Ένα συναίσθημα μπορεί να έχει τεράστια δύναμη. Εκδηλώνεται σε τόσα διαφορετικά επίπεδα κι εκφάνσεις.
Η λύπη: Βαραίνει μαζί με το στήθος μας, κι όλο τον κόσμο γύρω μας. Ξαφνικά όλα κινούνται αργά κι ανούσια. Βάζει τα μάτια,τη φωνή κι ολόκληρο το σώμα μας να την μαρτυρούν.
Ο θυμός: Έχει μια ορμητικότητα ανήμερη, συχνά οδηγεί στην απώλεια ελέγχου. Κάνει το σώμα μας να βράζει, να σφίγγεται, να τεντώνεται, να δυναμώνει.
Το άγχος: Έχει δύναμη παραλυτική. Όταν είναι έντονο κυριαρχεί πάνω σε ολόκληρο το σώμα. Κάνει την καρδιά να χτυπά γρήγορα, το στομάχι ν’ανακατεύεται, τα χέρια και τα πόδια να «κόβονται». Μας κάνει ν’αποφεύγουμε, ν’αναβάλλουμε,να κρυβόμαστε.
Φαίνεται πως παντού το συναίσθημα σέρνει μαζί του το σώμα μας, επηρεάζει την συμπεριφορά μας και τις αντιδράσεις μας. Πολλές φορές μας φαίνεται αδύνατο να καταλάβουμε τον εαυτό μας,γιατί νιώθουμε όπως νιώθουμε, γιατί αντιδρούμε μ’ένα συγκεκριμένο τρόπο. Σε κάθε κατάσταση που συναντούμε, υπάρχουν τρία επίπεδα της πραγματικότητας. Η κατανόηση των επιπέδων αυτών είναι σημαντική για να δαμάσουμε την έντονη ενέργεια των συναισθημάτων μας.
Τι είναι αυτό που πραγματικά συμβαίνει, δηλαδή ποιά είναι η «αλήθεια»; Θυμίσου ότι δε μπορείς πάντα να ξέρεις όλη την αλήθεια μιας κατάστασης. Μην περιορίζεσαι σε αυτό που νομίζεις ότι συμβαίνει, αντίθετα, αναρωτήσου: «Τι συμβαίνει εδώ το οποίο ίσως δεν μπορώ να κατανοήσω;»
Τι σου λένε οι αισθήσεις σου για την κατάσταση; Δηλαδή τι είναι αυτό που βλέπεις, ακούς, μυρίζεις, κτλ; Οι αισθήσεις μας παρουσιάζουν μια πιο αντικειμενική αν κι όχι πάντα απόλυτα αληθινή εκδοχή της πραγματικότητας.
Ποιές είναι οι υποθέσεις,οι ερμηνείες, οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις και τέλος τα συναισθήματα σου γι’αυτό που συμβαίνει; Πολλές φορές μπερδεύουμε τις σκέψεις για συναισθήματα: «Νιώθω ότι δε μ’αγαπάει κανείς». «Αισθάνομαι ότι έκανα λάθος». Οι δύο παραπάνω προτάσεις είναι σκέψεις κι όχι συναισθήματα, ακόμα κι αν αρχίζουν με τη λέξη νιώθω/αισθάνομαι. Για να μπορείς να τα διαχωρίζεις εύκολα θυμίσου ότι εάν μετά τη λέξη αισθάνομαι βάζεις τη λέξη «ότι», πιθανώς αναφέρεσαι σε μία σκέψη σου. Τυπικά συναισθήματα είναι η χαρά, η λύπη, ο θυμός, η ενοχή, η ανησυχία, ο ενθουσιασμός κτλ. Όταν λές «Είμαι θυμωμένος», τότε αναφέρεσαι σ’ένα συναίσθημα.
Οι ερμηνείες και οι σκέψεις σου δεν είναι παρά κατασκευάσματα του μυαλού σου και δεν ανταποκρίνονται απαραίτητα στην πραγματικότητα. Είναι ιστορίες που λές στον εαυτό σου για να δώσεις νόημα στις εμπειρίες σου.
Η συναισθηματική σου ισορροπία εξαρτάται άμεσα από αυτές τις ερμηνείες που δίνεις στις καταστάσεις. Πολλές φορές μπερδεύουμε τις σκέψεις μας για τα γεγονότα με την πραγματικότητα κι έτσι δημιουργείται μια αρνητική συναισθηματική αντίδραση. Π.χ. « Οι φίλοι μου με ξέχασαν, δεν πήρε κανείς τηλέφωνο για να βγούμε» (σκέψη-ερμηνεία). Μια τέτοια αρνητική ερμηνεία δημιουργεί και αρνητική συναισθηματική αντίδραση (λύπη,απογοήτευση).
Για να δαμάσεις δύσκολα συναισθήματα , δοκίμασε να:
Στρέψεις την προσοχή σε αυτό που βιώνεις μέσα σου. Τι αισθάνεσαι; Τι σωματικά συμπτώματα έχεις; Προσπάθησε ν’αναγνωρίσεις το συναίσθημα που υπάρχει μέσα σου.
- Αναγνωρίσεις τις σκέψεις και τις νοερές παγίδες που σχετίζονται με αυτό το συναίσθημα. Τι λές στον εαυτό σου για το συναίσθημα; Πολλές φορές βιώνουμε ένα αρνητικό γεγονός, π.χ μια οικονομική δυσκολία. Ο τρόπος που θα ερμηνεύσουμε αυτό που συνέβη, δηλαδή σαν ένα προσωρινό εμπόδιο ή μια τελειωτική κατάσταση, θα επηρεάσει και το τι θα νιώσουμε: φυσιολογικό άγχος ή απελπισία και αγωνία.
- Συχνά θυμώνουμε με τον εαυτό μας επειδή θύμωσε ή λυπόμαστε τον εαυτό μας επειδή λυπήθηκε. Ίσως να θεωρούμε αδυναμία να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να βιώνει δύσκολα συναισθήματα. Η αντιμετώπιση αυτή, αυξάνει πάντα την ένταση του αρνητικού συναισθήματος. Γι’αυτό αποδέξου το, ο,τι και να είναι. Ίσως να είναι για σένα ένας τρόπος για να καταλάβεις κάτι που θα σε βοηθήσει να νιώσεις καλύτερα στο μέλλον
- Μάθε από την εμπειρία. Ανάλυσε έντονες καταστάσεις αφού τελειώσουν και σκέψου τι μπορείς να μάθεις από την κατάσταση έτσι ώστε να δεσμευτείς σε μια πιο βοηθητική για σένα και λειτουργική αντίδραση στο μέλλον.
- Εξασκήσου στην απλή επίγνωση των συναισθημάτων και των σκέψεων σου χωρίς να τα κρίνεις ή να προσπαθείς να τ’αλλάξεις. Το να έχεις επίγνωση των σκέψεων σου , είναι σημαντικό γιατί όπως είπαμε , επηρεάζουν απόλυτα τα συναισθήματα που έχεις. Για να εφαρμόσεις την απλή αυτή επίγνωση(ενσυνειδητότητα) πρακτικά , ίσως θα σε βοηθούσε να πείς «Αυτό είναι μία σκέψη και οι σκέψεις δεν αντιπροσωπεύουν την πραγματικότητα. Δεν χρειάζεται να κάνω τίποτα γι’αυτή τη σκέψη. Θα την αφήσω ήσυχη. Δεν θα προσπαθήσω να ελέγξω ή ν’αποφύγω αυτή τη σκέψη. Δε θα ανησυχήσω γι’αυτή.Δεν χρειάζεται ν’αντιδράσω με κανέναν τρόπο». Ίσως επίσης θα βοηθούσε να δείς τις σκέψεις σου σα σύννεφα στον ουρανό. Τα σύννεφα έρχονται και φεύγουν και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι γι’αυτό. Είναι μέρη ενός αυτορρυθμιζόμενου συστήματος και δεν είναι δυνατό ή απαραίτητο να τα σταματήσουμε ή να τα διώξουμε. Ακόμα κι αν μπορούσαμε αυτό θα κατέστρεφε την ισορροπία της φύσης. Πρέπει να τα αφήσουμε στο χώρο τους και να τα βλέπουμε παθητικά, καθώς αλλάζουν και κινούνται ανεξάρτητα από εμάς και τις πράξεις μας.
