Πολλές φορές στην επαγγελματική μου απασχόληση έχω συναντήσει άτομα τα οποία ανακάλυψαν σε μεγάλη ηλικία μια διαφορετικότητα που είχαν σε όλη τους τη ζωή, χωρίς όμως να τη γνωρίζουν: ότι είναι χαρισματικοί.
Η αφορμή δίνεται συνήθως από ένα ανάγνωσμα, ένα βιβλίο, ένα άρθρο, και για πολλούς ξεκινάει ένα νέο ταξίδι αυτογνωσίας, επίγνωσης, αποκάλυψης, το οποίο έχει ως κύρια χαρακτηριστικά την έκπληξη (“τι είναι πάλι αυτό!”), την ανακούφιση (“ώστε αυτό είχα τελικά!”) αλλά και την ντροπή (“θα με θεωρήσουν ψώνιο”) και τη μοναξιά (“δεν έχω με ποιον να το μοιραστώ”).
Σε ένα άρθρο η Lisa Erickson παρομοιάζει την αποκάλυψη της χαρισματικότητας με την αποκάλυψη της ομοφυλοφιλίας. Παραδέχεται βέβαια ότι η παρομοίωση δεν είναι τέλεια, καθώς η χαρισματικότητα δεν μπορεί να συγκριθεί σε ό,τι αφορά τον κοινωνικό αποκλεισμό που η ομοφυλοφιλία συνεπάγεται. Ωστόσο, αναγνωρίζει πολλά κοινά, όπως ότι είναι εγγενή χαρακτηριστικά που κάποιος μπορεί να τα ανακαλύψει σε διάφορα χρονικά σημεία στη ζωή του, αφορούν το να ανήκεις σε μια αόρατη μειονότητα, συνεισφέρουν στην ολοκλήρωση της ταυτότητας.
Στην αυτο-αποκάλυψη της χαρισματικότητας η συγγραφέας προσδιορίζει κάποια στάδια τα οποία διέρχεται το χαρισματικό άτομο που ανακαλύπτει ότι είναι χαρισματικό:
1. πριν την ανακάλυψη: αίσθηση απομόνωσης και μοναξιάς, αίσθηση διαφορετικότητας και μη ταιριάσματος με τους άλλους ανθρώπους, απροσδιόριση αίσθηση αδικίας, ευαισθησία, εσωστρέφεια, απογοήτευση, αποξένωση, αίσθηση ότι “κάτι δεν πάει καλά”.
2. ανακάλυψη: συνήθως από κάποιο τυχαίο συμβάν (συνήθως πληροφορία), το άτομο ανακαλύπτει ότι υπάρχει κάποιο ή κάποια χαρακτηριστικά με τα οποία ταυτίζεται και αρχίζει να ανακαλύπτει μια νέα κατηγορία ανθρώπων στην οποία αρχικά υποψιάζεται και έπειτα αρχίζει να βεβαιώνεται ότι ανήκει.
3. εξερεύνηση: το άτομο αρχίζει να διαβάζει, να μαθαίνει, να πειραματίζεται με τον εαυτό του, να ανακαλύπτει εκ νέου τις δυνατότητές του και τα ταλέντα του. Νιώθει μεγάλη άνεση πια, έως ενθουσιασμό, με τις πτυχές του εαυτού που ως τώρα δεν είχε ίσως προσέξει και παρατηρεί τον εαυτό του από νέες οπτικές γωνίες.
4. κοινωνικές διαστάσεις: σε αυτό το στάδιο το άτομο βλέπει τη χαρισματικότητά του μέσα από το πρίσμα των σχέσεων με τους άλλους, καθώς μπορεί η ανακάλυψη της διαφορετικότητας αυτής να εξηγεί προβλήματα, χαρακτηριστικά και πτυχές στις σχέσεις του με τους άλλους. Αρχίζει να παρατηρεί τις νοητικές ικανότητες των άλλων ανθρώπων και να τις συγκρίνει με τις δικές του.
5. ενσωμάτωση: το στάδιο αυτό, που ίσως και να μην τελειώνει ποτέ, αφορά την ενσωμάτωση της χαρισματικότητας στην ταυτότητα του ατόμου. Γίνεται ένας αναπροσδιορισμός της ταυτότητας, ενώ το άτομο αρχίζει να κάνει επιλογές στο περιβάλλον του, στον τρόπο που περνά τον χρόνο του, στα ενδιαφέροντά του. Αποδέχεται πλήρως το νεοανακαλυφθέν χαρακτηριστικό και το ενσωματώνει στην υπόλοιπη ζωή του.
Δεν πρόκειται βέβαια για μια εύκολη διαδικασία, σίγουρα όμως μπορούμε να πούμε ότι είναι λυτρωτική, καθώς βοηθά στην ολοκλήρωση της αυτογνωσίας και μας κάνει πιο λειτουργικούς και ώριμους. Βέβαια συνοδεύεται από πολλά ερωτηματικά και δυσκολίες.
Για παράδειγμα, μια από τις συνηθισμένες δυσκολίες που συναντώ είναι όταν για πολλούς χαρισματικούς παρουσιάζεται η ανάγκη να μοιραστούν με δικούς τους ανθρώπους αυτό το χαρακτηριστικό που ανακάλυψαν και νιώθουν ντροπή, φόβο και συστολή, γιατί οι κοινωνικές συμβάσεις έχουν εμποτιστεί (για διάφορους λόγους) από έναν εξαναγκασμό προς την ταπεινότητα που κάνει την αναγνώριση ενός θετικού χαρακτηριστικού να φαίνεται ως αλαζονία.
Το ότι είναι κάποιος χαρισματικός δε σημαίνει ότι διαθέτει την απαραίτητη συναισθηματική νοημοσύνη και ωριμότητα να διαχειριστεί τη διαφορετικότητά του. Ο χαρισματικός, αν και συχνά εσωστρεφής και απομονωμένος από επιλογή, δε θα τα καταφέρει μόνος του, αν δεν έχει τη βοήθεια, την αποδοχή και την αναγνώριση ανθρώπων που θα τον στηρίξουν στη διαφορετικότητά του.
Άρθρο της ψυχολόγου Εμμανουηλίδου Καλιόπης
Πηγή: educpsychology.blogspot.gr, το είδαμε εδώ www.thessalonikiartsandculture.gr
