Μια σπουδαία συνέντευξη από τον ψυχίατρο κ. Δημήτρη Καραγιάννη η οποία θα γαληνέψει την ψυχή σας και θα σας δώσει ώθηση να ευθυγραμμίσετε τη ζωής σας και να επαναπροσδιορίσετε τους στόχους σας.
Ζούμε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο με έντονο άγχος για τη βιωτή μας και την οικογένειά μας καθώς και για το μέλλον της πατρίδας μας, από πού θα πρέπει να αντλεί δύναμη ο άνθρωπος για να ανταπεξέρχεται στις δυσκολίες της ζωής;
Οι δυσκολίες είναι πραγματικές. Αντίθετα προς την προηγούμενη κατάσταση της κοινωνίας μας που ήταν ναρκωμένη και δεν συνειδητοποιούσε την πραγματικότητα, οι υπεύθυνοι άνθρωποι σήμερα κινητοποιούν το υπαρξιακό άγχος που αντιστοιχεί στην πλήρη εγρήγορση για την συνειδητοποίηση του προβλήματος και την παραγωγή μιας λειτουργικής λύσης.
Έχουμε να θεωρούμε ότι οι δυσκολίες στη ζωή μας είναι δοσμένες και δεν περιορίζονται μόνο στα οικονομικά θέματα, αλλά αφορούν την περιοδική ύπαρξη των καταστροφικών φυσικών φαινομένων, τις ανθρώπινες σχέσεις, την φθαρτότητα του σώματος με τις ασθένειες και τελικά τον ίδιο τον θάνατο.
Επομένως οι όποιες κοινωνικές ή προσωπικές αναταράξεις που ποτέ βέβαια δεν είναι καλοδεχούμενες, προσφέρουν την δυνατότητα να αναρωτηθεί ο καθένας μας τι είναι αυτό που δεν είναι πεπερασμένο. Τι είναι αυτό που δεν είναι αναλώσιμο. Τι είναι αυτό που όχι μόνο προσφέρει καταφύγιο στις δύσκολες ώρες, αλλά που η αλήθεια του χαριτώνει την ύπαρξη.
Πιστεύετε ότι η συσσωρευμένη κοινωνική πίεση θα μας οδηγήσει σε αδιέξοδο, ή θα αποτελέσει αφορμή για νέους δρόμους και καινοτόμες λύσεις;
Είναι αλήθεια ότι η κοινωνική αποσταθεροποίηση έχει διαμορφώσει μια αφόρητη πίεση στους ανθρώπους, με συνέπεια να αισθάνονται μια διαρκή ένταση. Αυτή η κατάσταση από μόνη της οδηγεί σε άσκοπες διαμάχες ή τελικά σε αίσθηση αδιεξόδου και τελικά σε παραίτηση.
Παράλληλα όμως οι άνθρωποι εκείνοι που δεν θεωρούν τίποτα ως δοσμένο και έχουν μάθει να στοχεύουν στην δημιουργία και όχι στην εξασφάλιση, αντιλαμβάνονται την κρίση με όρους πρόκλησης και αναζητούν λύσεις νέες, έξω από την πεπατημένες και τότε δεν περιμένουν να αλλάξει η κατάσταση για να νιώσουν καλά. Τέτοιοι άνθρωποι είναι εκείνοι που σε κάθε εποχή ξεφεύγουν από τα δεδομένα και δημιουργούν τις καινοτόμες λύσεις.
Σήμερα η ανεργία έχει υπερβεί κάθε όριο, η απαισιοδοξία έχει κυριεύσει τους περισσότερους συμπολίτες μας. Ποια θα ήταν η συμβουλή σας στους συμπολίτες μας που μαστίζονται από όλα αυτά τα προβλήματα;
Η ανεργία είναι μια αφύσικη κατάσταση που διαλύει την δημιουργική ζωή. Δεν μπορεί ένας άνθρωπος ακόμη και αν δεν έχει οικονομικό πρόβλημα να μην εργάζεται και να μην καταστρέφεται η υπόστασή του.
Η επιβαλλόμενη γενικευμένη ανεργία δίχως προοπτικές και με την συνεπαγόμενη οικονομική ασφυξία που πνίγει κάθε στοιχειώδη καθημερινή ανάγκη, είναι αφόρητη για όποιον την ζει. Δημιουργεί ενοχές και επομένως οδηγεί στην εξουθένωση, στην κατάθλιψη και στην παραίτηση.
Είναι πολύ σημαντικό σε τέτοιες καταστάσεις κανείς να μην αποδεχθεί το αυτονόητο και να αναζητήσει προσωπικές λύσεις που να υπερβαίνουν τα όποια αντικειμενικά δεδομένα. Να μην αναζητά άλλοθι, αλλά λύσεις που κανείς δεν θα του χαρίσει, αλλά που μόνος του θα ανακαλύψει, αξιοποιώντας τα όποια προσωπικά του τάλαντα.
Ο τρόπος ζωής τις τελευταίες δεκαετίες έχει αλλάξει στη πατρίδα μας. Ο κοινωνικός ιστός της χώρας μας έχει επηρεαστεί προς ένα αλλιώτικο κοινωνικό μοντέλο, οι οικογένεια πλέον δεν είναι στις άμεσες προτεραιότητες των νέων ανθρώπων. Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στο θεμέλιο λίθο της χώρας μας που είναι η οικογένεια, τα επόμενα χρόνια;
Η οικογένεια δεν είναι ένας υποχρεωτικός κοινωνικός θεσμός, δεν είναι μια αναγκαία δέσμευση, δεν είναι μια σύμβαση, δεν είναι μια συντηρητική λύση που πρέπει να διατηρηθεί, δεν αποτελεί μια αποκατάσταση, δεν είναι μια νομιμοποίηση μιας ερωτικής σχέσης, δεν είναι καταφύγιο για ανθρώπους που έχουν κουραστεί με την μοναξιά τους.
Η οικογένεια είναι μια συναρπαστική περιπέτεια ικανών ανθρώπων που αποφασίζουν να πουν ναι στη ζωή. Η οικογένεια είναι η διαχρονική συμπόρευση δύο νέων που δεν θέλουν να ζήσουν μόνο κάποιες κοινές στιγμές ευχαρίστησης.
Η οικογένεια είναι η απόφαση να δημιουργήσεις το μικροκλίμα που θα ζεις, που θα μπορεί να υπερβαίνει το ευρύτερο τοξικό κοινωνικό κλίμα. Η οικογένεια είναι η δυνατότητα να συνυπάρχουν διαφορετικές γενιές ανθρώπων και να εμπλουτίζονται μέσα από την αλληλαντίδρασή τους. Η οικογένεια είναι η ευλογημένη δυνατότητα να καλύπτονται οι ανάγκες της επιβίωσης, αλλά και να καλλιεργείται η ομορφιά της ζωής.
Επομένως μπορούμε να εμπιστευτούμε ότι οι νέοι άνθρωποι που δεν συμβιβάζονται με την μιζέρια του βολέματος θα βρουν τους τρόπους να δημιουργήσουν με ερωτική επαναστατική έμπνευση τις δικές τους μοναδικές και ανεπανάληπτες συντροφικές σχέσεις που αποτελούν την αναγκαία προϋπόθεση για ανάπτυξη μιας λειτουργικής οικογένειας.
Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι προϋποθέσεις για μια ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή;
Ο κάθε σύντροφος να αναπτύσσει την δική του προσωπικότητα. Να πιστεύει στη δυνατότητα ύπαρξης ευτυχίας στη ζωή, αλλά να μην περιμένει από κανένα να του την χαρίσει. Να επενδύει στη συντροφική ερωτική σχέση και επομένως να αναζητά τρόπους, που θα την ανανεώνουν. Να αναδεικνύει τον – την σύντροφό του. Να μην αφήνουν τρίτους να τους καθορίζουν τη ζωή, αλλά και να μην κλειστούν σε μια αποστειρωμένη σχέση. Να φροντίζουν τα παιδιά τους, αλλά να μην παραμελούν τη σχέση τους. Να ανακαλύψουν τις δικές τους υπερβατικές προσωπικές αναφορές και να καλλιεργούν την πνευματικότητα που υπερβαίνει την κατανάλωση ευχαρίστησης, τις ατομικές ανεπάρκειες και τις επώδυνες καταστάσεις της ζωής.
Πως θα πρέπει ένας γονιός να εκδηλώνει την αγάπη του στα παιδιά του;
Η αγάπη του γονιού προς τα παιδιά του είναι μοναδική, καθώς είναι απροϋπόθετη. Δεν θέτει όρους. Δεν απαιτεί αντικειμενικές προϋποθέσεις. Δεν επενδύει σε ανταποδώσεις. Προσφέρει, αλλά δεν χαρίζεται. Υπομένει, αλλά δεν ανέχεται. Εμπιστεύεται, αλλά δεν αδιαφορεί. Ελευθερώνει, αλλά δεν εγκαταλείπει. Ενδυναμώνει, αλλά δεν πιέζει. Λυπάται, αλλά δεν απογοητεύεται. Καμαρώνει, αλλά δεν συγκρίνει. Περιβάλλει, αλλά δεν περικλείει. Γνωρίζει ότι η τιμή να φροντίσει τα παιδιά του είναι μια ευλογία που του προσφέρθηκε, αλλά ότι τελικά τα παιδιά του δεν του ανήκουν.
Θα είχατε τη καλοσύνη να μας πείτε επιγραμματικά κάποιους τρόπους, οι οποίοι θα μας βοηθούσαν να πειθαρχήσουμε τα παιδιά μας; Για παράδειγμα το «ξύλο» ακόμα και στην πιο αθώα εκδοχή του, μπορεί να αποτελέσει παιδαγωγικό μέσο; Τι κάνουμε όταν το παιδί μας δεν πειθαρχεί με κανέναν τρόπο;
Στόχος δεν μπορεί να είναι η πειθαρχία, αλλά η υπεύθυνη ανάληψη από το παιδί της δικής του ζωής. Το παιδί δεν αντιστοιχεί να υποκύψει στον γονιό του. Η πειθαρχία δεν είναι αυτοσκοπός. Τα όρια είναι προϋποθέσεις ανάπτυξης και ελευθερίας του παιδιού και του ανθρώπου. Τίθενται κανόνες που δεν αφορούν ιδιοτροπίες και απαιτήσεις του γονιού, αλλά παριστούν όρους για την ανέλιξή του, την ανεξαρτησία του και την σταδιακή ανέλιξή του σε λειτουργικό άνθρωπο.
Ο γονιός που άλλοτε χαρίζεται και άλλοτε θυμώνει δεν πορεύεται υπεύθυνα, αλλά εκπαιδεύει το παιδί του να τον περιφρονεί. Ο γονιός που οδηγεί το παιδί του στο να μη τον ακούει και τελικά καταφεύγει στην καταστολή, δεν γνωρίζει να εμπνέει. Θα πρέπει να αναρωτηθεί για την δική του πορεία. Μήπως ο ίδιος έχει χάσει την χαρά του και κάνει απλώς τις υποχρεώσεις του; Μήπως δεν έχει φροντίσει τον προσωπικό χώρο και χρόνο, την συντροφική ερωτική του σχέση και έχει καταντήσει διεκπεραιωτής της καθημερινότητας; Μήπως έχει απαιτήσεις που δεν δικαιολογούνται από την αναπτυξιακή φάση του παιδιού του; Μήπως έχει μετατρέψει σε υποχρεώσεις τα θέματα ζωής του παιδιού του (φαγητό , ντύσιμο, διάβασμα, ύπνος…)
Πως βιώνει την αδικία ή ανθρώπινη ψυχή; πως συμβάλλει η ελπίδα μας για τη μεταθανάτιο ζωή και τη Θεία Δικαιοσύνη, στην ανάπτυξη της «ΥΠΟΜΟΝΗΣ» στον κόσμο αυτό;
Η υπομονή στην Χριστιανική θεολογία και στην υπαρξιακή ψυχοθεραπεία δεν ταυτίζεται με μια στωική παθητικότητα, όπως στις Ανατολικές θρησκείες που υποτιμούν την ζωή αυτή και ζητούν την απάθεια. Η ύπαρξη μιας άλλης ζωής δεν υποτιμά αυτή, αλλά δίνει το μέτρο του τι είναι σημαντικό και τι όχι. Προσφέρει την δυνατότητα να νοηματοδοτήσει ο καθένας μας την ύπαρξή του με κριτήρια που δεν είναι επιφανειακά.
Το ζητούμενο είναι η ευχαριστιακή βίωση αυτής της ζωής και αυτό συνεπάγεται την υπέρβαση της ατομικότητας. Την συνειδητοποίηση ότι σ’ αυτή τη ζωή η ύπαρξη αδικιών είναι δεδομένη, αλλά σ’ εμάς τίθεται το ζήτημα το πώς θα σταθούμε απέναντί τους. Θα ακινητοποιηθούμε; Θα μηρυκάζουμε τις αδικίες και θα βουλιάζουμε σε καταθλιπτικές σκέψεις και συναισθήματα; Εξ’ άλλου η Θεία Δικαιοσύνη ταυτίζεται με το Θείο έλεος και επομένως δεν σχετίζεται με τιμωρίες, αλλά με την Χάρη.
Υπάρχουν πολλές μορφές αγάπης; και αν ναι, μπαίνουν σε ιεραρχία;
Η αγάπη είναι μια και παίρνει την μορφή, ανάλογα με το είδος της σχέσης. Ο ύμνος της αγάπης του Αποστόλου Παύλου είναι αξεπέραστος στους όρους που διέπουν την αυθεντική αγάπη. Δυστυχώς ακόμη και τώρα αναφερόμαστε στην αγάπη μας, ενώ η στάση μας έχει κτητικότητα, ιδιοτέλεια, ανελευθερία, δυσπιστία, έπαρση, φόβο για απώλεια.
Η υπομονή είναι αρετή ή πολλές φορές παίρνει τη μορφή της ανοχής με αποτέλεσμα να αποτελεί εμπόδιο στην επικοινωνία των ανθρώπων;
Ναι, σαφέστατα. Η ανοχή προς τους άλλους ενέχει κατηγόρια εναντίον τους, έστω και αν δεν εκφράζεται ανοιχτά. Η ανοχή υποτιμά και ενοχοποιεί. Επομένως η ανοχή δεν επιτρέπει την αυθεντική επικοινωνία. Δεν κατανοεί. Δεν επεξεργάζεται. Δεν αφουγκράζεται. Σνομπάρει.
Η αρετή της αυθεντικής υπομονής είναι το εργαστήριο της αυτογνωσίας. Είναι η υπέρβαση της μίζερης αυταρέσκειας. Δεν ησυχάζει. Δεν περιμένει. Αναζητά. Διευρύνει τους ορίζοντες πέρα από την ατομική αυτοδικαίωση. Αναδεικνύει τις δυνάμεις που δεν σχετίζονται με τον ανταγωνισμό. Δικαιώνει την ανθρώπινη ομορφιά.
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το να θυσιάζεσαι για τους άλλους είναι η μέγιστη εκδήλωση αγάπης προς το συνάνθρωπο. Ποια η γνώμη σας στο θέμα αυτό; Πρέπει να βάζουμε όρια στη «ΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ» μας;
Η θυσία του εαυτού για κάποιο στόχο που υπερβαίνει την ατομικότητα αποτελεί μια συγκλονιστική στάση που καταξιώνει την ύπαρξη και επιβεβαιώνει με την ακραία στάση της, την ύπαρξη της ελευθερίας του προσώπου.
Η αυθεντική θυσία αποτελεί την γελοιοποίηση όσων επιμένουν στη μιζέρια ότι όλα καθορίζονται μόνο από το ένστικτο της επιβίωσης.
Η αυθεντική θυσία σε αντίθεση με τις ευρέως κυκλοφορούσες απόψεις, δεν έχει καμιά σχέση με την αυτοκαταστροφή.
Η αυθεντική θυσία είναι η ανάδειξη ενός εαυτού που υπερβαίνει τα όρια της επιβίωσης και τα δεσμά της ατομικότητας και πετά στους ουρανούς της ελευθερίας.
Η αυθεντική θυσία δεν περιμένει ανταπόδοση, αφού περιέχει μια άφατη χαρά. Δεν περιμένει αναγνώριση, γιατί δεν γίνεται για τους άλλους.
Η αυθεντική θυσία δεν είναι μια μαζοχιστική στάση που επιζητά τον πόνο, αλλά μια συνεπής ανυποχώρητη στάση που είναι προσανατολισμένη προς το δικαίωμα μιας ακέραιης ζωής.
Η δοτικότητα όμως, όπως καταγράφεται δεν αφορά το αυθεντικό βίωμα της θυσίας, αλλά μια υποχωρητική στάση, μια δουλικότητα, μια προσπάθεια εξευμενισμού, μια δωροδοκία, μια ενδοτικότητα που μπορεί να απευθύνεται σε ένα πρόσωπο που το θεωρούμε σπουδαίο και προσπαθούμε να το κάνουμε να ενδιαφερθεί για μας και να μας αγαπήσει ή σε ένα πρόσωπο που το υποτιμούμε, το λυπόμαστε και του χαριζόμαστε. Όμως σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν πρέπει απλώς να βάζουμε κάποια στιγμή όριο, αλλά να απέχουμε παντελώς από τέτοιες μορφές σχέσης που ποτέ δεν οδηγούν σε καλή έκβαση.
Το επάγγελμά σας, ψυχίατρος, είναι το επάγγελμα που «γιατρεύει τις ψυχές των ανθρώπων», άρα είσαστε ο ειδικός επιστήμονας στον οποίο βρίσκω την ευκαιρία να κάνω ένα ερώτημα που πάντα με απασχολούσε, τι είναι «ψυχή» και ποια είναι η φύση της ψυχής; Το ξέρω ότι θα μπορούσατε να γράψετε τόμους ολόκληρους αλλά θα ήθελα με λίγα λόγια να μου πείτε.
Όντως, θα μπορούσαν να γραφούν τόμοι και υπάρχουν και διαφορετικές καταγραφές. Στη δική μου κατανόηση η ψυχή ταυτίζεται με την ολότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Τελικά επιστήμη και πίστη είναι δύο διαφορετικοί δρόμοι; Είναι μια ερώτηση θα ήθελαν να σας ρωτήσουν πολλοί από τους αναγνώστες του pentapostagma.gr
Είναι δύο διαφορετικοί δρόμοι που αναζητούν με διαφορετικούς όρους την Αλήθεια. Αν οι δρόμοι αυτοί είναι αυθεντικοί, σέβονται τη διαφορετικότητά τους και δεν συγκρούονται. Αντίθετα αν μεταβολιστούν, δύναται να προσφέρουν και νέες προοπτικές στον άλλο δρόμο. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στην πίστη και στην επιστήμη αφορούν ανασφαλείς ημιμαθείς επιστήμονες και ανασφαλείς φανατικούς θρησκευόμενους.
Για το τέλος κ. Καραγιάννη θα θέλαμε να μας πείτε, τι είναι αυτό που θεωρείτε ως την κύρια προτεραιότητα του ανθρώπου, αυτό το οποίο πρέπει να έχει συνέχεια στο μυαλό του ένας άνθρωπος ως μπούσουλα για τη ζωή του.
Η ζωή μας είναι πεπερασμένη. Αν την αναλώνουμε σε πίκρες για ανθρώπους ή καταστάσεις, τότε θα την έχουμε μόνοι μας καταστρέψει και ας μην αναζητούμε άλλοθι. Είναι πολύ σημαντικό ο καθένας μας επομένως να αποφασίσει σε συνειδητό επίπεδο για το τι μπορεί να δώσει νόημα στην ύπαρξή του κατά τρόπο που θα μπορεί να ζήσει ευχαριστιακά τη ζήση του.
κ. Καραγιάννη ήταν πραγματικά τιμή μας, να δεχθείτε τη πρότασή μας και να μας δώσετε τη συνέντευξη αυτή. Οι συμβουλές σας μας οδηγούν σε μια αναζήτηση για μια καλύτερη κοινωνία με τον εαυτό μας, τον συνάνθρωπό μας, το Θεό...
info:
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ
O Δημήτριος Καραγιάννης είναι Παιδοψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής, Διευθυντής του κέντρου Παιδοψυχικής Υγιεινής. Διδάκτωρ του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, δίδαξε στη μετεκπαίδευση της Μαρασλείου Ακαδημίας.
Ασχολείται ιδιαίτερα με τα προβλήματα γάμου και μελετά τους όρους λειτουργικότητας στις διαπροσωπικές σχεσεις. Το πεδίο των μελετών του δεν περιορίζεται μόνο στον επιστημονικό χώρο, αλλά αναζητά τις δυνατότητες που προσφέρει η βίωση της Ορθόδοξης πίστης στην καθημερινή ζωή και την απάντηση που προσφέρει μέσου του ευχαριστιακού τρόπου ζωής. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά και εκκλησιαστικά περιοδικά, ενώ συμμετέχει ως συγγραφέας σε συλλογικά βιβλία όπως το ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΣΕ ΔΙΑΛΟΓΟ, ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ, ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΓΩΓΗΣ, ΑΙΜΟΜΙΞΙΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ. ΠΗΓΗ: H συνέντευξη δόθηκε αποκλειστικά για το pentapostagma.gr. Την δημοσιεύουμε με την άδειά του.
