Η ζωή είναι γεμάτη διλήμματα και σημαντικές αποφάσεις.
Πολλές φορές , οι αποφάσεις αυτές ίσως μας δυσκολεύουν με αποτέλεσμα να τις αναβάλλουμε και να παραμένουμε αναποφάσιστοι.
Ανάλογα με το πόσο σημαντική είναι μια απόφαση, μπορεί να βιώνουμε άγχος και ανησυχία κατά τη διάρκεια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
Ας μην ξεχνάμε, ότι η ελεύθερη βούληση συνεπάγεται όχι μόνο την ελευθερία να καθορίζουμε το πεπρωμένο μας αλλά και την υπευθυνότητα των επιλογών μας καθώς και την πιθανότητα να μετανιώσουμε την επιλογή αυτή στο μέλλον.
Το κάθε ναι που λέμε, συνεπάγεται κι ένα όχι, για κάθε επιλογή μας , συνήθως υπάρχει μια αντίστοιχη χαμένη ευκαιρία.
Πώς μπορούμε λοιπόν να κάνουμε τη διαδικασία αυτή της επιλογής πιο ανώδυνη και να βεβαιωθούμε ότι η απόφαση που θα πάρουμε είναι η σωστή;
Το πρώτο πράγμα το οποίο πρέπει να κατανοήσουμε είναι το πώς ο νούς μας μπορεί να πέσει σε παγίδες που διαστρεβλώνουν την κρίση μας και κατά συνέπεια την ορθότητα μιας απόφασης.
Το πρώτο πράγμα το οποίο πρέπει να κατανοήσουμε είναι το πώς ο νούς μας μπορεί να πέσει σε παγίδες που διαστρεβλώνουν την κρίση μας και κατά συνέπεια την ορθότητα μιας απόφασης.
Ασυναίσθητα, μπορεί να χρησιμοποιούμε στρατηγικές που κατά κάποιον τρόπο μετριάζουν τη δυσκολία ή το άγχος που συνεπάγεται η λήψη μιας απόφασης αλλά που ταυτόχρονα αποτρέπουν από τα να αποφασίσουμε σωστά.
Όσο περισσότερη επίγνωση αποκτάμε για αυτά τα πιθανά λάθη ή τις παγίδες που εμπλέκονται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τόσο πιθανότερο είναι να πάρουμε μια απόφαση που δε θα μετανιώσουμε αργότερα.
Ενδεικτικά, μερικές από τις παγίδες που κατά καιρούς μπορεί να επηρεάσουν τις αποφάσεις μας είναι
1) Η μετάθεση ευθύνης: Κάποιοι τείνουν να μεταθέτουν την ευθύνη για την λήψη μιας απόφασης από τον εαυτό τους σε κάποιον άλλο.
1) Η μετάθεση ευθύνης: Κάποιοι τείνουν να μεταθέτουν την ευθύνη για την λήψη μιας απόφασης από τον εαυτό τους σε κάποιον άλλο.
Με αυτό τον τρόπο, όχι μόνο μειώνεται το άγχος που συνεπάγεται μια απόφαση αλλά υπάρχει και κάποιος άλλος να πάρει το φταίξιμο, εάν κάτι δεν πάει καλά.
Όπως είναι ευνόητο, η συγκεκριμένη στρατηγική αποφορτίζει από το βάρος της υπευθυνότητας μιας επιλογής αλλά στερεί και από τα πλεονεκτήματα που χαιρόμαστε όταν είμαστε κύριοι των επιλογών μας.
2) Η επικέντρωση σε μια συγκεκριμένη πληροφορία.
2) Η επικέντρωση σε μια συγκεκριμένη πληροφορία.
Συχνά τείνουμε να βασιζόμαστε μόνο σε ένα στοιχείο για να πάρουμε μια απόφαση και να αγνοούμε όλα τα υπόλοιπα.
Για παράδειγμα, θέλετε να πάτε διακοπές σε ένα νησί.
Σε μια συζήτηση, αναφέρεται από κάποιον συνομιλητή σας ότι το ωραιότερο μέρος για να μείνει κανείς στο συγκεκριμένο νησί είναι το Χ.
Με βάση την πληροφορία αυτή και χωρίς να συγκεντρώσετε άλλες πληροφορίες, αποφασίζετε ότι θα ψάξετε για ξενοδοχείο στο συγκεκριμένο μέρος.
3) Η πεποίθηση ότι η «κοινή λογική» πρέπει να είναι σωστή.
3) Η πεποίθηση ότι η «κοινή λογική» πρέπει να είναι σωστή.
Δεν είναι λίγες φορές που πράττουμε ανάλογα με αυτό που θεωρούμε κοινή λογική ή συμπεριφερόμαστε παρόμοια με με τον τρόπο που συμπεριφέρονται οι άλλοι γύρω μας.
Το φαινόμενο αυτό όπου οι άνθρωποι ακολουθούν τις πεποιθήσεις ή την συμπεριφορά των άλλων, φαίνεται ότι προκύπτει από την έμφυτη τάση μας να συμμορφωνόμαστε και την ανάγκη μας να αισθανόμαστε ότι ανήκουμε κάπου.
Βέβαια, είναι περιττό να πούμε, ότι η κοινή λογική όχι μόνο δεν είναι πάντα σωστή, αλλά ίσως και να μην εξυπηρετεί τις προσωπικές μας ανάγκες.
4) Μήπως τελικά βλέπουμε μόνο αυτο που θέλουμε να δούμε;
4) Μήπως τελικά βλέπουμε μόνο αυτο που θέλουμε να δούμε;
Η τάση των ανθρώπων να ευνοούν πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τις υποθέσεις ή τις προκαταλήψεις τους (ανεξάρτητα με την ορθότητα αυτών), αναφέρεται ως προκατάληψη επιβεβαίωσης στην ψυχολογία.
Αποτέλεσμα της προκατάληψης αυτής είναι ότι μπορεί να συγκεντρώνουμε και να αξιολογούμε πληροφορίες με έναν μη αντικειμενικό τρόπο που ενισχύει την πίστη στις προυπάρχουσες πεποιθήσεις μας και πιθανώς οδηγεί σε λανθασμένες αποφάσεις.
5) Διστάζουμε να θυσιάσουμε τα «κεκτημένα».
5) Διστάζουμε να θυσιάσουμε τα «κεκτημένα».
Συχνά, μπορεί να αισθανόμαστε ότι έχουμε επενδύσει υπερβολικά σε μια προσέγγιση ή απόφαση για να την αλλάξουμε.
Ίσως αισθανόμαστε ότι μια αλλαγή πλεύσης ισοδυναμεί με «ακύρωση» της προηγούμενης προσπάθειας μας.
Για τον λόγο αυτό, προτιμάμε να επιμείνουμε σε μια παλαιότερη απόφαση ακόμα κι αν δεν είναι η καλύτερη για τη δεδομένη στιγμή.
6) Είμαστε είτε υπερβολικά σίγουροι για την απόφασή μας ή υπερβολικά συγκρατημένοι.
6) Είμαστε είτε υπερβολικά σίγουροι για την απόφασή μας ή υπερβολικά συγκρατημένοι.
Η υπερβολική σιγουριά μπορεί να ωθήσει σε γρήγορες αποφάσεις υψηλού ρίσκου ενώ ο δισταγμός και η υπερβολική εγκράτεια ίσως καθυστερήσει τη λήψη απόφασης και οδηγήσει σε αναβλητικότητα.
Όπως χαρακτηριστικά είχε αναφέρει ο Henri Poincare « Το να αμφιβάλλεις για όλα ή το να πιστεύεις σε όλα, είναι και τα δύο πολύ βολικές στρατηγικές:
Όποια κι αν χρησιμοποιήσεις, γλυτώνεις την ανάγκη να σκεφτείς για τον εαυτό σου».
7) Προτιμάμε το άμεσο όφελος απο ένα πιο μακρινό χρονικά όφελος που μπορεί να μας φέρει μια συγκεκριμένη απόφαση.
7) Προτιμάμε το άμεσο όφελος απο ένα πιο μακρινό χρονικά όφελος που μπορεί να μας φέρει μια συγκεκριμένη απόφαση.
Μάλιστα, έρευνες έχουν δείξει ότι όσο περισσότερο χρονικό διάστημα μεσολαβεί μέχρι να λάβει κάποιος το όφελος, τόσο τείνει να μειώνει την σημαντικότητα του.
Για παράδειγμα, εάν κάποιος σας πρόσφερε 100 ευρώ σήμερα και 200 εάν περιμένατε μια εβδομάδα, τι θα διαλέγατε;
Εάν τώρα έπρεπε να περιμένετε ένα χρόνο για τα 200 ευρώ,τι θα διαλέγατε;
Η έμφυτη αυτή τάση των ανθρώπων να εκτιμούν περισσότερο το άμεσο όφελος, αποτελεί και μια εξήγηση στον μηχανισμό του εθισμού όπως π.χ του εθισμού στο τσιγάρο:
Το άμεσο όφελος από το κάπνισμα φαντάζει πιο ελκυστικό από το μακροπρόθεσμο όφελος από τη διακοπή του.
Οι παραπάνω «παγίδες» είναι μόνο ενδεικτικές.
Οι παραπάνω «παγίδες» είναι μόνο ενδεικτικές.
Οι στρατηγικές με τους οποίους ο νούς μας προσπαθεί να διευκολύνει τη διαδικασία λήψης μιας απόφασης είναι πολύ περισσότερες.
Στη συνέχεια του άρθρου, «Διλήμματα και Δύσκολες Αποφάσεις (μέρος 2ο): 11 ιδέες για ν’αποφασίσεις ευκολότερα», θα περιγράψουμε πως μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να αποφασίσει όσο το δυνατόν καλύτερα και ποιά είναι τα βήματα που μπορούμε να ακολουθήσουμε.
Στη συνέχεια του άρθρου, «Διλήμματα και Δύσκολες Αποφάσεις (μέρος 2ο): 11 ιδέες για ν’αποφασίσεις ευκολότερα», θα περιγράψουμε πως μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να αποφασίσει όσο το δυνατόν καλύτερα και ποιά είναι τα βήματα που μπορούμε να ακολουθήσουμε.
«Το πιο δύσκολο πράγμα είναι η απόφαση να δράσεις, τα υπόλοιπα είναια απλά θέμα επιμονής.
Οι φόβοι είναι χάρτινες τίγρεις.
Μπορείς να κάνεις ο,τι δήποτε αποφασίσεις.
Μπορείς να δράσεις έτσι ώστε να αλλάξεις και να ελέγξεις τη ζωή σου και η διαδικασία αυτή είναι και η ανταμοιβή σου». Amelia Earhart
Καθημερινά παίρνουμε πάμπολλες μικρές αποφάσεις γρήγορα και χωρίς να το αναλύουμε ιδιαίτερα.
Καθημερινά παίρνουμε πάμπολλες μικρές αποφάσεις γρήγορα και χωρίς να το αναλύουμε ιδιαίτερα.
Σουφλέ σοκολάτα ή cheesecake;
Το μαύρο ή το καφέ παντελόνι;
Βέβαια, όταν πρόκειται για πιο καθοριστικά διλήμματα, η διαδικασία λήψης αποφάσεων αλλάζει.
Οι δύσκολες,σημαντικές αποφάσεις μπορεί να μας γεμίζουν με άγχος, αβεβαιότητα και να μας οδηγούν στη στατικότητα.
Ίσως να υπεραναλύουμε σκέψεις όπως:
Είναι η σωστή επιλογή;Κι αν το μετανιώσω;
Κι αν τα πράγματα δεν πάνε όπως περιμένω;
Όλες αυτές οι σκέψεις είναι απόλυτα φυσικές, μπορεί όμως να οδηγούν σε σύγχυση.
Για να διευκολύνεις τον εαυτό σου στο να αποφασίσεις,
1) Εμπιστέψου τη διαίσθηση σου.
1) Εμπιστέψου τη διαίσθηση σου.
Εάν έχεις λοιπόν, το προαίσθημα ότι η συγκεκριμένη επιλογή είναι η σωστή, ίσως τελικά να μην είναι τόσο κακή ιδέα να την ακολουθήσεις.
Απ’ότι φαίνεται, η διαίσθηση, δεν είναι τελικά ένα ταλέντο που ανήκει στον τομέα του υπερφυσικού όπως πιστεύοταν παλαιότερα.
Σύγχρονοι μελετητές, την περιγράφουν ως μια εξαιρετικά γρήγορη, «συμπκνωμένη» αντίληψη, έναν τρόπο του μυαλού μας «να κόψει δρόμο» προκειμένου να βγάλει ένα συμπέρασμα.
Σου έχει τύχει ποτέ να έχεις ένα Α προαίσθημα για κάποιον άνθρωπο που μόλις γνώρισες;
Αυτό που πιθανώς συμβαίνει είναι ότι το μυαλό σου συνθέτει κάποιες φαινομενικά αδιόρατες πληροφορίες και σχηματίζει μια εικόνα για το άτομο αυτό με τρόπο που ούτε καν συνειδητοποιείς.
Για παράδειγμα, μπορεί ασυναίσθητα να αντιλαμβάνεσαι κάτι στο πρόσωπο, τον τόνο της φωνής ή τον τρόπο που κινείται και αποδίδοντας κάποιο νόημα σε όλες αυτές τις πληροφορίες να τις «Το πιο δύσκολο πράγμα είναι η απόφαση να δράσεις, τα υπόλοιπα είναια απλά θέμα επιμονής. Οι φόβοι είναι χάρτινες τίγρεις. Μπορείς να κάνεις ο,τιδήποτε αποφασίσεις. Μπορείς να δράσεις έτσι ώστε να αλλάξεις και να ελέγξεις τη ζωή σου και η διαδικασία αυτή είναι και η ανταμοιβή σου». Amelia Earhart
Καθημερινά παίρνουμε πάμπολλες μικρές αποφάσεις γρήγορα και χωρίς να το αναλύουμε ιδιαίτερα. Σουφλέ σοκολάτα ή cheesecake; Το μαύρο ή το καφέ παντελόνι; Βέβαια, όταν πρόκειται για πιο καθοριστικά διλήμματα, η διαδικασία λήψης αποφάσεων αλλάζει. Οι δύσκολες,σημαντικές αποφάσεις μπορεί να μας γεμίζουν με άγχος, αβεβαιότητα και να μας οδηγούν στη στατικότητα. Ίσως να υπεραναλύουμε σκέψεις όπως: Είναι η σωστή επιλογή;Κι αν το μετανιώσω; Κι αν τα πράγματα δεν πάνε όπως περιμένω;
Όλες αυτές οι σκέψεις είναι απόλυτα φυσικές, μπορεί όμως να οδηγούν σε σύγχυση.Για να διευκολύνεις τον εαυτό σου στο να αποφασίσεις,
1) Εμπιστέψου τη διαίσθηση σου. Εάν έχεις λοιπόν, το προαίσθημα ότι η συγκεκριμένη επιλογή είναι η σωστή , ίσως τελικά να μην είναι τόσο κακή ιδέα να την ακολουθήσεις. Απ’ότι φαίνεται, η διαίσθηση, δεν είναι τελικά ένα ταλέντο που ανήκει στον τομέα του υπερφυσικού όπως πιστεύοταν παλαιότερα. Σύγχρονοι μελετητές, την περιγράφουν ως μια εξαιρετικά γρήγορη, «συμπκνωμένη» αντίληψη, έναν τρόπο του μυαλού μας «να κόψει δρόμο» προκείμένου να βγάλει ένα συμπέρασμα. Σου έχει τύχει ποτέ να έχεις ένα Α προαίσθημα για κάποιον άνθρωπο που μόλις γνώρισες; Αυτό που πιθανώς συμβαίνει είναι ότι το μυαλό σου συνθέτει κάποιες φαινομενικά αδιόρατες πληροφορίες και σχηματίζει μια εικόνα για το άτομο αυτό με τρόπο που ούτε καν συνειδητοποιείς. Για παράδειγμα, μπορεί ασυναίσθητα να αντιλαμβάνεσαι κάτι στο πρόσωπο, τον τόνο της φωνής ή τον τρόπο που κινείται και αποδίδοντας κάποιο νόημα σε όλες αυτές τις πληροφορίες να τις μεταφράζεις ως διαίσθηση.
2) Καθόρισε ποιοί είναι οι στόχοι σου και οι αξίες σου στον συγκεκριμένο τομέα τον οποίο αφορά αυτή η απόφαση. Πώς φαντάζεσαι το μέλλον σου;
3) Σκέψου όσους περισσότερους μπορείς εναλλακτικούς τρόπους δράσης ή λύσεις στο πρόβλημα σου που θα σε βοηθήσουν να πραγματοποιήσεις τους στόχους σου.Οι εναλλακτικές σου θα πρέπει να βασίζονται στο προσωπικό σου σύστημα αξιών και στις προτιμήσεις σου.
4) Αξιολόγησε τις εναλλακτικές σου , εκτιμώντας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της καθεμιάς. Προς τα πού κλίνει η ζυγαριά;
5) Απάλλαξε τον εαυτό σου από τον φόβο. Ο φόβος ότι ίσως πάρεις την λάθος απόφαση, είναι ικανός να σε παραλύσει και να σε οδηγήσει σε στατικότητα. Όταν πράττεις σύμφωνα με τους στόχους και τις αξίες σου ,δεν υπάρχει πάντα «σωστή» και «λάθος» απόφαση. Κάθε απόφαση είναι καλύτερη από την αναποφασιστικότητα.
6) Σκέψου παλιότερες σημαντικές αποφάσεις που είχες πάρει στο παρελθόν. Πώς αποφάσισες;Τι σε βοήθησε να αποφασίσεις;
7) Προσπάθησε να δείς την κατάσταση από όλες τις πλευρές και να μαζέψεις όσες περισσότερες πληροφορίες για τις εναλλακτικές σου.
8) Φαντάσου ότι έχεις ήδη επιλέξει, έχεις αποφασίσει και ζείς με την επιλογή σου.Πώς αισθάνεσαι με αυτή την σκέψη;
9) Ζήτα την γνώμη των φίλων σου ή άλλων ανθρώπων του περιβάλλοντος σου που εμπιστεύεσαι τη γνώμη τους και νιώθεις άνετα να συζητάς μαζί τους.
10) Ρώτα τον εαυτό σου , ποιό είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί εάν διαλέξεις τη μία εναλλακτική ή την άλλη; Αισθάνεσαι ότι μπορείς να το αντιμετωπίσεις;
11) Αφότου αποφασίσεις, προσπάθησε να εφαρμόσεις την απόφαση σου όσο συντομότερα γίνεται.
Με το να καθυστερείς, ίσως αρχίζεις να επανεξετάζεις την απόφαση σου και να αναβάλλεις να την πραγματοποιήσεις ως διαίσθηση.
2) Καθόρισε ποιοί είναι οι στόχοι σου και οι αξίες σου στον συγκεκριμένο τομέα τον οποίο αφορά αυτή η απόφαση.
Πώς φαντάζεσαι το μέλλον σου;
3) Σκέψου όσους περισσότερους μπορείς εναλλακτικούς τρόπους δράσης ή λύσεις στο πρόβλημα σου που θα σε βοηθήσουν να πραγματοποιήσεις τους στόχους σου.
Οι εναλλακτικές σου θα πρέπει να βασίζονται στο προσωπικό σου σύστημα αξιών και στις προτιμήσεις σου.
4) Αξιολόγησε τις εναλλακτικές σου , εκτιμώντας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της καθεμιάς.
Προς τα πού κλίνει η ζυγαριά;
5) Απάλλαξε τον εαυτό σου από τον φόβο.
Ο φόβος ότι ίσως πάρεις την λάθος απόφαση, είναι ικανός να σε παραλύσει και να σε οδηγήσει σε στατικότητα.
Όταν πράττεις σύμφωνα με τους στόχους και τις αξίες σου ,δεν υπάρχει πάντα «σωστή» και «λάθος» απόφαση.
Κάθε απόφαση είναι καλύτερη από την αναποφασιστικότητα.
6) Σκέψου παλιότερες σημαντικές αποφάσεις που είχες πάρει στο παρελθόν.
Πώς αποφάσισες;
Τι σε βοήθησε να αποφασίσεις;
7) Προσπάθησε να δείς την κατάσταση από όλες τις πλευρές και να μαζέψεις όσες περισσότερες πληροφορίες για τις εναλλακτικές σου.
8 ) Φαντάσου ότι έχεις ήδη επιλέξει, έχεις αποφασίσει και ζείς με την επιλογή σου.
Πώς αισθάνεσαι με αυτή την σκέψη;
9) Ζήτα την γνώμη των φίλων σου ή άλλων ανθρώπων του περιβάλλοντος σου που εμπιστεύεσαι τη γνώμη τους και νιώθεις άνετα να συζητάς μαζί τους.
10) Ρώτα τον εαυτό σου, ποιό είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί εάν διαλέξεις τη μία εναλλακτική ή την άλλη;
Αισθάνεσαι ότι μπορείς να το αντιμετωπίσεις;
11) Αφότου αποφασίσεις, προσπάθησε να εφαρμόσεις την απόφαση σου όσο συντομότερα γίνεται.
Με το να καθυστερείς, ίσως αρχίζεις να επανεξετάζεις την απόφαση σου και να αναβάλλεις να την πραγματοποιήσεις.
