Οι επιστήμονες τη βάζουν στο μικροσκόπιο και μας αποκαλύπτουν αυτή και πολλές άγνωστες πτυχές της. Ο Κλιμτ την αποτύπωσε ιδανικά στο παθιασμένο Φιλί του. Οι Rolling Stones την απογείωσαν τραγουδώντας Love is Strong, ενώ ο Οδυσσέας Ελύτης την ύμνησε μοναδικά, στίχο στίχο, στο Μονόγραμμά του. Η αγάπη είναι η πιο αφοσιωμένη μούσα των καλλιτεχνών. Και όχι τυχαία, αφού καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ευτυχία μας.
Όλοι νιώσαμε κάποια στιγμή πεταλούδες να φτερουγίζουν στο στομάχι μας, μείναμε άυπνοι γιατί ήταν αδύνατο να βγάλουμε από το μυαλό μας το γοητευτικό τύπο ή κοπέλα που γνωρίσαμε στο πάρτι. Και όλοι σίγουρα αισθανθήκαμε τη γη να χάνεται κάτω από τα πόδια μας όταν βιώσαμε την απόρριψη. Διαβεβαιώσαμε τον εαυτό μας «ποτέ ξανά», όμως λίγο αργότερα αθετήσαμε την υπόσχεσή μας για χάρη ενός ακόμα μεγάλου έρωτα.
Όλα τα παραπάνω συμβαίνουν κάθε φορά με τρόπο μαγικό, ανεξήγητο, σαν να μην ήταν στο δικό μας χέρι. Άλλωστε η αγάπη πάντα μας αιφνιδιάζει, μας συναντά εκεί που δεν το περιμένουμε. Ή μήπως όχι; Οι επιστήμονες φαίνεται πως έχουν άλλη γνώμη. Για πρώτη φορά βάζουν στους δοκιμαστικούς σωλήνες τους ισχυρές δόσεις αγάπης και επιχειρούν να αποκωδικοποιήσουν το πιο αφηρημένο και ταυτόχρονα δυνατό συναίσθημα. Όχι, δεν θέλουν να αφαιρέσουν τη μαγεία και την ονειρική της διάσταση, αλλά να φωτίσουν κάποιες κρυφές πτυχές της. Ξεχάστε, λοιπόν, όλα όσα ξέρατε ή φανταζόσασταν γι’ αυτή μέχρι σήμερα και υποδεχτείτε τη νέα της εποχή κατεβάζοντας… το πιο πρόσφατο λογισμικό της.
Ας… ξανασυστηθούμε
Φανταστείτε πως έχετε στα χέρια σας ένα manual, το νέο οδηγό που έρχεται να σας αποκαλύψει όλα τα μυστικά της αγάπης. Αρχίζετε να τον ξεφυλλίζετε και γρήγορα συνειδητοποιείτε πως από αυτόν λείπουν πολύ βασικά κεφάλαια – σύμφωνα με όλα όσα γνωρίζατε έως τώρα. Για παράδειγμα, δεν βρίσκετε πουθενά αναφορά στην παντοτινή αγάπη, ούτε συλλαβή για την ανεκπλήρωτη εκδοχή της, ούτε καν για τη σπανιότητά της. Μα πώς είναι δυνατόν, αναρωτιέστε, αφού κάποτε ορκιστήκατε «για πάντα» (ακόμη και αν τελικά δεν κράτησε), κλάψατε τουλάχιστον μία φορά επειδή τα συναισθήματά σας δεν είχαν ανταπόκριση, ενώ εκμυστηρευτήκατε πως σπάνια έτυχε να αγαπήσετε τόσο δυνατά όσο εκείνο το καλοκαίρι στη Σίφνο.
Και κάπου εδώ οι ειδικοί μάς αφήνουν με το στόμα ανοιχτό, πληροφορώντας μας ότι όλα τα παραπάνω δεν είναι αγάπη. Φως στο χάος επιχειρεί να ρίξει μέσα από το καινούριο της βιβλίο Love 2.0: Finding Happiness and Health in Moments of Connection (Αγάπη 2.0: Ανακαλύπτοντας την ευτυχία και την Υγεία σε Στιγμές Πραγματικής Σύνδεσης, εκδ. Hudson Street Press) η Μπάρμπαρα Φρέντρικσον, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας και συγγραφέας πολλών μπεστ σέλερ. Η ίδια μας καλεί να ξανασυστηθούμε με την αγάπη, για την οποία όλοι κάνουμε λόγο καθημερινά, δίχως απ’ ό,τι φαίνεται να τη γνωρίζουμε σε βάθος.
Η αγάπη δεν είναι μια κατάσταση στην οποία πέφτει κανείς. Ένα love story, μια σχέση που κρατάει χρόνια, ένα ειδύλλιο που έληξε άδοξα. Τότε τι είναι; Πρόκειται για ένα συναίσθημα το οποίο, όπως και όλα τα υπόλοιπα, δεν διαρκεί για πάντα παρά μόνο ελάχιστα λεπτά. Ακριβώς επειδή μιλάμε για συναίσθημα και όχι για κατάσταση, η αγάπη δεν είναι κάτι σπάνιο. Αντίθετα, τη βιώνουμε καθημερινά. Εκείνες τις φορές που -έστω και αν δεν το καταλαβαίνουμε- εκπέμπουμε στο ίδιο μήκος κύματος με το σύντροφό μας. Όταν αρχίζουμε να λέμε κάτι και εκείνος συνεχίζει τη φράση μας ή όταν αισθανόμαστε πως είμαστε πραγματικά μέσα στο μυαλό του. Πιθανότατα είμαστε! Η μεγαλύτερη διαφορά της αγάπης από τα υπόλοιπα συναισθήματα είναι πως πάντα, μα πάντα, απαιτεί δύο πόλους για να υπάρξει. «Η αγάπη είναι σύνδεση» υποστηρίζει η ειδικός. Μια ανταλλαγή θετικών συναισθημάτων με το σύντροφό μας. Όταν είμαστε πνευματικά και σωματικά «εκεί» την ίδια στιγμή, έτοιμοι να κάνουμε το δικό μας share προσθέτοντας ένα ακόμη post στο Timeline των προσωπικών μας στιγμών. Αν ο ένας από τους δύο πόλους σταματήσει να εκπέμπει, τότε η αγάπη δεν υφίσταται.
Αφού μπορούμε και μόνες μας να εξασφαλίσουμε μικρές δόσεις ευτυχίας μέσα από συναισθήματα όπως η χαρά, η ανεμελιά και ο ενθουσιασμός, τότε πόση ανάγκη έχουμε πια από την αγάπη; Πολύ περισσότερο από όσο νομίζουμε, θα πουν οι ειδικοί. Μπορεί να μοιάζει εφήμερη σε σχέση με τα υπόλοιπα θετικά συναισθήματα, όμως τα λίγα λεπτά που διαρκεί κάθε φορά αφήνουν ανεξίτηλο το σημάδι τους τόσο στο σώμα όσο και στον εγκέφαλό μας. Είναι ικανά να αλλάξουν όλη μας τη ζωή.
Υπάρχει χημεία
Συνοψίζοντας, αν θέλαμε να εγκλωβίσουμε τη μαγεία της αγάπης σε έναν τυπικό ορισμό, αυτός θα ήταν: «Εκείνα τα απειροελάχιστα λεπτά κατά τα οποία υπάρχει πραγματική σύνδεση με τον άλλο και αμφίδρομη μεταφορά ενός ή περισσότερων θετικών συναισθημάτων. Εκείνη η στιγμή που είμαστε και οι δύο τόσο παρόντες, ώστε να εκπέμπουμε κυριολεκτικά στο ίδιο μήκος κύματος». Και είναι αυτός ο απίστευτος συγχρονισμός που κάνει τους παλμούς της καρδιάς μας ίδιους με αυτούς του συντρόφου μας, ακόμη και τις χειρονομίες και τις εκφράσεις του προσώπου μας σχεδόν πανομοιότυπες.
Αυτή την ώρα νιώθουμε μεγάλη ευφορία: αισθανόμαστε δυνατές, έτοιμες να κατακτήσουμε τα όνειρά μας, αλλά και να προστατέψουμε αυτόν που έχουμε δίπλα μας. Σε δεύτερο πλάνο -το μη συνειδητό- προβάλλεται παράλληλα μια άλλη ταινία: Ένα love story με πρωταγωνιστές την οξυτοκίνη και το πνευμονογαστρικό νεύρο (vagus nerve).
Μέχρι σήμερα ξέραμε πως οι τιμές της πρώτης -γνωστή και ως ορμόνη του σεξ- αυξάνονται κατά τη διάρκεια της ερωτικής επαφής. Πλέον έχει αποδειχτεί πως κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και την ώρα της σύνδεσης που περιγράψαμε παραπάνω. Αν μπορούσατε να κάνετε μια βουτιά στα θολά νερά του δικού σας εγκεφάλου, αλλά και σε εκείνον του συντρόφου σας, τότε θα βλέπατε πως και στις δύο περιπτώσεις… ρέει η ίδια ποσότητα της συγκεκριμένης ουσίας. Σύμφωνα με την ειδικό, αυτή η ορμονική ταύτιση είναι ένα από τα μεγάλα μυστικά μιας επιτυχημένης σχέσης, αφού μεταξύ άλλων έχει παρατηρηθεί πως η οξυτοκίνη ενισχύει τους συναισθηματικούς δεσμούς.
Τα οφέλη της όμως δεν σταματούν εδώ. Έχει αποδειχτεί πως οι αυξημένες τιμές της προωθούν την κοινωνικότητα, μειώνουν τα επίπεδα του στρες, προσφέρουν εσωτερική γαλήνη, θωρακίζουν την καρδιά. Με απλά λόγια, σας κάνουν πιο υγιείς, πιο ανοιχτές στους γύρω σας, περισσότερο ανέμελες και εν γένει καλύτερους ανθρώπους.
Και κάπου εδώ μπαίνει στο παιχνίδι και το πνευμονογαστρικό νεύρο, το οποίο συνδέει τον εγκέφαλο με διάφορα μέρη του σώματος, ανάμεσα στα οποία η καρδιά και οι πνεύμονες. Όσο εσείς ανταλλάσσετε βλέμματα με το σύντροφό σας, εκείνο εκτελεί χρέη… μαέστρου: συγχρονίζει τους χτύπους της καρδιάς σας, αλλά και την αναπνοή σας σε σημείο να γίνεστε ένα. Όσο καλύτερος είναι αυτός ο συγχρονισμός, τόσο περισσότερα τα οφέλη για τη σωματική και την ψυχική σας υγεία. Απ’ όλα αυτά βέβαια εσείς δεν αντιλαμβάνεστε το παραμικρό.Κινητήριος δύναμη
Και ενώ όλα τα παραπάνω συμβαίνουν στα σκοτεινά μονοπάτια του μυαλού μας, εκεί που η αγάπη δουλεύει σιωπηλά υπέρ μας, εμείς επιστρέφουμε σ’ αυτά που είναι απόλυτα ορατά για να καταλάβουμε το εξής: η ουσία τελικά βρίσκεται στα απλά πράγματα, σε όλα όσα θεωρούμε αυτονόητα. Σε μικρές συνήθειες που τις μοιραζόμαστε με ανοιχτή καρδιά και ακόμη πιο ανοιχτό μυαλό: ένα βλέμμα, ένα χαμόγελο, μια κουβέντα, μια αγκαλιά, το να ατενίζουμε το πέλαγος μαζί με κάποιον άλλο, κρατημένοι χέρι χέρι. Ακόμη και εκείνη η -πιο ουσιαστική- σιωπή στο μπαλκόνι όταν πίνουμε ανέμελοι τον κυριακάτικο καφέ μας δίπλα δίπλα…
Η ειδικός το λέει ξεκάθαρα: «Το μυστικό για να παραμένουν ζωντανές οι μακροχρόνιες σχέσεις, για να μη χαθεί αυτή η μαγική σύνδεση, ο ηλεκτρισμός ανάμεσά σας, είναι να μην πάψετε να ποντάρετε στις μικρές στιγμές σας. Να μοιράζεστε σε καθημερινή βάση πράγματα, ακόμη και τα πιο απλά. Και κάθε φορά να είστε εκεί με όλο σας το είναι».
Αυτά τα απλά πράγματα, μάλιστα, μοιάζουν συχνά απίστευτα δύσκολα και όλοι έχουμε την τάση να τα προσπερνάμε από… κεκτημένη ταχύτητα, ανασφάλεια, φόβο μήπως κάνουμε κάποιο λάθος. Οι μικρές στιγμές αγάπης είναι στην πραγματικότητα το αλατοπίπερο της σχέσης μας και της ίδιας της ζωής μας. Είναι αυτές που μας δίνουν δύναμη να παλέψουμε, μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους, μας βοηθούν να βγούμε από το προστατευτικό μας κουκούλι και να δούμε ουσιαστικά όχι μόνο το σύντροφό μας αλλά και τους γύρω μας. Ακόμη και οι επιστήμονες το επιβεβαιώνουν: Είμαστε πλασμένοι για να δίνουμε και να παίρνουμε αγάπη. Αρκεί να παραμερίσουμε τα «πρέπει» και τα «μη» και να αφεθούμε.
διακεκριμένη καθηγήτρια στο
Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας
