Προτιμάς ένα άρωμα που να διαρκεί, να γοητεύει και να σε κάνει να μοσχομυρίζεις; Αν θέλεις να κυριολεκτήσεις, το πιο κατάλληλο είναι ο πανάκριβος και σπάνιος μόσχος(musk). Αν φυσικά δε σε πειράζει το γεγονός ότι προέρχεται από τους υπογάστριους αδένες ενός είδους ζαρκαδιού.
Όλα τα θηλυκά τρελαίνονται για αρώματα
Συστατικό πολλών φημισμένων αρωμάτων, ο μόσχος συχνά προστίθεται σε σαπούνια, αφρόλουτρα, καλλυντικά και αρωματικές κρέμες σώματος. Όταν είναι γνήσιος (γιατί υπάρχει και συνθετικός), έλκει θαυμάσια τα θηλυκά ζαρκάδια μοσχοδορκάδες (Moschus moschiferus), αφού πρόκειται για τις φερομόνες με τις οποίες το αρσενικό ζώο σηματοδοτεί την επικράτειά του. Χρησιμοποιείται από αρχαιοτάτων χρόνων ως μυρωδικό για το σώμα αποτελώντας ένα πανάκριβο ζωικό προϊόν που θεωρείται ότι ξετρελαίνει τις γυναίκες, όπως ακριβώς και τα ζαρκάδια!
Θυσία στον βωμό της αρωματοποιίας
Οι μοσχοδορκάδες ζουν στην κεντρική Ασία, δηλαδή στην Κίνα, το Θιβέτ, το Νεπάλ,την περιοχή του Κασμίρ, την Ινδία, το Πακιστάν, τη Σιβηρία και τη Μογγολία. Φυσικά για να αποσπαστεί ο αδένας του ζώου που περιέχει την κολλώδη, καφέ και λιπαρή μυρωδάτη ουσία, το ζώο θανατώνεται. Οι τριχωτοί σάκοι που περιέχουν τον μόσχο αποξηραίνονται και το περιεχόμενό τους αραιώνεται με οινόπνευμα παίρνοντας μια ευχάριστη μυρωδιά (είναι θέμα γούστου…) – θεωρείται ως απροσδιόριστα ζωώδης, αρρενωπή, αισθησιακή, γαιώδης και ξυλώδης. Πριν αραιωθεί, μυρίζει πολύ έντονα, σαν αμμωνία. Ωστόσο οι παλιοί κάτοικοι των περιοχών γύρω από τα Ιμαλάια θεωρούσαν ότι ο μόσχος είχε ιαματικές ιδιότητες και παρασκεύαζαν με αυτόν φάρμακα για σοβαρές ασθένειες αλλά και διεγερτικά, σύμφωνα με τις συνταγές των προγόνων τους.
Εναλλακτική… μοσχομυρωδιά από άλλα ζώα
Σε όσους αρέσει η απόλυτα γνήσια μυρωδιά μόσχου, αλλά λυπούνται τα καημένα τα ζαρκάδια, υπάρχουν και εναλλακτικές πηγές του αρώματος, δηλαδή από αδένες άλλων ζώων όπως: Ο μοσχοπόντικας (είδος αρουραίου), η μοσχοπάπια της Νότιας Αυστραλίας, η μοσχοχελώνα, το έντομο μοσχοσκαθάρι, η ζήβεθος της Αφρικής (είδος ελαφιού), ο αρκτικός μοσχόβους (είδος βοδιού) και άλλα είδη του ζωικού βασιλείου που παράγουν… ποιοτικές φερομόνες δίπλα στα γεννητικά όργανα και τον πρωκτό τους. Αδένες που εκκρίνουν μόσχο έχουν βρεθεί επίσης και σε φίδια. Κάποιες φορές, για να ενισχυθεί η μυρωδιά του μόσχου, χρησιμοποιούνται επιπλέον φυτικά υποκατάστατα που παράγονται από διάφορα φυτά, όπως η Αγγελική (Angelica archangelica).
Γιατί «μοσχομυρίζουν» τα ρούχα;
Η πιο συνηθισμένη έκφραση που χρησιμοποιούμε για τη μυρωδιά των φρεσκοπλυμένων ρούχων και ασπρόρουχων είναι ότι μοσχομυρίζουν. Πολύ φυσικό, αφού η μυρωδιά των χημικών απορρυπαντικών συχνά καλύπτεται από χημικές ενώσεις που δίνουν μυρωδιά μόσχου, κάποιες από τις οποίες έχουν κατηγορηθεί ως καρκινογόνες.
 |
| Ακατέργαστοι αδένες Musk και κατεργασμένη ουσία σε διάφορα στάδια |
Όλοι έχουν ακούσει για το άρωμα του μόσχου, όλοι χρησιμοποιούν τη λέξη μοσχοβολάω, αλλά λίγοι είναι αυτοί που τον έχουν μυρίσει.
Αναδύει ευωδιές που δεν μπορούν να χαρακτηριστούν με ευκολία όσες λέξεις και αν επιστρατεύσουμε.
Άρωμα μυστηριώδες, λιμπιντικά εξωτικό…
Δεν μπορεί να περιγραφτεί επειδή έχει κάτι το πολύ προσωπικό και κάτι το αρχέγονο.
Είναι η βαθειά ιστορία της φύσης και της ζωής.
Αυτήν η υπέροχη ουσία είναι ο στυλοβάτης της βιομηχανίας αρωμάτων.
Βαριά μυρωδιά, στέρεη, μας δίνει νότες βάσης στα αρώματα.
Όταν στη σύνθεση ενός αρώματος προστεθεί ο μαύρος μόσχος, το άρωμα είναι περιζήτητο, δημοφιλές, αλλά και πιο ακριβό από τα υπόλοιπα.
Η αξία του μαύρου μόσχου είναι αρκετά μεγαλύτερη από ένα ακόμα σπάνιο υλικό ζωϊκής προέλευσης, το ελεφαντοστό, ο μόσχος είναι ακριβότερος και από το χρυσό.
Αυτός ο αδένας προέρχεται από ορισμένα είδη μικρών άγριων ελαφιών τα Moschus moschiferus και Lophophorus impejanus που είναι αυτόχθονα της Ασίας.
Αυτά των περιοχών της κεντρικής Ασίας και επίσης της Κίνας και του Θιβέτ μας δίνουν μόσχο ανώτερης ποιότητας.
Ακολουθούν τα ελάφια Ινδίας και της Ρωσίας που ζουν ως και τη Σιβηρία.
Η λέξη musk προέρχεται από σανσκριστικά και σημαίνει όρχις.
Στην πραγματικότητα , βρίσκεται στο υπογάστριο του ζώου και απέχει λίγα χιλιοστά από τα γεννητικά όργανα του αρσενικού ζώου.
 |
Αποξηραμένος αδένας musk και κόκκοι musk
Όταν ο αδένας παράγει τις ουσίες του, φερομόνες, χαρακτηριστικές του ζώου, χρησιμεύει για να οριοθετεί το κάθε αρσενικό την περιοχή του και να κρατά μακριά τα άλλα αρσενικά.
Από το ζώο αφαιρείται όλος ο αδένας που είναι καλυμμένος και αυτός από τη γούνα του ζώου.
Στη συνέχεια ξηραίνεται για να τον ανοίξουμε και να πάρουμε το εσώκλειστο περιεχόμενο που είναι σε μορφή κόκκων χρώματος μαύρου-σκούρου μωβ.
Στα στάδια αυτά η μυρωδιά που αναδύεται είναι κάτι παραπάνω από δυσάρεστη, εντελώς αντίθετη από το αποτέλεσμα της οσμής μετά την πλήρη επεξεργασία.
Κατά το επόμενο στάδιο μπαίνει σε αλκοόλη για να αρχίσει η εξαγωγή της εύοσμης ουσίας.
Για ένα κιλό μόσχου χρειάζονται 30 ως 50 ζώα και 50.000 Ε για να το αγοράσει κανείς ( η τιμή ίσως είναι ξεπερασμένη )
 |
| Πίνακας μορφολογίας του musk deer |
Στα παζάρια της Ανατολής μπορούμε να βρούμε αδένες ολόκληρους, ακόμα μέσα στη γούνα του ζώου, σε πολύ καλές τιμές. Τα άγρια μοσχοέλαφα είναι πλέον προστατευόμενο είδος στην Κίνα, Μογγολία, Ινδία, Νεπάλ και Πακιστάν.
Το εμπόριο του μόσχου που προέρχεται από το μοσχέλαφο Moschus moschiferus, πλέον απαγορεύεται και ειδικά στην Ευρωπαϊκή ένωση νομοθεσία είναι αυστηρή για το μόσχο ζωικής προέλευσης όλων των ειδών.
Η σπανιότητα των ειδών σήμερα, η περίπλοκη κατεργασία, οι μεταφορές και το περιθώριο κέρδους των εταιρειών είναι οι παράγοντες που εκτοξεύουν την τιμή του στα ύψη.
Ο μαύρος μόσχος δεν είναι μόνο μία εξαιρετική και από αρχαιοτάτων χρόνων γνωστή αρωματική ουσία αλλά χρησιμοποιείται στην Κινέζικη παραδοσιακή Ιατρική και Αγιουβέρδα για θεραπείες.
Υπάρχουν και άλλα ζώα που έχουν παρόμοιους αδένες, από χελώνες ως αλιγάτορες αλλά δεν έχουν αξιοποιηθεί .
Φτιάχνουμε και μόσχο τεχνητά αλλά είναι αρκετά υποβαθμισμένος στα ποιοτικά και χημικομηχανικά του χαρακτηριστικά.
Πολλές εταιρείες για νομικούς και ηθικούς λόγους χρησιμοποιούν συνθετικό μόσχο που φαίνεται τελικά ότι εκτός από τα χαμηλότερης κλάσης συνθετικά έχουν και επιβλαβείς επιπτώσεις αν χρησιμοποιηθούν κατά σύστημα.
Πολλές εταιρείες πλέον χρησιμοποιούν τεχνητό μόσχο για λόγους νομικούς και ηθικούς αλλά ίσως οι ηθικοί λόγοι θα πρέπει να τους οδηγήσουν στην κατάργηση της χρήσης και του συνθετικού καθώς ήδη, μετά από εκτεταμένη χρήση τέτοιων ουσιών τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν αρχίσει οι επιστημονικές προειδοποιήσεις για την επιβλαβή τους δράση.
Ο μαύρος μόσχος δεν είναι παρά συμπύκνωμα οιστρογόνων και άλλων ορμονών γεννετίσιας φύσης, δεν είναι διαδεδομένος μόνο επειδή μυρίζει υπέροχα αλλά επειδή ξυπνάει μέσα μας κάτι βαθύτερα λιμπιντικό.
Έτσι, και ο χημικός μόσχος θα πρέπει να μιμηθεί ως ένα σημείο αυτή την ιδιότητα του φυσικού.
Οι συνθετικές ουσίες του μόσχου ενισχύονται από ουσίες που κατατάσσονται βιοχημικώς στα xeno-estrogens, δηλαδή είναι τεχνητές ουσίες που μιμούνται φυσικές ορμόνες όπως τη beta-estradiol και ενεργοποιούν τους υποδοχείς οιστρογόνων (Singleton, Feng et al, 2004 ) όσων χρησιμοποιούν παρασκευάσματα που τα περιέχουν, με αποτελέσματα που σύμφωνα με ιατρικές αναφορές τη μείωση της γονιμότητας στις γυναίκες (Donovan, Tiwary 2007 ) και το καρκίνο των όρχεων στους άντρες (Irvin 2000).
Αρκετές φορές ο επανομαζόμενος σήμερα μαύρος μόσχος έχει φυτική προέλευση και χρησιμοποιούνται φυτά όπως η Αγγελική (Angelica archangelica) και σπόροι του ambrette(Abelmoschus moschatus).
Όσοι ψάξουν για το εξωτικής ονομασίας ambrette ας μην νομίσουν οτι κάνω κάποιο λάθος.
Όχι, δεν κάνω, και ναι, δεν είναι άλλο από ένα είδος μπάμιας!
Γι' αυτό, μην γελάσετε απορημένοι ή περιφρονητικά αν δείτε στις διαφημίσεις πολύ γνωστών και υπέροχων αρωμάτων να περιγράφεται με περηφάνεια και αγάπη από την αρωματοβιομηχανία το άρωμα και να δίνεται έμφαση στο " η εσσάνς από σπόρους abrette το κάνει αισθησιακό ".
 |
| σπόροι abrette |
Όλοι έχουμε φορέσει τουλάχιστον ένα άρωμα με υψηλές νότες από αυτούς τους σπόρους.
Αν δεν είναι Calvin Klein θα είναι των D&G και αν δεν είναι ούτε αυτών, θα είναι Escada..
Άλλα φυτά που χρησιμοποιούνται για τη σύνθεση "μαύρου μόσχου" αλλά φυτικής προέλευσης είναι το φυτό που μας δίνει τον άσπρο μόσχο, ο μίμουλους (Mimulus moschatus) , και το μοσχόξυλο ( Olearia argophylla) της Γουϊάνα και των Δυτικών Ινδιών.
Τα προαναφερόμενα φυτά είναι επίσης θεραπευτικά στην ομοιοπαθητική, είναι συστατικά ανθοϊαμάτων και έχουν ευρεία χρήση στις κατά τόπους λαϊκές βοτανοθεραπείες.
Για το μαύρο χρώμα του μόσχου φυτικής προέλευσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ιβίσκος ( Hibiscus spp ) αλλά οι περισσότερες συνταγές αποτελούν επτασφράγιστα μυστικά, σπάνια αποκαλύπτεται κάτι ή αν αποκαλυφθεί, ενδέχεται να είναι παραπλανητικό.
Ο ιβίσκος πάντως δείχνει να συμπεριφέρεται καλά στην αλληλεπίδασή του με τα υπόλοιπα πιθανά για το μείγμα φυτά.
