Στο πρώτο μέρος του βιβλίου του "Τα εις Εαυτόν", ο Μάρκος Αυρήλιος (26
Απριλίου 121 μ.Χ. – 17 Μαρτίου 180 μ. Χ.) αναφέρεται σε όλους όσοι τον
δίδαξαν την αρετή και τη φιλοσοφία. Παραθέτω περιληπτικά αποσπάσματα που
είναι πολύτιμα και για τη δική μας πνευματική οικοδομή και τη διαμόρφωση "καλού κ' αγαθού" χαρακτήρα:
-- Από τον προπάππο του, Marcus Annius Verus (I):
- το να μη συχνάζουμε εις δημόσια κέντρα και το να έχουμε καλούς διδασκάλους και ότι δια τοιαύτα πράγματα πρέπει να ξοδεύουμε γενναία.
-- Από τον πάππο του, Marcus Annius Verus (II):
-την ευγένεια του χαρακτήρα και την ηρεμία της ψυχής.
-- Από τον πατέρα του, Marcus Annius Verus (III):
-τη σεμνότητα και το αρρενωπό του ύφους.
-- Από τη μητέρα του, Domitia Lucilla:
-την ευσέβεια και το ν' αποφεύγουμε όχι μόνο να πράττουμε το κακό, αλλά και να το σκεπτόμαστε καν.
- το να μη συχνάζουμε εις δημόσια κέντρα και το να έχουμε καλούς διδασκάλους και ότι δια τοιαύτα πράγματα πρέπει να ξοδεύουμε γενναία.
-- Από τον πάππο του, Marcus Annius Verus (II):
-την ευγένεια του χαρακτήρα και την ηρεμία της ψυχής.
-- Από τον πατέρα του, Marcus Annius Verus (III):
-τη σεμνότητα και το αρρενωπό του ύφους.
-- Από τη μητέρα του, Domitia Lucilla:
-την ευσέβεια και το ν' αποφεύγουμε όχι μόνο να πράττουμε το κακό, αλλά και να το σκεπτόμαστε καν.
-- Από εκείνον που τον ανέθρεψε, Titus Antoninus Pius:
-την αρχή του να μην είμαστε υπέρ εκείνων ή των άλλων,
-το να μπορούμε ν' αντέχουμε στους πόνους,
-το να έχουμε λίγες μόνον ανάγκες,
-το να συμβάλλουμε με τα ίδια μας τα χέρια σε πρακτικές εργασίες,
-το να μην αναμιγνυόμαστε σε πολλές υποθέσεις,
-και το να μην αφήνουμε να μας πλησιάσουν συκοφάντες.
-- Από τον Διόγνητο:
-τη συνήθεια να μην ασχολούμαστε με μηδαμινά πράγματα,
-το να μην πιστεύουμε σε όσα λέγουν οι μάγοι για γητεύματα, ξόρκια και τα παρόμοια.
-- Από τον Ρούστικο:
-την αντίληψη ότι είναι ανάγκη να διορθώνουμε και να καλλιεργούμε το χαρακτήρα μας,
-το να μην παρασυρόμαστε από τη φιλοδοξία να γίνουμε σοφιστές,
-το να μην παίζουμε με φαντασιοπληξία και επίδειξη το ρόλο του ασκητή ή του ευεργέτη,
-το να είμαστε υποχωρητικοί και διαλλακτικοί ευθύς άμα θελήσουν να επανορθώσουν το κακό εκείνοι οι οποίοι μας προσέβαλαν και μας αδίκησαν,
-το να μη σπεύδουμε να συμφωνούμε προς όσα φλυαρεί ο κόσμος γύρω μας.
-- Από τον Απολλώνιο:
-την ελευθερία του πνεύματος και τη σταθερή, χωρίς δισταγμό, τάση να μην εμπιστευόμαστε τίποτε στην τύχη,
-το να μην αποβλέπουμε, ούτε μία στιγμή, σε τίποτε άλλο παρά μόνο στο λογικό,
-την αταραξία της ψυχής εν μέσω δριμύτατων πόνων, κατά την απώλεια τέκνου ή εις ασθενείας μακράς διαρκείας,
-το να δύναται κανείς να είναι δραστηριότατος και συνάμα ήρεμος.
- Το να δεχόμαστε τις φιλοφρονήσεις των φίλων μας χωρίς ούτε να υποχρεωνόμαστε υπερβολικά ούτε να μενουμε αναίσθητοι και να μην τις λαμβάνουμε υπ' όψιν.
-- Από τον Σέξτους:
-την καλή καρδιά,
-την ανεπιτήδευτη αξιοπρέπεια,
-το να ζούμε βίον φυσικόν,
-την πολυμάθεια χωρίς επίδειξη,
-τον τρόπο του να επαινούμε χωρίς θόρυβο,
-το να μην προκαλούμε ποτέ την εντύπωση ότι είμαστε οργισμένοι, ή υπό την επίδραση άλλου ψυχικού πάθους, αλλά να είμαστε απαθέστατοι και εν τούτοις πλήρεις στοργής,
-το μεθοδικό τρόπο με τον οποίο πρέπει να βρίσκουμε και να κατατάσσουμε τα διδάγματα τα αναγκαία για τη ζωή,
-το πνεύμα ανοχής απέναντι των κοινών ανθρώπων και εκείνων οι οποίοι δεν έχουν καλλιεργημένο το νου,
-το χάρισμα να προσαρμοζόμαστε με όλο τον κόσμο, ώστε η συναναστροφή μας να είναι αρεστή, απαλλαγμένη από κάθε κολακεία, και συγχρόνως να προκαλούμε το σεβασμό του κόσμου,
-το στοχαστικό τρόπο με τον οποίο πρέπει να φροντίζουμε για τους φίλους μας.
-- Από τον Αλέξανδρο το Γραμματικό:
- την τάση του να μη κατακρίνουμε,
- τη συνήθεια να μην επιπλήττουμε προσβλητικώς εκείνους που χρησιμοποίησαν λόγο βάρβαρο, σόλοικο ή κακόηχο και να τους απαντούμε με τη χρήση λεπτότερης έκφρασης.
-- Από τον Φρόντωνα (Marcus Cornelius Fronto):
-την αντίληψη για τη φθονερή φύση, την προσποίηση και την υποκρισία των τυράννων και το ότι οι λεγόμενοι πατρίκιοι είναι κάπως σκληρότεροι (από τους άλλους).
-- Από τον Αλέξανδρο τον Πλατωνικό:
-το να μη μιλάμε συχνά και χωρίς λόγο και να μη γράφουμε στις επιστολές μας "είμαι απασχολημένος"προβάλλοντας ως δικαιολογία τις περιστάσεις για ν' αποφύγουμε την εκπλήρωση των καθηκόντων μας απέναντι εκείνων πουν ζουν πλησίον μας.
-- Από τον Κάτουλο:
-το να μη θεωρούμε ανάξια λόγου τα παράπονα φίλου, έστω κι αν αυτός αλόγως παραπονιέται, αλλά να προσπαθούμε να τον επαναφέρουμε στη συνηθισμένη ψυχική κατάστασή του.
-τον τρόπο του να επαινούμε με όλη μας την καρδιά τους διδασκάλους μας,
-το να αγαπούμε αληθινά τα παιδιά.
-- Από το θετό αδελφό του Severus:
-την αγάπη για την οικογενειακή ζωή, τη φιλαλήθεια και το δίκαιο,
-το ότι γνώρισε δι' αυτού τον Θρασέα, κλπ., και σχημάτισε ιδέα περί δημοκρατικού πολιτεύματος, οργανωμένου βάσει της ισότητας (ενώπιον του νόμου) και της ελευθερίας του λόγου όλων, και περί βασιλείας η οποία, περισσότερο από κάθε άλλο, σέβεται την ελευθερία των υπηκόων της,
- τον τρόπο να εκτιμάμε διαρκώς και πάντοτε με την ίδια ένταση τη φιλοσοφία,
- την κλίση προς την αγαθοεργία, και το να είμαστε ελεύθεροι σε ευρύτατη κλίμακα,
- την τάση να ελπίζουμε και να πιστεύουμε ότι μας αγαπούν οι φίλοι μας,
- την ειλικρίνεια απέναντι εκείνων τους οποίους αποδοκιμάζουμε,
- το να μη χρειάζεται οι φίλοι μας να σκεφτούν πολύ για να μαντεύσουν τι θέλουμε και τι δεν θέλουμε, διότι όλα είναι φανερά.
-- Από τον Μάξιμο:
-το να συγκρατούμε τον εαυτό μας και σε τίποτα να μην παρασυρόμαστε,
-το να διατηρούμε την ψυχική μας γαλήνη σε όλες τις περιστάσεις της ζωής και ιδιαίτερα στις ασθένειες.
-το να παρουσιάζει ο χαρακτήρας μας ωραίο μείγμα γλυκύτητας και αξιοπρέπειας.
-το να εκτελούμε χωρίς να δυσανασχετούμε τα επιβαλλόμενα καθήκοντα.
-το να πιστεύουν όλοι για μας ότι πράγματι σκεπτόμαστε ό,τι λέμε, και πως ό,τι πράττουμε δεν το πράττουμε με κακή πρόθεση,
-το να μην αισθανόμαστε κατάθλιψη, να μη χάνουμε την ψυχραιμία μας, να μην βιαζόμαστε, να μη διστάζουμε, να μην είμαστε κατηφείς,
-να μην υπομειδιώμεν ειρωνικά,
-το να μη θυμώνουμε,
-το να μην παρατηρούμε με κάποια φιλυποψία,
-την τάση να ευεργετούμε, να συγχωρούμε και να μην ψευδόμαστε,
-το να δίδουμε την εντύπωση ανθρώπων μάλλον μη παρεκκλινόντων της ευθείας οδού, παρά ανθρώπων τους οποίους επανέφεραν στην ευθεία οδό.
-- Από τον θετό πατέρα του, Marcus Annius Verus (II):
-το ήμερον ύφος,
-το να επιμένουμε ασάλευτα στις απόψεις που κρίναμε ορθές μετά από λεπτομερή εξέταση,
-το να μην έχουμε κενοδοξία έναντι των δήθεν τιμών,
-την αγάπη προς την εργασία και την εμμονή σ' αυτή,
-την προθυμία ν' ακούμε όσα λέγουν οι έχοντες να προσφέρουν κάτι το κοινωφελές,
-το να δίδουμε εις έκαστον χωρίς παρεκτροπή ό,τι αξίζει εις αυτόν,
-την πείρα να γνωρίζομε πού χρειάζεται ένταση στην προσπάθεια και πού άνεση,
-το να καταργούμε κάθε πάθος για παιδεραστία,
-την τάση του να εξετάζουμε στα συμβούλια τα πράγματα με ακρίβεια και επιμονή και να μην παραιτούμεθα προώρως από τη συζήτηση ή να μένουμε ευχαριστημένοι με προχειρολογίες,
-την τέχνη του να διατηρούμε τους φίλους μας, δηλαδή να μην τους βαριόμαστε, αλλά ούτε και να προσκολλόμαστε σ' αυτούς,
-την αυτάρκεια σε κάθε πράγμα και την ψυχική γαλήνη,
-την πρόνοια για πράγματα απολύτως μελλοντικά, και την τάση να φροντίζει κανείς και για τα ελάχιστα πράγματα, χωρίς να αναστατώνει τον κόσμο,
-την καταστολή της συνήθειας των επευφημιών (του όχλου) και πάσης άλλης κολακείας,
-τη φροντίδα για όλα τα μέτρα τ' αναγκαία για τη διακυβέρνηση της χώρας,
-την τέχνη της διαχείρισης των δημοσίων πόρων,
-την υπομονή να ανεχόμαστε σχετικές επικρίσεις μερικών,
-την έλλειψη πάσης δεισιδαιμονίας ως προς τους θεούς,
-την έλλειψη πάσης δημοκοπίας ως προς τους ανθρώπους,
-το να μην γινόμαστε αρεστοί εις τον όχλο ή να χαριζόμαστε εις αυτόν,
-το να διατηρούμε σε κάθε πράγμα τη νηφαλιότητα της κρίσης και τη σταθερότητα των απόψεών μας,
-την απόλυτη έλλειψη ακαλαισθησίας,
-την έλλειψη της μανίας να καινοτομούμε,
-το να χρησιμοποιούμε με μετριοπάθεια και χωρίς ενδοιασμό τα αγαθά που συντείνουν στην ευμάρεια της ζωής εφόσον υπάρχουν, εάν όμως μας λείπουν να μην έχουμε ανάγκη αυτών,
-το να φροντίζουμε τον εαυτό μας με μέτρο, ούτως ώστε λόγω της φροντίδας μας ελάχιστα να έχουμε ανάγκη γιατρού ή φαρμάκων,
-το να είμαστε πρόθυμοι να υποχωρούμε χωρίς ζήλεια ενώπιον των εχόντων κάποια ιδιαίτερη ικανότητα, χάρισμα ή γνώση, και να προσπαθούμε δια της συνεργασίας μας όπως ο καθένας απ' αυτούς ευδοκιμήσει ανάλογα με τα προτερήματά του,
-το να μην είμαστε ασταθείς και ανήσυχοι αλλά να παραμένομε στους ίδιους τόπους και στα ίδια πράγματα,
-τη σωφροσύνη και το μετρημένο ύφος κατά την εκτέλεση δημοσίων θεαμάτων, την κατασκευή δημοσίων έργων και τη διανομή δημοσίων βοηθημάτων και άλλων παρομοίων πραγμάτων, ως άνθρωποι αποβλέποντες εις εκείνο που έπρεπε να γίνει και όχι εις την δόξα των υφ' ημών πεπραγμένων,
-το να μην έχομε στο χαρακτήρα μας τίποτα το απότομο ή το αδυσώπητο ή το υπερβολικό,
-το να σταθμίζουμε τα πάντα με όλες τις λεπτομέρειές τους, χωρίς να βιαζόμαστε, ατάραχα, με τάξη, με δύναμη και συμφωνία μεταξύ τους.
-- Από τους θεούς:
-το ότι είχα καλούς παππούδες, καλούς γονείς, καλή αδελφή, καλούς διδασκάλους, καλούς οικιακούς συντρόφους, συγγενείς και φίλους, οι οποίοι ήταν όλοι σχεδόν καλοί,
-το ότι πολλάκις μπόρεσα να επιδοθώ εις βαθείς στοχασμούς περί της ουσίας της κατά φύσιν ζωής,
-το ότι οσάκις θέλησα να βοηθήσω άνθρωπο πεινώντα ή έχοντα άλλην ανάγκην, δεν άκουσα ποτέ να μου πουν ότι δεν υπήρχε το απαιτούμενο χρήμα,
-το ότι δεν έτυχε ποτέ να βρεθώ στην ανάγκη να πάρω χρήματα από άλλον,
-το ότι έχω μία σύζυγο τόσο πειθήνια, τόσο φιλόστοργη, τόσο απλή και λιτή,
-το ότι μου εδόθησαν τέκνα τα οποία να μην είναι χωρίς πνευματικά χαρίσματα και να μην έχουν σωματικές διαστροφές,
-το ότι βρήκα πολλούς άξιους διδασκάλους για ν' αναθρέψουν τα τέκνα μου,
-το ότι μου εδόθησαν δια των ονείρων διάφορες πρακτικές συμβουλές ώστε να μην πτύω πλέον αίμα και να μην έχω πλέον ζάλη,
-το ότι όταν θέλησα ν' ασχοληθώ με τη φιλοσοφία δεν έπεσα στα χέρια σοφιστού και ούτε κατάντησα να ερμηνεύω τα κείμενα συγγραφέων με σοφιστικούς συλλογισμούς, ή να καταγίνομαι με την αστρολογία.
Διότι όλα αυτά έχουν ανάγκη τους θεούς
ως βοηθούς και την τύχη.
ως βοηθούς και την τύχη.
_______
Πηγή: seferou.blogspot.gr
