“Ο φόβος μην χάσεις το τι
συμβαίνει” αντιπροσωπεύει σήμερα, την τάση που έχουν γεννήσει τα social
media, και κυρίως το Facebook. Η λέξη FOMO (Fear Of Missing Out) με λίγα
λόγια, χαρακτηρίζει την συνήθεια να “κατασκοπεύουμε” εικονικά, τις ζωές
των άλλων, και να αποδεικνύουμε πως και εμείς περνάμε το ίδιο καλά,
κάνοντας παρόμοιες αναρτήσεις. Κάθε ποτό, κάθε γεύμα, κάθε έξοδος είναι
γεγονότα που πρέπει να “ποστάρονται”, αλλά και να γίνονται αντιληπτά. Αν
δεν “μοιραστούμε” μία εμπειρία στο Facebook, το Twitter ή το Instagram,
την έχουμε ζήσει άραγε, πραγματικά σήμερα;
Το νέο σύνδρομο “FOMO”
περιγράφει το αίσθημα άγχους, ανεπάρκειας ή ακόμα, και ενόχλησης που
προκαλείται από το να παρακολουθεί κανείς, σε πραγματικό χρόνο, τις
“συναρπαστικές” δραστηριότητες των φίλων και των γνωστών του. Ο
καθηγητής Ψυχολογίας, Dan Ariely, περιγράφει τον όρο, πολύ εύστοχα,
στους New York Times: “Νιώθουμε συχνά σαν όλοι οι υπόλοιποι να είναι
κάπου και να περνούν τέλεια και εμείς να είμαστε με την μύτη κολλημένη
στο τζάμι, κλεισμένοι απ' έξω. Στους ανασφαλείς ανθρώπους αυτό εντείνει
περισσότερο την ανασφάλεια- αν είναι αρκετά ενδιαφέροντες, αρκετά cool,
αρκετά δημοφιλείς”.Μία σκηνή από την καθημερινότητα στον “δικτυωμένο” κόσμο, θα μπορούσε να περιγραφεί με απλό τρόπο. Ανοίγοντας το Facebook, μία από τις πολλές αναρτήσεις που εμφανίζονται στην οθόνη, μπορεί να γράφει: “Η Μαρία είναι στον Ονειρόκοσμο, feeling happy” και τότε κι εμείς πάση θυσία, πρέπει να βρεθούμε σε αυτό το μέρος ακόμα και αν είναι βγαλμένο από την φαντασία. Για την ακρίβεια, με το να χαζεύουμε δημοσιεύσεις ή φωτογραφίες φίλων στο facebook, αυτομάτως πυροδοτείται μία ανησυχία, μία ανάγκη να αναρτήσουμε και εμείς υλικό για να δείξουμε ότι και εμείς περνάμε το ίδιο καλά εκείνη την ώρα.
Με μια φωτογραφική στο χέρι, στηνόμαστε στον πρώτο καθρέφτη που θα βρεθεί μπροστά μας, αφήνουμε εκτός εστίασης πλακάκια ή στοιχεία που θα προδώσουν ότι είμαστε μέσα στο σπίτι, και μετανιώνουμε που μείναμε μέσα, κυρίως για τις φωτογραφίες που δεν βγάλαμε για να φανεί ότι είμαστε έξω. Με λίγα λόγια, προσπαθούμε να εξωραΐσουμε κάθε προσωπική στιγμή και να προβάλουμε μία δημοσίευση με έναν πολύ καλοστημένο τρόπο, προκειμένου να γεμίσει με likes, comments και shares.
Σύμφωνα με έρευνα, το 56% των ενεργών χρηστών των κοινωνικών δικτύων πλήττεται από τον φόβο μην χάσει στιγμές δημοσιότητας. “Καθώς χαζεύουμε φωτογραφίες ή ενημερώσεις κατάστασης, γεννιέται μία ανησυχία ότι θα μετανιώσουμε γι' αυτό που κάνουμε τώρα, γεννιέται ο φόβος ότι ίσως, έχουμε κάνει τη λάθος επιλογή για το πώς να περάσουμε τον χρόνο μας”, επισημαίνει ο Dan Ariely.
“H αμεσότητα των social media έχει μεγάλη διαφορά από μία εκ των υστέρων συζήτηση. Όταν βλέπεις τους φίλους σου να μοιράζονται ένα μπουκάλι κρασί χωρίς εσένα, εκείνη ακριβώς τη στιγμή σκέφτεσαι ότι θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά τα πράγματα. Η διαφορά είναι όπως όταν χάνεις ένα αεροπλάνο: πότε θα στεναχωρηθείς περισσότερο, αν το χάσεις γιατί άργησες δύο ώρες ή δύο λεπτά; το δεύτερο. Αυτό είναι το FOMO”.
Το παράδοξο της θεωρίας που υιοθετείται από ολοένα και περισσότερους χρήστες είναι πως οι “υπέροχες” αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα πολλές φορές, δεν είναι μέρος της πραγματικότητας. Δημιουργείται η πλασματική εντύπωση ότι όλοι περνούν αξέχαστα σε κάθε έξοδο, ότι κάθε ποτό γεννάει και από έναν ασύγκριτο έρωτα, ότι κάθε αγκαλιά δηλώνει αιωνιότητα. Λάθος εντυπώσεις, στιγμές που διαμορφώνουμε και όχι που προκύπτουν αβίαστα είναι μέρη της ταυτότητάς μας στον εικονικό κόσμο. Έτσι, γεννιέται και το FOMO...
Αλήθεια, γιατί να μην κάνουμε κάτι για να πάμε ενάντια στο κατεστημένο; Είναι πιο μαγικό να κάνεις κάτι επειδή το θες, και όχι επειδή το επιτάσσει η εποχή σου και πρέπει να το προβάλεις. Είναι πιο ενδιαφέρον να ψάχνεις μόνο εκείνες τις δημοσιεύσεις που πραγματικά, σε ενδιαφέρουν και όχι την κάθε στιγμή από την μέρα ενός προσώπου. Εάν δεν μάθουμε τι έγινε στις 13:21:23 στη ζωή του x χρήστη, σίγουρα θα επιβιώσουμε. Ακόμη και αν “δεν σκοτώσουμε” τελικά, την περιέργειά μας, θα έχουμε κάνει ένα βήμα μπροστά που θα μας κάνει να αποβάλουμε “τον φόβο μην χάσουμε το τι συμβαίνει”.
