Αν οι άνθρωποι ζούσαν για πάντα -αν δε γερνούσαν ποτέ, αν μπορούσαν απλώς να συνεχίσουν να ζουν σ' αυτό τον κόσμο χωρίς να πεθαίνουν, πάντα υγιείς-, νομίζεις ότι θα έκαναν τον κόπο να καταναλώσουν φαιά ουσία για το πως και το γιατί των πραγμάτων, όπως κάνουμε τώρα εμείς; Θέλω να πω, σκεφτόμαστε τα πάντα, λίγο πολύ δηλαδή φιλοσοφία, ψυχανάλυση, λογική, θρησκεία, λογοτεχνία. Έχω την εντύπωση ότι αν δεν υπήρχε αυτό που λέμε θάνατος, αυτές οι πολύπλοκες σκέψεις και ιδέες σαν κι αυτή δεν θα γεννιόντουσαν ποτέ στον κόσμο. Δηλαδή θέλω να πω-"
Η Μαγιου Καχασαρι άφησε τη φράση της μισοτελειωμένη κι έμεινε σιωπηλή για ένα διάστημα...
"Θέλω να πω... αυτή είναι η άποψή μου δηλαδή, ότι... οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να σκέφτονται σοβαρά τι σημαίνει για αυτούς να είναι ζωντανοί εδώ και τώρα, γιατί ξέρουν ότι κάποια μέρα, θα πεθάνουν.
Σωστά; Ποιος θα σκεφτόταν ποτέ τι σημαίνει να είσαι ζωντανός αν συνεχίζαμε όλοι να ζούμε επ' άπειρον; Γιατί να τους νοιάζει κάτι τέτοιο; Η ακόμα κι αν τους ένοιαζε, το πολύ πολύ να έλεγαν: "Ε τώρα, δε βαριέσαι, έχουμε καιρό για αυτό. Θα το σκεφτούμε αργότερα".
Όμως εμείς δε μπορούμε να περιμένουμε το αργότερα. Πρέπει να σκεφτούμε τώρα, αυτό το δευτερόλεπτο. Γιατί αύριο το απόγευμα, μπορεί να με πατήσει λεωφορείο. Κι εσυ, κυριε Κουρδιστο Πουλι: μπορει να πεθανεις της πεινας. Ενα πρωι, μετα απο 3 μερες μπορει αν βρισκεσαι νεκρος στον πατο ενος πηγαδιου. Καταλαβαινεις; Κανεις δε ξερει τι μας επιφυλασσει το μελλον, για αυτο και χρειαζομαστε τον θανατο για να εξελιχθουμε. Αυτο πιστευω εγω. Ο θανατος ειναι ενα τεραστιο, λαμπερο πραγμα, κι οσο πιο λαμπερο γινεται, τοσο περισσοτερο τρελαινομαστε στη σκεψη των πραγματων"
Αποσπασμα απο το βιβλιο του Χαρουκι Μουρακαμι,
"ΤΟ ΚΟΥΡΔΙΣΤΟ ΠΟΥΛΙ", μεταφραση: Λεωνιδας Καρατζας.
Απο ολες τις λογοτεχνικες "παρηγοριες" για τον θανατο, τουτο εδω το αποσπασμα, μου φανηκε το αποτελεσματικοτερο. Προφανως κανεις δε θελει να πεθανει και η θνητοτητα δε μπορει να αντιμετωπιστει ως κατι θετικο. Ομως, η εκφρασθεισα αληθεια στο παραπανω αποσπασμα, δεν πασχει πουθενα. Διχως το θανατο, η ζωη μας θα ηταν μια πλαδαρη, ανουσια παρασταση για εναν ρολο. Και λεω για εναν ρολο, γιατι πιστευω οτι το Ανοιγμα στον Αλλον, οφειλεται κατα ενα μεγαλο ποσοστο κ στον φοβο του θανατου. Αυτος ο φοβος μας υπενθυμιζει τη τρωτη κ ευαλωτη μας φυση. Και μας κανει να στρεφομαστε στον Αλλον, ψαχνοντας μεσω του Αλλου να κερδισουμε -κατα καποιο τροπο- την Αθανασια. Η ενωση με αυτους που αγαπαμε, η φιλια, η συντροφικοτητα, η οικογενεια. Ειναι τρομακτικη η σκεψη του θανατου.
Ομως μπροστα σε αυτη τη σκεψη, συνειδητοποιουμε οτι δεν ειμαστε μονο εμεις που τη σκεφτομαστε. Ετσι, η κοινη μας μοιρα, ειναι κατι παραπανω απο παρηγορια. Ειναι αυτο που μας ενωνει, ειναι η κοινη μας αναμνηση, το κοινο παρον κ το κοινο μας μελλον.
Στο βιβλιο του Γιαλομ,
Απο ολες τις λογοτεχνικες "παρηγοριες" για τον θανατο, τουτο εδω το αποσπασμα, μου φανηκε το αποτελεσματικοτερο. Προφανως κανεις δε θελει να πεθανει και η θνητοτητα δε μπορει να αντιμετωπιστει ως κατι θετικο. Ομως, η εκφρασθεισα αληθεια στο παραπανω αποσπασμα, δεν πασχει πουθενα. Διχως το θανατο, η ζωη μας θα ηταν μια πλαδαρη, ανουσια παρασταση για εναν ρολο. Και λεω για εναν ρολο, γιατι πιστευω οτι το Ανοιγμα στον Αλλον, οφειλεται κατα ενα μεγαλο ποσοστο κ στον φοβο του θανατου. Αυτος ο φοβος μας υπενθυμιζει τη τρωτη κ ευαλωτη μας φυση. Και μας κανει να στρεφομαστε στον Αλλον, ψαχνοντας μεσω του Αλλου να κερδισουμε -κατα καποιο τροπο- την Αθανασια. Η ενωση με αυτους που αγαπαμε, η φιλια, η συντροφικοτητα, η οικογενεια. Ειναι τρομακτικη η σκεψη του θανατου.
Ομως μπροστα σε αυτη τη σκεψη, συνειδητοποιουμε οτι δεν ειμαστε μονο εμεις που τη σκεφτομαστε. Ετσι, η κοινη μας μοιρα, ειναι κατι παραπανω απο παρηγορια. Ειναι αυτο που μας ενωνει, ειναι η κοινη μας αναμνηση, το κοινο παρον κ το κοινο μας μελλον.
Στο βιβλιο του Γιαλομ,
"ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ",
διαβαζουμε μια φραση ενος αλλου ψυχοθεραπευτη, του Ρολο Μεη, "Το αγχος για το Τιποτα, προσπαθει να γινει αγχος για κατι."
Ο Γιαλομ γραφει, συνεχιζοντας τη φραση του Ρ.Μ "Με αλλα λογια, το αγχος για την ανυπαρξια, γρηγορα προσκολλαται σε ενα απτο αντικειμενο"
Και αφιερωνει ενα κεφαλαιο απο το βιβλιο αυτο, προσπαθωντας να πεισει τον αναγνωστη οτι το αγχος για το τιποτα, ειναι αγχος για τον θανατο.
Το αγχος που νιωθουμε δηλαδη απεναντι σε κατι που δε μπορουμε να προσδιορισουμε, το αγχος που δημιουργει ολες τις νευρωσεις μας, ουσιαστικα ειναι το αγχος του θανατου, που μεταμφιεζεται.
Στο ιδιο βιβλιο, αναφερεται και η γνωμη του Φρουντ για ολα αυτα...
"Ο θανατος δε μπορει να παιζει ρολο στη γενεση της νευρωσης, εγραφε ο Φρουντ, επειδη δεν εχει αναπαρασταση στο ασυνειδητο, για 2 λογους:
Ο Γιαλομ γραφει, συνεχιζοντας τη φραση του Ρ.Μ "Με αλλα λογια, το αγχος για την ανυπαρξια, γρηγορα προσκολλαται σε ενα απτο αντικειμενο"
Και αφιερωνει ενα κεφαλαιο απο το βιβλιο αυτο, προσπαθωντας να πεισει τον αναγνωστη οτι το αγχος για το τιποτα, ειναι αγχος για τον θανατο.
Το αγχος που νιωθουμε δηλαδη απεναντι σε κατι που δε μπορουμε να προσδιορισουμε, το αγχος που δημιουργει ολες τις νευρωσεις μας, ουσιαστικα ειναι το αγχος του θανατου, που μεταμφιεζεται.
Στο ιδιο βιβλιο, αναφερεται και η γνωμη του Φρουντ για ολα αυτα...
"Ο θανατος δε μπορει να παιζει ρολο στη γενεση της νευρωσης, εγραφε ο Φρουντ, επειδη δεν εχει αναπαρασταση στο ασυνειδητο, για 2 λογους:
πρωτον, δεν εχουμε προσωπικη εμπειρια του θανατου και δευτερον, μας ειναι αδυνατο να αναλογιστουμε την ανυπαρξια μας"
Εγω συντασσομαι με τον Φρουντ. Δεν εχουμε πεθανει για να ξερουμε πως ειναι. Δε μπορουμε να αναλογιστουμε την ανυπαρξια μας. Οταν ειμαστε υγιεις, μας απασχολουν ενα σωρο πραγματα, προβληματιζομαστε για ενα σωρο πραγματα, αλλα πιστευω οτι ο θανατος δε συγκαταλεγεται σε αυτα.
Ειναι πολυτελεια της αρχουσας ταξης να σκεφτεται για το Επεκεινα. Ο ανθρωπος που μοχθει για το ψωμι του, δεν εχει χρονο να αναλωνεται σε τετοιου ειδους ανωφελεις σκεψεις.
Ετσι λοιπον πιστευω οτι δεν υπαρχει αυτο το αγχος του θανατου. Ακομα κ αν νομιζουμε οτι μας απασχολει, ουσιαστικα αυτο ειναι το μεταμφιεσμενο αγχος.
Πιστευω δηλαδη το ακριβως αντιθετο απο τον Ρολο Μευ και τον Γιαλομ. Πιστευω οτι πολλες φορες το αγχος για το αυριο, το αγχος για το αν μας αγαπανε οι δικοι μας, το αγχος για το αν αξιζουμε και τι αξιζουμε σαν ανθρωποι, αυτο ακριβως ειναι το αγχος που μεταμφιεζεται σαν αγχος θανατου. Γιατι, οσο και αν ακουγεται περιεργο, ειναι λιγοτερο οδυνηρο να σκεφτεσαι τον θανατο απο το να σκεφτεσαι -καποιες φορες- τη ζωη. Τη ζωη σου. Δεν ειναι ο θανατος αυτο που φοβομαστε, αλλα η ιδια η ζωη. Δε φοβομαστε να πεθανουμε, φοβομαστε να ζησουμε. Για αυτο, παγωνουμε και ακινητοποιουμαστε πολλες φορες σε τετοιες σκεψεις, που η πεπερασμενη μας Υπαρξη αδυνατει εκ των πραγματων να υπερβει.
Επιλεγουμε την ακινητοποιηση της σκεψης μπροστα στον θανατο.
Γιατι αλλιως, θα ημασταν αναγκασμενοι να δραστηριοποιησουμε τη σκεψη και να βρουμε λυσεις στα απλα καθημερινα προβληματα που μας γονατιζουν.
Για αυτον τον λογο, ποτε δε μπορεσα να δω με κατανοηση τους υποχονδριους, παρα μονο τις ακραιες πριπτωσεις ανθρωπων με ανυπερβλητα ψυχικα προβληματα.
Ναι ρε, θα πεθανεις. Και τι εγινε; ολοι θα πεθανουμε, γιατι εσυ να αποτελεσεις εξαιρεση. Και τι νομιζεις εσυ πως διαθετεις παραπανω απο τους υπολοιπους, για να μη πεθανεις; Νομιζεις οτι η αξια της ζωης σου ειναι μεγαλυτερη απο την αξια της ζωης των υπολοιπων ανθρωπων;
Ενας εγωιστης ειναι ο υποχονδριος.
Κι αν με διαβαζει καποιος τετοιος, θα ηθελα να του πω οτι η ζωη του δεν εχει τη παραμικρη αξια. Τιποτα. Μηδενικη.
Κανενος η ζωη δεν εχει αξια, ειμαστε ασημαντα κυματα που σκαμε πανω στον Βραχο του Χρονου, διχως κανεις να μπορεσει να νοηματοδοτησει το παραμικρο.
Και για αυτον ακριβως τον λογο, οφειλουμε να προσπαθουμε. Να προσπαθουμε να αγαπαμε τον Αλλον, να βοηθαμε τον Αλλον, να του δειχνουμε αλληλεγγυη. Να του δινουμε το χερι μας για να σηκωνεται, οταν πεφτει. Να μη δινουμε την οριστικη σπρωξια στον γκρεμο.
Τοτε και μονο τοτε, ειναι που αποκτα η ζωη μας αξια.
Και αυτο θα ειναι το πληρεστερο νοημα της ζωης μας. Η βοηθεια απεναντι στο συνανθρωπο μας. Ειμαι σιγουρος οτι ο θανατος τοτε θα ειναι πολυ λιγοτερο επωδυνος, οταν μας ερθει.
Αλλωστε, το λεει κ ο Επικουρος (στο ιδιο βιβλιο του Γιαλομ)
"Οπου ειμαι εγω, δεν ειναι ο θανατος. Οπου ειναι ο θανατος, δεν ειμαι εγω. Επομενως,γιατι να φοβομαστε τον θανατο, αφου δεν υπαρχει ποτε περιπτωση να τον αντιληφθουμε;"
Εγω συντασσομαι με τον Φρουντ. Δεν εχουμε πεθανει για να ξερουμε πως ειναι. Δε μπορουμε να αναλογιστουμε την ανυπαρξια μας. Οταν ειμαστε υγιεις, μας απασχολουν ενα σωρο πραγματα, προβληματιζομαστε για ενα σωρο πραγματα, αλλα πιστευω οτι ο θανατος δε συγκαταλεγεται σε αυτα.
Ειναι πολυτελεια της αρχουσας ταξης να σκεφτεται για το Επεκεινα. Ο ανθρωπος που μοχθει για το ψωμι του, δεν εχει χρονο να αναλωνεται σε τετοιου ειδους ανωφελεις σκεψεις.
Ετσι λοιπον πιστευω οτι δεν υπαρχει αυτο το αγχος του θανατου. Ακομα κ αν νομιζουμε οτι μας απασχολει, ουσιαστικα αυτο ειναι το μεταμφιεσμενο αγχος.
Πιστευω δηλαδη το ακριβως αντιθετο απο τον Ρολο Μευ και τον Γιαλομ. Πιστευω οτι πολλες φορες το αγχος για το αυριο, το αγχος για το αν μας αγαπανε οι δικοι μας, το αγχος για το αν αξιζουμε και τι αξιζουμε σαν ανθρωποι, αυτο ακριβως ειναι το αγχος που μεταμφιεζεται σαν αγχος θανατου. Γιατι, οσο και αν ακουγεται περιεργο, ειναι λιγοτερο οδυνηρο να σκεφτεσαι τον θανατο απο το να σκεφτεσαι -καποιες φορες- τη ζωη. Τη ζωη σου. Δεν ειναι ο θανατος αυτο που φοβομαστε, αλλα η ιδια η ζωη. Δε φοβομαστε να πεθανουμε, φοβομαστε να ζησουμε. Για αυτο, παγωνουμε και ακινητοποιουμαστε πολλες φορες σε τετοιες σκεψεις, που η πεπερασμενη μας Υπαρξη αδυνατει εκ των πραγματων να υπερβει.
Επιλεγουμε την ακινητοποιηση της σκεψης μπροστα στον θανατο.
Γιατι αλλιως, θα ημασταν αναγκασμενοι να δραστηριοποιησουμε τη σκεψη και να βρουμε λυσεις στα απλα καθημερινα προβληματα που μας γονατιζουν.
Για αυτον τον λογο, ποτε δε μπορεσα να δω με κατανοηση τους υποχονδριους, παρα μονο τις ακραιες πριπτωσεις ανθρωπων με ανυπερβλητα ψυχικα προβληματα.
Ναι ρε, θα πεθανεις. Και τι εγινε; ολοι θα πεθανουμε, γιατι εσυ να αποτελεσεις εξαιρεση. Και τι νομιζεις εσυ πως διαθετεις παραπανω απο τους υπολοιπους, για να μη πεθανεις; Νομιζεις οτι η αξια της ζωης σου ειναι μεγαλυτερη απο την αξια της ζωης των υπολοιπων ανθρωπων;
Ενας εγωιστης ειναι ο υποχονδριος.
Κι αν με διαβαζει καποιος τετοιος, θα ηθελα να του πω οτι η ζωη του δεν εχει τη παραμικρη αξια. Τιποτα. Μηδενικη.
Κανενος η ζωη δεν εχει αξια, ειμαστε ασημαντα κυματα που σκαμε πανω στον Βραχο του Χρονου, διχως κανεις να μπορεσει να νοηματοδοτησει το παραμικρο.
Και για αυτον ακριβως τον λογο, οφειλουμε να προσπαθουμε. Να προσπαθουμε να αγαπαμε τον Αλλον, να βοηθαμε τον Αλλον, να του δειχνουμε αλληλεγγυη. Να του δινουμε το χερι μας για να σηκωνεται, οταν πεφτει. Να μη δινουμε την οριστικη σπρωξια στον γκρεμο.
Τοτε και μονο τοτε, ειναι που αποκτα η ζωη μας αξια.
Και αυτο θα ειναι το πληρεστερο νοημα της ζωης μας. Η βοηθεια απεναντι στο συνανθρωπο μας. Ειμαι σιγουρος οτι ο θανατος τοτε θα ειναι πολυ λιγοτερο επωδυνος, οταν μας ερθει.
Αλλωστε, το λεει κ ο Επικουρος (στο ιδιο βιβλιο του Γιαλομ)
"Οπου ειμαι εγω, δεν ειναι ο θανατος. Οπου ειναι ο θανατος, δεν ειμαι εγω. Επομενως,γιατι να φοβομαστε τον θανατο, αφου δεν υπαρχει ποτε περιπτωση να τον αντιληφθουμε;"
