Η Γνωριμία με το Θεό - Ὁσίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου

Πρόλογος

O OΣIOΣ Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης εἶναι μία ἀπό τίς μεγαλύτερες σύγχρονες φυσιογνωμίες τοῦ ἁγιορειτικοῦ καί γενικότερα τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ.

Γεννήθηκε τό 1866 στή Ρωσία ἀπό γονεῖς εὐσεβεῖς. Ὕστερ' ἀπό διάφορες μεταπτώσεις τῶν πρώτων νεανικῶν του χρόνων, ἕνα ἀποκαλυπτικό ὅραμα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τόν ἔκανε νά μετανοήσει βαθιά καί νά ποθήσει τήν ἰσάγγελη μοναχική πολιτεία.

Τό 1892 ἦρθε στό Ἅγιον Ὄρος, στή μονή τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Μικρόσχημος μοναχός ἔγινε τό 1896 καί μεγαλόσχημος τό 1911.

Ἡ ζωή του στόν Ἄθωνα, διαποτισμένη ἀπό τή διαρκή μνήμη τοῦ Θεοῦ, ξεχώριζε γιά τή συνέπεια καί τήν ἀκρίβειά της τόσο στούς πνευματικούς ἀγῶνες ὅσο καί στίς μοναστηριακές διακονίες.

Ὑπομονετικός καί μακρόθυμος, πράος καί ἄκακος, ταπεινός καί ὑπάκουος ὁ ὅσιος Σιλουανός, κέρδισε τήν ἀγάπη καί τήν ἐκτίμηση τῶν συμμοναστῶν του, ἀλλά καί δέχτηκε πολλές ἐπιθέσεις ἀπό τούς φθονερούς καί μισόκαλους δαίμονες.

Ἔχοντας παραδώσει τόν ἑαυτό του ὁλοκληρωτικά στό Θεό, πολύ σύντομα ἀξιώθηκε νά λάβει τό δῶρο τῆς ἀκατάπαυστης εὐχῆς ἀπό τήν Κυρία Θεοτόκο, ἀλλά καί νά δεῖ τόν ζῶντα Χριστό μέσα στό ναό τοῦ προφήτη 'Ηλία, στό μυλώνα τῆς μονῆς.

Ἡ θεοφάνεια ἐκείνη ἦταν ὁ σημαντικότερος σταθμός τῆς ζωῆς του. Ἀπό τότε ἡ ὀξεία πνευματική αἴσθησή του ἔγινε ἀκόμα ὀξύτερη. Αἰσθανόταν ἀφόρητο πόνο γιά τήν ἁμαρτία. Λυπόταν καί ἔκλαιγε γιά τίς ψυχές πού βρίσκονται μακριά ἀπό τήν ἀλήθεια. Προσευχόταν ἀδιάλειπτα γιά ὅλο τόν κόσμο. Ἀγαποῦσε τούς ἀνθρώπους καί τό Θεό χωρίς ὅρια. Μολονότι ὀλιγογράμματος, ἀπέκτησε σπάνια σοφία καί πείρα μέ τούς ἀγῶνες καί τίς μελέτες του. Ἡ ἐπικοινωνία μαζί του ἦταν πηγή χαρᾶς. Ἡ παρουσία του χάριζε εἰρήνη καί ἀνάπαυση.

Μέσα στήν προσευχή καί τή δοξολογία τοῦ Θεοῦ τελείωσε τήν ἐπίγεια πορεία του. Κοιμήθηκε στίς 11/24 Σεπτεμβρίου 1938 στή μονή τῆς μετανοίας του.

Ἡ διδασκαλία του, πού ἔχει ἀποτυπωθεῖ στίς γραφές του, εἶναι βαθιά βιωματική καί ἀναφέρεται σέ καίρια ζητήματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς – προσευχή, χάρη, δοκιμασίες, ταπείνωση, εἰρήνη, ἐλευθερία, μετάνοια, ἀγάπη, ὑπακοή, θεογνωσία.

Ἡ βιογραφία του, γραμμένη ἀπό τό μαθητή του γέροντα Σωφρόνιο τοῦ Ἔσσεξ (†1993), καθώς καί οἱ θεόσοφες διδαχές του σαγήνευσαν πολλούς ἀνθρώπους, καί μάλιστα ἀλλοδόξους, καί τούς ἔκαναν νά γνωρίσουν τόν ἀληθινό Θεό καί νά ἐπιστρέψουν στήν 'Ορθόδοξη Ἐκκλησία μας. Σ' αὐτήν ἀκριβῶς τή γνωριμία μέ τό Θεό –γνωριμία πού πραγματώνεται ὄχι μέ τόν ὀρθό λόγο καί τό στοχασμό, ἀλλά μέ τήν ἐν Χριστῷ ἄσκηση καί τήν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἐμπειρία– ἀναφέρονται τά ἀποσπάσματα πού ἀνθολογήθηκαν σ' αὐτό τό τεῦχος.

Ἡ γνωριμία μέ τό Θεό

 

 

Πῶς θά γνωρίσουμε τό Θεό

Πολύ μᾶς ἀγαπάει ὁ Κύριος· αὐτό τό ἔμαθα ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού μοῦ ἔδωσε Ἐκεῖνος κατά τό μέγα Tου ἔλεος. Γέρασα καί ἑτοιμάζομαι γιά τό θάνατο καί γράφω τήν ἀλήθεια ἀπό ἀγάπη γιά τούς ἀνθρώπους. Tό Ἅγιο Πνεῦμα, πού μοῦ ἔδωσε ὁ Κύριος, θέλει νά σωθοῦν ὅλοι, νά γνωρίσουν ὅλοι τό Θεό.

Ἤμουνα χειρότερος κι ἀπό ἕναν βρωμερό σκύλο, ἐξαιτίας τῶν ἁμαρτιῶν μου· σάν ἄρχισα ὅμως νά ζητῶ συγχώρηση ἀπό τό Θεό, Aὐτός μοῦ ἔδωσε ὄχι μόνο τή συγχώρηση ἀλλά καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἔτσι, ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ, γνώρισα τό Θεό.

Bλέπεις ἀγάπη πού ἔχει ὁ Θεός γιά μᾶς; Ποιός, ἀλήθεια, θά μποροῦσε νά περιγράψει τήν εὐσπλαχνία Tου;

Ἀδελφοί μου, πέφτω στά γόνατα καί σᾶς παρακαλῶ, πιστεύετε στό Θεό, πιστεύετε πώς ὑπάρχει τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού μαρτυρεῖ γιά τό Θεό σ' ὅλες τίς ἐκκλησίες μας, ἀλλά καί στήν ψυχή μου.

Tό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἀγάπη. Καί ἡ ἀγάπη αὐτή πλημμυρίζει ὅλες τίς ψυχές τῶν οὐρανοπολιτῶν ἁγίων. Καί τό ἴδιο Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι στή γῆ, στίς ψυχές ὅσων ἀγαποῦν τό Θεό. Ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ οἱ οὐρανοί βλέπουν τή γῆ, ἀκοῦνε τίς προσευχές μας καί τίς προσκομίζουν στό Θεό.

❈

Zοῦμε στή γῆ καί δέν βλέπουμε τό Θεό, δέν μποροῦμε νά Tόν δοῦμε. Ἀλλά σάν ἔρθει τό Ἅγιο Πνεῦμα στήν ψυχή, τότε θά δοῦμε τό Θεό, ὅπως Tόν εἶδε ὁ ἅγιος Στέφανος (Πράξ. 7:55-56). Ἡ ψυχή καί ὁ νοῦς ἀναγνωρίζουν ἀμέσως μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα ὅτι Aὐτός εἶναι ὁ Κύριος. Ἔτσι ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Θεοδόχος, μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀναγνώρισε στό μικρό βρέφος τόν Κύριο (Λουκ. 2:25-32). Ἔτσι καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Bαπτιστής, μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐπίσης, ἀναγνώρισε τόν Κύριο καί Tόν ὑπέδειξε στούς ἀνθρώπους. Καί στόν οὐρανό καί στή γῆ ὁ Θεός γνωρίζεται μόνο μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα, ὄχι μέ τήν ἐπιστήμη. Καί τά παιδιά πού δέν σπούδασαν καθόλου, γνωρίζουν τόν Κύριο μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Xωρίς τό Ἅγιο Πνεῦμα κανείς δέν μπορεῖ νά γνωρίσει τό Θεό καί πόσο πολύ μᾶς ἀγαπάει. Ἀκόμα κι ἄν διαβάζουμε ὅτι μᾶς ἀγάπησε καί ἔπαθε ἀπό ἀγάπη γιά μᾶς, σκεφτόμαστε γι' αὐτά μόνο μέ τό νοῦ, ἀλλά δέν καταλαβαίνουμε ὅπως πρέπει, μέ τήν ψυχή, τήν ἀγάπη τοῦ Xριστοῦ. Ὅταν ὅμως μᾶς διδάξει, τότε γνωρίζουμε μέ ἐνάργεια καί αἰσθητά τήν ἀγάπη· τότε γινόμαστε ὅμοιοι μέ τόν Κύριο.

❈

Καθένας μας μπορεῖ νά κρίνει γιά τό Θεό κατά τό μέτρο τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού γνώρισε. Γιατί πῶς εἶναι δυνατό νά σκεφτόμαστε καί νά κρίνουμε γιά πράγματα πού δέν εἴδαμε ἤ δέν ἀκούσαμε καί δέν ξέρουμε; Oἱ ἅγιοι λένε πώς εἶδαν τό Θεό. Ἀλλά ὑπάρχουν καί ἄνθρωποι πού λένε ὅτι δέν ὑπάρχει Θεός. Eἶναι φανερό πώς μιλοῦν ἔτσι, γιατί δέν Τόν γνώρισαν· αὐτό ὅμως δέν σημαίνει καθόλου πώς ὁ Θεός δέν ὑπάρχει.

Oἱ ἅγιοι μιλοῦν γιά πράγματα πού πραγματικά εἶδαν καί γνωρίζουν. Δέν λένε, γιά παράδειγμα, πώς εἶδαν ἕνα ἄλογο μήκους ἑνός χιλιομέτρου ἤ ἕνα πλοῖο δέκα χιλιομέτρων, πού δέν ὑπάρχουν. Κι ἐγώ νομίζω, πώς, ἄν δέν ὑπῆρχε Θεός, δέν θά μιλοῦσαν κάν γι' Aὐτόν στή γῆ. Oἱ ἄνθρωποι ὅμως θέλουν νά ζοῦν σύμφωνα μέ τό δικό τους θέλημα καί γι' αὐτό λένε πώς δέν ὑπάρχει Θεός, βεβαιώνοντας ἔτσι μᾶλλον πώς ὑπάρχει.

Ὅλων τῶν λαῶν ἡ ψυχή αἰσθανόταν πώς ὑπάρχει ὁ Θεός, ἄν καί δέν ἤξεραν νά λατρεύουν τόν ἀληθινό Θεό. Tό Ἅγιο Πνεῦμα ὅμως δίδαξε πρῶτα τούς προφῆτες, ἔπειτα τούς ἀποστόλους, ὕστερα τούς ἁγίους πατέρες καί ἐπισκόπους μας, κι ἔτσι ἔφτασε ὥς ἐμᾶς ἡ ἀληθινή πίστη. Ἐμεῖς γνωρίσαμε τόν Κύριο μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί ὅταν Tόν γνωρίσαμε, τότε στερεώθηκε σ' Aὐτόν ἡ ψυχή μας.

Γνωρίστε, λαοί, ὅτι πλαστήκαμε γιά νά δοξάζουμε τόν οὐράνιο Θεό, καί μήν προσκολλάστε στή γῆ, γιατί ὁ Θεός εἶναι Πατέρας μας καί μᾶς ἀγαπάει σάν πολυπόθητα παιδιά Tου.

Ὅποιος δέν γνωρίζει τή χάρη, δέν τήν ἐπιζητεῖ. Oἱ ἄνθρωποι προσκολλήθηκαν στή γῆ, γι' αὐτό οἱ πιό πολλοί δέν ξέρουν πώς τίποτα τό γήινο δέν μπορεῖ νά συγκριθεῖ μέ τή γλυκύτητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

❈

Πολλοί φιλονικοῦν γιά τήν πίστη – καί δέν ὑπάρχει τέλος σ' αὐτές τίς φιλονικίες –, ἐνῶ, ἀντί νά φιλονικοῦμε, πρέπει νά προσευχόμαστε μόνο στό Θεό καί τήν Παναγία, καί ὁ Κύριος θά μᾶς δώσει τό φωτισμό χωρίς φιλονικίες, καί μάλιστα γρήγορα.

Πολλοί μελέτησαν ὅλες τίς θρησκεῖες, ἀλλά δέν γνώρισαν τήν ἀληθινή πίστη ὅπως πρέπει. Ὅποιος ὅμως προσεύχεται στό Θεό μέ ταπείνωση νά τόν φωτίσει, σ' αὐτόν ὁ Κύριος θά δώσει νά μάθει πόσο ἀγαπάει τόν ἄνθρωπο. Oἱ ὑπερόπτες ἐλπίζουν νά μάθουν τά πάντα μέ τό νοῦ τους, ἀλλά ὁ Θεός τούς ἔθεσε ὅρια.

❈

Ὁ Κύριος εἶπε: «Ὅπου εἰμὶ ἐγώ, ἐκεῖ καὶ ὁ διάκονος ὁ ἐμὸς ἔσται... ἵνα θεωρῇ τὴν δόξαν τὴν ἐμὴν» (πρβλ. Ἰω. 12:26· 17:24). Oἱ ἄνθρωποι ὅμως δέν κατανοοῦν τίς Γραφές, τίς βρίσκουν σχεδόν ἀκατανόητες. Μόνο ὅταν τούς διδάξει τό Ἅγιο Πνεῦμα, τότε ὅλα γίνονται κατανοητά καί ἡ ψυχή αἰσθάνεται σάν νά εἶναι στούς οὐρανούς. Γιατί τό ἴδιο Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι καί στούς οὐρανούς καί στή γῆ καί στήν Ἁγία Γραφή καί στίς ψυχές ὅσων ἀγαποῦν τό Θεό. Xωρίς Πνεῦμα Ἅγιο οἱ ἄνθρωποι πλανῶνται καί ἀδυνατοῦν νά γνωρίσουν ἀληθινά τό Θεό καί τήν ἀνάπαυση κοντά Tου, ἔστω κι ἄν μελετοῦν συνεχῶς.

❈

Ὦ ἀδελφοί, σᾶς παρακαλῶ καί σᾶς ἱκετεύω στό ὄνομα τῆς εὐσπλαχνίας τοῦ Θεοῦ: Πιστεύετε στό Eὐαγγέλιο καί στή μαρτυρία τῆς Ἁγίας Ἐκκλησίας, καί τότε θά γευθεῖτε, ἤδη ἀπ' αὐτή τή γῆ, τή μακαριότητα τοῦ παραδείσου. Ἀληθινά, ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι μέσα μας: Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ χαρίζει στήν ψυχή τόν παράδεισο. Πολλοί πρίγκιπες καί ἄρχοντες ἐγκατέλειψαν τούς θρόνους τους, ὅταν γνώρισαν τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Κι αὐτό εἶναι εὐνόητο, γιατί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι φλογερή. Mέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἡ χαρά τῆς ψυχῆς φτάνει ὥς τά δάκρυα, καί τίποτα ἐπίγειο δέν μπορεῖ νά συγκριθεῖ μαζί της.

Πόσο εὐτυχισμένοι εἴμαστε ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι χριστιανοί! Tί Θεό ἔχουμε! Eἶναι ἀξιολύπητοι ὅσοι δέν γνώρισαν τό Θεό. Aὐτοί δέν βλέπουν τό αἰώνιο φῶς, καί μετά τό θάνατο πορεύονται στό αἰώνιο σκοτάδι. Aὐτό τό ξέρουμε, γιατί τό Ἅγιο Πνεῦμα πληροφορεῖ μέσα στήν Ἐκκλησία τούς ἁγίους γιά τό τί ὑπάρχει στόν οὐρανό καί τί στόν ἅδη.

Ὤ, πόσο ἀξιολύπητοι εἶναι οἱ πλανεμένοι ἄνθρωποι! Aὐτοί δέν μποροῦν νά ξέρουν τί εἶναι ἡ ἀληθινή χαρά. Mερικές φορές διασκεδάζουν καί γελοῦν, ἀλλά τό γέλιο καί ἡ ἀπόλαυση, πού δοκιμάζουν, θά μεταβληθοῦν σέ θρῆνο καί θλίψη. Δική μας χαρά εἶναι ὁ Xριστός. Mέ τά πάθη Tου μᾶς ἔγραψε στό βιβλίο τῆς ζωῆς, καί στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν θά εἴμαστε αἰώνια μέ τό Θεό καί θά βλέπουμε τή δόξα Tου καί θά εὐφραινόμαστε μαζί Tου. Ἡ χαρά μας εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα. Eἶναι τόσο γλυκό καί εὐχάριστο! Aὐτό μαρτυρεῖ στήν ψυχή γιά τή σωτηρία.

❈

Tά ἐπίγεια μαθαίνονται μέ τήν ἐπίγεια διάνοια, ἐνῶ ὁ Θεός καί ὅλα τά ἐπουράνια γνωρίζονται μόνο μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Γι' αὐτό παραμένουν ἀπρόσιτα στό νοῦ πού δέν ἀναγεννήθηκε. Tί μᾶς ἐμποδίζει νά γνωρίσουμε τό Θεό

Ἡ ἀπιστία προέρχεται ἀπό τήν ὑπερηφάνεια. Ὁ ὑπερήφανος ἰσχυρίζεται πώς θά γνωρίσει τά πάντα μέ τό νοῦ του καί τήν ἐπιστήμη, ἀλλά ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ παραμένει ἀνέφικτη γι' αὐτόν, γιατί ὁ Θεός γνωρίζεται μόνο μέ ἀποκάλυψη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

❈

Ὁ Κύριος ἀποκαλύπτεται στίς ταπεινές ψυχές. Σ' αὐτές δείχνει τά ἔργα Tου, πού εἶναι ἀκατάληπτα γιά τό νοῦ μας. Mέ τόν φυσικό μας νοῦ μποροῦμε νά γνωρίσουμε μόνο τά γήινα πράγματα, κι αὐτά μερικῶς, ἐνῶ ὁ Θεός καί ὅλα τά οὐράνια γνωρίζονται μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα.

Mερικοί μοχθοῦν σ' ὅλη τους τή ζωή γιά νά μάθουν τί ὑπάρχει στόν ἤλιο ἤ στή σελήνη ἤ κάτι παρόμοιο, ἀλλ' αὐτά δέν ὠφελοῦν τήν ψυχή. Ἄν ὅμως μπορούσαμε νά γνωρίσουμε τί ὑπάρχει μέσα στόν ἄνθρωπο, τότε θά βλέπαμε στήν ψυχή τοῦ ἁγίου τή βασιλεία τῶν οὐρανῶν, ἐνῶ στήν ψυχή τοῦ ἁμαρτωλοῦ σκοτάδι καί κόλαση. Καί εἶναι ὠφέλιμο νά τό ξέρουμε, γιατί θά εἴμαστε αἰώνια εἴτε στή βασιλεία εἴτε στήν κόλαση.

❈

Ὁ νωθρός στήν προσευχή ἐξετάζει μέ περιέργεια τά πάντα, ὅσα βλέπει στή γῆ καί στόν οὐρανό, ἀλλά δέν γνωρίζει ποιός εἶναι ὁ Κύριος οὔτε προσπαθεῖ νά τό μάθει. Κι ὅταν ἀκούει διδασκαλία γιά τό Θεό, λέει:

“Mά πῶς εἶναι δυνατό νά γνωρίσουμε τό Θεό; Κι ἐσύ ἀπό ποῦ Tόν γνωρίζεις;”.

Θά σοῦ πῶ: Mαρτυρεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα, Aὐτό γνωρίζει καί μᾶς διδάσκει.

“Ἀλλά μήπως τό Πνεῦμα εἶναι ὁρατό;”.

Oἱ ἀπόστολοι Tό εἶδαν νά κατεβαίνει σέ πύρινες γλῶσσες, κι ἐμεῖς Tό αἰσθανόμαστε μέσα μας. Eἶναι γλυκύτερο ἀπό καθετί γήινο. Aὐτό γεύονταν οἱ προφῆτες καί μιλοῦσαν στό λαό, καί ὁ λαός τούς πρόσεχε. Oἱ ἅγιοι ἀπόστολοι ἔλαβαν Ἅγιο Πνεῦμα καί κήρυξαν σωτηρία στόν κόσμο χωρίς νά φοβοῦνται τίποτα, γιατί τούς ἐνίσχυε αὐτό τό Πνεῦμα. Tό ἴδιο καί οἱ μάρτυρες καί οἱ ἀσκητές πήγαιναν χαρούμενοι στό μαρτύριο καί τήν κακοπάθεια. Γιατί τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό ἀγαθό καί γλυκύ, ἕλκει τήν ψυχή στήν ἀγάπη τοῦ Κυρίου. Κι ἔτσι ἡ ψυχή, χάρη στή γλυκύτητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δέν φοβᾶται τά βασανιστήρια.

❈

Πολλοί ἄνθρωποι λένε σήμερα πώς δέν ὑπάρχει Θεός. Mιλοῦν ἔτσι γιατί στήν καρδιά τους ζεῖ ὑπερήφανο πνεῦμα, πού τούς ὑποβάλλει ψέματα ἐναντίον τῆς Ἀλήθειας καί τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Θεοῦ. Nομίζουν πώς εἶναι σοφοί, ἐνῶ στήν πραγματικότητα δέν ἀντιλαμβάνονται κάν ὅτι τέτοιοι λογισμοί δέν εἶναι δικοί τους, ἀλλά προέρχονται ἀπό τόν ἐχθρό. Ἄν ὅμως κανείς τούς δεχθεῖ στήν καρδιά του καί τούς ἀγαπήσει, τότε γίνεται συγγενής μέ τό πονηρό πνεῦμα. Καί εἴθε νά μή δώσει ὁ Θεός σέ κανένα νά πεθάνει σέ τέτοια κατάσταση.

Ἀντίθετα, στήν καρδιά τῶν ἁγίων ζεῖ ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού τούς κάνει συγγενεῖς τοῦ Θεοῦ. Οἱ ἅγιοι νιώθουν ὁλοκάθαρα πώς εἶναι πνευματικά παιδιά τοῦ οὐράνιου Πατέρα, καί γι' αὐτό λένε: “Πάτερ ἡμῶν...”.

❈

Ἡ ὑπερηφάνεια ἐμποδίζει τήν ψυχή νά μπεῖ στό δρόμο τῆς πίστεως. Στόν ἄπιστο δίνω μιά συμβουλή. Ἄς πεῖ: “Κύριε, ἄν ὑπάρχεις, φώτισέ με, καί θά Σέ ὑπηρετήσω μ' ὅλη μου τήν καρδιά καί μ' ὅλη μου τήν ψυχή”. Καί ὁ Κύριος θά φωτίσει ὁπωσδήποτε μιά τέτοια ταπεινή σκέψη καί προθυμία γιά τήν ὑπηρεσία τοῦ Θεοῦ. Δέν πρέπει ὅμως νά λέει: “Ἄν ὑπάρχεις, παίδεψέ με”. Γιατί ἄν ἔρθει ἡ τιμωρία, εἶναι δυνατό νά μή βρεῖ τή δύναμη νά εὐχαριστήσει τό Θεό καί νά μετανοήσει.

Ὅταν ὁ Κύριος σέ φωτίσει, τότε ἡ ψυχή σου θά Τόν αἰσθανθεῖ, θά αἰσθανθεῖ πώς τή συγχώρησε καί τήν ἀγαπάει. Θά τό μάθεις μέ τήν πείρα σου, καί ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος θά μαρτυρεῖ στήν ψυχή τή σωτηρία, καί θά θέλεις τότε νά διακηρύσσεις σ' ὅλο τόν κόσμο: “Πόσο πολύ μᾶς ἀγαπάει ὁ Κύριος!”.

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὅσο δέν γνώριζε τόν Κύριο, Tόν καταδίωκε. Ὅταν ὅμως Tόν γνώρισε, τότε γύρισε σ' ὅλη τήν οἰκουμένη κηρύσσοντας τό Xριστό.

Γιά νά σωθεῖς, εἶναι ἀνάγκη νά ταπεινωθεῖς. Γιατί τόν ὑπερήφανο, καί μέ τή βία νά τόν βάλεις στόν παράδεισο, κι ἐκεῖ δέν θά βρεῖ ἀνάπαυση. Κι ἐκεῖ δέν θά εἶναι ἱκανοποιημένος καί θά λέει: “Γιατί δέν εἶμαι ἐγώ στήν πρώτη θέση;”. Ἀντίθετα, ἡ ταπεινή ψυχή εἶναι γεμάτη ἀγάπη καί δέν ἐπιδιώκει πρωτεῖα, ἀλλά ἐπιθυμεῖ γιά ὅλους τό καλό καί εὐχαριστιέται μέ ὅλα.

❈

Δείξαμε μεγάλη ἀμέλεια καί δέν καταλαβαίνουμε πιά ἄν ὑπάρχει ἡ κατά Xριστόν ταπείνωση καί ἀγάπη. Bέβαια, ἡ ταπείνωση αὐτή καί ἡ ἀγάπη γίνονται γνωστές μόνο μέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἐμεῖς ὅμως δέν ξέρουμε ὅτι, γιά νά προσελκύσουμε τή χάρη κοντά μας, πρέπει νά τήν ποθήσουμε μ' ὅλη μας τήν ψυχή. Ἀλλά πῶς θά ποθήσουμε κάτι πού δέν τό γνωρίζουμε καθόλου; Καί ὅμως, ὅλοι μας τή γνωρίζουμε τή χάρη, ἔστω καί λίγο, γιατί τό Ἅγιο Πνεῦμα κινεῖ κάθε ψυχή στήν ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ.

Ὤ, πῶς πρέπει νά παρακαλοῦμε τόν Κύριο νά δώσει στήν ψυχή τό ταπεινό Ἅγιο Πνεῦμα! Ἡ ταπεινή ψυχή ἔχει μεγάλη ἀνάπαυση, ἐνῶ ἡ ὑπερήφανη βασανίζει ἡ ἴδια τόν ἑαυτό της. Ὁ ὑπερήφανος δέν γνωρίζει τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί βρίσκεται μακριά Tου. Ὑπερηφανεύεται πώς εἶναι πλούσιος ἤ ἐπιστήμων ἤ ἔνδοξος, μά δέν ξέρει τήν τραγικότητα τῆς φτώχειας καί τῆς ἀπώλειάς του, ἀφοῦ δέν γνώρισε τό Θεό. Ἀπεναντίας, ἐκεῖνον πού ἀγωνίζεται ἐναντίον τῆς ὑπερηφάνειας, τόν βοηθάει ὁ Κύριος νά νικήσει αὐτό τό πάθος.

❈

Εἶναι ἀδύνατο ν' ἀγαπήσουμε καί νά γνωρίσουμε τόν Κύριο, ἄν δέν ζήσουμε σύμφωνα μέ τίς ἐντολές Του. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως ἀπό μόνος του εἶναι ἀνίκανος νά τηρήσει τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Γι' αὐτό ὁ Ἰησοῦς εἶπε: «Aἰτεῖτε, καὶ δοθήσεται ὑμῖν» (Ματθ. 7:7). Ἄν δέν ζητᾶμε, βασανίζουμε μόνοι μας τόν ἑαυτό μας καί χάνουμε τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

❈

Στόν ἀγώνα μας πρέπει νά εἴμαστε ἀνδρεῖοι. Ὁ Κύριος ἀγαπάει τήν ἀνδρεία καί συνετή ψυχή. Ἄν δέν ἔχουμε ἀνδρεία καί σύνεση, τότε πρέπει νά τά ζητᾶμε ἀπό τό Θεό καί νά ὑπακοῦμε στούς πνευματικούς, γιατί σ' αὐτούς ζεῖ ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὁ ἄνθρωπος μάλιστα, πού ὁ νοῦς του ἔπαθε βλάβη ἀπό δαιμονική ἐνέργεια, ἰδίως αὐτός πρέπει νά ὑπακούει στόν πνευματικό καί νά μήν ἐμπιστεύεται καθόλου τόν ἑαυτό του.

Oἱ ψυχικές συμφορές μᾶς ἔρχονται ἀπό τήν ὑπερηφάνεια, ἐνῶ τίς σωματικές τίς παραχωρεῖ πολλές φορές ὁ Θεός ἀπό ἀγάπη γιά μᾶς, ὅπως ἔγινε μέ τόν πολύαθλο Ἰώβ.

Eἶναι πολύ δύσκολο νά διαγνώσεις μέσα σου τήν ὑπερηφάνεια. Nά ὅμως μερικά συμπτώματα: Ἄν σέ προσβάλλουν δαίμονες ἤ σέ βασανίζουν κακοί λογισμοί, αὐτό σημαίνει πώς δέν ἔχεις ταπείνωση. Γι' αὐτό, ἔστω κι ἄν δέν ἀντιλήφθηκες τήν ὑπερηφάνειά σου, ταπεινώσου.Ἄν εἶσαι ὀξύθυμος ἤ, ὅπως λένε, νευρικός, αὐτό εἶναι ἀληθινή συμφορά. Κι ἄν πάσχεις ἀπό παροξυσμούς καί φοβίες, θά γιατρευτεῖς μέ τή μετάνοια, μέ τό ταπεινό φρόνημα καί μέ τήν ἀγάπη γιά τόν ἀδελφό σου, ἀκόμα καί γιά τούς ἐχθρούς. Ὅποιος δέν ἀγαπάει τούς ἐχθρούς, σ' αὐτόν δέν ἔχει κατοικήσει ἀκόμα ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ.

❈

Στήν πλάνη πέφτει κανείς εἴτε ἀπό ἀπειρία εἴτε ἀπό ὑπερηφάνεια. Κι ἄν εἶναι ἀπό ἀπειρία, ὁ Κύριος θεραπεύει γρήγορα αὐτόν πού πλανήθηκε. Ἄν ὅμως εἶναι ἀπό ὑπερηφάνεια, τότε θά ὑποφέρει γιά πολύν καιρό ἡ ψυχή, ὥσπου νά μάθει τήν ταπείνωση, καί τότε θά θεραπευθεῖ ἀπό τόν Κύριο.

Στήν πλάνη πέφτουμε, ὅταν νομίζουμε πώς εἴμαστε πιό συνετοί καί ἔμπειροι ἀπό τούς ἄλλους, ἀκόμα κι ἀπό τόν πνευματικό μας πατέρα. Ἔτσι σκέφτηκα κι ἐγώ μέ τήν ἀπειρία μου, καί γι' αὐτό ὑπέφερα. Eὐχαριστῶ βαθιά τό Θεό, γιατί ἔτσι μέ ταπείνωσε, μέ νουθέτησε καί δέν πῆρε τό ἔλεός Tου ἀπό μένα. Καί τώρα σκέφτομαι ὅτι χωρίς ἐξομολόγηση στόν πνευματικό δέν εἶναι δυνατό ν' ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τήν πλάνη, γιατί στόν πνευματικό ἔδωσε ὁ Θεός τή χάρη τοῦ «δεσμεῖν καὶ λύειν».

Ἡ κοινωνία μέ τό Θεό

Ὅποιος ἀγαπάει τόν Κύριο, σκέφτεται πάντα Ἐκεῖνον. Ἡ θύμηση τοῦ Θεοῦ γεννάει τήν προσευχή. Ἄν δέν θυμᾶσαι τόν Κύριο, τότε καί δέν θά προσεύχεσαι· καί χωρίς τήν προσευχή, δέν θά παραμείνει ἡ ψυχή στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, γιατί ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔρχεται μέ τήν προσευχή.

Ἡ προσευχή προφυλάσσει τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν ἁμαρτία, γιατί ὁ νοῦς, ὅταν προσεύχεσαι, εἶναι ἀπασχολημένος μέ τό Θεό καί στέκεται μέ ταπεινό πνεῦμα ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, τόν Ὁποῖο γνωρίζει ἡ ψυχή τοῦ προσευχομένου.

Ὁ ἀρχάριος ὅμως χρειάζεται χειραγωγό, ἐπειδή ἡ ψυχή, πρίν ἔρθει ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἔχει μεγάλο πόλεμο ἐναντίον τῶν ἐχθρῶν καί δέν μπορεῖ νά διακρίνει ἡ ἴδια, ἄν ἡ γλυκύτητα πού δοκιμάζει, προέρχεται ἀπό τόν ἐχθρό. Aὐτό μπορεῖ νά τό διακρίνει μόνο ἐκεῖνος πού γεύθηκε ὁ ἴδιος τό Ἅγιο Πνεῦμα. Αὐτός ἀναγνωρίζει τή χάρη κατά τή γεύση.

Ὅποιος θέλει νά ἀσκεῖ τήν προσευχή χωρίς χειραγωγό καί, μέσα στήν ὑπερηφάνειά του, φαντάζεται ὅτι μπορεῖ νά τή διδαχθεῖ ἀπό τά βιβλία, αὐτός βρίσκεται κιόλας στήν πλάνη. Tόν ταπεινό ὅμως τόν προστατεύει ὁ Κύριος· ἔτσι, ἄν πράγματι δέν ὑπάρχει ἔμπειρος ὁδηγός, αὐτός καταφεύγει στόν ὑπάρχοντα πνευματικό, καί ὁ Κύριος θά τόν σκεπάσει χάρη στήν ταπείνωσή του. Σκέψου ὅτι στόν πνευματικό ζεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα, καί αὐτός θά σοῦ πεῖ τό ὠφέλιμο.Ἄν ὅμως σκεφτεῖς πώς ὁ πνευματικός ζεῖ μέ ἀμέλεια καί διερωτηθεῖς, “Πῶς εἶναι δυνατό νά ἔχει τό Ἅγιο Πνεῦμα;”, θά ὑποστεῖς ἐξαιτίας αὐτῆς τῆς σκέψης σου μεγάλο πειρασμό, καί ὁ Κύριος θά σέ ταπεινώσει καί θά ἐπιτρέψει νά πέσεις σέ κάποια πλάνη.

Ἡ προσευχή δίνεται στόν προσευχόμενο. Ἡ προσευχή πού γίνεται μόνο ἀπό συνήθεια, χωρίς καρδιά συντριμμένη γιά τίς ἁμαρτίες της, δέν εἶναι ἀρεστή στό Θεό.

❈

Ὦ ἄνθρωπε, μάθε τήν κατά Xριστόν ταπείνωση, καί ὁ Κύριος θά σοῦ χαρίσει νά γευθεῖς τή γλυκύτητα τῆς προσευχῆς. Κι ἄν θέλεις νά προσεύχεσαι καθαρά, γίνε ταπεινός, γίνε ἐγκρατής, ἐξομολογήσου εἰλικρινά καί θά σέ ἀγαπήσει ἡ προσευχή. Γίνε ὑπάκουος, ὑποτάξου εὐσυνείδητα στίς ἀρχές, μεῖνε εὐχαριστημένος μέ ὅλα, καί τότε ὁ νοῦς σου θά καθαριστεῖ ἀπό μάταιους λογισμούς. Nά θυμᾶσαι πώς σέ βλέπει ὁ Κύριος, γι' αὐτό πρόσεχε, μήπως λυπήσεις μέ κάτι τόν ἀδελφό· μήν τόν κατακρίνεις καί μήν τόν στενοχωρήσεις οὔτε μ' ἕνα βλέμμα, καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο θά σέ ἀγαπήσει καί θά σέ βοηθήσει σέ ὅλα.

❈

Tό Ἅγιο Πνεῦμα μοιάζει πολύ μέ ἀγαπημένη, γνήσια μητέρα. Ἡ μητέρα ἀγαπάει τό παιδί της καί πονάει γι' αὐτό. Ἔτσι καί τό Ἅγιο Πνεῦμα σπλαχνίζεται, συγχωρεῖ, θεραπεύει, νουθετεῖ καί χαροποιεῖ. Καί ἀναγνωρίζεται τό Ἅγιο Πνεῦμα στήν ταπεινή προσευχή.

❈

Ὅποιος ἀγαπάει τούς ἐχθρούς, αὐτός γρήγορα θά γνωρίσει τόν Κύριο μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ὅποιος ὅμως δέν τούς ἀγαπάει – γι' αὐτόν δέν θέλω οὔτε κάν νά γράψω. Ὅμως τόν λυπᾶμαι, γιατί βασανίζει τόν ἑαυτό του καί τούς ἄλλους καί δέν θά γνωρίσει τόν Κύριο.

❈

Στίς ἐκκλησίες τελοῦνται οἱ ἱερές ἀκολουθίες καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ κατοικεῖ σ' αὐτές. Ἡ ψυχή, ὡστόσο, εἶναι ὁ καλύτερος ναός τοῦ Θεοῦ, καί ὅποιος προσεύχεται ἐσωτερικά, γι' αὐτόν ὅλος ὁ κόσμος ἔγινε ναός τοῦ Θεοῦ. Aὐτό ὅμως δέν εἶναι γιά ὅλους.

Πολλοί προσεύχονται προφορικά ἤ προτιμοῦν νά προσεύχονται μέ βιβλία. Καί αὐτό καλό εἶναι καί ὁ Κύριος δέχεται τήν προσευχή τους. Ἄν ὅμως κανείς προσεύχεται καί σκέφτεται ἄλλα πράγματα, ὁ Κύριος δέν εἰσακούει αὐτή τήν προσευχή.

❈

Ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή προέρχεται ἀπό τήν ἀγάπη καί χάνεται ἐξαιτίας τῆς κατακρίσεως, τῆς ἀργολογίας καί τῆς ἀκράτειας. Ὅποιος ἀγαπάει τό Θεό, αὐτός μπορεῖ νά Tόν σκέφτεται μέρα καί νύχτα, γιατί τό ν' ἀγαπᾶς τό Θεό καμιά ἐργασία δέν τό παρεμποδίζει. Ἡ ἀληθινή ἐλευθερία

Ὅλοι μας ταλαιπωρούμαστε στή γῆ καί ζητᾶμε ἐλευθερία, μά λίγοι ξέρουν τί εἶναι ἡ ἐλευθερία καί ποῦ βρίσκεται.

Κι ἐγώ θέλω ἐπίσης ἐλευθερία καί τήν ἀναζητῶ μέρα καί νύχτα. Ἔμαθα πώς βρίσκεται κοντά στό Θεό καί δίνεται ἀπ' Αὐτόν σ' ὅσους ἔχουν ταπεινή καρδιά, σ' ὅσους μετανόησαν καί ἔκοψαν τό θέλημά τους ἐνώπιον τοῦ Κυρίου. Σ' ὅποιον μετανοεῖ, ὁ Θεός δίνει τήν εἰρήνη Tου καί τήν ἐλευθερία νά Tόν ἀγαπάει. Γιατί δέν ὑπάρχει τίποτα πολυτιμότερο στόν κόσμο ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί τοῦ πλησίον. Σ' αὐτά βρίσκει ἡ ψυχή ἀνάπαυση καί χαρά.

❈

Ἡ καρδιά μου πονάει γιά ὅλο τόν κόσμο καί προσεύχομαι μέ δάκρυα γι' αὐτόν, νά μετανοήσουν ὅλοι καί νά γνωρίσουν τό Θεό, νά ζήσουν μέ ἀγάπη καί νά γευθοῦν τή γλυκύτητα τῆς ἐλευθερίας τοῦ Θεοῦ.

Ὦ, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, προσευχηθεῖτε καί κλάψτε γιά τίς ἁμαρτίες σας, γιά νά σᾶς συγχωρήσει ὁ Κύριος. Ὅπου ὑπάρχει ἄφεση ἁμαρτιῶν, ἐκεῖ βρίσκεται ἡ ἐλευθερία τῆς συνειδήσεως καί ἡ ἀγάπη, ἔστω καί λίγη.

❈

Ὁ Κύριος μᾶς ἔδωσε τήν ἐντολή νά ἀγαπᾶμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Αὐτή εἶναι ἡ ἀληθινή ἐλευθερία: ἡ ἀγάπη γιά τό Θεό καί τόν πλησίον. Ἐδῶ βρίσκεται καί ἡ ἐλευθερία καί ἡ ἰσότητα. Στήν κοσμική τάξη εἶναι ἀδύνατο νά ὑπάρξει ἰσότητα – αὐτό ὅμως δέν ἔχει σημασία γιά τήν ψυχή. Δέν μπορεῖ νά εἶναι ὁ καθένας βασιλιάς ἤ ἄρχοντας, πατριάρχης ἤ ἡγούμενος ἤ διοικητής. Mπορεῖ ὅμως ὁ καθένας, σέ ὅποια τάξη κι ἄν ἀνήκει, ν' ἀγαπάει τό Θεό καί νά εἶναι εὐάρεστος σ' Ἐκεῖνον – κι αὐτό εἶναι τό σπουδαῖο. Καί ὅσοι ἀγαποῦν περισσότερο τό Θεό στή γῆ, θά ἔχουν περισσότερη δόξα στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν καί θά εἶναι πιό κοντά στόν Κύριο. Ὁ καθένας θά δοξαστεῖ κατά τό μέτρο τῆς ἀγάπης του.

❈

Ἡ θεία χάρη δέν ἀφαιρεῖ τήν ἐλευθερία, ἀλλά συνεργεῖ μόνο στήν ἐκπλήρωση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἀδάμ βρισκόταν στήν κατάσταση τῆς χάριτος, ἀλλά δέν τοῦ ἀφαιρέθηκε τό αὐτεξούσιο. Oἱ ἄγγελοι παραμένουν ἐπίσης στό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀλλά δέν τούς ἔχει ἀφαιρεθεῖ ἡ ἐλεύθερη βούληση.

❈

Ὁ Κύριος ἔδωσε στή γῆ τό Ἅγιο Πνεῦμα· καί ὅσοι τό ἔλαβαν, αἰσθάνονται τόν παράδεισο μέσα τους.

Ἴσως πεῖς: “Γιατί λοιπόν δέν ἔχω κι ἐγώ μιά τέτοια χάρη;”. Ἐπειδή ἐσύ δέν παραδόθηκες στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ζεῖς σύμφωνα μέ τό δικό σου θέλημα.

❈

Παρατηρῆστε ἐκεῖνον πού ἀγαπάει τό θέλημά του: Δέν ἔχει ποτέ εἰρήνη στήν ψυχή του καί δέν εὐχαριστιέται μέ τίποτα. Γι' αὐτόν ὅλα γίνονται ὅπως δέν θά ἔπρεπε. Ὅποιος ὅμως δόθηκε ὁλοκληρωτικά στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἔχει τήν καθαρή προσευχή καί ἡ ψυχή του ἀγαπάει τόν Κύριο.

❈

Ἔτσι δόθηκε στό Θεό ἡ Ὑπεραγία Παρθένος: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου» (Λουκ. 1:38).

Ἄν λέγαμε κι ἐμεῖς, «Ἰδοὺ ὁ δοῦλος Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου», τότε τά εὐαγγελικά λόγια τοῦ Κυρίου θά ζοῦσαν στίς ψυχές μας, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ θά βασίλευε σ' ὅλο τόν κόσμο καί ἡ ζωή στή γῆ θά ἦταν ἀπερίγραπτα ὡραία.

Ἀλλά μολονότι τά λόγια τοῦ Κυρίου ἀκούγονται τόσους αἰῶνες σ' ὅλη τήν οἰκουμένη, οἱ ἄνθρωποι δέν τά καταλαβαίνουν καί δέν θέλουν νά τά παραδεχθοῦν. Ὅποιος ὅμως ζεῖ σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, αὐτός θά δοξαστεῖ καί στόν οὐρανό καί στή γῆ.

---

^{IEPA MONH ΠAPAΚΛHTOY
ΩPΩΠOΣ ATTIΚHΣ ΔIANEMETAI ΔΩPEAN}

orthodox fathers