Οι Γνώμοι (Gnomes) πρωτοεμφανίστηκαν στην Αναγέννηση ως
μικροσκοπικά μαγικά πλάσματα που γεννήθηκαν από την φαντασία ενός σχεδόν
μυθικού πατέρα, του ιατρού και αλχημιστή Παράκελσου τον 16ο αι. Ο
Παράκελσος τα κατασκεύασε σαν ζιζάνια της μαγείας και της αλχημείας και
τους έδωσε ένα όνομα με ελληνική ρίζα «γη-νομος», αυτός που νέμει, που
κατοικεί και διαχειρίζεται τη γη και που έχει στην εξουσία του όλους
τους θησαυρούς της, πρώτιστα τα μέταλλα. Το μεγάλο ζητούμενο της εποχής
ήταν το Αλχημιστικό Μυστικό, η μετατροπή της φθαρτής ύλης, του χώματος
σε χρυσάφι και ο μυστικιστής που γύρευε τους νόμους για το Μεγάλο Έργο
είχε ανάγκη από βοηθούς.
Έτσι φτιάχτηκαν οι Γνώμοι, μια καινούργια λέξη για παλιά στοιχειά.
Μικρόσωμοι, σκανδαλιάρηδες, ιδιότροποι και φαγάνες ζουν στα έγκατα της
γης, δύσπιστοι απέναντι στους ανθρώπους και με την ξεχωριστή αποστολή να
φυλάνε τους θησαυρούς της. Πνεύματα των μετάλλων και των θησαυρών της
υπόγειας Γης έχουν την καταγωγή τους σε αρχαία πλάσματα όπως οι Χάλυβοι ή
Χάλδοι της ελληνικής Ανατολίας που έρχονται από την εποχή του σιδήρου ή
του Τελχίνες του Ομήρου, τα «παιδιά-ψάρια», περίφημοι μεταλλουργοί που
έφτιαξαν την τρίαινα του Ποσειδώνα αλλά θύμωσαν τους Θεούς που τους
αφάνισαν γιατί άρχισαν να χρησιμοποιούν την μαγεία τους για κακούς
σκοπούς.
Οι Γνώμοι θυμίζουν και τους Δάκτυλους, το αρχαϊκό
μυθικό γένος των μικρόσωμων φαλλικών ανδρών που σχετίζονταν με την
Μεγάλη Μητέρα Θεά, την Κυβέλη ή Ρέα. Νάνοι και ονομαστοί μάγοι
παρουσιάζονται σε πολλούς μύθους να είναι βοηθοί του Ήφαιστου και να
διδάσκουν στους ανθρώπους μεταλλουργία, μαθηματικά και αλφάβητο.
Στοιχειακά της Γης οι Γνώμοι είναι οι άρχοντες των μετάλλων,
φυλάνε προσεκτικά τον χρυσό κι εξασφαλίζουν θησαυρούς σε όσους τους
σέβονται. Κρύβονται σε μαγεμένα δάση, εξαφανίζονται μέσα σε κορμούς
αιωνόβιων δέντρων που συνήθως κρύβουν την είσοδο για το υπόγειο βασίλειό
τους και η συναναστροφή τους είναι τα άλλα όντα του αόρατου για τους
ανθρώπους δάσους. Νεράιδες και ξωτικά, μονόκεροι και μάγισσες, πουλιά
και ζώα που μιλούν με ανθρώπινη φωνή και σκαρώνουν περιπέτειες για τους
θνητούς.
Σε αντίθεση με τις νεράιδες, αέρινες, σχεδόν πνεύματα, οι Γνώμοι είναι η ίδια η ύλη,
βαρείς, κοντοπίθαροι, αγαπάνε πολύ το φαγητό και έχουν πάντα ένα
τσουκάλι στη φωτιά και παραδοσιακά πλέον κατέχουν προνομιακή θέση σε
κάθε λογής παραμύθια. Γνώμοι ήταν και οι 7 νάνοι που φρόντισαν την
Χιονάτη, γνώμοι είναι και τα μοντέρνα Στρουμφ στο εμμονικό τους μπλε.
Από τη δεκαετία του ’60, με τη μεγάλη επίδραση της pop φαντασίας του
Ντίσνεϋ άρχισε να ξεσπάει στις ΗΠΑ μια μόδα που σύντομα πήρε διαστάσεις
μανίας. Πήλινοι, πλαστικοί, πορσελάνινοι Γνώμοι άρχισαν να ξεφυτρώνουν
στους κήπους όλης της χώρας, μόνοι τους και σε συμπλέγματα,
διακοσμητικοί αλλά και χρήσιμοι, σ’αυτό το παράξενο, βιομηχανικά
κατασκευασμένο αμερικάνικο φενγκ-σούι όπου τα πολύχρωμα kitsch
αγαλματάκια τους υπενθύμιζαν την αρχική χθόνια λειτουργία τους. Να είναι
φύλακες της γης, των θησαυρών του σπιτιού, της καλοτυχίας του και της
νέας pop αισθητικής για το domestic γούστο. Κάποιοι έγιναν φανατικοί
συλλέκτες και φυσιολογικά δεισιδαίμονες.
Αν σπάσει ή καταστραφεί ο Γνώμος του Κήπου θεωρείται
κακό σημάδι για την τύχη του σπιτιού και αντικαθίσταται πάραυτα. Τα
παιδιά, απανταχού ζαβολιάρικα, το πήραν χαμπάρι κι άρχισαν να κλέβουν,
να σπάνε με πέτρες και να πειράζουν τα garden ξωτικά των γειτόνων. Πολλά
γέλια και πολλά κλάματα έχουν παιχτεί πάνω από έναν κατεστραμμένο
Γνώμο, αλλά είπαμε, το πείραγμα είναι μέσα στη φύση τους.
via
