Από τη Γάζα στον Χομπς, από το κοινωνικό μίσος στον Ρουσό - Ποιος μπορεί ν' απαντήσει στο ερώτημα ...
Ίσως η εισαγωγή ενός τέτοιου κειμένου να
απαιτεί να ειναι ενυπωσιακή, και ιδιαίτερα γλαφυρή. Για παράδειγμα να
απαριθμούνται θύματα, τραυματίες, αριθμός ρουκετών, αιματοχυσίες και
στατιστικά που πάντα μας κάνουν να διαβάσουμε την είδηση.
Ωστόσο, εδώ δεν υπάρχουν αυτά. Τον τελευταίο καιρό, οι ειδήσεις που μας έρχονται από την Γάζα, γίνονται συνέχεια update, αυξάνοντας κάθε φορά τον αριθμό των θυμάτων και των τραυματισμένων. Παιδιά, ενήλικες, άνθρωποι, ζωές.
Ωστόσο, εδώ δεν υπάρχουν αυτά. Τον τελευταίο καιρό, οι ειδήσεις που μας έρχονται από την Γάζα, γίνονται συνέχεια update, αυξάνοντας κάθε φορά τον αριθμό των θυμάτων και των τραυματισμένων. Παιδιά, ενήλικες, άνθρωποι, ζωές.
Ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης,
που καλά κρατεί εδώ και χρόνια. Ειρωνικό να χρησιμοποιούμε την έκφραση
"καλά κρατεί", όμως δεν έχει υπάρξει κάποια αλλαγή για να μας διαψεύσει.
Το πρακτικό "γιατί" που δεν βρίσκουμε
Όλο ρωτάμε το "γιατί" και "γιατί" δεν
βρίσκουμε. Είναι το πάθος της θρησκείας, είναι o άμετρος εγωϊσμός για
ιδιοκτησία γης, είναι τα λεφτά, είναι ένα δυνατό "πιστεύω" και "θέλω"
που απαξιώνει, αγνοεί και μηδενίζει τη ζωή; Ή μήπως να απευθυνθούμε στον
ΟΗΕ και στις μεγάλες δυνάμεις;
Στα σύγχρονα πράγματα, στα πρακτικά. Σε
αυτά που μπορούν να καταλαγιάσουν μανίες, ή μήπως όχι; Όπως και να χει ο
πόλεμος έχει πολλές μορφές. Εδώ στα δικά μας μέρη εμφανίστηκε με το
κοινωνικό μίσος και φώλιασε μέσα μας. Στην ψυχολογία μας, στο συνειδήτό
μας και στο υποσυνείδητο.
Το κοινωνικό μίσος το οποίο πηγάζει από
την δίψα για εκδίκηση που έχουμε για τον "άλλον τον αντίπαλο". Μια
αστείρευτη μανία για αντιπαλότητα και εχθρότητα για τους "άλλους τους
αντίπαλους". Αυτά μας βάζει, να κάνουμε ο πόλεμος. Να λέμε για αυτούς
και για εμάς. Ξέρει να ελίσσεται και όταν έρθει, δεν λέει να φύγει.
O πόλεμος είναι καλύτερος από την ειρήνη;
Στη Γάζα ο πόλεμος πήρε σάρκα και οστά.
Φόρεσε μάλιστα τα καλά του για να νιώσει περισσότερη αυτοπεποίθηση. Αυτή
η αυτοπεποίθηση μετατράπηκε σε ναρκισσισμό. Και αυτός ο ναρκισσισμός
τον έκανε να νιώσει τον καλύτερο όλων. Έτσι, πάνω στην αστείρευτη αγάπη
για φόνους, όλοι γίνανε αντίπαλοι όλων. Τα όπλα πυροβολούν προς όλες τις
κατευθύνσεις. Γιατί; Είναι ο πόλεμος καλύτερος από την ειρήνη;
Yπάρχουν άνθρωποι που δεν το πιστεύουν
αυτό. Πιστεύουν πως η ειρήνη είναι καλύτερη από τον πόλεμο. Όπως επίσης
υπάρχουν παιδιά, που δεν ξέρουν τι σημαίνει ειρήνη και μαθαίνουν να ζουν
με τον πόλεμο. Γιατί οι άνθρωποι κάνουν πολέμους;
Δεν υπάρχει καιρός για συζητήσεις και
για φιλοσοφίες. Ποιόν ενδιαφέρει το "γιατί"; Όλοι ενδιαφερόμαστε για
αριθμούς, στατιστικά, τραυματίες, πόσοι πεθάνανε, που πεθάνανε, πότε
πεθάνανε τι ηλικίας ήταν τα θύματα, πόσο αίμα χύθηκε. Τα βασικά
ερωτήματα της δημοσιογραφίας, οι βασικές πληροφορίες: Ποιος, που, πότε,
τι.
Τα κοινωνικά συμβόλαια των φιλοσόφων
Ίσως, η απάντηση στο γιατί να κρύβεται κάπου στα παλιά και στα μεγάλα των φιλοσόφων.
Σύμφωνα με αυτούς, οι άνθρωποι μπαίνουν
σε διαδικασίες να συνάψουν "κοινωνικά συμβόλαια" για να διασφαλίσουν την
ειρήνη και την επιβίωση τους. Χωρίς τους νόμους, κανείς δεν μπορεί να
διασφαλίσει το γεγονός πως ο άνθρωπος θα συνεχίσει να σέβεται και να μην
καταπατά την ελευθερία του συνανθρώπου του.
Άρα είναι πολύ ρευστό έως και αβέβαιο να
απαντήσουμε για το αν γεννιόμαστε με "ευγενή" χαρακτηριστικά που
αντιλαμβάνονται την ισότητα, την ελευθερία και τα δικαιώματα, ή με
χαρακτηριστικά εγωϊστικά, ανταγωνιστικά, ανασφάλειας και φόβου.
Από την μία μεριά το κοινωνικό συμβόλαιο
του Tomas Hobbes, και από την άλλη του Rousseau. Ο πρώτος μιλά για
κατάσταση πολέμου - "πόλεμος πάντων εναντίων πάντων".
Προκειμένου να μην αφανιστεί το είδος
από μία κατάσταση πολέμου, εκχωρεί λίγο από την ελευθερία του στα άλλα
πρόσωπα, τα οποία δεσμεύονται να τηρήσουν όλους τους όρους ειρήνης και
ελευθερίας με την προϋπόθεση ότι και αυτά εκχωρούν από την ελευθερία
τους. Αυτή βέβαια η εκχώρηση ελευθερίας είναι αναγκαστική και κατά μία
έννοια γίνεται για την αυτοσυντήρησή του. Αλλιώς, έτσι ελεύθερος που
είναι ο άνθρωπος, συμπεριφέρεται σαν λύκος στους άλλους ανθρώπους.
Ο Rousseau ξεκινά λίγο διαφορετικά, από
ένα κράτος δικαίου, όπου θεωρητικά ο άνθρωπος χάνει την ελευθερία του,
αλλά πρακτικά αυτή η ελευθερία διασφαλίζεται από το κοινωνικό συμβόλαιο.
Ο άνθρωπος γαι τον Rousseau γεννιέται ίσος και με ευγενή χαρακτηριστικά
τα οποία εκφυλίστηκαν όταν άρχισε να κυριεύει η έννοια της ιδιοκτησίας.
Ο άνθρωπος γεννιέται ίσος με τον άλλον άνθρωπο και ελεύθερος. Το
κοινωνικό συμβόλαιο στο οποίο συμμετέχει είναι μία εκούσια πράξη, που
εκφράζει το κοινό καλό.
Yπάρχει κάτι που να διασφαλίζει την ειρήνη;
Αν όντως υπάρχουν κοινωνικά συμβόλαια
(που ανωτέρω μπορεί να εκφράστηκαν απλοϊκά) και έχουμε συναινέσει
ακούσια ή εκούσια, η μορφή του ανθρώπου δεν βλέπω να έχει διαφορά με
εκείνη του λύκου. Επίσης δεν υπάρχει διασφάλιση ειρήνης. Μάλλον δεν
υπάρχουν καν όροι ελευθερίας, ισότητας, ειρήνης και δικαιωμάτων.
Εκφυλιστήκαμε επειδή διψάσαμε για ιδιοκτησία γης ή οτιδήποτε άλλο, ή
απλά έτσι είμαστε;
Τελικά, μήπως όσο ελεύθεροι είμαστε για
να ζούμε, άλλο τόσο ελεύθεροι είμαστε για να σκοτώνουμε; Πάντως, απ'
ό,τι φαίνεται, αυτό το τελευταίο το κάνουμε με ευκολία. Μέχρι στιγμής,
κοντά 700 είναι οι νεκροί στη Γάζα. Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί.
Άνθρωποι. Το γιατί παραμένει αναπάντητο. 701. 702...
____________
