Ο θυμός έχει χαρακτηριστεί ως ένα τοξικό ή καταστροφικό συναίσθημα. Όλοι μας έχουμε κατά καιρούς νιώσει θυμό και μπορούμε να κατανοήσουμε ότι είναι ένα συναίσθημα πολύ έντονο και που μας επηρεάζει τόσο, που συχνά βλέπουμε τη συμπεριφορά μας να μεταμορφώνεται- συχνά κάνοντας πράγματα που τα μετανιώνουμε.
Ο θυμός είναι ουσιαστικά μια πολύ οξεία εκδήλωση άγχους και φόβου. Προσλαμβάνουμε ένα ερέθισμα, το ερμηνεύουμε σχεδόν αυτόματα ως απειλητικό και προβαίνουμε στην ανάλογη αντίδραση. Η αντίδραση αυτή έχει στοιχεία επιθετικότητας και μας φέρνει ταυτόχρονα σε άμυνα (ουσιαστικά κάνουμε επίθεση, για να προστατέψουμε τον εαυτό μας από την επίθεση που πιστεύουμε ότι μας απειλεί). Συχνά δεν αναλογιζόμαστε με τρόπο λογικό τις συνέπειες των πράξεών μας και η συμπεριφορά μας χαρακτηρίζεται από έντονη παρόρμηση. Κατανοητά μέχρι εδώ, θυμώνουμε γιατί κάτι μας απειλεί, μας προσβάλλει, μας αδικεί και αυτό το συναίσθημα μας βοηθά να προστατευτούμε.
εξωτερικευτεί
Στην πρώτη περίπτωση θα εκτονωθεί με τη μορφή επιθετικής συμπεριφοράς: ο θυμωμένος άνθρωπος ανεβάζει τον τόνο της φωνής του, βρίζει, μιλάει με άσχημο τρόπο και μπορεί να καταφύγει ακόμα και σε σωματική βία. Ο άνθρωπος που θα εξωτερικεύσει το θυμό του δυσκολεύεται ή έχει μάθει από νωρίς στη ζωή του να μην ελέγχει την παρόρμηση αυτού του συναισθήματος και είναι ανήμπορος να το συγκρατήσει- πράγμα που έχει συχνά καταστροφικές επιπτώσεις γύρω του (π.χ. πρόκληση κάποιας μορφής βίας σε άλλους ανθρώπους).
Ο θυμός όμως μπορεί να εκδηλωθεί και με έναν λιγότερο έκδηλο τρόπο: να εσωτερικευτεί. Σε αυτήν την περίπτωση η συμπεριφορά που παρατηρούμε μοιάζει περισσότερο σε αυτό που αποκαλούμε "πικρία": σαρκασμός, κυνικότητα, πικρόχολα σχόλια, ειρωνία.
Εκτός από την αμυντική αυτή στάση κατά την οποία κάποιος αποτραβιέται και νιώθει πικρία και καχυποψία, ο θυμός πολλές φορές εκδηλώνεται και μεταμφιεσμένος καλά: πιο έμμεσα, πιο "εκπολιτισμένα". Όλοι μας θα έχουμε συναντήσει στη ζωή μας κάποιον άνθρωπο που να μιλάει με ιδιαίτερο πάθος για κάτι. Τα άτομα αυτά συνήθως θα τα χαρακτηρίσουμε ως παθιασμένα, φανατισμένα, "πορωμένα".
μήνυμα
ενδέχεται να χρησιμοποιεί την φανατική και θυμωμένη ενασχόληση με ένα θέμα ως όχημα κάλυψης άλλων βαθύτερων αναγκών και το είδος και το εύρος αυτών των αναγκών φυσικά ποικίλλει από άτομο σε άτομο
Δύο ζητήματα που αξίζει να σημειώσουμε:
όλα αυτά δε σημαίνουν ότι όσοι ασχολούνται με τον ακτιβισμό ή τον εθελοντισμό, έχουν βαθύτερα προβλήματα
όλα αυτά συνήθως αφορούν συναισθηματικές καταστάσεις και σκέψεις που δεν είναι απαραίτητα συνειδητές
Δρ Καλλιόπη Εμμανουηλίδου εκπαιδευτική -συμβουλευτική ψυχολόγος
