοι, «υιοθετήθηκε» από την Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι ο επίσημος ύμνος της.
 |
Οκτάβιο ΠΑΖ, [Αγάπη σημαίνει…]
“… Αγάπη σημαίνει αγώνας, αν δυο φιλιούνται
αλλάζει ο κόσμος, οι επιθυμίες παίρνουν οστά και σάρκα,
η σκέψη ενσαρκώνεται, φτερούγες αναβλύζουν
στις πλάτες του σκλάβου, ο κόσμος
είναι αληθινός και απτός, το κρασί είναι κρασί
το ψωμί επιστρέφει στη γεύση του, το νερό είναι νερό
αγάπη σημαίνει αγώνας, είναι ν’ ανοίγεις πόρτες,
να παύεις να είσαι φάντασμα αριθμημένο
καταδικασμένο στην αιώνια αλυσίδα
από αφέντη απρόσωπο,
ο κόσμος αλλάζει
αν δυο κοιτάζονται κι αναγνωρίζονται,
αγάπη σημαίνει να γδύνεσαι απ’ τα ονόματα…”
(Οκτάβιο ΠΑΖ, Η πέτρα του ήλιου, Ίκαρος)
 |
Χαλίλ ΓΚΙΜΠΡΑΝ, «Για την αγάπη»
[…] Όταν η αγάπη σε καλέσει , ακολούθησέ την
Αν και τα μονοπάτια της είναι δύσβατα κι απότομα.
Κι όταν οι φτερο ύγες της σε τυλίξουν, παραδόσου σ’ αυτήν
Αν και το ξίφος που κρύβουν μέσα τους
μπορεί να σε πληγώσει.
Κι όταν σου μιλήσει πίστεψέ την.
αν και η φωνή της μπορεί να σαρώσει τα όνειρά σου
όπως ο βοριάς σαρώνει το περιβόλι.
Γιατί ακόμα κι όταν η αγάπη σε στεφανώνει
σε καρφώνει στο σταυρό. Ακόμα κι όταν
σε βοηθάει να φουντώσεις, σε κλαδεύει.
Ακόμα κι όταν φτάνει στην κορφή σου
και χαϊδεύει τα φτερά σου
κλαδάκια που τρεμουλιάζουν στον ήλιο
κατεβαίνει στις ρίζες σου
και τις τραντάζει βαθιά σο χώμα.
Η αγάπη σε στοιβάζει πάνω της σα θημωνιά.
Και αφού σε τινάξει για να σε γυμνώσει
και σε λιχνίσει για να βγάλει από πάνω σου το χνούδι
και σε αλέσει για να γίνεις κατάλευκος
και σε ζυμώσει μέχρι να μαλακώσεις
σε παραδίνει στην ιερή φωτιά της να γίνεις άρτος
ιερός για το ιερό γεύμα του Θεού.
Όλα αυτά η αγάπη τα κάνει για να γνωρίσεις
τα μυστικά της καρδιάς σου, και μέσα
απ’ αυτή τη γνώση να γίνεις ένα κομμάτι
της καρδιάς της ζωής.
αν, όμως, μες στο φόβο σου, ψάχνεις μες στην
αγάπη μονάχα ηρεμία και χαρά
τότε σκέπασε καλύτερα τη γύμνια σου
και βγες από το αλώνι της.
για να μπεις σ’ ένα κόσμο δίχως εποχές
όπου θα γελάς αλλά όχι με όλο σου το γέλιο
και θα κλαις αλλά όχι με όλα σου τα δάκρυα.
Η αγάπη δε δίνει τίποτα, παρά μόνο τον εαυτό της
και δεν παίρνει από πουθενά, παρά μόνο από τον εαυτό της.
Η αγάπη δε θέλει να κατέχει και δε θέλει να κατέχεται
γιατί στην αγάπη η αγάπη είναι αρκετή.
Όταν αγαπάς δεν πρέπει να λες: «Ο Θεός είναι
στην καρδιά μου» αλλά μάλλον:
«Εγώ είμαι στην καρδιά του Θεού».
Και μην πιστέψεις ποτέ πως μπορείς να
κατευθύνεις την αγάπη, γιατί η αγάπη
κατευθύνει εσένα, αν σε κρίνει άξιο.
Η αγάπη δεν έχει άλλον πόθο από την αυτοεκπλήρωση
αν όμως εσύ την αγαπάς πρέπει να έχεις πόθους
οπωσδήποτε, κάμε αυτοί να είναι οι πόθοι σου:
Να λειώνεις και να κυλάς σαν μικρό
κελαρυστό ρυάκι μες στη νύχτα.
Να ξέρεις καλά τον πόνο της πολλής τρυφεράδας.
Να σε πληγώνει η δική σου κατανόηση της αγάπης.
Και να ματώνεις πρόθυμα και με χαρά.
Να σηκώνεσαι το χάραμα με καρδιά ανάλαφρη
και να ευχαριστείς που θα αγαπάς μια μέρα ακόμη.
Να αναπαύεσαι το μεσημέρι και να
συλλογίζεσαι την έκσταση της αγάπης.
Να γυρνάς στο σπίτι το απόβραδο γεμάτος ευγνωμοσύνη
Και τέλος, να πλαγιάζεις στο κρεβάτι σου με μια
προσευχή για τον αγαπημένο ή την αγαπημένη
σου, και με έναν ύμνο στα χείλη σου.
Χαλίλ Γκιμπράν, Ο προφήτης, εκδ. Printa
Νικηφόρος Βρεττάκος, «Το μονόγραμμά μου»
Το μικρό μου μονόγραμμα στου λινού
παιδικού σακακιού μου το πέτο: ΑΓΑΠΗ.
Το μικρό μου μονόγραμμα στου γερον-
ντικού μου παλτού το πέτο: ΑΓΑΠΗ.
Το μικρό μου μονόγραμμα πάνω
στην εντάφια πλάκα μου: ΑΓΑΠΗ.
