Μια κοινότατη ερώτηση σε κλίμακες αξιολόγησης των κοινωνικών δικτύων είναι ο αριθμός των φίλων και των γνωστών, που διαθέτει κάποιος και η συχνότητα επαφής μαζί τους. Δυστυχώς, και οι δυο αξιολογούν μη σημαντικές παραμέτρους, το βάθος και το εύρος ή έστω επιχειρούν να τα αποτυπώσουν με λάθος τρόπο.
 |
Πολλές πλέον έρευνες έχουν επικυρώσει, αυτό το οποίο γνωρίζει ο κοινός νους, ότι δηλαδή η ποσότητα και η τακτικότητα των αλληλεπιδράσεων δεν έχουν τόση σημασία, όσο η ποιότητα και η ειλικρίνεια των σχέσεων.
Οι συσχετίσεις με την εμφάνιση κατάθλιψης είναι πια φανερές:
- Σύζυγοι που δεν λαμβάνουν συναισθηματική υποστήριξη από τον/την σύντροφό τους έχουν διπλάσια πιθανότητα να βιώσουν κατάθλιψη κατά τη διάρκεια του βίου τους, συγκρινόμενοι με όσα άτομα είναι ελεύθερα ή με παντρεμένους με μεγάλη ικανοποίηση από το γάμο.
- Οι λέξεις κλειδιά σε μια συμβιωτική σχέση, που απομακρύνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης είναι η κοινωνική, επαγγελματική στήριξη, η συμμετοχή στο σχεδιασμό, στη φιλοσοφία ζωής και η ανάλυση των περίπλοκων συναισθηματικών μεταπτώσεων.
- Αν εγκαθιδρυθούν άκαμπτες, τετριμμένες, ελεγκτικές ή διεκπεραιωτικές μορφές επικοινωνίας μεταξύ συζύγων, χωρίς έκφραση και πηγαία κατανόηση συναισθήματος, η κατάθλιψη ελλοχεύει.
- Οι άνδρες, παρά τα αντίθετα στερεότυπα, επηρεάζονται πολύ περισσότερο από την κακή ποιότητα της σχέσης, ίσως επειδή αποτελεί μία από τις λίγες πηγές συναισθηματικής αποτοξίνωσης, εσωτερικής εκδήλωσης και χαλάρωσης. Οι γυναίκες αποκαλύπτονται ευκολότερα σε φίλες, συγγενείς και γνωστούς και είναι κοινωνικά επιθυμητό να συζητούν αυτά που νιώθουν.
- Όταν επέλθει η χαρτογράφηση των αντιδράσεων των συντρόφων και γίνει εφικτή η προβλεψιμότητα και η ασφάλεια, η σχέση τείνει να φθίνει, αν δεν εμπλουτιστεί από ένα νέο γνωστικό καταιγισμό πληροφοριών, τροφή και έλξη για τον εγκέφαλο. Οι εξωστρεφείς σύντροφοι κινδυνεύουν περισσότερο από μη έγκυρη και έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, επειδή ο άλλος δεν παρατηρεί την αντίθεση με την προηγούμενη χαλαρή και κοινωνική συμπεριφορά, αλλά τις προσδοκίες του. Με λίγα λόγια οι εσωστρεφείς μοιάζουν πιο επιρρεπείς στην κατάθλιψη, αλλά οι εξωστρεφείς αποτυγχάνουν να δείξουν ότι κάτι έχει αλλάξει.
- Η υπερβολική αφοσίωση σε μία σχέση δημιουργεί προδιάθεση για κατάθλιψη, επειδή οι σύντροφοι εξαρτούν την αυτοεκτίμηση και την ταυτότητα της προσωπικότητας αποκλειστικά από αυτήν. Έρευνες αποδεικνύουν ότι, εάν συμβεί κάτι απρόοπτο στην αλληλεπίδρασή τους, οι αυτοαξιολογήσεις τους είναι αρνητικές, παρουσιάζουν άγχος και καταθλιπτικά επεισόδια, ανεξάρτητα από το ποιος έφταιγε αρχικά για τη σύγκρουση. Τα γεγονότα αυτά επηρεάζουν επικίνδυνα την επαγγελματική και κοινωνική τους ζωή.
- Η αλλαγή της θέσης των γυναικών και η χειραφέτησή τους έχει επιφέρει αλλαγές στην πυρηνική οικογένεια, τις οποίες και τα δύο φύλα δεν μπορούν εύκολα να χειριστούν, με αποτέλεσμα να βιώνουν κενό στις διαπροσωπικές σχέσεις, κύριο χαρακτηριστικό της κατάθλιψης.
- Τα καταθλιπτικά μοτίβα που θα αναπτύξουν οι σύντροφοι εξαρτώνται εν πολλοίς από τις μνήμες από την οικογένεια καταγωγής και από τις εμπειρίες τους από προηγούμενες ερωτικές σχέσεις. Η κατάθλιψη, δυστυχώς, διδάσκεται…
Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
