THOMAS SZASZ – KARL KRAUS
Αφορισμοί για την ψυχιατρική και την ψυχανάλυση
G. Orwell, 1984
Γράφει ο Κλεάνθης ΓρίβαςΨυχοτεχνική Δαιμονολογία
Η ψυχιατρική δεν είναι ούτε επιστήμη, ούτε κλάδος της ιατρικής. Είναι μια δαιμονολογία εκφρασμένη με ψευτο-επιστημονικούς όρους, μια ολοκληρωτική ιδεολογία και ένας μηχανισμός κοινωνικού ελέγχου. Ο ψυχιατρικός θεσμός αποτελεί τον πιο εφιαλτικό συνδυασμό των χειρότερων από τα στοιχεία που συνθέτουν την Ιερή Εξέταση και τις πολιτικές αστυνομίες των ολοκληρωτικών χωρών.Η ιδιομορφία και η αποκρουστική παντοδυναμία του ψυχιατρικού θεσμού δεν οφείλεται στο γεγονός ότι εμπεριέχει κανόνες για τη ρύθμιση της συμπεριφοράς των ανθρώπων και των σχέσεών τους με τους άλλους, ούτε στο ότι διαθέτει τη «νόμιμη» βία που απαιτείται για να κάνει «σεβαστούς» αυτούς τους κανόνες και να επιβάλει κυρώσεις όταν παραβιάζονται (πράγμα που άλλωστε χαρακτηρίζει όλους τους κατασταλτικούς θεσμούς).
Η ιδιομορφία και η αποκρουστική παντοδυναμία του ψυχιατρικού θεσμού οφείλεται στο γεγονός ότι έχει την απεριόριστη δυνατότητα να διαμορφώνει και να επιβάλει «κανόνες» (που μεταβάλλονται διαρκώς, κατά βούληση, κατά περίπτωση και αυθαιρέτως), ενώ ο ίδιος δεν υπόκειται στους περιορισμούς οποιουδήποτε κανόνα.
Αυτό, ακριβώς, τον διαφοροποιεί ποιοτικά από όλους τους άλλους κατασταλτικούς θεσμούς που συνθέτουν την ανταγωνιστική κοινωνία.
1. Ο ψυχιατρικός θεσμός δεν εμπίπτει στις προβλέψεις ή τις ρυθμίσεις κανενός νόμου. Είναι ο ίδιος νόμος.
2. Η ψυχιατρική δίωξη ποτέ δεν ασκείται για χάρη κάποιου νόμου. Είναι η ολοκληρωτική άρνηση κάθε νόμου.
3. Η ψυχιατρική δικονομία δεν καθιερώνει κάποιους νέους νομικούς κανόνες. Θεσμοποιεί την παραβίαση κάθε κανόνα.
4. Ο ψυχιατρικός κατηγορούμενος και ο ψυχιατρικός κρατούμενος δεν είναι φορέας ή υποκείμενο δικαίου. Είναι η τραγικότερη προσωποποίηση της ολοσχερούς άρνησης κάθε έννοιας δικαίου. Τυπικά και ουσιαστικά, είναι ένα Πράγμα που –από την άποψη του δικαίου– εξισώνεται με ένα Τίποτα, μέσα στο οποίο προβάλλεται ανάγλυφα το Τίποτα του του ίδιου του δικαίου.
Είναι, συνεπώς, δικαιολογημένη η αγωνιώδης προειδοποίηση του Thomas Szasz ότι: «Η ανθρώπινη ελευθερία κινδυνεύει από μια διαβολική συμμαχία μεταξύ της κρατικής εξουσίας και της ψυχιατρικής». Αυτή την αγωνία εκφράζουν οι Αφορισμοί για την Ψυχιατρική και την Ψυχανάλυση του Thomas Szasz και του Karl Kraus που ανθολογούνται σ’ αυτό το αφιέρωμα.
THOMAS SZASZ (1920)
Αφορισμοί για την Ψυχιατρική και την Ψυχανάλυση
Βιογραφικά στοιχεία
Τόμας Σαζ (Thomas Szasz): Γεννήθηκε στη Βουδαπέστη το 1920. Εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ το 1938. Φοίτησε στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου του Cincinati (1938-44). Ασκήθηκε στην ψυχιατρική (Σικάγο, 1946-48) και στην ψυχανάλυση (Ψυχαναλυτικό Ινστιτούτο του Σικάγο, 1947-50). Πήρε τίτλο ειδικότητας στην ψυχιατρική (1951).Υπήρξε μέλος της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας και του Ψυχαναλυτικού Ινστιτούτου του Σικάγο. Συγγραφέας πολλών βιβλίων. Επιστημονικός σύμβουλος, μέλος των εκδοτικών επιτροπών και συνεργάτης πολλών περιοδικών, ιατρικών και μη. Καθηγητής της ψυχιατρικής στο Upstate Medical Center του πανεπιστημίου των Συρακουσών της Ν. Υόρκης από το 1956 μέχρι τη συνταξιοδότησή του. Έκτοτε είναι ομότιμος καθηγητής στο ίδιο πανεπιστήμιο…
Ο Τόμας Σαζ, πρωτοπόρος διανοούμενος ψυχίατρος, κατήγγειλε την ψυχιατρική βαρβαρότητα. Επικέντρωσε την προσοχή τους στις σχέσεις της ψυχιατρικής με την κρατική εξουσία και στη μελέτη των ιστορικών κοινωνικών, φιλοσοφικών, οικονομικών και ψευτo-ιατρικών παραμέτρων της ψυχιατρικής. Αμφισβήτησε αυτό καθαυτό το αντικείμενο της ψυχιατρικής (την ψυχική αρρώστια). Διέλυσε την μυθολογία που περιβάλλει την ψυχιατρική και πρόβαλε τον πραγματικό της χαρακτήρα και την κοινωνική λειτουργία της ως πανίσχυρου μέσου κοινωνικού ελέγχου.
Το έργο του άσκησε τεράστια επίδραση στη σύγχρονη ψυχιατρική, αντιψυχιατρική και μη ψυχιατρική σκέψη και σφράγισε την εποχή μας.
Αφορισμοί
Ψυχιατρική
Όπως λέει ένα παλιό ψυχιατρικό ανέκδοτο, ο νευρωσικός χτίζει παλάτια στον αέρα, ο ψυχωσικός ζει μέσα σε αυτά και ο ψυχίατρος εισπράττει το νοίκι. Θα προσέθετα ότι ο ψυχίατρος κατασκευάζει ένα επάγγελμα και, μεταφορικώς, φυλακές, ο νευρωσικός αποζητά παρηγοριά σε αυτές και ο ψυχωσικός είναι καταδικασμένος να ζει μέσα σε αυτές.
Η ψυχιατρική είναι ο υπόνομος στον οποίο οι κοινωνίες αδειάζουν όλα τα άλυτα ηθικά και κοινωνικά τους προβλήματα, από το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Και όπως οι υπόνομοι, οι οποίοι χύνονται σε ποτάμια και ωκεανούς, μολύνουν τα νερά, έτσι και η ψυχιατρική, αδειάζοντας στην ιατρική, μολύνει τη φροντίδα και τη θεραπεία του αρρώστου.
Η ψυχιατρική ή είναι μια ιατρική ειδικότητα, αφιερωμένη στο να θεραπεύει τους αρρώστους, ή είναι μία τερατώδης παρωδία της ιατρικής που κρύβει κτηνωδίες τις όποιες οι άνθρωποι είναι τα μόνα θηρία που μπορούν να τις διαπράξουν. Καθώς η κυρίαρχη κοινωνική ηθική μετατρεπόταν σε κοσμική, εξαφανίστηκε το πρόβλημα της αίρεσης και στη θέση του αναδύθηκε το πρόβλημα της τρέλας που απέκτησε μεγάλη κοινωνική σημασία. Όπως οι ιερείς κατασκεύαζαν στο παρελθόν τους αιρετικούς, έτσι και οι γιατροί ως νέοι φύλακες της κοινωνικά αποδεκτής συμπεριφοράς και ηθικής, άρχισαν να κατασκευάζουν τους τρελούς.
Η επίθεση της κοινωνίας και του γιατρού-οργάνου της εναντίον του αποκαλούμενου παράφρονα: Αρχίζει να εκδηλώνεται το 17ο αιώνα με τα μπουντρούμια, τις αλυσίδες, τα σωματικά βασανιστήρια και την πείνα. Συνεχίζεται τον 18ο και το 19ο αιώνα με τα άσυλα για παράφρονες, το μαστίγωμα, την αφαίμαξη και τους ζουρλομανδύες, που ονομάζονται «γιλέκα». Και εντείνεται τον 20ο αιώνα με τα αχανή κρατικά ψυχιατρεία, το ηλεκτροσόκ, τη λοβοτομή (αποκοπή με νυστέρι των συνδέσεων του μετωπιαίου λοβού με τον υπόλοιπο εγκέφαλο) και τους χημικούς ζουρλομανδύες που αποκαλούνται ηρεμιστικά.
Με τον όρο Θεσμική Ψυχιατρική εννοώ το σύνολο των ψυχιατρικών παρεμβάσεων που επιβάλλονται σε ορισμένα άτομα από άλλους παρά τη θέλησή τους… Χαρακτηριστική λειτουργία της Θεσμικής Ψυχιατρικής είναι ο ακούσιος ψυχιατρικός εγκλεισμός.
Το σημαντικότερο κοινωνικό χαρακτηριστικό της Θεσμικής Ψυχιατρικής είναι η χρήση της βίας και της απάτης.
Δεν υπάρχουν και δεν μπορούν να υπάρχουν καταχρήσεις στο πλαίσιο της θεσμικής ψυχιατρικής, ακριβώς επειδή η θεσμική ψυχιατρική αποτελεί μια κατάχρηση αφ’ εαυτής.
Όπως η Ιερή Εξέταση ήταν η χαρακτηριστική κατάχρηση του Χριστιανισμού, έτσι και η Θεσμική Ψυχιατρική είναι η χαρακτηριστική κατάχρηση της Ιατρικής.
Η Θεσμική Ψυχιατρική ως μέσο κοινωνικού ελέγχου και τελετουργικής επικύρωσης της κυρίαρχης κοινωνικής ηθικής, φαίνεται πως ανάγεται σε άξιο διάδοχο της Ιερής Εξέτασης.
Η ψυχιατρική είναι ο θεσμός που επιφορτίστηκε με τη διαχείριση των μελών της κοινωνίας που «δεν θέλουν ή δεν μπορούν να αναλάβουν ένα καθιερωμένο κοινωνικό ρόλο».
Με την ακριβόλογη έννοια της λέξης, δεν μπορεί να υπάρξει ιερατική, πολιτική ή ψυχιατρική επιστήμη. Το μόνο που μπορεί να υπάρξει είναι η κριτική τους.
Ψυχική «Αρρώστια»
H ιδέα της ψυχικής αρρώστιας είναι εσφαλμένη και παραπλανητική. Οι ηθικές καταδίκες και οι κοινωνικές διευθετήσεις που βασίζονται σε αυτή την ιδέα συνιστούν μια ανήθικη ιδεολογία μισαλλοδοξίας.Η ιδέα της ψυχικής «αρρώστιας» έχει την ίδια λογική και εμπειρική βάση με την ιδέα της μαγείας. Η μαγεία και η ψυχική «αρρώστια» είναι συλλήψεις εξ’ ολοκλήρου ανακριβείς και εγκλωβιστικές, οι οποίες προσαρμόζονται κατά βούληση σε οποιαδήποτε χρήση από τον ιερέα ή τον γιατρό που επιθυμεί να τις χρησιμοποιήσει.
Κατά τον Μεσαίωνα, η ευρωπαϊκή κοινωνία κυριαρχούνταν από την Εκκλησία. Σε μια θρησκευτική κοινωνία, η παρέκκλιση γίνεται αντιληπτή με θεολογικούς όρους: Παρεκκλίνων είναι η μάγισσα, το όργανο του Σατανά.
Κατά τον 17ο αιώνα, με την υπονόμευση της δύναμης της Εκκλησίας και της θρησκευτικής θεώρησης του κόσμου, το σύμπλεγμα Ιεροεξεταστής-Μάγισσα εξαφανίζεται και στη θέση του προβάλλει το σύμπλεγμα Φρενολόγος-Φρενοβλαβής.
Το τέλος μιας ιδεολογίας είναι η αρχή μιας άλλης: Εκεί που τελειώνει η θρησκευτική αρχίζει η ψυχιατρική αίρεση και εκεί που τελειώνει η δίωξη της μάγισσας αρχίζει η δίωξη του τρελού.
Το κυνήγι των μαγισσών διάρκεσε περισσότερο από 4 αιώνες. Το κυνήγι των ψυχικά ασθενών διαρκεί πάνω από 3 αιώνες, και η δημοτικότητα του αυξάνεται συνεχώς.
Ψυχίατρος
Ο θεσμικός ψυχίατρος είναι ένας γραφειοκράτης υπάλληλος που αμείβεται για τις υπηρεσίες του από ένα ιδιωτικό ή δημόσιο οργανισμό και όχι από το άτομο που είναι ο φαινομενικός του πελάτης.Ο θεσμικός ψυχίατρος επιβάλλεται στον «ασθενή», ο οποίος δεν τον πληρώνει, δεν θέλει να είναι «ασθενής» και δεν είναι ελεύθερος να αρνηθεί την «βοήθεια» του.
Ο γιατρός που αποφασίζει να γίνει θεσμικός ψυχίατρος, πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στο να ανεβάσει άλλους στην πυρά (ενεργώντας ως όργανο της εξουσίας και στιγματίζοντας αθώους ανθρώπους ως κακοποιούς) και στο να ανέβει ο ίδιος στην πυρά (ενεργώντας ως σύμμαχος του διωκόμενου ψυχασθενή και διακινδυνεύοντας να στιγματιστεί από τους συναδέλφους του ως παρεκκλίνων και ανεύθυνος γιατρός ή ακόμα και ως ψυχασθενής).
O κυνηγός των μαγισσών ήταν ένα υποπροϊόν της σταυροφορίας εναντίον της μαγείας. Και ο ψυχίατρος είναι ένα υποπροϊόν του πολέμου εναντίον της ψυχικής αρρώστιας.
Μια βασική ομοιότητα μεταξύ μεθόδων των κυνηγών των μαγισσών και των ψυχιάτρων, αφορά το γεγονός ότι και οι δύο διαπράττουν μια απάνθρωπη απάτη σε βάρος του θύματος, παίζοντας με βάση το «κορώνα κερδίζω, γράμματα χάνεις».
Η ανθρώπινη ελευθερία κινδυνεύει από μια διαβολική συμμαχία κρατικής εξουσίας και ψυχιάτρων.
Κάθε φορά που οι ψυχίατροι διατυπώνουν ένα καινούργιο κανόνα ψυχικής υγείας δημιουργούν μια νέα κατηγορία ψυχικά αρρώστων, όπως ακριβώς κάθε φορά που οι νομοθέτες θεσπίζουν ένα καινούργιο περιοριστικό νόμο δημιουργούν μια νέα κατηγορία εγκληματιών.
Αν οι ψυχίατροι επιθυμούν την προστασία και την προαγωγή της ψυχικής υγείας των «αρρώστων», όπως ισχυρίζονται, το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να ξεκλειδώσουν τις πόρτες των ψυχιατρείων, να καταργήσουν τον εγκλεισμό και να θεραπεύουν μονάχα εκείνους που επιθυμούν να θεραπευτούν, όπως γίνεται και στα γενικά νοσοκομεία. Κι αυτή ακριβώς τη θέση υπερασπίζομαι εδώ και δεκαετίες.
Η ζωή ορισμένων ανθρώπων είναι ένα κακόγουστο αστείο, και κάποιοι άλλοι κάνουν κακόγουστα αστεία σε βάρος τους. Οι πρώτοι είναι οι ψυχωσικοί, οι δεύτεροι είναι οι ψυχίατροι.
Όταν ο καταπιεστής συνειδητοποιεί πως δεν είναι παρά μια γελοιογραφική απομίμηση του θεού, συχνά ζητάει τη λήθη με την αυτοκτονία. Υποθέτω ότι μια τέτοια τοποθέτηση του ζητήματος έχει κάποια αξία, εάν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι στις ΗΠΑ, οι ψυχίατροι εμφανίζουν την υψηλότερη συχνότητα αυτοκτονιών μεταξύ όλων των ιατρικών ειδικοτήτων. Η φήμη πολλών επιφανών ψυχίατρων στηρίζεται στην οικονομική και ιδεολογική επιβολή τους επί των συναδέλφων τους και όχι στη θεραπευτική τους ικανότητα. Διάσημοι ψυχίατροι (από τον Bleuler και τον Freud ως τον Alexander, τον Menninger και τον Grinker) μοιάζουν μάλλον με νονούς της μαφίας παρά με εξέχοντες εκπροσώπους του ιατρικού επαγγέλματος: Καθένας τους ελέγχει μια συγκεκριμένη περιοχή, ελέγχει αυτούς που είναι υπό την προστασία του, οι οποίοι τον «προστατεύουν» με οικονομικές και ιδεολογικές συνεισφορές και με ασίγαστη εχθρότητα και ετοιμότητα για πόλεμο εναντίον των άλλων ψυχιατρικών νονών.
Ψυχικά «Ασθενής»
Ψυχικά «ασθενής» είναι κάποιος που δεν θέλει ή δεν μπορεί να αναλάβει ένα καθιερωμένο κοινωνικό ρόλο. Αυτό απαγορεύεται από τον πολιτισμό μας… Γι αυτό τον φυλακίζουν: Πρώτα συμβολικά, κατατάσσοντάς τον στους ψυχοπαθείς. Και μετά πραγματικά, οδηγώντας τον στον ψυχίατρο για να υποβληθεί στη διαδικασία των ψυχιατρικών ανακρίσεων και να τεθεί υπό ψυχιατρική κράτηση.Η εισαγωγή του «ψυχικά ασθενή» στο ψυχιατρείο και η έξοδος του από αυτό, είναι οι ακραίες στιγμές της σύγχρονης ψευτο-επιστημονικής τελετουργίας. Ο «ασθενής» μπαίνει στο ψυχιατρείο ως αιρετικός και βγαίνει ως προσηλυτισμένος, ή δεν βγαίνει ποτέ.
Από τη στιγμή που ο ασθενής καθίσταται ψυχιατρικός έγκλειστος, είναι ανίκανος να προβάλει αντίσταση στις «θεραπευτικές» μεθόδους του γιατρού του, πολλές από τις οποίες είναι αδύνατο να διακριθούν από τα βασανιστήρια που χρησιμοποιούνταν εκτός του ιατρικού πεδίου.
▫ Εάν ο κατηγορούμενος για ψυχασθένεια ομολογεί την αρρώστια του, φυλακίζεται στο ψυχιατρείο (συχνά ισοβίως). Εάν την αρνείται, φυλακίζεται σε ψυχιατρείο και υποβάλλεται σε θεραπεία παρά τη θέληση του με όλα τα απαραίτητα μέσα, μέχρι να αποκτήσει «επίγνωση της κατάστασης του». Ο κατ’ ισχυρισμό (των άλλων) ψυχικά «ασθενής», Ματαίως επιμένει ότι δεν είναι άρρωστος: Η αδυναμία του να «αναγνωρίζει» τι είναι, θεωρείται ως σύμπτωμα της αρρώστιας του. Ματαίως, απορρίπτει την θεραπεία και τον εγκλεισμό που του επιβάλουν, ως μορφές βασανισμού και φυλάκισης: Η άρνηση του να υποταγεί στην ψυχιατρική εξουσία, θεωρείται ως ένα ακόμη σύμπτωμα της αρρώστιας του.
Οι περισσότεροι από αυτούς που διαγνώστηκαν ως σωματικά άρρωστοι, αισθάνονται άρρωστοι και θεωρούν τον εαυτό τους άρρωστο. Ενώ οι περισσότεροι από αυτούς που διαγνώστηκαν ως ψυχικά «άρρωστοι», δεν αισθάνονται άρρωστοι και δεν θεωρούν τον εαυτό τους άρρωστο.
Οι άνθρωποι, συχνά, αναζητούν ψυχιατρική βοήθεια (από ψυχοθεραπεία μέχρι ψυχιατρικό εγκλεισμό) επειδή αισθάνονται ότι θα προτιμούσαν να είναι πεθαμένοι. Όταν η «θεραπεία» τους ολοκληρωθεί, συχνά, είναι νεκροί, αλλά αυτό δεν τους πειράζει πια.
Επικινδυνότητα
Η επικινδυνότητα είναι μια ετικέτα που ο κατ’ ισχυρισμό ψυχικά «ασθενής» μοιράζεται με τον εγκληματία και όχι με τον σωματικά άρρωστο.Οι θεσμικοί ψυχίατροι υποστηρίζουν ότι οι ψυχικά «ασθενείς» ανήκουν στην κατηγορία των «σχεδόν-εγκληματιών», επειδή «είναι επικίνδυνοι για τον εαυτό τους και τους άλλους». Κι αυτό είναι αρκετό για να δικαιολογήσει την ακούσια φυλάκιση τους και την όποια κακομεταχείριση υφίστανται.
Στην εποχή μας, η προσπάθεια συσκότισης των διαφορών μεταξύ τρέλας και επικινδυνότητας, μεταξύ ψυχιατρικού αδικήματος (ψυχική αρρώστια) και επικινδυνότητας (ποινικό αδίκημα) έχει ως αποτέλεσμα την αντικατάσταση του Χάρτη των Δικαιωμάτων από τον Χάρτη της Θεραπείας.
Ψυχιατρικό «Δίκαιο»
Σε όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, οι διαδικασίες επιβολής του ποινικού νόμου είναι τυπικά ιεροεξεταστικές. Στα μη-ολοκληρωτικά καθεστώτα, οι διαδικασίες της επιβολής των νόμων σχετικά με την ψυχική υγεία είναι, επίσης, τυπικά ιεροεξεταστικές.Ο αστυνομικός και ο δικαστής ελέγχονται από τους ισχύοντες κανόνες Δικαίου, και μπορούν να επιβάλουν τιμωρίες, μόνο εφόσον επιτρέπεται από το νόμο. Ενώ οι νόμοι που διέπουν την ψυχική υγεία δεν υπόκεινται σε τέτοιους περιορισμούς.
Δικαίωμα στη θεραπεία: Το δικαίωμα θεσμικού ψυχίατρου να βασανίζει το θύμα του, ονομάζοντας αυτό που κάνει «θεραπεία». Το «δικαίωμα του ασθενούς σε θεραπεία» είναι ευφημισμός για το «δικαίωμα του ψυχιάτρου να θεραπεύει», ανεξάρτητα από το εάν αυτό αρέσει ή όχι στον «ασθενή».
Ψυχιατρική Βία
Η ψυχιατρική πρακτική είναι, πάνω από όλα, μια τελετουργική κατήχηση στη θεωρία και την πρακτική της ψυχιατρικής βίας. Οι καταστρεπτικές συνέπειες αυτής της διαδικασίας για τον ασθενή είναι εμφανείς. Αν και λιγότερο φανερές, οι συνέπειες της για το γιατρό είναι συχνά εξίσου τραγικές.Η ψυχιατρική βία είναι βία εξουσιοδοτημένη που ενσωματώνεται σε σημαντικούς κοινωνικούς θεσμούς και επικυρώνεται από το νόμο και την παράδοση.
Το κύριο πρόβλημα στην ψυχιατρική ήταν πάντα και εξακολουθεί να είναι η βία: Η υποθετική επαπειλούμενη βία του τρελού και η πραγματική βία της κοινωνίας και των ψυχιάτρων εναντίον του. Το αποτέλεσμα είναι η απανθρωποποίηση, η καταπίεση και η δίωξη του πολίτη που στιγματίστηκε ως «ψυχικά άρρωστος».
Ψυχιατρικό Λεξικό
Οι γλώσσες της τρέλας και της ψυχιατρικής είναι δύο γλώσσες νεκρές που προσπαθούν να αρνηθούν την πλαστότητά τους: Ο τρελός με την απατηλή ρητορική των «συμπτωμάτων» του και ο ψυχίατρος με την απατηλή ρητορική των «διαγνώσεων» και των «θεραπειών» του.Ακούσιος Εγκλεισμός ▫ Εάν ο εγκλεισμός συνεπάγεται την απώλεια της ελευθερίας, τότε γιατί γίνεται δεκτή η νομική υποκρισία ότι δήθεν πρόκειται για μια «αστική διαδικασία»; Σε ποια άλλη αστική διαδικασία, είναι δυνατόν να φυλακίζεται ισόβια, ο διάδικος που χάνει;
Ακούσιος Εγκλεισμός ▫ Ζούμε σε μια κοινωνία στην όποια περισσότεροι άνθρωποι στερούνται της ελευθερίας τους με ψυχιατρικό παρά με ποινικό εγκλεισμό… Οι αμερικάνοι πολίτες που στερήθηκαν της ελευθερίας τους για λόγους ψυχικών διαταραχών, είναι υπερδιπλάσιοι εκείνων που την στερήθηκαν για ποινικούς λόγους.
Ηλεκτροσόκ ▫ Η ψυχιατρική ηλεκτροπληξία (ηλεκτροσόκ) αποτελεί στην κυριολεξία έγκλημα σε βάρος του δυστυχισμένου ατόμου που την υφίσταται, κι αυτό όχι μόνο εξαιτίας της οδύνης που δοκιμάζει το θύμα τη στιγμή του σοκ, αλλά κυρίως λόγω της ανήκεστης βλάβης που προκαλεί.
Επιλόχεια Κατάθλιψη: Τα επίχειρα του μήνα του μέλιτος.
Μανία – Κατάθλιψη ▫ Ο μανιακός συμπεριφέρεται σαν τα πάντα στον κόσμο να έχουν το μέγιστο ενδιαφέρον και σπουδαιότητα γι’ αυτόν. Ο καταθλιπτικός συμπεριφέρεται σαν τίποτα να μην έχει σημασία. Ο μανιακός προσπαθεί να καλύψει το γεγονός ότι έχει βαρεθεί την ίδια του τη ζωή. Ο καταθλιπτικός, ότι τη σιχαίνεται.
Σχιζοφρένεια ▫ Εάν ο «ασθενής» παραπονιέται για τη ζωή του με ιατρικές μεταφορικές διατυπώσεις, ο ψυχίατρος λέει ότι υποφέρει από υστερία ή υποχονδρία. Ενώ, εάν παραπονιέται με θρησκευτικές μεταφορικές διατυπώσεις, ο ψυχίατρος λέει ότι υποφέρει από παράνοια ή σχιζοφρένεια.
Σχιζοφρένεια ▫ Εάν εσύ μιλάς με τον Θεό, προσεύχεσαι. Εάν ο Θεός μιλάει σε σένα, έχεις σχιζοφρένεια. Εάν οι νεκροί μιλούν σε σένα, είσαι πνευματιστής. Εάν ο Θεός μιλάει σε σένα, είσαι σχιζοφρενής.
Ψυχιατρική διάγνωση ▫ Στην καθημερινή ζωή, εάν ο Τζον δεν καταλαβαίνει τί του λέει ο Σμιθ, ο Τζον θεωρείται ηλίθιος. Στην ψυχιατρική, εάν ο Τζον είναι ψυχίατρος και ο Σμιθ είναι ασθενής και εάν ο Τζον δεν καταλαβαίνει τί του λέει ο Σμιθ, τότε ο Σμιθ θεωρείται τρελός.
Ψυχιατρική διάγνωση: Ψυχιατρική ληστεία.
Ψυχιατρικός διαγνωστικός: Στιγματιστής ανθρώπων με επίσημη άδεια.
Ψυχιατρική θεωρία: Είναι ή μια επιβεβαίωση του προφανούς που εκφράζεται με τεχνική ορολογία, ή η ψευδής γενίκευση μιας προσωπικής συμπεριφοράς που εκφράζεται ως νόμος της ψυχολογίας.
Ψυχιατρική νοσολογία: Ένα λεξικό δυσφημιστικών όρων, μεταμφιεσμένων σε διαγνώσεις.
Ψυχιατρικό ιστορικό: Η μετονομασία της σπίλωσης των μισητών και της εξύμνησης των προσφιλών προσώπων σε «προϊόν αμερόληπτης ψυχιατρικο-ιστορικής εξέτασης».
Ψυχοθεραπεία: Η μετονομασία της ψυχιατρικής αμηχανίας για τα προβλήματα της ζωής σε «θεραπεία».
Ψυχοπαθολογία: Η μετονομασία των προβλημάτων της ζωής σε «ασθένειες».
Ψυχοσωματική ιατρική: Η «φιλοσοφία» σύμφωνα με την οποία οι σωματικές ασθένειες είναι ψυχικές και οι ψυχικές ασθένειες σωματικές. Αυτές οι ανοησίες εξυπηρετούν τον διπλό στόχο του επαγγελματισμού: Από τη μια, να εξυψώνουν τον ειδικό με τον ισχυρισμό ότι τα πάντα είναι κάτι άλλο από αυτό που φαίνεται ότι είναι. Και από την άλλη, να υποτιμούν τον ανίδεο, προκαλώντας σύγχυση στην κοινή λογική.
Ψυχιατρική «λογική»: Εάν ένας άνθρωπος «υπερβεί τα όρια του νόμου», θα τον συλλάβει η αστυνομία. Εάν «υπερβεί τα όρια της πραγματικότητας», θα τον συλλάβουν οι ψυχίατροι.
Ψυχιατρική «λογική»: Εάν κάποιος κόψει το πέος του με σκοπό να απαλλαγεί από τις ένοχες, την ντροπή και το άγχος του, αυτό ονομάζεται «αυτοευνουχισμός» και θεωρείται πως είναι ασθένεια. Εάν κάποιος του καταστρέψει το μυαλό με ηλεκτρισμό ή με εγχείρηση, με σκοπό να τον απαλλάξει από τις ενοχές, την ντροπή και το άγχος του, αυτό ονομάζεται «ηλεκτροσόκ» και «λοβοτομή», και θεωρούνται θεραπείες.
ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ
Σίγκμουντ Φρόιντ
Ο Freud μετέτρεψε τον λόγο σε δειγματοληπτικό υλικό «προς ανάλυση», μέσω της ψευδούς τεχνικής του ελεύθερου συνειρμού.
Μετέτρεψε τα όνειρα σε κοπριά –σε περιττώματα του ψυχοδιανοητικού οργάνου– μέσα στα οποία ο αναλυτής, ως τεχνικός εργαστηρίου, αναζητά το παθολογικό περιεχόμενο του ασυνειδήτου του ασθενούς. Και τέλος,
Μετέτρεψε μυθικούς ήρωες, όπως ο Οιδίποδας, σε «συμπλέγματα», για να χρησιμοποιούνται στο εξής ως χαρακτηριστικά ονόματα των έμφυτων και ανίατων ψυχικών νοσημάτων του ανθρώπινου γένους. Εν συντομία,
Ιατρικοποίησε και, επομένως, απανθρωποποίησε, τη γλώσσα, την ιστορία και ολόκληρη την ανθρώπινη ύπαρξη.
Ο Freud χαρακτήρισε σωστά την ψυχανάλυση, άλλα την ταξινόμησε σε λάθος κατηγορία: Την περιέγραψε ως ένα είδος συμβολαίου και συζήτησης, αλλά την κατέταξε ως ένα είδος θεραπείας.
Ο Freud υποστήριζε ακούραστα δύο αντιφατικούς ισχυρισμούς:
Ο ένας, ότι για να εξασκήσει κανείς την ψυχανάλυση δεν χρειάζεται να είναι γιατρός ή ψυχίατρος. Ο άλλος, ότι οι νευρώσεις (και οι διαστροφές, ψυχώσεις, κλπ.) είναι ασθένειες. Νομίζω ότι ο λόγος ήταν απλός.
Από τη μία, ήθελε να αποκτήσει το γόητρο και την προστασία της ιατρικής για το θρησκευτικό κίνημα το οποίο δημιουργούσε και το οποίο ήθελε να κυβερνά, από το γραφείο του στην οδό Berggasse όσο ζούσε και από τον τάφο όταν πέθανε. Από την άλλη, ήξερε (και αντιλαμβανόταν ότι και οι άλλοι το ήξεραν) ότι η συζήτηση δεν είναι μορφή ιατρικής θεραπευτικής αγωγής.
Ο Freud ήταν ένας παθιασμένος άνθρωπος. Αλλά, αντί να χρησιμοποιεί το πάθος του για να συμπάσχει με τον ασθενή, το χρησιμοποιούσε για την υπεράσπιση τού δικού του «σκοπού» και της θρησκείας του, της ψυχανάλυσης.
Ο Freud ήταν περισσότερο ειδήμων στο να χρησιμοποιεί την ψυχανάλυση για να εξουδετερώνει τους αντιπάλους του παρά για να βοηθά τους ασθενείς του.
Ψυχανάλυση
Η ψυχανάλυση είναι το σήμα κατατεθέν ενός συγκεκριμένου είδους διαλογικής συζήτησης, όπως η Coca-Cola είναι σήμα κατατεθέν ενός ορισμένου ποτού… Η «ψυχανάλυση» είναι, επίσης, το όνομα μιας συλλογής εικασιών αναφορικά με τη ζωή και τις ανθρώπινες σχέσεις, το όποιο έχει λανσαριστεί από τον δημιουργό αυτού του εμπορικού ονόματος.Ο όρος «ψυχανάλυση» είναι από μόνος του μια μεταφορά που φιλολογικοποιήθηκε με στρατηγικό τρόπο, επινοήθηκε και αναπτύχθηκε με τρόπο ώστε η «ψυχή» να μοιάζει με το αίμα ή τα ουρά και σαν να μπορούσε να αναλυθεί όπως αυτά…
Η ψυχανάλυση λειτουργεί ως θρησκεία μεταμφιεσμένη σε επιστήμη και μέθοδο θεραπείας. Όπως ο Αβραάμ έλαβε τους Νόμους του Θεού από τον Ιεχωβά, με τον οποίο ισχυριζόταν ότι έχει ιδιαίτερες σχέσεις, έτσι και ο Freud έλαβε τους Νόμους της Ψυχολογίας από το Ασυνείδητο, με το οποίο ισχυριζόταν ότι έχει ιδιαίτερες σχέσεις.
Η ψυχανάλυση είναι μια καινούρια εκδοχή του Ιουδαϊσμού. Ο ορθόδοξος Εβραίος πιστεύει ότι οι Εβραίοι είναι ο Περιούσιος Λαός, ανώτερος όλων των άλλων. Ο ορθόδοξος ψυχαναλυτής και ο ψυχαναλυόμενος πιστεύουν ότι οι αναλυτές και όσοι έχουν ψυχαναλυθεί είναι οι Υγιείς Άνθρωποι, ανώτεροι όλων των άλλων.
Ψυχαναλυτικό Λεξικό
Αμφισβητίας: Αυτός που αρνείται τη θεϊκότητά του Freud. Το αντίθετο του ορθόδοξου.
Αντίσταση: Η απροθυμία του ασθενούς να συνεχίσει να πληρώνει τον αναλυτή του, για υπηρεσίες οι όποιες δεν έχουν αξία γι’αυτόν.
Αντίσταση: Ο όρος που χρησιμοποιεί ο ψυχαναλυτής για να δείξει την αποδοκιμασία του στον ασθενή ο οποίος μιλά γι’ αυτά που ο ίδιος θέλει να μιλήσει και όχι γι’ αυτά που θέλει ο αναλυτής.
Ασυνείδητο: Η «περιοχή» της ψυχαναλυτικής Μαφίας.
Διεργασία: Στην ψυχαναλυτική γλώσσα, «διεργασία» είναι η επανεξέταση και αναβίωση των οδυνηρών εμπειριών και αναμνήσεων του παρελθόντος, με σκοπό να απαλειφθούν οι εναπομένουσες επιδράσεις τους. Ένας από τους βασικούς κινδύνους της ψυχανάλυσης (και άλλων μορφών εντατικής ψυχοθεραπείας) έγκειται στο ότι η «διεργασία» μπορεί να γίνει «επανεργασία». Δηλαδή, αντί ο ασθενής να απαλλαγεί από τις οδυνηρές αναμνήσεις, του γίνεται εμμονή το αναμάσημά τους και η επαναδημιουργία τους στην τωρινή του ζωή.
Ελεύθερος συνειρμός: Όρος που χρησιμοποιεί ο ψυχαναλυτής για να δείξει την επιδοκιμασία του στον αναλυόμενο ο οποίος μιλάει γι’ αυτά που θέλει ο αναλυτής. Το αντίθετο της αντίστασης.
Ελεύθερος συνειρμός. Η εξομολόγηση είναι σε σχέση με τον ελεύθερο συνειρμό ό,τι είναι η άφεση αμαρτιών σε σχέση με την ερμηνεία, ο αγιασμός σε σχέση με τον καπνό, το προπατορικό αμάρτημα σε σχέση με το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, η ψυχή σε σχέση με την ψυχοδιανοητική μας κατάσταση, ο παπάς σε σχέση με τον ψυχαναλυτή, το Βατικανό σε σχέση με την Ψυχαναλυτική Εταιρεία της Βιέννης, και ο Ιησούς σε σχέση με τον Freud.
Ερμηνεία. Ο αναλυτής, όταν ερμηνεύει τον Leonardo da Vinci, υποστηρίζει ότι «στην πραγματικότητα» δεν ζωγράφιζε πίνακες αλλά πασάλειβε κόπρανα. Όμως, όταν ερμηνεύει τον Oscar Wilde, δεν υποστηρίζει ότι «στην πραγματικότητα» ήταν ετεροφυλόφιλος.
Θεωρία της λίμπιντο: Η λιτανεία της Φροϋδικής λειτουργίας.
Μεταβίβαση. Η έννοια της μεταβίβασης αναφέρεται, εν μέρει, σε μια ορισμένη αντίληψη για τη σχέση αναλυτή και αναλυόμενου, η οποία προστατεύει τον ένα ή και τους δυο, από το δέλεαρ του σεξουαλικού πειρασμού. Τυπικά, αυτός είναι ο τρόπος με τον όποιο η μεταβίβαση λειτουργεί ως άμυνα,
Ναρκισσιστής: Ψυχαναλυτικός όρος για το άτομο που αγαπά τον εαυτό του περισσότερο από ό,τι τον αναλυτή του. Θεωρείται ως εκδήλωση μιας σοβαρής ψυχικής αρρώστιας, που η επιτυχής θεραπεία της εξαρτάται από το αν ο ασθενής θα μάθει να αγαπά τον ψυχαναλυτή του περισσότερο από όσο αγαπά τον εαυτό του.
Νεύρωση. Ο Freud είχε πει ότι η θρησκεία είναι νεύρωση. Θα ήταν ακριβέστερο να πούμε ότι η νεύρωση είναι θρησκεία.
Ορθόδοξος: Αυτός που αναγνωρίζει τη θεϊκότητα του Freud. Έχοντας διακριθεί στη μάχη εναντίον των αμφισβητιών, είναι υποψήφιος για μια θέση επισκόπου σε ένα από τα εκπαιδευτικά ψυχαναλυτικά ινστιτούτα.
Υστερία: Ο Freud αναγνώρισε ότι η ψυχαναλυτική περιγραφή της υστερίας δεν είναι παρά μια σημασιολογική διασκευή της δαιμονολογικής περιγραφής της. «Όλη η αρχική θεωρία μου για την υστερία ήταν πασίγνωστη και δημοσιεύτηκε εκατοντάδες φορές, πριν από μερικούς αιώνες; θυμάσαι πως πάντα έλεγα ότι η μεσαιωνική θεωρία της δαιμονοκατοχής που υποστηρίζονταν από τα εκκλησιαστικά δικαστήρια, ήταν ταυτόσημη με την δική μας θεωρία που αφορούσε το ξένο σώμα και την διάσπαση της συνείδησης;»
Υστερικός: Ο Freud υποστήριζε ότι ο υστερικός «υποφέρει από αναμνήσεις». Αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο υστερικός υποφέρει από την ανικανότητα ή την άρνηση του (με λίγα λόγια, την αποτυχία του), να αντιμετωπίσει τις αναμνήσεις του. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να τον βοηθήσει ο ψυχαναλυτής;
Ψυχαναλυτική Θεωρία: το τραγούδι των Φροϋδικών βαρκάρηδων.
Ψυχοθεραπεία: Η μετονομασία της ψυχιατρικής αμηχανίας για τα προβλήματα της ζωής σε «θεραπεία».
Ψυχαναλυτής: Ο άνθρωπος που δεν έχει χιούμορ γίνεται κακός ασθενής. Ο θεραπευτής που δεν έχει χιούμορ γίνεται απαίσιος αναλυτής.
Ψυχαναλυτής: Φυλαχτείτε από τον ψυχαναλυτή που αναλύει τα αστεία αντί να γελά με αυτά.
Ψυχαναλυτής: Ο σατιριστής γελοιοποιεί την τρέλα, άλλα τη σέβεται, γελάει για να μην κλάψει. Ο ψυχαναλυτής κάνει διάγνωση της τρέλας και την υποβιβάζει – κλαίει για να μη γελάσει. Εν ολίγοις, ο σατιριστής «απεχθάνεται» αυτούς που σατιρίζει, άλλα τους αντιμετωπίζει ως ίσους, ενώ ο ψυχαναλυτής «αγαπάει» αυτούς που αναλύει, άλλα τους αντιμετωπίζει ως κατώτερους. Ψυχαναλυτικές συναντήσεις: Οι θρησκευτικές τελετές εξιλέωσης (Γιόμ Κιπούρ) των κοσμικών πιστών της «επιστήμης». Αντί να κάνουν προσφορές στο Θεό στα Εβραϊκά απαριθμώντας τις αμαρτίες τους, κάνουν προσφορές ο ένας στον άλλο στη διάλεκτο της ψυχανάλυσης, απαριθμώντας τους παραλογισμούς των γονιών τους.
Ψυχαναλυτικό Τελετουργικό: Ο ιερέας βάζει τον μετανοούντα να γονατίσει. Ο ψυχαναλυτής βάζει τον ασθενή να ξαπλώσει. Και στις δυο περιπτώσεις, η φυσική διάταξη της συνάντησης συμβολίζει το κυρίαρχο θέμα της συναλλαγής μεταξύ αυτών που συμμετέχουν: Ο ιερέας θέλει να κάνει τον μετανοούντα να νιώσει ταπεινωμένος, ο ψυχαναλυτής θέλει να κάνει τον ασθενή να νιώσει ανίσχυρος.
Ψυχαναλυτικό Ινστιτούτο: Μια σχολή όπου το διδακτικό προσωπικό αποτελείται από γέρους ή μεσήλικες, άντρες και γυναίκες, οι οποίοι ονομάζονται ψυχαναλυτές. Αυτοί συστηματικά εξευτελίζουν και βρεφοποιούν τους μαθητές, οι οποίοι είναι ψυχίατροι σχεδόν μεσήλικες. Οι μαθητές υπομένουν πρόθυμα αυτή την τελετή εξευτελισμού με την προσδοκία (που, συχνά, δεν εκπληρώνεται) ότι, όταν θα τους έχουν στερήσει τελείως κάθε προσωπική κρίση και την ικανότητα για τέτοια κρίση, θα μπορούν να επιβάλλουν μια παρόμοια μεταχείριση σε άλλους, να την ονομάζουν ψυχανάλυση και να πληρώνονται ακριβά γι’ αυτή.
ΔΙΑΦΟΡΑ
ΓιατρόςΜέσω της υπαλληλικής σχέσης, ο σύγχρονος γιατρός χάνει την ταυτότητα του ως σεμνός και ανεξάρτητος θεραπευτής που αμφισβητεί το δόγμα της κατεστημένης κοινωνικής εξουσίας και μετατρέπεται σε δουλοπρεπή υπηρέτη του κράτους. Έτσι, μέσα από μια πορεία 4 περίπου αιώνων, ο γιατρός αποποιείται την Ιπποκράτεια εντολή να είναι υπηρέτης του πάσχοντος ατόμου και αναλαμβάνει το ρόλο του πολιτικού υπηρέτη που προστατεύει την υγεία της γραφειοκρατικής εξουσίας.
Ιατρική
Εάν εκτιμούμε την ιατρική θεραπεία και δεν θέλουμε να τη μπερδεύουμε με την ιατρική καταπίεση, τότε πρέπει να αφήσουμε κάθε άνθρωπο ελεύθερο να ανακαλύψει την ιατρική του σωτηρία και να υψώσουμε ένα αδιαπέραστο τείχος ανάμεσα στην Ιατρική και το Κράτος.
Εξουσία
Οι γιατροί, όπως και οι πολιτικοί ηγέτες, κατέχουν ένα μέτρο πραγματικής κοινωνικής εξουσίας. Η εξουσία είναι εξουσία. Δεν έχει σημασία ποιός την ασκεί: Ο Πάπας, ο πρίγκιπας, ο πολιτικός ή ο γιατρός. Καθένας τους μπορεί να καταπιέζει, να διώκει και να σκοτώνει εκείνους που υπόκεινται στην εξουσία του.
Η εξέγερση ενάντια στην εξουσία ήταν και παραμένει το αληθινό αμάρτημα, το κλασσικό έγκλημα της ατομικής προσωπικότητας.
Σε κάθε εξουσιαστικό κοινωνικό σχηματισμό, ο καθένας πρέπει να είναι κάτι. Μόνο ένα πράγμα δεν επιτρέπεται να είναι: Αταξινόμητος.
Καταπίεση
Οι άνθρωποι καταπιέζονται με δύο θεμελιώδεις τρόπους: σωματικά και συμβολικά. Σωματικά, με τη φυλακή, τα ψυχιατρεία, κλπ. Και συμβολικά, με τα επαγγέλματα, τους κοινωνικούς ρόλους, κλπ. Ο συμβολικός κοινωνικός καταναγκασμός είναι ο πιο συνηθισμένος στην καθημερινή πορεία των κοινωνικών πραγμάτων. Όταν ο συμβολικός κοινωνικός καταναγκασμός αποτυγχάνει ή αποδεικνύεται ανεπαρκής, καλείται σε βοήθεια ο σωματικός κοινωνικός καταναγκασμός.Ομοφυλοφιλία
Η ομοφυλοφιλική συμπεριφορά, όπως η ετεροφυλοφιλική και η αυτο-ερωτική, συναντιέται στους ανώτερους πιθήκους και τους ανθρώπους που βιώνουν την ύπαρξή τους σε ένα ευρύ φάσμα πολιτιστικών συνθηκών.
Η ψυχιατρική άποψη για την ομοφυλοφιλία δεν αποτελεί επιστημονική πρόταση αλλά ιατρική προκατάληψη.
Η ψυχιατρική άποψη για την ομοφυλοφιλία δεν είναι τίποτε άλλο από ένα προσεκτική μεταμφίεση της θρησκευτικής άποψης για την ομοφυλοφιλία, η οποία εκτοπίστηκε. Και οι προσπάθειες για την ιατρική «θεραπεία» αυτής της συμπεριφοράς, δεν είναι παρά προσεκτικά μεταμφιεσμένες μέθοδοι για την καταστολή της.
KARL KRAUS (1874-1936)
Αφορισμοί για την ψυχανάλυση και την ψυχιατρικήΒιογραφικά στοιχεία
Καρλ Κράους (Karl Kraus), 1874-1936. Αυστριακός συγγραφέας, από τους σημαντικότερους στη γερμανόφωνη λογοτεχνία που αναδύθηκε στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα (Γκεόρκ, Ρίλκε, Μαν, Χοφμανσταλ, κ.α.). Σατιριστής, δοκιμιογράφος, δραματουργός και ποιητής. Έγραψε σάτιρες, θεατρικά έργα, κριτικές, δοκίμια, αφορισμούς και ποιήματα (λυρικά και σατιρικά).Ήταν έξοχος τεχνίτης των αφορισμών και θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς γερμανόφωνους σατιριστές του 20ου αιώνα. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για την πνευματώδη κριτική του στον τύπο, τη Γερμανική κουλτούρα, την Αυστριακή πολιτική, την ψυχιατρική, την ψυχολογία και την ψυχανάλυση.
1874: Γεννήθηκε στο Gitschin της Βοημίας, το σημερινό Jicin της Τσεχίας. Ήταν γόνος πλούσιας εβραϊκής οικογένειας.
1877: Η οικογένειά του μετακομίζει στη Βιέννη.
1892: Γράφεται στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου της Βιέννης και αρχίζει να δημοσιεύει κείμενά του στο περιοδικό Wiener Literaturzeitung.
1894: Αλλάζει αντικείμενο σπουδών. Προσανατολίζεται στη φιλοσοφία και τη Γερμανική φιλολογία.
1896: Εγκαταλείπει το πανεπιστήμιο χωρίς να πάρει πτυχίο.
1896: Αρχίζει να δουλεύει ως ηθοποιός, διευθυντής σκηνής και ερμηνευτής, σε συνεργασία με την ομάδα Jung Wien (Young Vienna).
1897: Δημοσιεύει τη δηκτική σάτιρα Κατεδαφισμένη Λογοτεχνία (Die demolierte Literatu). Αναλαμβάνει ανταποκριτής στη Βιέννη της εφημερίδας Breslauer Zeitung.
1898: Ως ασυμβίβαστος υπέρμαχος της αφομοίωσης των Εβραίων, έρχεται σε σύγκρουση με τον σιωνιστή Theodor Herzl, με την πολεμική του Ένα Στέμμα για τη Σιών (1898).
1899: Αποκηρύττει τον Ιουδαϊσμό.
1899: Κυκλοφορεί το περιοδικό Ο Πυρσός (Die Fackel), το οποίο συνέχισε να εκδίδει, να διευθύνει και να γράφει μέχρι το θάνατό του (1936).
1911: Ασπάζεται τον καθολικισμό (και τον εγκαταλείπει το 1923).
1913: Συνδέεται με την βαρόνη Sidonie Nadherny von Borutin (1885-1950). Η σχέση τους συνεχίζεται μέχρι το θάνατό του. Δεν παντρεύτηκε ποτέ.
1936: Πεθαίνει στη Βιέννη.
Το Έργο του
• Η πλήρης γερμανική έκδοση των έργων του καλύπτει 14 τόμους (K. Kraus: Werke, Επιμ. H. Fischer, 14 τόμοι, Munich, Kosel Verlag, 1952-1963).
• Η πλήρης έκδοση του περιοδικού Die Fackel (Ο Πυρσός) που εξέδιδε μόνος του επί 37 χρόνια (1899-1936), καταλαμβάνει 37 τόμους.
• Έργο της ζωής του ήταν το περιοδικό Die Fackel (Ο Πυρσός), στο οποίο δημοσιεύτηκε, σχεδόν αποκλειστικά, το έργο του Kraus. Μέσα σε 37 χρόνια, (1899-1936), βγήκαν συνολικά 922 τεύχη, τα περιλαμβάνουν 22.500 σελίδες, με 6.000.000 λέξεις. Η Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών καταχώρησε όλο αυτό το τεράστιο έργο στο Διαδίκτυο (http://corpus1.aac.ac.at/fackel).
• Από τις σελίδες του Die Fackel, ο Kraus ασκούσε κριτική στην υποκρισία, την ψυχανάλυση, τη διαφθορά της αυτοκρατορίας των Αψβούργων, τον εθνικισμό του παν-γερμανικού κινήματος, τις οικονομικές πολιτικές της ελεύθερης αγοράς και άλλα. Στόχος του ήταν η διαφθορά, οι δημοσιογράφοι και η αχρεία συμπεριφορά. Ο Kraus διασφάλισε την πλήρη ανεξαρτησία του περιοδικού, χρηματοδοτώντας το ο ίδιος.
• Παράλληλα με τη συγγραφική του δραστηριότητα, ο Kraus οργάνωσε πολυάριθμες δημόσιες εκδηλώσεις που είχαν με μεγάλη απήχηση: Μεταξύ 1892 και 1936, έδωσε περίπου 700 παραστάσεις με αναγνώσεις από έργα μεγάλων συγγραφέων και εκτέλεσε οπερέτες του Offenbach, στις οποίες ο ίδιος τραγουδούσε όλους τους ρόλους με συνοδεία πιάνου.
• Κορυφαίο αριστούργημα του Kraus θεωρείται το Οι Τελευταίες Ημέρες της Ανθρωπότητας (Die letzten Tage der Menschheit), ένα τεράστιο σατιρικό θεατρικό έργο για τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, το οποίο συνδυάζει διαλόγους και επίκαιρα ντοκουμέντα, με μια αποκαλυπτική φαντασία.
• Τελευταίο έργο του Kraus ήταν Η Τρίτη Βαλπούργεια Νύχτα (Die Dritte Walpurgisnacht), μια αντιναζιστική πολεμική, την οποία απέφυγε να εκδώσει όσο ζούσε, εξαιτίας του φόβου για τις αντιδράσεις των Ναζί, που είχαν ήδη καταλάβει την εξουσία στη Γερμανία το 1933. Εκτεταμένα αποσπάσματά της δημοσιεύτηκαν στην απολογία του για τη σιωπή του κατά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, με τίτλο Γιατί δεν Εκδίδεται το Fackel (Warum die Fackel nicht erscheint), μια έκδοση του περιοδικού του με 315 σελίδες.
Αφορισμοί του Karl Kraus
Δεν έκανα τίποτα παραπάνω από το να δείξω ότι υπάρχει μια διάκριση ανάμεσα σε μια λήκυθο και σε ένα δοχείο νυκτός. Αυτή η διάκριση είναι που παρέχει στην κουλτούρα χώρο για να αναπτυχθεί.
Όσοι αδυνατούν να κάνουν αυτή τη διάκριση, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Σε εκείνους που χρησιμοποιούν τη λήκυθο ως δοχείο νυκτός και σε εκείνους που χρησιμοποιούν το δοχείο νυκτός ως λήκυθο.
Karl Kraus
Ψυχανάλυση
Η ψυχανάλυση είναι μια πράξη εκδίκησης, διαμέσου της οποίας η κατωτερότητα του αναλυτή μεταμορφώνεται σε ανωτερότητα. Ο αναλυόμενος τείνει να θεωρεί τον εαυτό του κατώτερο από τον γιατρό. Γι’ αυτό το λόγο σήμερα, οποιοσδήποτε ηλίθιος θέλει να θεραπεύει κάθε ιδιοφυΐα.
Ψυχανάλυση είναι η αρρώστια των χειραφετημένων Εβραίων.
Ψυχανάλυση είναι η ψυχοπάθεια εκείνη που νομίζει ότι θεραπεύει.
Πριν από τον Freud, οι γιατροί προειδοποιούσαν ότι η θεραπεία θα μπορούσε ίσως να αποβεί χειρότερη από την αρρώστια. Σήμερα, θα πρέπει να προειδοποιούν ότι υπάρχει μια θεραπεία που είναι αρρώστια, και ονομάζεται ψυχανάλυση.
Σκουπίζεις έξω από το κατώφλι της συνείδησης του άλλου, μόνο όταν το δικό σου σπίτι είναι βρόμικο.
Μας προειδοποιούν ότι η ψυχανάλυση έχει καταστεί απειλή. Ανοησίες. Ήταν απειλή από τη στιγμή της γέννησής της.
Η ψυχανάλυση είναι μια μέθοδος που μετατρέπει έναν ανίδεο σε «ειδικό», και όχι έναν ασθενή σε υγιή.
Η ψυχολογία (ψυχανάλυση) είναι η ισχυρότερη θρησκεία: μετατρέπει την αμφιβολία σε μακαριότητα. Και, καθώς η αδυναμία εκτρέφει την υπεροψία και όχι την ταπεινοφροσύνη, αυτό το νέο δόγμα απολαμβάνει μεγάλη εγκόσμια επιτυχία και κυριαρχεί πάνω σε όλες τις άλλες δοξασίες και θρησκείες.
Ψυχαναλυτές
Ο θεός έκανε τον άνθρωπο από τη λάσπη. Ο ψυχαναλυτής τον ξαναγυρίζει στη λάσπη.
Ψυχανάλυση είναι το επάγγελμα των άσεμνων και λάγνων ψυχαναλυτών που εξηγούν τα πάντα στον κόσμο, εκτός από το τί κάνουν οι ίδιοι για να καταπιέσουν τη σεξουαλικότητα.
Εάν η ανθρωπότητα, με όλα τα μειονεκτήματά της, είναι ένας οργανισμός, τότε οι ψυχαναλυτές είναι τα περιττώματα της. Η ψυχανάλυση είναι ένα επάγγελμα, στον τίτλο του οποίου οι λέξεις «ψυχή» (psyche) και «πρωκτός» (anus) είναι ενωμένες.
Ψυχολόγοι (ψυχαναλυτές): Αποκαλύπτουν το επουσιώδες, καταχρώνται το σημαντικό.
Πολλοί άνθρωποι είναι άρρωστοι. Αλλά μόνο οι ψυχαναλυτές θεωρούν πως αυτό είναι κάτι για το οποίο πρέπει κανείς να είναι περήφανος.
Οι ψυχαναλυτές βάζουν χέρι στα όνειρά μας σα να πρόκειται για τις τσέπες μας.
Ο κίνδυνος που εγκυμονεί η ψυχανάλυση έγκειται στο ότι διάφοροι άνθρωποι που δεν έχουν ένα ικανοποιητικό επάγγελμα και μια ύπαρξη με νόημα, καθώς και διάφοροι μισο-θεραπευμένοι νευρωτικοί, ξαφνικά ανακαλύπτουν ένα υψηλό λειτούργημα στη ζωή και αποφασίζουν να γίνουν ψυχαναλυτές: Συνειδητοποιούν ότι η αποστολή τους είναι να κάνουν την ανθρωπότητα ευτυχισμένη μέσω της ψυχανάλυσης.
Ψυχαναλυόμενοι
Παιδόμορφες προσωπικότητες, που ξέχασαν να προσεύχονται αλλά έμαθαν να ανακρίνονται εντατικά από ψυχαναλυτές, στο τέλος, μαθαίνουν να προσεύχονται και πάλι: Απάλλαξέ μας από την ανάλυση.
Ψυχαναλυτής προς αναλυόμενο: Αποχαιρετιστήρια παρατήρηση του αναλυτή στο τέλος μιας μακροχρόνιας ψυχαναλυτικής θεραπείας: «Δεν μπορείς να θεραπευτείς γιατί είσαι άρρωστος».
Ψυχαναλυτής προς αναλυόμενο: «Η επιτυχία της δουλειάς μας για την κατανίκηση του μαζοχισμού σου, είναι φανερή. Πιστεύω ότι το τωρινό πρόβλημα σου θα έπρεπε να αποδοθεί στην άμβλυνση των αντιστάσεών σου και θα ξαναρχίσουμε την αναλυτική εργασία». Πάντα ήξερα τί ήταν η ψυχανάλυση, τουλάχιστον στην εφαρμοσμένη πρακτική: Ένας εβραϊκός κομπογιαννιτισμός για την ψυχή. Τώρα ξέρω και ποια είναι η αξία της.
Ψυχαναλυτική Γλώσσα
Ασυνείδητο: Οι Εβραίοι ελέγχουν τον τύπο και την αγορά. Τώρα, ελέγχουν και το ασυνείδητο.
Ασυνείδητο: Το ασυνείδητό μου γνωρίζει περισσότερα για τη συνείδηση των ψυχολόγων από όσα γνωρίζει η συνείδηση των ψυχολόγων για το ασυνείδητό μου.
Ασυνείδητο: Η ερμηνεία του ασυνείδητου είναι μια ωραία άσκηση για το ενσυνείδητο. Όμως, σε αυτή την άσκηση, το ασυνείδητο καταφέρνει πάντα να μπερδεύει το ενσυνείδητο.
Αντίσταση: Γιατί δεν μπορεί ο ασθενής να κατευθύνει τις παρορμητικές του ενέργειες κατά του αναλυτή, αφού ο αναλυτής στρέφει τις συνειδητές του ενέργειες κατά του ασθενή;
Υστερία: Ο αισθησιασμός δεν θυμάται τίποτε από όσα έκανε. Η υστερία θυμάται όλα όσα δεν έκανε.
Υστερία: Το γάλα της μητρότητας που πήγε χαμένο.
Υστερία: Στα χρόνια του Μεσαίωνα η ανθρωπότητα είχε καταντήσει υστερική, επειδή δεν είχε απωθήσει σωστά τις σεξουαλικές εμπειρίες της ελληνικής εφηβείας της.
Φετιχιστής: Η τραγικότερη μοίρα στον κόσμο θα πρέπει να είναι αυτή του φετιχιστή που αγωνίζεται να πάρει μόνο το παπούτσι μιας γυναίκας, αλλά παίρνει ολόκληρη τη γυναίκα.
Ψυχοπαθολογία: Αν δεν υπάρχει τίποτα το κακό σε έναν άνθρωπο, ο καλύτερος τρόπος, για να τον θεραπεύσεις είναι να του εξηγήσεις από ποια αρρώστια υποφέρει.
Ψυχανάλυση και Τέχνη
Ο ιερός χώρος στον οποίο προσφέρει λατρεία ο καλλιτέχνης έχει καταληφθεί τώρα από τις βρώμικες μπότες των ψυχαναλυτών.
Ο «ψυχαναλυτής» Wilhelm Stekel δηλώνει δημόσια ότι «κάθε ποιητής είναι νευρωτικός».
Ο κύριος στόχος της ψυχανάλυσης είναι να αποδώσει την τέχνη σε διανοητική ασθένεια, και κατόπιν να οδηγήσει την ασθένεια στο αρχικό σημείο απ’ όπου έχει προέλθει, σύμφωνα με το αναλυτικό δόγμα, δηλαδή, την τουαλέτα.
Οι ψυχογιατροί ασχολούνται τώρα με τους ποιητές οι οποίοι προσέρχονται, μεταθανατίως, στα ιατρεία τους για τσεκ-απ.
Οι ψυχαναλυτές ξέρουν πώς ακριβώς δημιουργήθηκε η όπερα του Richard Wagner O Ιπτάμενος Ολλανδός (The Flying Dutchman): «Από τις φαντασιώσεις του Richard Wagner κατά την παιδική του ηλικία, από τις επιθυμίες του όταν ήταν μικρό παιδί για μεγαλοποίηση, για να γίνει τόσο μεγάλος όσο ο πατέρας του, για να κάνει ό,τι έκανε ο πατέρας του, εν συντομία, για να πάρει τη θέση του πατέρα του».
Δεδομένου ότι οι ψυχαναλυτές επιμένουν πως αυτές οι επιθυμίες διακατέχουν όλα τα μικρά παιδιά, οι ερωτήσεις που πρέπει να απαντήσουν είναι:
Ποιες ειδικά εντυπώσεις και κλήσεις του Wagner –και μόνο του Wagner αποκλειστικά– οδήγησαν στη δημιουργία του Flying Dutchman;
Γιατί, από όλους τους άνδρες του κόσμου, μόνο ένας, ονόματι Wagner, δημιούργησε αυτό το έργο;
Οι περισσότεροι από τους άλλους Wagner, εξαιτίας της επιθυμίας τους να μοιάσουν τους πατεράδες τους, έγιναν χρηματιστές ή δικηγόροι, οδηγοί ή μουσικοκριτικοί. Εκείνοι που ονειρεύονταν να γίνουν ήρωες, έγιναν ψυχολόγοι.
Οι προσπάθειες της ψυχανάλυσης να ερμηνεύσει την ιδιοφυΐα δεν είναι παρά οι άμυνες της μετριότητας απέναντί της και εναντίον της.
ΔΙΑΦΟΡΑ
Άνδρες – Γυναίκες
Δεν είμαι υπέρ των γυναικών. Είμαι εναντίον των ανδρών.
Τι απέγινε εκείνη η γυναίκα, που οι ατέλειές της αποτελούσαν ένα τέλειο σύνολο;
«Τα δικαιώματα των γυναικών» είναι καθήκοντα των αντρών.
Ευεργέτιδες γίνονται συνήθως οι γυναίκες που δεν μπορούν πια να ευεργετήσουν κάποιον με τα θέλγητρά τους.
Ηθική ευθύνη. Αυτό που λείπει από τον άντρα, όταν το απαιτεί από τη γυναίκα.
Αλίμονο στο φτωχό κορίτσι που παρεκκλίνει από το δρόμο της αμαρτίας.
Το γεγονός ότι μια γυναίκα καταστρέφει έναν κοινό θνητό, αποτελεί μια φτωχή αποζημίωση για το ότι δεν εμπνέει έναν ποιητή.
Υπάρχουν γυναίκες που έχουν κολλήσει στο πρόσωπο τους περισσότερα ψέματα από όσα χωρούν πάνω σε αυτό: Ψέματα, που αφορούν το φύλο, την ηθική, την καταγωγή, την κοινωνία, το κράτος, την πόλη. Και εάν, μάλιστα, τυχαίνει να είναι και Βιεννέζες, τη συνοικία, ακόμα και το στενό.
Αλήθεια
Γνήσιες αλήθειες είναι αυτές που μπορούν να εφευρεθούν.
Αφορισμός
Ένας αφορισμός ποτέ δεν μπορεί να είναι ολόκληρη η αλήθεια. Είναι ή μισή αλήθεια ή μια αλήθεια και μισή.
Άνθρωποι
Ο διάβολος είναι πολύ αισιόδοξος εάν νομίζει ότι μπορεί να κάνει τους ανθρώπους χειρότερους από ό,τι είναι.
Ο κόσμος είναι μια φυλακή, στην οποία είναι προτιμότερη η απομόνωση.
Ο κόσμος απαιτεί να είμαστε υπεύθυνοι απέναντι σε αυτόν και όχι απέναντι στον εαυτό μας.
Βλακεία
Η βλακεία αμύνεται ενάντια στο σαρκασμό σφοδρότερα από ό,τι η προστυχιά ενάντια στη μομφή. Γιατί η προστυχιά ξέρει καλά ότι η κριτική είναι δικαιολογημένη. Ενώ η βλακεία δεν το πιστεύει.
Με τι συναίσθημα υπεροχής μεταχειρίζεται το χρόνο ένας ανόητος. Ή τον τρώει ή τον σκοτώνει. Ποτέ μέχρι σήμερα δεν ακούστηκε ότι ο χρόνος έφαγε ή σκότωσε έναν ανόητο.
Γάμος
Γάμος: Η ένωση κακίας και μαρτυρίου.
Γλώσσα
Η γλώσσα είναι η μητέρα και όχι η υπηρέτρια της σκέψης.
Πιο ακαταλαβίστικα από όλους, μιλούν εκείνοι για τους οποίους η γλώσσα έχει σκοπό να τους διευκολύνει να γίνονται καταληπτοί.
Δημαγωγία
Το μυστικό του δημαγωγού είναι να φροντίζει να φαίνεται τόσο ηλίθιος όσο και οι ακροατές του, και, έτσι, οι ακροατές του να πιστεύουν ότι είναι τόσο έξυπνοι όσο αυτός.
Δημοκρατία
Δημοκρατία: Η ευκαιρία να γίνεις σκλάβος του καθενός.
Η δημοκρατία χωρίζει τους ανθρώπους σε εργαζόμενους και αργόσχολους. Αλλά, δεν προβλέπει τίποτα για εκείνους που δεν έχουν χρόνο να δουλέψουν.
Διαστροφές
Στη ρητορική, μιλάμε για μεταφορά όταν μια λέξη «δεν χρησιμοποιείται με το σωστό της τρόπο». Έτσι, μεταφορές είναι οι διαστροφές της γλώσσας, και διαστροφές είναι οι μεταφορές του έρωτα.
Διαφθορά
Η διαφθορά είναι χειρότερη από την πορνεία. Η πορνεία θα μπορούσε ίσως να απειλήσει την ηθική ενός ατόμου. Η διαφθορά απειλεί σταθερά την ηθική ολόκληρης της χώρας.
Εγκράτεια
Εγκράτεια: Η εγκράτεια εκδικείται πάντα. Ένας βγάζει σπυριά, άλλος νόμους περί σεξουαλικής συμπεριφοράς.
Εκπαίδευση
Εκπαίδευση: Πάρα πολλοί την αρχίζουν. Αρκετοί τη συνεχίζουν. Λίγοι την ολοκληρώνουν.
Ιατρική
Ιατρική: «Τα λεφτά σου και τη ζωή σου».
Ιατρική: Με πόση έλλειψη φαντασίας περιγράφει η ιατρική τα συμπτώματα μιας πάθησης. Τα κάνει και ταιριάζουν πάντα στις κατά φαντασία ασθένειες.
Πέθανε: Τον τσίμπησε το φίδι του Ασκληπιού.
Μαστροποί
Μαστροποί: Οι φύλακες των θεσμών.
Προαγωγός
Προαγωγός: Στήριγμα για τη γυναίκα. Αν τον χάσει, τότε μπορεί εύκολα να ξεπέσει.
Παρθενία
Παρθενία: Το ιδεώδες εκείνων που θέλουν να διακορεύσουν.
Σεξουαλικότητα
Η παλιά επιστήμη αρνούταν τη σεξουαλικότητα των ενηλίκων. Η νέα ισχυρίζεται ότι τα παιδιά αισθάνονται ηδονή κατά την αφόδευση. Η παλιά ήταν καλύτερη γιατί, μπορούσε, τουλάχιστον, να αντικρουστεί από εκείνους στους οποίους αναφερόταν.
Εάν μια γυναίκα δεν προσφέρει σεξουαλική ικανοποίηση σε έναν άνδρα, και αυτός την επιδιώκει με μια άλλη γυναίκα, είναι κτήνος. Εάν ένας άνδρας δεν προσφέρει σεξουαλική ικανοποίηση σε μια γυναίκα, και αυτή δεν την επιδιώκει με έναν άλλο άνδρα, είναι υστερική. Ο Από Μηχανής Φαλλός (Phallus ex machina).
Ένας άνδρας που κομπάζει ότι μυεί μια γυναίκα στα μυστήρια του έρωτα, είναι σαν τον τουρίστα που -φθάνοντας στο σιδηροδρομικό σταθμό- προσφέρεται να περιηγήσει έναν ξεναγό στα αξιοθέατα της πόλης.
Ο άνδρας αντιμετωπίζει τη γυναίκα σαν να είναι ένα δροσιστικό ποτό που σβήνει τη δίψα του. Δεν μπορεί να αποδεχθεί ότι η γυναίκα μπορεί να είναι εκείνη που είναι πραγματικά διψασμένη.
Ψυχιατρική
Η διαφορά μεταξύ του παλιού και του νέου δόγματος της ψυχιατρικής: Το πρώτο ενοχοποιεί τον αποκλίνοντα. Το δεύτερο εγκωμιάζει τον κατώτερο.
Ψυχίατρος
Η διαφορά ανάμεσα στον ψυχίατρο και στους υπόλοιπους αντιστοιχεί περίπου με τη διαφορά ανάμεσα στην κυρτή και την κοίλη παραφροσύνη.
Υποκρισία
Ο υποκριτής μπορεί να κάνει οτιδήποτε: μπορεί να αμαρτάνει και μπορεί να μετανιώνει γι’ αυτό. Αλλά, αμαρτάνοντας δεν γίνεται χειρότερος και μετανιώνοντας δεν γίνεται καλύτερος.
