Πριν από αρκετό,
σχετικά, χρονικό διάστημα, είχα διαβάσει ένα βιβλίο του Alister McGrath
με τίτλο «Η αυταπάτη του Dawkins». Ο συγγραφέας, αν και στο παρελθόν
ήταν αθεϊστής, διατηρεί και υπερασπίζεται μέσα από τις γνώσεις του (χημικός με μεταπτυχιακή έρευνα στη μοριακή βιοφυσική) το Χριστιανισμό και συνάμα αναιρεί τις θέσεις όχι μόνο του Dawkins,
στον οποίο αναφέρεται το σχετικό άρθρο, αλλά και πολλών άλλων αθεϊστών
που σκοπό έχουν να εκμηδενίσουν τον άνθρωπο με Αντιχριστιανικές
απόψεις, ιδέες και θεωρίες.
Ακολουθεί σχετικό απόσπασμα...
«...Ο
αθεϊσμός είναι η μοναδική εναλλακτική για τον σοβαρό, προοδευτικό και
σκεπτόμενο άνθρωπο. Τα πράγματα, όμως, δεν είναι τόσο απλά-και σχεδόν
όλοι οι φυσικοί επιστήμονες στους οποίους έχω μιλήσει γι'αυτό το θέμα το
ξέρουν καλά αυτό. Έχουμε ήδη αναφερθεί στην απόρριψη εκ μέρους του
Στέφεν Τζέι Γκουλντ κάθε απερίσκεπτης εξίσωσης των επιστημονικών
κατακτήσεων με την αθεϊστική πίστη. Όπως σημείωσε ο Γκούλντ στο βιβλίο Αιώνιοι Βράχοι,
στηριζόμενος στις θρησκευτικές αντιλήψεις κορυφαίων εξελικτικών
βιολόγων: «Ή οι μισοί από τους συναδέλφους μου είναι υπερβολικά ηλίθιοι
ή, στην αντίθετη περίπτωση, η επιστήμη του δαρβινισμού είναι εντελώς
συμβατή με τις συμβατικές θρησκευτικές πεποιθήσεις-και εντελώς συμβατή
με τον αθεϊσμό». Όπως τόνισα στο βιβλίο Ο Θεός του Ντόκινς, η
παρατήρηση αυτή είναι δίκαιη και ευρέως αποδεκτή: η φύση μπορεί να
ερμηνευτεί με θεϊστικό ή με αθεϊστικό τρόπο, αλλά δεν απαιτεί
κανέναν από τους δύο. Και οι δύο αποτελούν έγκυρες διανοητικές
δυνατότητες για την επιστήμη.
Το γεγονός ότι ο κορυφαίος εξελικτικός βιολόγος της Αμερικής μπόρεσε να προβεί σε μια τέτοια δήλωση κάνει τον Ντόκινς έξω φρενών. Πως μπορούσε να πεί κάτι τέτοιο! Ο Ντόκινς απορρίπτει τις σκέψεις του Γκούλντ δίχως να τις εξετάσει με σοβαρότητα και προσοχή. «Απλώς δεν πιστεύω ότι ο Γκουλντ θα μπορούσε να εννοεί πολλά από όσα έγραψε στο Αιώνιοι Βράχοι». Αυτή η ομολογία πίστεως αποτελεί και την απάντηση του Ντόκινς. Απλούστατα δεν είναι δυνατόν. Ο Γκουλντ δεν έκανε τίποτα άλλο πέρα από το να αναδιατυπώσει την ευρέως υποστηριζόμενη άποψη ότι υπάρχουν όρια στην επιστήμη. Την ίδια άποψη, προς περαιτέρω εκνευρισμό απο την πλευρά του Ντόκινς, συναντά κανείς και στο έξοχο βιβλίο του σερ Μάρτιν Ρις Κοσμικό ενδιαίτημα, το οποίο-με εντελώς εύλογο τρόπο-τονίζει ότι ορισμένα έσχατα ερωτήματα «βρίσκονται πέρα από τις δυνατότητες της επιστήμης». Μια και ο Ρις είναι ο πρόεδρος της βασιλικής ακαδημίας, η οποία περιλαμβάνει τους κορυφαίους επιστήμονες της Βρετανίας, οι παρατηρήσεις του αξίζουν τη δέουσα κριτική προσοχή.
Το θεμελιώδες ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες είναι το πως να εξηγήσει κάποιος την εξαιρετικά σύνθετη, πολύπλευρη και πολυεπίπεδη πραγματικότητα. Αυτό το θεμελιώδες ερώτημα της ανθρώπινης γνώσης έχει συζητηθεί πολύ από τους φιλοσόφους της επιστήμης, ενώ συχνά έχει αγνοηθεί απο εκείνους που, για τους δικούς τους λόγους, θέλουν να παρουσιάσουν την επιστήμη ως τη μόνη βιώσιμη οδό προς την αυθεντική γνώση. Πάνω απ'όλα, τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια εκείνων που θέλουν να μιλούν απλουστευτικά για την επιστημονική «απόδειξη» ή «αναίρεση» σχετικά με ζητήματα όπως το νόημα της ζωής και η ύπαρξη του Θεού. Οι φυσικές επιστήμες στηρίζονται στον επαγωγικό συλλογισμό, ο οποίος συνίσταται στην «αποτίμηση των μαρτυριών και την εκτίμηση των πιθανοτήτων και δεν αποτελεί μέσο απόδειξης». Ανταγωνιστικές εξηγήσεις είναι εμφανείς σε κάθε επίπεδο της ανθρώπινης προσπάθειας προς αναπαράσταση του κόσμου-από τις λεπτομέρειες της κβαντικής μηχανικής μέχρι αυτά που ο Κάρλ Πόπερ ονόμασε «έσχατα ερωτήματα» του νοήματος.
Αυτό σημαίνει ότι τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής-μερικά από τα οποία είναι επίσης επιστημονικά ερωτήματα- δεν μπορούν να απαντηθούν με κανενός βαθμού βεβαιότητα. Οποιαδήποτε δέσμη παρατηρήσεων μπορεί να εξηγηθεί επί τη βάση ενός αριθμού θεωριών. Ας χρησιμοποιήσω την τεχνική γλώσσα της φιλοσοφίας της επιστήμης: οι θεωρίες καθορίζονται λιγότερο από τα στοιχεία που διαθέτουμε. Προκύπτει συνεπώς το ερώτημα: ποια κριτήρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αποφασίσουμε υπέρ της μιας ή της άλλης, ειδικά όταν είναι «εμπειρικώς ισοδύναμες»; Η απλότητα; Η ομορφιά; Η αντιπαλότητα μαίνεται ανεπίλυτη· και η έκβαση είναι εντελώς αναμενόμενη: τα μεγάλα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα. Δεν μπορεί να υπάρξει καμία συζήτηση περί επιστημονικής «απόδειξης» των εσχάτων ερωτημάτων. Ή δεν μπορούμε να τα απαντήσουμε ή πρέπει να τα απαντήσουμε στηριζόμενοι σε μια βάση διαφορετική από εκείνη των επιστημών».
«Η αυταπάτη του Dawkins»
Alister McGrath
via
