Γιώργος Στάμκος
Ο νεοβάρβαρος «δεν θεωρεί τίποτε μόνιμο. Όμως, γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, βλέπει παντού έναν δρόμο. Εκεί όπου οι άλλοι συναντούν τείχη ή βουνά, ακόμη κι εκεί, αυτός βλέπει έναν δρόμο. Επειδή όμως βλέπει έναν δρόμο παντού, είναι αναγκασμένος πάντα να αφανίζει τα πράγματα στο πέρασμα τους… Επειδή βλέπει δρόμους παντού τοποθετείται πάντα στα σταυροδρόμια» Walter Benjamin
Πριν από έναν αιώνα ο Νίτσε αναρωτιόταν: «Πρόβλημα: που είναι οι βάρβαροι του εικοστού αιώνα; Προφανώς θα εμφανιστούν και θα εδραιωθούν μέσα από νέες κοινωνικές τάσεις». Και είχε δίκιο. Οι νέοι βάρβαροι, που θα μας απελευθερώσουν από τη βελούδινη σκλαβιά του μοντέρνου κόσμου, είναι εδώ. Μια νέα νομαδική ορδή, μια μεταμοντέρνα φυλή βαρβάρων έχει ήδη εμφανιστεί για να κατακλύσει και να «εκκενώσει» την Αυτοκρατορία. «Σε κάθε δρόμο υπάρχει ένας άγνωστος που ονειρεύεται να γίνει κάποιος. Είναι ένας άνθρωπος μόνος, εγκαταλειμμένος απ’ όλους, που προσπαθεί απεγνωσμένα να αποδείξει πως υπάρχει», είχε ειπωθεί στην ταινία Ταξιτζής. Οι νέοι βάρβαροι γεννιούνται μέσα στην μοναξιά και στην αποξένωση των μεγαλουπόλεων. Είναι όμως βάρβαροι του «γλυκού νερού».
Κάποτε οι βάρβαροι προσπαθούσαν να ερημώσουν τα πάντα και να επεκτείνουν τη «θάλασσά» τους, τη στέπα, διασχίζοντάς την μέσα από αβέβαια σκονισμένα μονοπάτια. Σήμερα το «μονοπάτι» των νεοβάρβαρων είναι το διαδίκτυο. .
Οι νεοβάρβαροι πολεμούν την Αυτοκρατορία λιποτακτώντας από αυτή, κηρύσσοντας την ανυποταξία. Ανυποταξία δεν σημαίνει κατεδάφιση, πρόκειται για στρατηγική αναχαίτισης και όχι ανατροπής. Οι νεοβάρβαροι αρνούνται την εργασία, το γάμο, την παράδοση, τις κοινωνικές συμβάσεις. Προτιμούν να μην. «Μόνον όταν όλοι μ’ αρνηθείτε, θα ‘ρθω πάλι κοντά σας», έλεγε ο Νίτσε.
Η πολιτική της άρνησης έχει μεγάλη ιστορία από τότε που ο Etiene de La Boetie κήρυττε: «Αποφασίστε να μην είστε πια δούλοι, και αμέσως θα βρεθείτε ελεύθεροι. Δεν σας ζητάω να σηκώσετε χέρι στον τύραννο για να τον ανατρέψετε, αλλά απλώς να πάψετε να τον υποστηρίζετε και τότε θα τον δείτε, σαν έναν τεράστιο Κολοσσό που έχει χάσει το βάθρο του, να καταρρέει κάτω από το δικό του βάρος και να γίνεται κομμάτια». Εφόσον ο λαός έχει πάψει προ πολλού να εξεγείρεται, μπορεί τουλάχιστον να λιποτακτήσει, να αρνηθεί την εθελούσια σκλαβιά του.
Η κινητικότητα και ο μαζικός νομαδισμός των εργατών εκφράζουν πάντοτε μιαν άρνηση και μιαν αναζήτηση της απελευθέρωσης. Από την άλλη ο φόβος των σύγχρονων «βαρβάρων» είναι μήπως καταντήσουν μικροαστοί και δημόσιοι υπάλληλοι. Γι’ αυτούς χειρότερη σκλαβιά είναι τα χρέη στις τράπεζες, παρά η φυλακή!
ΤΕΧΝΟ-ΝΟΜΑΔΙΣΜΟΣ ΚΑΙ CYBER BARBARIANS
Κάθε εποχή παράγει τους βαρβάρους της. Έτσι και ο 21ος αιώνας έχει δημιουργήσει ένα νέο είδος βαρβάρου, τον τεχνοβάρβαρο. Οι τεχνοβάρβαροι του 21ου αιώνα είναι οπαδοί της αναδυόμενης τεχνοκουλτούρας του διαδικτύου. Χειρίζονται ανορθόδοξα την υψηλή τεχνολογία. Δεν έχουν συμβατικό τρόπο σκέψης. Είναι κυβερνο-μυστικιστές κι έχουν κάψει εκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα στα ψυχεδελικά από τη νεαρή τους ηλικία. Είναι ανορθόδοξοι χειριστές χάι-τεκ συστημάτων, με αντισυμβατικό τρόπο ζωής κι ανατρεπτικό τρόπο σκέψης. Έχουν βαρεθεί να περιμένουν το μέλλον και γι’ αυτό το ανακαλύπτουν την κάθε στιγμή. Φιλοδοξούν να μεταμορφωθούν σε νομάδες της πληροφορικής εποχής. Θεωρούν τον εαυτό τους πολίτη του κόσμου, συνειδητοποιημένο κάτοικο του πλανητικού χωριού που λέγεται Γη. Ας τους ονομάσουμε Cybernomads (Κυβερ-νομάδες).
Η χωροταξική σταθερότητα έρχεται σε αντίθεση με τις νομαδικές αντιλήψεις των Cybernomads. Μια σειρά από εξατομικευμένα νομαδικά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας τους δίνουν ελευθερία κινήσεων και τους μετατρέπουν σε πραγματικούς Κυβερ-Νομάδες. Αποδεσμευμένοι πλέον από τη στατικότητα μπορούν να αναπτύσσονται και να δημιουργούν σε όλες τις περιοχές της υφηλίου. Οι χωροταξικοί περιορισμοί δεν αποτελούν πλέον εμπόδιο στην προσπάθεια των συγχρόνων βαρβάρων για να κατακτήσουν τις νέες τεχνολογικές ηπείρους. Για έναν Cybernomad η ακατάπαυστη κίνηση είναι κύριο συστατικό της ζωής του: αν σταματά να κινείται κινδυνεύει να βουλιάξει στο απόλυτο μηδέν, στον αποκρουστικό κόσμο της συμβατικότητας. Κάτι τέτοιο είναι όμως ανυπόφορο για κάποιον που θεωρεί τον εαυτό του προωθημένο. Για κάποιον που θέλει να βρίσκεται πάντα στην «κόψη του κύματος».
Το πρώτο κύμα κυβερνομετανάστευσης έχει ξεκινήσει ήδη από τη δεκαετία του 1990. Οι νομάδες της πληροφορικής εποχής με τα υψηλής τεχνολογίας φορητά τους συστήματα, την ικανότητα άμεσης πρόσβασης και την προωθημένη, αντι-εξουσιαστική τους κοσμοθέαση, γίνονται πρωταγωνιστές μιας εκπληκτικής μεταστροφής της δύναμης.
Ο αιώνας της μεγάλης κυβερνομετανάστευσης έχει φθάσει. Χαρακτηρίζεται από υπερταχύτητα. Οι γρήγορες κοινωνίες εξελίσσονται κι επιβιώνουν. Οι αργές βυθίζονται στην παρακμή.
Οι Cybernomads βρίσκονται πάντα στην πρώτη γραμμή: διαμορφώνουν το αύριο –τώρα! Ένας κυβερνομαδικός τρόπος ζωής αρχίζει να σχηματοποιείται μέσα από τις στάχτες του παλιού κόσμου. Ο παραδοσιακός κόσμος, που κυριαρχείται από τα έθνη-κράτη, έχει κάνει τον κύκλο του. Το τέλος του είναι ήδη ορατό. Καθώς η παντοδυναμία της «καμινάδας», δηλαδή του βιομηχανικού πολιτισμού, συνεχώς φθίνει, οι Cybernomads καταλαμβάνουν θέσεις μάχης. Η ώρα τους πλησιάζει.
Η παγκοσμιοποίηση θα σημάνει αργά ή γρήγορα το τέλος όχι μόνον των εθνών-κρατών, αλλά και του τέλους της μόνιμης εγκατάστασης των ανθρώπων, δηλαδή της «πατρίδας»! Η πατρίδα, η «γενέθλια γη», που είναι απόρροια ενός «γεωργικού πατριωτισμού» –τον οποίο και σιχαίνονται οι βάρβαροι όλων των εποχών– θα αμφισβητηθεί έντονα από το κύμα κυβερνομαδισμού που θα ξεσπάσει τις επόμενες δεκαετίες ως αποτέλεσμα της τεχνολογικής επανάστασης και της νέας οικονομίας, που θα μετατρέψει τη Γη σ’ ένα πλανητικών διαστάσεων χωριό. Σύμφωνα με τον Ζακ Αταλί σε λίγα χρόνια θα υπάρχουν στον πλανήτη μας υπερνομάδες, οι υπονομάδες και οι εικονικοί νομάδες. Οι πρώτοι θα έχουν χρήμα και τεχνολογίες για να ταξιδεύουν ασταμάτητα από τη μια ήπειρο στην άλλη. Οι δεύτεροι θα σέρνονται σε ακτίνα μερικών χιλιομέτρων γύρω από τα εμπορικά κέντρα, επιβιώνοντας με τα απόβλητα της ανάπτυξης, ενώ οι τρίτοι θα ζουν στην εικονικότητα την οποία θα έχουν εκλάβει ως πραγματικότητα.
Οι υπερκινητικοί κυβερνομάδες θα είναι αποδεσμευμένοι από το «σόφισμα της εδαφικότητας», επειδή πατρίδα τους θα είναι όλος ο κόσμος. Θα έχουν ανοσία στον τοπικιστικό εθνικισμό, και θα διαθέτουν πολλαπλά είδη ταυτότητας. Γι ΄αυτούς αξία θα έχουν όχι τα στατικά υλικά αγαθά, αλλά ότι μπορεί να μεταφερθεί. Στόχος τους θα είναι η αυτό-πραγμάτωση, η πνευματική ικανοποίηση και το «κυνήγι της ευτυχίας», ακολουθώντας πάντα τη σοφή ρήση των αρχαίων Ελλήνων αποίκων: «Όπου γης και πατρίς». Στον 21ο αιώνα, χάρη στην κυβερνομετανάστευση, ο άνθρωπος θα συνειδητοποιήσει ότι ο πλανήτης Γη δεν είναι πάρα μια τεράστια «στέπα» για την οποία θα πρέπει ξαναπολεμήσουν οι βάρβαροι με την Αυτοκρατορία.
«Μέσα στον υπόνομο βρισκόμαστε -όλοι μας. Όμως αυτό δεν εμποδίζει όσους προτιμούν ν’ ατενίζουν τ’ αστέρια» Oσκαρ Ουάιλντ
Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο του Jeffrey Smart
