Εξάρτηση - συνεξάρτηση στις σχέσεις των ανθρώπων
Η εξάρτηση στις σχέσεις των ανθρώπων είναι… όταν αναλαμβάνεις τα προβλήματα των άλλων… δηλαδή τις ανάγκες, τα συναισθήματα, τις προτιμήσεις, τους στόχους, τη ζωή τους… σαν να είναι δικά σου, παραμελώντας ή ακόμη και χάνοντας επαφή με τα πραγματικά σου προβλήματα.
Η συνεξάρτηση αναφέρεται σε οποιονδήποτε εμπλέκεται σε παρόμοια νοσηρή «δυναμική» διότι το να καλύπτει τις ανάγκες του άλλου, δεν είναι υγιές για τον συνεξαρτημένο…αλλά ούτε και για τον παραλήπτη.
Η συνεξάρτηση ξεκινάει από μικρή ηλικία και αναπτύσσεται όταν ένα παιδί είναι σε ανισότιμη σχέση με τους γονείς του, όπου μαθαίνει να βάζει στην άκρη τις δικές του ανάγκες και επιθυμίες, ώστε να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τα θέλω των γονιών του, προκειμένου φυσικά να πάρει τη φροντίδα τους, την προσοχή ή την έγκρισή τους. Έτσι το παιδί μεγαλώνοντας, αποκτά την τάση να ξαναδημιουργεί κα να έλκεται απ’ αυτή τη «δυναμική» σε όλες του τις σχέσεις.
Συνήθως όμως χρειάζεται να αλλάξει αρκετές σχέσεις ή θέσεις εργασίας, πριν συνειδητοποιήσει ότι τα προβλήματά του δεν οφείλονται στον λάθος σύντροφο ή στη λάθος δουλειά, αλλά σε νοσηρές συνήθειες. Επειδή όμως οι συνήθειες στις σχέσεις λαμβάνονται κατά την πρώιμη ανάπτυξη, είναι λοιπόν βαθιά ριζωμένες και φαίνονται φυσιολογικές, κάνοντάς το πιο δύσκολο να συνειδητοποιήσεις ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.
Τελικά πως θα διαπιστώσω ότι μπορεί να είμαι συνεξαρτημένος;
Διαβάστε με προσοχή τις παρακάτω προτάσεις και αν απαντήσετε «Ναι» σε 4 ή περισσότερες από τις παρακάτω δηλώσεις, τότε έχετε κάποιο βαθμό συνεξάρτησης. Απαντήστε όμως με ειλικρίνεια.
1. Δεν μπορείτε να πείτε «Όχι».
2. Πάντα συμμορφώνεστε με τις προτιμήσεις των άλλων.
3. Νιώθετε άβολα και ένοχα όταν κάνετε τα πράγματα που εσείς θέλετε.
4. Έχετε δυσκολία να αποδεχτείτε τις φιλοφρονήσεις που σας κάνουν.
5. Ντρέπεστε ή νιώθετε υπεύθυνος για την κακή συμπεριφορά των άλλων.
6. Νιώθετε θυμωμένος και δεν ξέρετε γιατί.
7. Πιστεύετε ότι η σύγκρουση δεν έχει κανένα καλό αποτέλεσμα και την αποφεύγετε πάση θυσία.
8. Συνεχώς προλαβαίνετε τις ανάγκες των άλλων και τις ικανοποιείτε πριν καν σας το ζητήσουν.
9. Έχετε την τάση να έλκετε ανθρώπους που χρειάζονται κάποιον να τους σώσει.
10. Νιώθετε μεγάλο άγχος όταν τα πράγματα δεν εξελιχθούν όπως τα σχεδιάσατε.
Ασφαλώς μέσα στις σχέσεις, ίσως κάποιες φορές να χρειάζεται να κάνουμε κάποιες θυσίες για τους άλλους ανθρώπους, αλλά όμως όταν παραμελούμε συστηματικά τις δικές μας ανάγκες, τους στόχους μας και τις προσδοκίες μας, για μήνες ή για χρόνια, αυτό φυσικά δεν είναι υγιές.
Η συνεξάρτηση -Aμ τι άλλο- οδηγεί το άτομο σε εξάντληση. Με τον καιρό λοιπόν μπορεί να πάθει κάποιου είδους κατάθλιψη, να γίνει αγχώδης και νευρικός, αρκετά ευερέθιστος και θυμωμένος.
Κάποιες φορές είναι πολύ δύσκολο για τα εξαρτημένα άτομα να επιτρέψουν στον εαυτό τους να νιώσουν αυτά τα αρνητικά συναισθήματα, καθώς έχουν μάθει να μη δίνουν αξία στα συναισθήματά τους.
Αλλάξτε τον τρόπο της εξάρτησης
Συνήθως τα συνεξαρτημένα άτομα λένε πολύ συχνά: «Έτσι είμαι εγώ. Δεν μπορώ να αλλάξω. Τι να κάνουμε!».
Συνήθως όμως χωρίς να το συνειδητοποιούν, το να υποφέρουν, τους δίνει μια ικανοποίηση και μια αίσθηση περηφάνιας, επειδή ακριβώς τα καταφέρνουν. Όμως αν δεν ζήσεις εσύ τη ζωή σου, δεν θα το κάνει κανένας άλλος για σένα. Κι όμως μπορείς να αλλάξεις την τάση για συνεξάρτηση. Είναι δύσκολο φυσικά και χρειάζεται αρκετό χρόνο, αλλά δεν είναι και τόσο κοπιαστικό… όσο το να είσαι εξαρτημένος. Με μικρές αλλαγές θα μπορέσεις να έχεις εντυπωσιακά μεγάλη επίδραση, διότι η νοοτροπία, η συμπεριφορά και τα συναισθήματα της συνεξάρτησης αλληλεπιδρούνε και έτσι, αλλάζοντας το ένα, αλλάζουν και τα άλλα.
Πρώτα αλλάζεις τη συνεξάρτηση. Κάνεις ανάπτυξη μιας νοητικής εικόνας, ένα «μέτρο» για το τι είναι ρεαλιστικό για σένα να κάνεις πχ. να οραματιστείς τον εαυτό σου, το χρόνο και την ενέργειά σου, σαν ένα γυάλινο δοχείο με χρωματιστό νερό, στο αγαπημένο σου χρώμα. Αποφάσισε πόσο από το χρωματιστό νερό χρησιμοποιούν ήδη οι διάφορες ευθύνες και υποχρεώσεις σου και επέλεξε το χαμηλότερο επίπεδο στάθμης (όχι όμως κάτω από 30%) που θα φροντίζεις να εξασφαλίζεις για το περιεχόμενό σου, έτσι ώστε να έχεις αρκετό απόθεμα για τον εαυτό σου και τις έκτακτες ανάγκες.
Από εκεί και πέρα, κάθε φορά που κάποιος θα σου ζητάει να κάνεις κάτι,
πριν αποφασίσεις αν θα το κάνεις, μπορείς να φέρνεις στο μυαλό σου την εικόνα του δοχείου σου και να εξετάζεις αν, ικανοποιώντας το αίτημα, θα εξαντλήσεις τα αποθέματά σου κάτω από το χαμηλότερο επιτρεπτό όριο (π.χ. το 30% του περιεχομένου).
Επιπλέον, είναι σημαντικό να λάβεις υπόψη σου, αν το αίτημα έρχεται από κάποιον με τον οποίο έχεις μια ισορροπημένη και υγιή σχέση.
Το επόμενο βήμα είναι να μάθεις να λες «Όχι», πράγμα πολύ δύσκολο για όσους έχουν θέματα συνεξάρτησης. Το να λες «Όχι» δεν σε κάνει κακό άνθρωπο, ούτε σε εμποδίζει να παίρνεις αγάπη και τρυφερότητα. Το να νιώθεις ότι πρέπει να κερδίσεις την αγάπη και τη στοργή, είναι μια λανθασμένη πεποίθηση που οι συνεξαρτημένοι μαθαίνουν ακούσια, ως παιδιά. Χρειάζεται να μάθεις να επεξεργάζεσαι το αίτημα του άλλου… αντί να συμφωνείς αυτόματα, όπως συνηθίζει να κάνει ο συνεξαρτημένος.
Εξασκήσου στο να λες δυνατά μια φράση στον εαυτό σου, που θα λέει ότι θα το σκεφτείς και θα τους απαντήσεις. Είναι καθοριστικό να εξασκηθείς λέγοντας δυνατά τη φράση, διότι έτσι κάνεις πρόβα σε μια νέα αυτόματη απάντηση που θα έχεις έτοιμη, καθώς είναι δύσκολο να πεις «Όχι» όταν σε αιφνιδιάζουν. Μέχρι να τους απαντήσεις, μπορεί κιόλας να έχουν βρει άλλη λύση στα προβλήματά τους. Στη συνέχεια, εξασκήσου με τον ίδιο τρόπο στο να λες «Όχι».
Επιπλέον, χρειάζεται να αλλάξεις τον τρόπο με τον οποίο νιώθεις καλά με τον εαυτό σου. Οι εξαρτημένοι νιώθουν αυτοεκτίμηση μέσα από τον εθισμό τους, στο να παρέχουν βοήθεια. Οπότε για να αλλάξεις τη συνεξάρτηση, χρειάζεται να συμβιβαστείς με το γεγονός ότι θα παίρνεις λιγότερη ευχαρίστηση μέσα απ’ αυτό και παράλληλα να αναπτύξεις νέους τρόπους για να νιώθεις αυτοεκτίμηση π.χ. να ασχοληθείς μ’ όλα εκείνα τα πράγματα που είχες βάλει στην άκρη, όπως το ν’ αλλάξεις εργασία ή καριέρα, να ασχοληθείς μ’ ένα αγαπημένο σου χόμπι ή να βρεις ένα καινούριο χόμπι ή να κάμεις κάποιο άθλημα ή να κοινωνικοποιηθείς συμμετέχοντας σε κάποιο σύλλογο κλπ.
Η εξάσκηση στους νέους τρόπους συσχέτισης με τους άλλους ανθρώπους, είναι για σένα ένα μικρό πείραμα. Μην περιμένεις να πετύχεις μόνιμες αλλαγές αμέσως! Δες τι αποδίδει και τι όχι και κάνε τις δικές σου διορθώσεις και πειραματίσου ξανά και ξανά. Αρκετά σύντομα όμως, αυτό που έμοιαζε πολύ δύσκολο στην αρχή, θα γίνει κάτι φυσιολογικό για σένα.
Σκέψου όμως πόσα πολλά μπορείς να πετύχεις, αν βάλεις όλη την ενέργεια σου και το χρόνο που θα ξόδευες για τους άλλους, στη δική σου ζωή.
Καλή επιτυχία.
