….Όλοι οι άνθρωποι σε αυτόν τον κόσμο θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι ή, τουλάχιστον, αυτό δηλώνουμε δικαιολογώντας κάθε μας πράξη. Αυτό θέλουμε και επιδιώκουμε, όμως δε σημαίνει ότι τελικά είμαστε ευτυχισμένοι. Ολοένα και περισσότεροι καταφεύγουν σε αντικαταθλιπτικά φάρμακα, ενώ, αν ρωτήσετε ανθρώπους του περιβάλλοντός σας, πόσοι θα δηλώσουν ευτυχισμένοι; Το 30%; Παραπάνω από αυτό; Αμφιβάλλω! Όταν γεννιόμαστε, η φύση μάς κάνει, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, αισιόδοξους ή απαισιόδοξους και επιρρεπείς στην ευτυχία. Το υπόλοιπο ποσοστό, για το πόσο ευτυχισμένοι θα νιώθουμε, τελικά εξαρτάται από τα εξωτερικά γεγονότα και από τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τα προσωπικά πιστεύω και τις πράξεις μας.
 |
Πόσα υλικά αγαθά όμως χρειάζεται να αποκτήσει κανείς και πόσες επιτυχίες ή επιτεύγματα να κάνει για να νιώσει ευτυχισμένος; Και πότε θα συμβεί αυτό; Σε ποια ηλικία; Μετά το πρώτο αυτοκίνητο ή μετά τον έρωτα, το γάμο, το σπίτι και τη γέννηση των παιδιών; Ή μήπως μετά και την προαγωγή; Στα 28, στα 35 ή στα 42; Άλλες φορές νιώθουμε ότι η ευτυχία ακουμπάει σχεδόν στα δάχτυλά μας και άλλοτε τη νιώθουμε τόσο μακριά, σαν να βρίσκεται σε άλλη ήπειρο ή σε άλλο ηλιακό σύστημα.
Για τον καθένα από εμάς η ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό, όπως και ο ορισμός της είναι διαφορετικός. Κάποιοι πιστεύουν ότι η ευτυχία είναι μια απότομη αλλαγή στη ζωή μας προς το καλύτερο, που μας προκαλεί ξαφνική έκρηξη ικανοποίησης ή χαράς. Μια επιτυχία, ένα λαχείο, ένας γάμος, η γέννηση ενός παιδιού είναι μερικές αφορμές για να ζήσουμε προσωρινά κάποιες στιγμές ή ώρες ή μέρες ευτυχίας. Επομένως, ως επί το πλείστον, πιστεύουμε ότι η ευτυχία είναι μερικοί σταθμοί στη ζωή μας και ότι η παρουσία της είναι σπάνια ή τουλάχιστον ασυνήθιστη και σίγουρα όχι καθημερινή. Μόλις, όμως, το γεγονός που προκάλεσε την ευτυχία γίνει δεδομένο ή ρουτίνα, η ευτυχία ξεχνιέται, ώσπου να ξανάρθει στη ζωή μας κάτι δυνατό και όμορφο, κάτι που να μας ξεσηκώσει από χαρά.
Για ορισμένους η ευτυχία είναι συνώνυμη της εξάρτησης. Από σχέσεις, χημικές ουσίες, συνήθειες, φαγητό, αλκοόλ. Αυτό όμως δεν είναι ευτυχία ή, για να το εκφράσω διαφορετικά, αυτή η ευτυχία προκαλείται από μιζέρια και δυστυχία. Είναι η προσπάθεια ορισμένων να αντικαταστήσουν την ευτυχία ή την έλλειψή της. Είναι η προσπάθεια ανακούφισης όταν κάποιος δεν αντέχει την πραγματικότητα γύρω του. Όταν τα πράγματα πάνε στραβά ή είναι δύσκολα, μας λείπει η πειθαρχία να αναζητήσουμε τα καλά της ζωής που, ούτως ή άλλως, έχουμε και στρεφόμαστε στα δυσάρεστα υποκατάστατα. Γιατί μπορεί βραχυχρόνια οι εξαρτήσεις να μας ανακουφίζουν ή να φαίνονται ενδιαφέρουσες εμπειρίες, μακροπρόθεσμα όμως γίνονται πηγές δυστυχίας και πόνου και τις πληρώνουμε πολύ ακριβά με την υγεία μας. Τα παραπανίσια κιλά, το ποτό, τα ναρκωτικά, οι τοξικές συναισθηματικές σχέσεις σε βάθος χρόνου στέκονται εμπόδιο στην ευτυχία μας. Αν πιεις πολύ, έχεις πονοκέφαλο. Αν φας πολύ, σε πιάνει το στομάχι σου. Αν δέχεσαι να σε μειώνει ο σύντροφος σου, χάνεις την αυτοεκτίμησή σου – αν έχεις.
Είναι διαφορετική η έννοια της ευτυχίας από τις απολαύσεις της ζωής. Οι δεύτερες σχετίζονται κυρίως με τις αισθήσεις, διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο και συνδέονται με κάποιον εξωτερικό παράγοντα, όπως μια μυρωδιά ή έναν ήχο. Εμένα προσωπικά μου αρέσουν ο ήχος της ξένης μουσικής, η γεύση της ψητής τσιπούρας, η αφή του βαμβακερού υφάσματος ή του μεταξιού, η μυρωδιά του νοτισμένου δεματιού από θερισμένο σιτάρι. Σε άλλους αρέσουν η γεύση του ουίσκι με παγάκια, η αφή ενός μυώδους σώματος, η εκκωφαντική ελληνική μουσική, η μυρωδιά ενός αρώματος βανίλια. Η χαρά της ευτυχίας είναι ένα βαθύτερο συναίσθημα ικανοποίησης, που δεν καταλήγει σε πόνο ούτε εξαρτάται από τα πάνω κάτω της ζωής. Η ευτυχία είναι δικαίωμα τους καθενός, βγαίνει από μέσα μας και δε χρειάζεται να παραχωρούμε το δικαίωμα αυτό στα χέρια άλλων.
Αν πιστεύουμε ότι η ευτυχία μας δεν εξαρτάται από εμάς, τότε περιμένουμε την τύχη ή κάποιο τρίτο πρόσωπο ή κάποιο γεγονός ή -ακόμα καλύτερα- όλα μαζί να συνεισφέρουν στην πραγματοποίησή της. Αν το πιστεύουμε αυτό, τότε η εμπειρία της ευτυχίας μας εξαρτάται από τους άλλους ή από ένα συμβάν και όχι από εμάς, οπότε βρισκόμαστε στο έλεος του καθενός και της κάθε περίστασης. Με αυτές τις προϋποθέσεις η ευτυχία είναι σαν την κινούμενη άμμο. Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα τη νιώσεις, αφού δεν εξαρτάται από εσένα, αλλά από εξωγενείς παράγοντες, δεν ξέρεις πόσο θα διαρκέσει και, τέλος, μπορεί κάλλιστα να μετατραπεί σε δυστυχία, αν παύει να υπάρχει η αιτία που την προκάλεσε.
Αν όμως η ευτυχία στη ζωή μας είναι μια συνειδητή προσωπική μας απόφαση, τότε τη βιώνουμε χωρίς συγκεκριμένο λόγο και χωρίς το φόβο ότι μπορεί να τη χάσουμε κάποτε. Αν δεχτούμε ότι η ευτυχία είναι μια καθημερινή εμπειρία που μπορούμε και αξίζουμε να ζούμε, ανεξάρτητα από εξωγενείς παράγοντες, τότε την αναζητάμε μέσα μας. Όσο πιο πολύ πίνουμε από την πηγή ευτυχίας μέσα μας, τόσο περισσότερες χαρές ξεπηδάνε. Η ευτυχία χωρίς ένα ξαφνικό γεγονός ή ιδιαίτερο λόγο είναι απόφαση ζωής. Και τρόπος ζωής. Επομένως, δεν πειράζει αν δε γεννηθήκαμε αισιόδοξοι.
Επιλέγοντας να είμαστε ευτυχείς, βρίσκουμε την ευτυχία πίσω από καθετί. Από το φαγητό που τρώμε κάθε μέρα μέχρι τη θέα του ήλιου που λάμπει στον ουρανό, και από τις κοντινές μας σχέσεις μέχρι την κατάσταση της υγείας μας. Ακόμα κι όταν έρθουν τα δύσκολα η προσκόλλησή μας στην απόφαση να είμαστε ευτυχισμένοι μας βοηθάει να τα αντιμετωπίσουμε ανάλογα. Γιατί η ευτυχία μας δεν εξαρτάται από τους άλλους, αλλά από τη δική μας αντίδραση στις πράξεις των άλλων και στα γεγονότα που εκείνοι προκαλούν. Αν διαλέγουμε να μη μας χαλάνε την καρδιά, μπορούμε να είμαστε πιστοί στην απόφασή μας να ζούμε ευτυχισμένοι.
Όταν είμαστε μωρά, ζούμε την ευτυχία αυθόρμητα και χωρίς κανέναν ιδιαίτερο λόγο. Και μόνο ανακαλύπτοντας τον κόσμο γύρω μας, είμαστε ευτυχείς. Το να χτυπάμε παλαμάκια, να δαγκώνουμε τα δάχτυλα των χεριών μας, να χαζεύουμε ό,τι κουνιέται είναι μια απέραντη χαρά και καθημερινός ενθουσιασμός, ζωντάνια και κέφι.
Μεγαλώνοντας και ανακαλύπτοντας τον ανθρώπινο πόνο, χάνουμε ένα μέρος του ενθουσιασμού που σε μικρή ηλικία μας εξασφάλιζε ευτυχία χωρίς σύννεφα πάνω από το κεφάλι μας. Ερχόμαστε σε επαφή και με άλλους ανθρώπους και μπαίνουμε στη διαδικασία να πιστεύουμε ότι είμαστε αυτό που ορίζουν εκείνοι. Οπότε γινόμαστε θύματα ή νιώθουμε θύματα των άλλων και αρχίζουμε να γκρινιάζουμε για όσα συμβαίνουν στη ζωή μας, σαν εμείς να είμαστε αμέτοχοι. Ρίχνουμε ευθύνες και κατηγορούμε για τη δυστυχία μας τους άλλους, ενώ, παράλληλα, κατηγορούμε τους εαυτούς μας και ντρεπόμαστε για όσα μας έχουν συμβεί.
Όσο πιο πολύ κάνουμε καθημερινά μικρές ενέργειες ή έχουμε συνήθειες που μας προκαλούν ευτυχία, τόσο περισσότερο ανακαλύπτουμε μέσα μας μια ατέλειωτη δύναμη που μας απελευθερώνει από τους φόβους και μας φέρνει σε επαφή με την αφθονία της ζωής. Παράλληλα, γινόμαστε πηγή χαράς για τους ανθρώπους του περιβάλλοντός μας, οι οποίοι από την πλευρά τους στηρίζουν τις επιθυμίες μας. Επιπλέον, μας δημιουργούνται επιθυμίες που συγχρονίζονται με καλές συμπτώσεις. Δηλαδή, η ζωή μάς τοποθετεί στην κατάλληλη στιγμή και με τους κατάλληλους ανθρώπους, ώστε να υποστηριχτούμε από τις ευκαιρίες, τις κοινωνικές περιστάσεις και την καλή μας τύχη.
Δε χρειάζεται να περιορίζουμε τις πηγές από τις οποίες η ζωή θα μας δώσει ευτυχία. Δε χρειάζεται να επιμένουμε να τη ζητάμε από έναν πλούσιο θείο, από μια αύξηση ή από μια αναγνώριση, προαγωγή ή βραβείο. Αν είμαστε ανοιχτοί σε κάθε αφορμή, σε κάθε πηγή που μπορεί να μας φέρει σε επαφή μαζί της, πολλαπλασιάζουμε διαρκώς τις ευκαιρίες που έχουμε να την κάνουμε πραγματικότητα.
Η απόφαση για ευτυχία σημαίνει ότι η ζωή μας αλλάζει. Ότι σημασία έχει το ταξίδι, αφού η ευτυχία είναι το ταξίδι, όχι ο προορισμός. Ότι από εδώ και πέρα οι πράξεις μας ενισχύουν αυτή τη φιλοσοφική μας στάση. Ότι σήμερα και στο μέλλον θα αντλούμε ευτυχία από όποια πηγή ή κατάσταση μπορούμε να την αναζητήσουμε. Θυμάμαι, όταν μια φίλη μου έβγαζε ένα επώδυνο διαζύγιο, όλες ασχολιόμασταν με τα δυσάρεστα που «της είχε κάνει» ο σύζυγός της. Μιλούσαμε διαρκώς για εκείνον και σχολιάζαμε αρνητικά κάθε του στραβοπάτημα, κάθε του κουβέντα, κάθε του κριτική. Εκείνη την εποχή η φίλη μου επισκέφθηκε έναν πολύ πετυχημένο ψυχολόγο της Αθήνας – με τον οποίο, μάλιστα, συναντήθηκε μόνο δύο φορές. Μόλις κάθισε στην καρέκλα και άρχισε να εξιστορεί τα βάσανά της εξαιτίας του συζύγου, ο ψυχολόγος τη ρώτησε: «Εσείς από πού αντλείτε ευτυχία;». Όταν η φίλη μας μας ανέφερε το ερώτημα που της έθεσε, μείναμε με το στόμα ανοιχτό, γιατί καταλάβαμε ότι όχι μόνο της άλλαξε το σημείο που εστίαζε -αντί για τον πρώην άντρα της, στον εαυτό της-, αλλά και γιατί την προβλημάτισε για τις δικές της πηγές ευτυχίας. Βέβαια, είναι αυτονόητο ότι όλες μπήκαμε στη διαδικασία να απαντήσουμε σε προσωπικό επίπεδο στο ίδιο ερώτημα.
Αποφασίζοντας ότι θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι, αναγνωρίζουμε ότι η δύναμη για ευτυχία βρίσκεται κρυμμένη στην καρδιά μας και περιμένει να της ανοίξουμε την πόρτα για να βγει στο φως. Όταν το κάνουμε αυτό, ξεχειλίζουμε από την πεποίθηση ότι μπορούμε να πετύχουμε ό,τι επιθυμούμε. Έτσι, ερχόμαστε σε επαφή με τη δημιουργική δύναμη που υπάρχει στο σύμπαν και μέσα μας. Εναπόκειται σ’ εμάς από εκεί και πέρα να βρούμε τι ακριβώς θέλουμε να πετύχουμε, ποιος είναι ο προορισμός μας στη Γη και να τον πραγματοποιήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις…..
*Απόσπασμα από το βιβλίο της Κατερίνας Τσεμπερλίδου «Η Ευτυχία Είναι Απόφαση», εκδόσεις «Μοντέρνοι Καιροί».
