Περίπου 1 στα 5 παιδιά πέφτει θύμα
σεξουαλικής κακοποίησης. Το ποσοστό αυτό είναι αποκαρδιωτικό και
δυστυχώς όχι ελεγχόμενο. Αν και τα σύγχρονα μέσα και η τεχνολογία
παρέχουν πολλά εφόδια, το κύκλωμα της παιδικής κακοποίησης και
πορνογραφίας είναι στεγανό και ως ένα σημείο απροσπέλαστο από τις
διωκτικές αρχές. Και πώς να μην είναι βέβαια, αν αναλογιστούμε ότι τις
περισσότερες φορές οι δράστες είναι γνώριμα στο παιδί άτομα και οι
διώκτες αυτών, βλέπε αστυνομικοί, ενίοτε λαμβάνουν ενεργά μέρος στην
παρακολούθηση και διακίνηση του αντίστοιχου υλικού.
Η πιο πρόσφατη κραυγαλέα περίπτωση αφορά
δύο αστυνομικούς, ένας από την Τροχαία και ένας από την Κρατική
Ασφάλεια Αττικής, οι οποίοι εμπλέκονται σε υπόθεση παρακολούθησης
ζωντανά, μέσω διαδικτύου, παιδικής πορνογραφίας. Ο εντοπισμός τους έγινε
μετά από ταυτόχρονες αστυνομικές επιχειρήσεις - έρευνες, παρουσία
δικαστικών λειτουργών, σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Αγρίνιο και
συγκεκριμένα στις οικίες πέντε ατόμων, ηλικίας 26, 27, 34, 39 και 65
ετών. Σύμφωνα με τη δικογραφία, όλοι οι εμπλεκόμενοι πλήρωναν
προκειμένου να βλέπουν περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων. Πιο
αναλυτικά οι εμπλεκόμενοι έκαναν πληρωμές, μέσω λογαριασμού Paypal, με
αντίτιμο την παροχή ζωντανής μετάδοσης (live streaming - κακοποιήσεις
κατά παραγγελία σε πραγματικό χρόνο) υλικού σεξουαλικής κακοποίησης
ανηλίκων από τις Φιλιππίνες. Οι κατηγορούμενοι δηλαδή, φέρεται να
πλήρωσαν ποσά από 100 έως και 2.500 ευρώ προκειμένου να δουν σε ζωντανή
μετάδοση, ήτοι σε πραγματικό χρόνο, αποτρόπαιους βιασμούς παιδιών (6
μηνών-1 χρόνου) και παιδιών ηλικίας από 4 έως 9 χρόνων. Με απόφαση του
Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας τέθηκαν σε διαθεσιμότητα και
διατάχθηκε η διενέργεια Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης ενώ οι ίδιοι
ανέφεραν ότι πλήρωσαν για να δουν πορνό ενηλίκων και όχι παιδική
κακοποίηση.
Είπαν ότι η αγάπη για τη δικαιοσύνη που
έχουν οι περισσότεροι άνθρωποι, προέρχεται από το φόβο που έχουν γιά την
αδικία. Ακόμη κι αν είναι έτσι, ας είναι ο φόβος που θα μας
κινητοποιήσει για να καταστείλουμε το εφιαλτικό αυτό φαινόμενο. Προς
τούτο προσπαθεί να συνδράμει και το Συμβούλιο της Ευρώπης με την
εκστρατεία «ένα στα πέντε», που σκοπό έχει να σταματήσει τη σεξουαλική
βία κατά των παιδιών.
Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι
περίπου 1 στα 5 παιδιά στην Ευρώπη πέφτουν θύματα κάποιας μορφής
σεξουαλικής βίας. Εκτιμάται ότι το 70% έως 85% των περιπτώσεων, ο θύτης
είναι κάποιος που το παιδί γνωρίζει και εμπιστεύεται. Η σεξουαλική βία κατά
του παιδιού μπορεί να πάρει πολλές μορφές: τη σεξουαλική κακοποίηση μέσα
στον οικογενειακό κύκλο, η παιδική πορνογραφία και η πορνεία, η διαφθορά,
η άγρα πελατών μέσω Internet και σεξουαλική κακοποίηση από τους
συνομηλίκους.
Η « ένα στα πέντε» εκστρατεία έχει δύο κύριους στόχους:
- Την επικύρωση και
εφαρμογή της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των
Παιδιών από τη Σεξουαλική Εκμετάλλευση και τη Σεξουαλική Κακοποίηση.
- Να εξοπλίσουν τα
παιδιά, τις οικογένειές τους, τους κηδεμόνες και τις κοινωνίες
γενικότερα με τη γνώση και τα εργαλεία για την πρόληψη και την έκθεση
της σεξουαλικής βίας κατά των παιδιών, αυξάνοντας έτσι την
ευαισθητοποίηση της έκτασής της.
Ένα από τα πιο βασικά εργαλεία για την
πρόληψη του φαινομένου αποτελεί «κανόνας των εσωρούχων» . Ο Κανόνας
αποτελεί ένα απλό μέσο που βοηθά τους γονείς να εξηγήσουν στα παιδιά
τους ποια είναι τα σημεία του σώματος που δεν πρέπει να τα αγγίζουν οι
άλλοι, πώς πρέπει να αντιδράσουν το παιδιά και που να στραφούν για
βοήθεια. Αυτές είναι οι πέντε σημαντικές πτυχές του κανόνα:
1. το σώμα σου σού ανήκει
Τα παιδιά θα πρέπει να ξέρουν ότι το
σώμα τους τούς ανήκει και ότι κανείς δεν μπορεί να τα αγγίξει ή να τα
χαϊδέψει χωρίς την άδειά τους. Ο ειλικρινής και άμεσος διάλογος ήδη από
μικρή ηλικία για τη σεξουαλικότητα και τα απόκρυφα σημεία του σώματος,
με σωστή χρήση των όρων που αφορούν τα γεννητικά όργανα και άλλα σημεία
του σώματός τους, θα βοηθήσουν τα παιδιά να αντιληφθούν τι δεν
επιτρέπεται. Τα παιδιά διατηρούν το δικαίωμα να αρνηθούν φιλί ή χάδι
ακόμη και από άτομο το οποίο αγαπούν. Πρέπει να μάθουν να λένε «Όχι» με
άμεσο και αποφασιστικό τρόπο σε περίπτωση ανάρμοστης σωματικής επαφής,
όπως και τρόπους να αποφεύγουν καταστάσεις που απειλούν την ασφάλειά
τους και να ενημερώνουν έναν ενήλικα τον οποίον εμπιστεύονται. Έχει
σημασία να τονισθεί ότι τα παιδιά θα πρέπει να επιμείνουν έως ότου
κάποιος να πάρει το θέμα στα σοβαρά.
2. Καλό άγγιγμα - κακό άγγιγμα
Τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται πάντα τη
διαφορά μεταξύ του αγγίγματος που επιτρέπεται και εκείνου που θεωρείται
ανάρμοστο. Πείτε τους ότι δεν είναι σωστό να κοιτάζει ή να αγγίζει
κανείς τα απόκρυφα σημεία του σώματός τους, ούτε είναι σωστό να τους
ζητάει κάποιος να δουν ή να αγγίξουν αυτά τα σημεία στο σώμα κάποιου
άλλου. Ο Κανόνας των Εσωρούχων τα βοηθάει να αναγνωρίζουν ένα φανερό και
εύκολο να το θυμούνται όριο: τα εσώρουχα. Βοηθάει τους ενήλικες να
ξεκινήσουν μια κουβέντα με τα παιδιά. Αν τυχόν τα παιδιά δεν είναι
βέβαια κατά πόσον η συμπεριφορά ενός ενήλικα είναι αποδεκτή ή όχι,
φροντίστε να ξέρουν ότι μπορούν να ζητήσουν από κάποιον ενήλικο τον
οποίον εμπιστεύονται να τα βοηθήσει.
3. Καλά μυστικά - κακά μυστικά
Η μυστικότητα είναι η τακτική που
εφαρμόζουν συνήθως όσοι διαπράττουν το αδίκημα της σεξουαλικής
κακοποίησης. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να μάθουμε στα παιδιά τη
διαφορά μεταξύ καλών μυστικών και κακών μυστικών, αλλά και να
καλλιεργήσουμε ένα κλίμα εμπιστοσύνης. Οποιοδήποτε μυστικό τους προκαλεί
άγχος, αμηχανία, φόβο ή στενοχώρια δεν θεωρείται καλό και επομένως δεν
θα πρέπει να το αποκρύπτουν. Αντιθέτως, θα πρέπει να το πουν σε κάποιον
ενήλικα που εμπιστεύονται (γονέα, δάσκαλο, αστυνομικό, γιατρό).
4. Η πρόληψη και η προστασία είναι ευθύνη των ενηλίκων
Τα κακοποιημένα παιδιά νιώθουν αισθήματα
ντροπής, ενοχής και φόβου. Οι ενήλικες θα πρέπει να αποφεύγουν να
καλλιεργούν ταμπού γύρω από τη σεξουαλικότητα αλλά και να φροντίζουν
ώστε τα παιδιά τους να γνωρίζουν σε ποιον να απευθυνθούν για να μιλήσουν
σε περίπτωση που ανησυχούν, στενοχωριούνται ή θλίβονται. Το παιδιά δεν
αποκλείεται να διαισθανθούν ότι κάτι δεν πάει καλά, οπότε οι μεγάλοι θα
πρέπει να είναι προσεκτικοί και να αφουγκράζονται τα συναισθήματα και τη
συμπεριφορά των παιδιών. Ίσως υπάρχει λόγος που ένα παιδί αρνείται την
επαφή με κάποιον άλλο ενήλικα ή παιδί. Θα πρέπει να το σεβαστούν. Τα
παιδιά πρέπει να νιώθουν ότι μπορούν ανά πάσα στιγμή να μιλήσουν με τους
γονείς τους.
5. Άλλες χρήσιμες συμβουλές που συνοδεύουν τον Κανόνα των Εσωρούχων
Καταγγελία και αποκάλυψη στοιχείων
Τα παιδιά χρειάζονται σαφείς
κατευθύνσεις όσον αφορά τους ενήλικες που μπορεί να βρίσκονται στον
περίγυρο ασφάλειάς τους. Πρέπει να τα ενθαρρύνουμε να επιλέξουν ενήλικες
τους οποίους μπορούν να εμπιστευτούν, που είναι διαθέσιμοι και πρόθυμοι
να τα ακούσουν και να βοηθήσουν. Μόνο ένα από τα μέλη του περίγυρου
αυτού μπορεί να κατοικεί στο ίδιο σπίτι με το παιδί, τα υπόλοιπα δεν θα
πρέπει να είναι συγγενικά πρόσωπα ούτε να προέρχονται από τον άμεσο
οικογενειακό κύκλο. Το παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν πώς να ζητήσουν
βοήθεια σε ένα τέτοιο περίγυρο ασφάλειας και εμπιστοσύνης.
Γνωστοί δράστες
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο
δράστης είναι άτομο που το παιδί γνωρίζει. Είναι πολύ δύσκολο, κυρίως
για τα μικρά παιδιά, να καταλάβουν ότι κάποιος που ήδη γνωρίζουν μπορεί
να τα βλάψει. Μην ξεχνάτε τη μέθοδο που ακολουθούν συνήθως οι θύτες για
να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των παιδιών. Στο σπίτι επομένως θα πρέπει
να ισχύει ο κανόνας ότι το παιδί οφείλει να ενημερώνει τους γονείς του
σε κάθε περίπτωση που κάποιος του προσφέρει δώρα, του ζητάει να κρατήσει
ένα μυστικό ή προσπαθεί να βρεθεί μόνος μαζί του.
Άγνωστοι δράστες
Σε μερικές περιπτώσεις ο δράστης μπορεί
να είναι ένας άγνωστος. Διδάξτε στο παιδί σας κάποιους απλούς κανόνες
για την επαφή με αγνώστους, όπως λ.χ. να μην επιβιβάζονται ποτέ σε
αυτοκίνητο ατόμου το οποίο δε γνωρίζουν, ούτε να δέχονται δώρα ή
προσκλήσεις από αγνώστους.
Βοήθεια
Τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν ότι
υπάρχουν ειδικοί οι οποίοι μπορούν να το βοηθήσουν (δάσκαλοι, κοινωνικοί
λειτουργοί, ο συνήγορος του πολίτη, γιατροί, ο ψυχολόγος στο σχολείο, η
αστυνομία), αλλά και τηλεφωνικές γραμμές τις οποίες μπορούν να
χρησιμοποιήσουν για να ζητήσουν συμβουλές και βοήθεια.
Στο πλαίσιο της εύκολης προσέγγισης και
κατανόησης του κανόνα από τα παιδιά, οι γονείς μπορούν να
παρακολουθήσουν μαζί τους την ακόλουθη ταινία κινουμένων σχεδίων, όπως
και να διαβάσουν μαζί τους το αντίστοιχο βιβλίο.
Σε κάθε περίπτωση μιλάμε πρωτίστως για
κακοποίηση της ψυχής ενός μωρού ή παιδιού. Διότι οι πληγές του σώματος
μπορεί να επουλώνονται αλλά τα βάναυσα αυτά βιώματα σίγουρα θα
κατατρέχουν το άτομο στην ενήλικη ζωή του. Αξίζει να καταβάλλουμε κάθε
προσπάθεια σαν γονείς, σαν κηδεμόνες αλλά και σαν κοινωνία ώστε να
καταστείλουμε αυτό το θλιβερό και ολοένα αυξανόμενο φαινόμενο. Για ένα
καλύτερο αύριο.
~ Mαρία Ιακωβίδου
