Η αντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας και τον κόσμο που μας
περιβάλλει εξαρτάται από το κατά πόσο έχουμε προσεγγίσει την αληθινή μας
φύση. Δηλαδή, πόσο καλά έχουμε κατανοήσει αυτό που ονομάζουμε
πραγματικότητα και πόσο δεκτικοί είμαστε απέναντι σε ό,τι συμβαίνει.
Κάποιες πληροφορίες-γνώσεις μπορούν να μας βοηθήσουν να δούμε τη ζωή με
λιγότερα φίλτρα, λιγότερες σκέψεις, λιγότερες αντιστάσεις και
περισσότερη χαρά. Σ' αυτό το άρθρο παρουσιάζουμε δέκα από τις πιο
σημαντικές.
1. Όλα είναι κενά
Σήμερα οι φυσικοί
επιβεβαιώνουν ότι αυτό που ονομάζουμε ύλη αποτελείται κατά 99,99% από
κενό χώρο. Και αυτό γιατί τα άτομα που αποτελούν την ύλη δεν είναι
συμπαγή, αλλά αποτελούνται από κενό χώρο που περιλαμβάνεται μεταξύ του
πυρήνα και των ηλεκτρονίων τους. Αλλά το κενό δεν είναι όπως πιστεύαμε
μέχρι πρότινος ένα αμέτοχο πλαίσιο όπου εξελίσσονται τα φαινόμενα που
αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας. Είναι κάτι πολύ περισσότερο,
καθώς αποδείχθηκε πρόσφατα ότι από το κενό μπορούν να εμφανιστούν
αυθόρμητα τα στοιχειώδη σωματίδια και ίσως η διάκριση μεταξύ ύλης και
κενού να μην είναι και τόσο βάσιμη. Εξάλλου, η κβαντική φυσική δεν
θεωρεί τα σωματίδια ως κόκκους ύλης, αλλά πρότυπα πιθανοτήτων μέσα στο
αδιάσπαστο κοσμικό πλέγμα.
2. Όλα στην ουσία τους είναι ίδια
Σε συνέχεια του
προηγούμενου, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι όλα στη βάση τους
αποτελούνται από τα ίδια στοιχεία. Τα άτομα υδρογόνου που υπάρχουν μέσα
μας είναι ακριβώς τα ίδια με τα άτομα υδρογόνου που υπάρχουν στη
θάλασσα, στην ατμόσφαιρα ή στον ήλιο. Αυτό που μας δίνει την εντύπωση
ότι είμαστε ξεχωριστοί από τη φύση είναι ο συνδυασμός των ατόμων.
3. Τι είμαστε;
Είμαστε η μία και
μοναδική συνειδητότητα με τις μορφές που έχουμε αυτή τη στιγμή. Όπου
"συνειδητότητα" άλλος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη λέξη σύμπαν, ζωή ή
θεός (η ζωή εδώ δεν έχει την περιοριστική έννοια που της δίνουν οι
βιολόγοι, σύμφωνα με την οποία ζωή είναι ό,τι εμφανίζει την ικανότητα
του μεταβολισμού και της αναπαραγωγής. Και οι περισσότεροι άνθρωποι που
επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη θεός, δεν την εννοούν ως τη
συμπαντική συνειδητότητα, αφού την έχει ταυτίσει με κάποια θρησκεία,
δηλαδή με έννοιες, κανόνες, παραδόσεις, πρέπει, που όλα αυτά μαζί
διαμορφώνουν το Εγώ τους). Στην πραγματικότητα δεν είμαστε ξεχωριστοί
από αυτό το όλο, αλλά διαφορετικές μορφές έκφρασής του. Είμαστε η
συνειδητότητα (ή ζωή ή σύμπαν ή θεός) και αυτό που μας εμποδίζει να το
συνειδητοποιήσουμε είναι η ταύτισή μας με διάφορες σκέψεις, κάτι που μας
δημιουργεί την ψευδαίσθηση του ξεχωριστού, του εαυτού και της
ταυτότητας.
4. Η Γη δεν έχει σύνορα
Όταν κάποιος κοιτάει
μια φωτογραφία του πλανήτη μας τραβηγμένη από ψηλά (ή από το διάστημα)
δεν βλέπει πουθενά σύνορα, ούτε διακρίνει πού αρχίζει και πού τελειώνει
μία χώρα. Όλα αυτά είναι ανθρώπινα κατασκευάσματα. Μπορεί να μας
διευκολύνουν σε κάποιους τομείς (π.χ. στην επικοινωνία ή τη διαχείριση
πληθυσμών), αλλά τίποτα δεν δικαιολογεί τις συγκρούσεις και τους
πολέμους μεταξύ των χωρών. Αυτά είναι αποκλειστικά συμπτώματα που
προέρχονται από το Εγώ, δηλαδή την ταύτισή μας με κάποιες σκέψεις, που
άλλες αφορούν τις θρησκείες, άλλες τα έθνη, άλλες τις φυλές, κ.ο.κ.
Είναι ψευδαισθήσεις που περιμένουν από εμάς να τις δούμε ως τέτοιες για
να πάψουν να μας ταλαιπωρούν.
5. Οι σκέψεις δεν λένε ποτέ την αλήθεια
Όλες οι σκέψεις είναι
στην ουσία τους κριτική απέναντι σε κάτι. Όταν μία κατάσταση δεν μας
αρέσει, δεν είναι γιατί η κατάσταση είναι δυσάρεστη, αλλά γιατί εμείς
την κρίνουμε ως τέτοια για διάφορους λόγους που έχουν να κάνουν με τις
επιθυμίες μας, τις προσκολλήσεις μας και το παρελθόν μας. Καμία σκέψη
δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Είναι όλες προϊόντα
διαστρέβλωσης της πραγματικότητας. Και η διαστρέβλωση εξαρτάται από το
παρελθόν του κάθε νου, δηλαδή τον προγραμματισμό του ανάλογα με την
ασυνείδητη ερμηνεία κάποιων βιωματικών γεγονότων. Αντί λοιπόν να είμαστε
ταυτισμένοι με τις σκέψεις που δημιουργεί ο νους μας, μπορούμε να
επιλέξουμε να είμαστε οι παρατηρητές αυτών των σκέψεων. Με άλλα λόγια, η
αληθινή μας φύση είναι η επίγνωση που προέρχεται μέσα από την
αναγνώριση των σκέψεων ως διαστρεβλωμένες ερμηνείες της πραγματικότητας.
6. Τι σημαίνει "γνωρίζω τον εαυτό μου"
Πρόκειται για μια από
τις πιο παρερμηνευμένες φράσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας. Γνωρίζω
τον εαυτό μου δεν σημαίνει ξέρω τι μου αρέσει, τι δεν μου αρέσει, τι με
ευχαριστεί, τι με δυσαρεστεί, κ.ο.κ. Αυτά βέβαια μπορεί να ισχύουν αν
αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως το Εγώ μας, δηλαδή ότι αποτελούμαστε
από ένα σύνολο απόψεων και στάσεων απέναντι σε διάφορα αντικείμενα ή
καταστάσεις. Αυτός όμως δεν είναι ο πραγματικός εαυτός μας. Οι βουδιστές
λένε "γνωρίζω τον εαυτό μου σημαίνει ξεχνάω τον εαυτό μου". Με άλλα
λόγια, είμαστε αυτό που περιγράψαμε και παραπάνω: η επίγνωση της ζωής, η
συνειδητότητα που αποκτάει συνείδηση για τον εαυτό της μέσα από τις
μορφές (που καταχρηστικά θα λέγαμε "μορφές μας"). Ξεχνάω τον
εαυτό μου σημαίνει απαλλάσσομαι από το βάρος του εαυτού, δηλαδή της
ψευδαίσθησης του ξεχωριστού, του μοναδικού, του καλύτερου, του
ανεπαρκούς, ή οποιουδήποτε άλλου χαρακτηρισμού προκύπτει από
αυτοπροσδιοριστικές σκέψεις ή από τη σύγκριση με τους άλλους.
7. Κάποτε ήμασταν μόνο ένα κύτταρο
Πριν λίγα χρόνια (και
αυτό ισχύει για όλους, μικρούς και μεγάλους) όλοι ήμασταν μόνο ένα
κύτταρο, αυτό που δημιουργήθηκε αμέσως μετά τη σύζευξη των γενετικών
κυττάρων των γονιών μας. Αν το σκεφτούμε αυτό για λίγο είναι ίσως πιο
εύκολο να συνειδητοποιήσουμε ότι η ταυτότητά μας είναι μια ψευδαίσθηση.
Επίσης, μας διευκολύνει να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε μια διαδικασία
που αυτή τη στιγμή εκφράζεται με μια συγκεκριμένη μορφή, που όπως όλες
οι μορφές, έχει κι αυτή αρχή, μέση και τέλος. Αλλά δεν είμαστε η μορφή.
Είμαστε η διαδικασία που εκφράζεται μ' αυτή τη μορφή.
8. Ο χρόνος είναι μια ψευδαίσθηση
Το είχε πει και ο
Αϊνστάιν. Αυτό που μας δίνει την εντύπωση της ύπαρξης του χρόνου είναι
οι σκέψεις μας γι' αυτόν. Το παρελθόν μορφοποιείται στο μυαλό μας χάρη
στις σκέψεις και τις αναμνήσεις που παράγει ο νους μας. Το ίδιο ισχύει
και για το μέλλον. Κανένας δεν έχει συναντήσει ποτέ το μέλλον. Υπάρχουν
μόνο οι σκέψεις που παράγει ο νους μας γι' αυτό, και στην πλειονότητά
τους οι σκέψεις είναι αρνητικές γιατί η λειτουργία του νου εξελικτικά
είναι να μαθαίνει από τα λάθη που έχουμε κάνει, να αποδίδει ευθύνες και
κατηγορίες, να προσπαθεί να προλάβει καταστάσεις ή να αποφύγει
ενδεχόμενους κινδύνους. Το αποτέλεσμα αυτής της νοητικής λειτουργίας
είναι η κατάθλιψη, το άγχος, οι φοβίες, η στενοχώρια και άλλα δυσάρεστα
συναισθήματα που μας προκαλούν δυστυχία.
9. Ο ψυχικός πόνος είναι η τροφή της συνειδητότητας
Χωρίς πόνο δεν υπάρχει
το απαραίτητο κίνητρο για να εξελιχθεί κανείς πνευματικά. Και όσο πιο
ανυπόφορος είναι ο πόνος, τόσο μεγαλύτερο είναι το κίνητρο για να τον
υπερβεί κανείς. Με άλλα λόγια, την υπερβολή στην ταύτιση με τις σκέψεις
(δηλαδή ένα διογκωμένο Εγώ) είναι πιο πιθανό να την υπερβεί κανείς απ'
ό,τι αν ο πόνος είναι υποφερτός και διαχειρίσιμος. Και αυτό γιατί η
αλλαγή εξαρτάται από το αν κάποιος ξεκινήσει τη διαδικασία της
αυτεπίγνωσης και όχι από το πόσο δύσκολη είναι η κατάσταση που έχει να
υπερβεί.
10. Ο φόβος είναι μια παρερμηνεία
Στη σημερινή εποχή,
και όχι μόνο στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες κοινωνίες, δεν
ερχόμαστε πια αντιμέτωποι με άγρια θηρία όπως έκαναν οι πρόγονοί μας. Κι
όμως, όλοι σχεδόν βιώνουμε σε τακτική βάση κάποιο είδος φόβου
(απόρριψης, επίκρισης, αποδοκιμασίας, εγκατάλειψης ή θανάτου). Η αιτία
που δημιουργεί αυτούς τους φόβους δεν είναι οι καταστάσεις, αλλά οι
σκέψεις του νου μας γι' αυτές - και όπως είπαμε αυτό εξαρτάται από το
παρελθόν μας (σε ατομικό, αλλά και συλλογικό επίπεδο). Θα μπορούσαμε να
πούμε ότι ο φόβος πρακτικά είναι μια παρερμηνεία, που ξεκινάει από τότε
που είμαστε παιδιά και αδυνατούμε να ξεχωρίσουμε τα γεγονότα από τη
στάση μας και τις σκέψεις του νου μας. Έτσι, δημιουργείται η ταύτισή μας
με διάφορα γεγονότα και ακολουθούν οι ερμηνείες που δίνουμε γι' αυτά,
διαμορφώνοντας σιγά-σιγά μια ψεύτικη ταυτότητα. Σύμφωνα μ' αυτή
αρχίζουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας ως θύμα, άτυχο, αδικημένο, ανώτερο,
κατώτερο, ανεπαρκή, ελαττωματικό, ή οτιδήποτε άλλο μάς προσφέρει την
αίσθηση της ταυτότητας. Ο Ράινερ Μ. Ρίλκε έχει εκφράσει πολύ ωραία την
ψευδαίσθηση του φόβου ως εξής: "Ίσως όλοι οι δράκοι της ζωής μας να
είναι πριγκίπισσες, που δεν προσμένουν παρά την ώρα που θα μας δουν
όμορφους και τολμηρούς. Ίσως καθετί τρομακτικό να είναι, στο απώτατο
βάθος του, έρημο και αβοήθητο, και να περιμένει από εμάς βοήθεια".
Όταν νιώθουμε φόβο λοιπόν, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να
τον παρατηρούμε, αποταυτιζόμενοι από αυτόν, για να τον αφήσουμε να
εκφραστεί και να φύγει. Όσο είμαστε ασυνείδητοι ταυτιζόμαστε μαζί του,
του δίνουμε λόγο ύπαρξης και τον συντηρούμε.
Νίκος Μπάτρας
Πηγή: aytepignosi.com
