8 Μαρτίου:Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας
Η παγκόσμια ημέρα της γυναίκας (διεθνής ημέρα των δικαιωμάτων των γυναικών) εορτάζεται στις 8 Μαρτίου κάθε έτους. Έχει τις ρίζες της στις διαμαρτυρίες των γυναικών στις αρχές του εικοστού αιώνα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, που ζητούσαν ίσα δικαιώματα, καλύτερες συνθήκες εργασίας καθώς και δικαίωμα ψήφου. Θεσμοθετήθηκε το 1977 από τον ΟΗΕ, ο οποίος κάλεσε όλες τις χώρες του κόσμου να γιορτάσουν την ημέρα για τα δικαιώματα των γυναικών.
Είναι μια μέρα κινητοποιήσεων σε όλο τον κόσμο για την υποστήριξη της ισότητας, και την αξιολόγηση της θέσης των γυναικών στην κοινωνία. Παραδοσιακά, ενώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών και ακτιβιστές διαδηλώνουν σε όλο τον κόσμο για να κάνουν γνωστά τα αιτήματά τους για βελτίωση της θέσης των γυναικών, καθώς και να εορτάσουν τις νίκες και τα επιτεύγματα του κινήματος.
Η παγκόσμια ημέρα των γυναικών ξεκίνησε ως ένας εορτασμός στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, της Ρωσίας, καθώς και του πρώην σοβιετικού μπλοκ. Σήμερα, σε πολλές περιοχές, η ημέρα έχει χάσει το πολιτικό της νόημα, και έχει γίνει απλώς μια ευκαιρία για τους άνδρες να εκφράσουν την αγάπη τους για τις γυναίκες όπως συμβαίνει και με τη γιορτή της μητέρας και την ημέρα του αγίου Βαλεντίνου. Σε άλλες περιοχές, ωστόσο, η αρχική παραμένει ισχυρή η αρχική πολιτική σημασία της ημέρας για την υποστήριξη της ενδυνάμωσης και της ισότητα των γυναικών.
Ο εορτασμός καθιερώθηκε το 1910 με πρόταση της Γερμανίδας σοσιαλίστριας Clara Zetkin κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Διεθνούς ενώ εορτάσθηκε για πρώτη φορά το 1911.
***
Οι γυναίκες γιορτάζουν και καλά κάνουν
Οι γυναίκες γιορτάζουν και καλά κάνουν
Εντάξει, μπορεί να μοιάζει – σε μερικές βετεράνες φεμινίστριες – έξω από το βαθύ πνεύμα της μέρας όλη αυτή η λουλουδο-μπουζουκοκατάσταση, αλλά – επί της ουσίας – είναι ακριβής. Οι γυναίκες γιορτάζουν την ύπαρξή τους την “Ημέρα της γυναίκας”, κι έχουν λόγους να το κάνουν. Ακόμα κι αν δεν τους ξέρουν, οι λόγοι υπάρχουν και, κατά βάθος, όλες είναι, είμαστε, ενήμερες.
Αυτές που γεννήθηκαν πριν από το 1981 – στην Ελλάδα, ας πούμε – είχαν έρθει σε έναν κόσμο που η έκτρωση και η μοιχεία ήταν ποινικά αδικήματα και ο πατέρας ήταν, σύμφωνα με το νόμο, αρχηγός της οικογένειας. Κι όσοι καταδικάζονταν για μοιχεία δεν μπορούσαν να παντρευτούν μεταξύ τους. Οι γυναίκες και ειδικά οι παντρεμένες, θεωρούνταν ανίκανες για δικαιοπραξία σε διάφορες περιπτώσεις, που έχουν πλέον, απολύτως, ξεχαστεί.
Για πολύ κόσμο, οι νόμοι άλλαξαν πριν από τις νοοτροπίες, αλλά κάπως έτσι πρέπει να γίνεται. Οι ζωές των γυναικών στην Ελλάδα έχουν αλλάξει ριζικά και θα άξιζε τον κόπο, αντί για κηρύγματα ηρωικά και πένθιμα, να πηγαίναμε όλες – και όσοι θέλουν μαζί – στα μπουζούκια. Προσωπικά, θα προτιμούσα κάτι σε λάτιν, αλλά δυσκολεύομαι να βρω παρέα.
Μια και δεν κανόνισα έξοδο λοιπόν, κάθομαι και γράφω βαθυστόχαστα συμπεράσματα για τις απανταχού στον κόσμο γυναίκες που ακόμα δεν έχουν πολλούς λόγους να γιορτάζουν στις 8 Μαρτίου.
Ακόμα στερούνται τη μόρφωση, ακόμα αναγκάζονται να παντρεύονται μικρές και να κάνουν παιδιά – θέλουν δεν θέλουν – ακόμα δεν έχουν πρόσβαση σε αντισύλληψη, ούτε σε εκτρώσεις με ασφάλεια, ακόμα υποφέρουν από καθεστώτα με θεσμοποιημένη καταπίεση ή από συζύγους και οικογένειες. Στην Αφρική συνεχίζεται η κλειτοριδεκτομή και οι γάμοι ανηλίκων είναι κανόνας, σε πολλά μέρη. Το σώμα και το πρόσωπο των γυναικών, τα μαλλιά τους, ακόμα και τα μάτια τους, θεωρούνται ένοχα μόνο και μόνο επειδή υπάρχουν. Η μοιχεία, που για μας είναι πια λέξη ιστορικής αξίας, θεωρείται έγκλημα και τιμωρείται με απίστευτη αυστηρότητα. Φωτογραφίες λιθοβολισμών μοιχών δημοσιεύτηκαν χρόνια μετά την κατάργηση του αδικήματος από τους ευρωπαϊκούς κώδικες.
Κάποτε λέγαμε ότι ο σοσιαλισμός θα έλυνε τα προβλήματα των γυναικών, αφού θα έφερνε ισότητα όλων των ανθρώπων. Στο μεταξύ, πέρα από τις αμφιβολίες για την παγκόσμια έλευσή του – ή για την ορθότητα των θεωριών του – το βιοτικό επίπεδο που ανέβηκε σε πολλές χώρες έλυσε κάποια από τα προβλήματα των γυναικών. Και συνεχίζει να τα λύνει με τη βραδύτητα που δεν επιτρέπει εύκολα πανηγυρισμούς.
Ζώντας σε καλύτερες συνθήκες, οι γυναίκες διεκδικούν, εκ των πραγμάτων, περισσότερη νιότη – ζωή πριν από τον γάμο, δηλαδή – με μόρφωση και ευκαιρίες, καταφέρνουν να κάνουν λιγότερα παιδιά και να ξεκινάνε σε μεγαλύτερη ηλικία να τα κάνουν. Όλα αυτά είναι καλά για τις γυναίκες και εξαιρετικά για τον πλανήτη, το κοινό μας μέλλον και την ευημερία. Και μπορεί να μη φέρνουν τον σοσιαλισμό, αλλά καλυτερεύουν τη ζωή στα πλαίσια κάποιας άλλης ιδεολογίας που, ίσως, διατυπωθεί κάποτε.
Γιατί, πράγματι, αν οι γυναίκες μπορούσαν να ελέγχουν τη ζωή τους θα λυνόταν το πρόβλημα του υπερπληθυσμού σταδιακά – σε πολλές περιπτώσεις και της πείνας – και, σε μεγάλο βαθμό, θα υποχωρούσαν η φτώχεια και οι ανισότητες. Το ένα φέρνει το άλλο, η ευημερία φέρνει τη χειραφέτηση, ακόμα και σε θεοκρατικά καθεστώτα. Μένει να δούμε αν η χειραφέτηση μπορεί να υποχωρήσει, καθώς η ευημερία υποχωρεί. Δηλαδή, στην Ευρώπη, που περνάει ολόκληρη σε κρίση, υπάρχει κίνδυνος για τις κατακτήσεις των γυναικών; Πιστεύω πως όχι.
Κάποια πράγματα δεν γυρίζουν πίσω, ακόμα κι αν τα εισοδήματα φτάσουν σε επίπεδα της εποχής πριν από τη γυναικεία ψήφο. Γι’ αυτό, δικαίως οι γυναίκες πανηγυρίζουν κι εορτάζουν και δέχονται σαν να είναι πάλι του Αγίου Βαλεντίνου. Και η ειρωνεία ακόμα έχει υποχωρήσει, η τρομερή ειρωνεία των σπουδαίων αντρών απέναντι σε κάθε τι “γυναικείο”. Έστω και χωρίς ιστορικές αναφορές, έχουν λόγους να το κάνουν. Είναι κάτι σαν γενέθλια, με αναμνήσεις απο το παρελθόν και σχέδια για το μέλλον.
@ Άννα Δαμιανίδη
