του ΜΙΧ. Λ. ΡΟΔΑ
Η “Εικονογραφημένη” παραχωρεί σήμερον τας σελίδας της εις τον προσφυγικόν κόσμον δια να παρουσιάση ένα θαυμαστόν έργον εγκαταστάσεως το οποίον εγένετο χωρίς θόρυβον εις την Κοκκινιά, εγγύτατα του Πειραιώς, εις τους πρόποδας του Κορυδαλλού και επί της αρχαίας οδού της Σαλαμίνος.
Δι’ αποφάσεως της Επαναστάσεως του 1922 εγένετο η απαλλοτρίωσις διαφόρων οικοπέδων και το ταμείον περιθάλψεως προσφύγων παρεχώρησε τα πρώτα χρηματικά ποσά δια την δημιουρ- γίαν του συνοικισμού. Την 18ην Μαρτίου 1923 κατετέθη ο θεμέλιος λίθος. Είναι ιστορική η μέρα αύτη δια τον προσφυγικόν κόσμον, διότι από τας αποθήκας και τους δρόμους του Πειραιώς επρόκειτο να στεγασθεί μονίμως, ν’ αναπαυθεί κάτω από μίαν στέγη ιδικήν του, να παρηγορηθεί δια την απώλειαν των μικρών ή μεγάλων σπιτιών του εις την Μ. Ασίαν.
Η δημιουργία του συνοικισμού της Κοκκινιάς ανετέθη υπό του τότε υπουργού κ. Δοξιάδου εις ένα άνθρωπον ο οποίος δεν είχε μόνον την πείραν του επιστήμονος μηχανικού. Αλλά είχε και την στοργήν ν’ αποκαταστήσει ταχέως τα ανθρώπινα ράκη τα οποία υπέφερον τα πάνδεινα εις τας αποθήκας. Εις τον κo Διονύσιον Γ. Κόκκινον. Το μυστικόν της επιτυχίας της αποκαταστάσεως των προσφύγων δεν συνίστατο μόνον εις την χρηματικήν δαπάνην. Έπρεπε να κυριαρχήσει πρω- τίστως ο πόνος και ο αλτρουϊσμός, η αγωνία δια να στεγασθούν το ταχύτερον τα θύματα της με- γάλης καταστροφής.
Δια το ιστορικόν της πόλεως ταύτης πρέπει να σημειωθεί ότι κατ’ αρχάς επρόκειτο να στεγα- σθούν οι ευρισκόμενοι εις τας αποθήκας, τα σχολεία και τους δρόμους του Πειραιώς. Κατόπιν όμως λόγω των μεγάλων αναγκών των προσφύγων επεκράτησεν η ιδέα της γενικωτέρας επεκτά- σεως του συνοικισμού.
Το έργον του ταμείου των προσφύγων εξηκολούθησε μέχρι της 1ης Ιανουαρίου 1924, την περαι- τέρω δε εργασίαν ανέλαβεν η Επιτροπή Αποκαταστάσεως εις την οποίαν μεταβιβάσθησαν ως ε- χέγγυα δια το δάνειον οι συνοικισμοί Αθηνών και Πειραιώς.
Η Επιτροπή Αποκαταστάσεως προέβη αμέσως εις την δημιουργίαν των νέων μονίμων εγκατα- στάσεων επί τη βάσει σχεδιαγραμμάτων. Επί εκτάσεως 750.000 τετραγωνικών μέτρων ανηγέρ- θησαν παρά του διευθύνοντος τα έργα μηχανικού κ. Διονυσίου Γ. Κόκκινου χίλια περίπου διό- ροφα και μονόροφα δωμάτια τα οποία στεγάζουν ήδη 50.000 προσφύγων.
Διά την δημιουργίαν της προσφυγικής πόλεως Κοκκινιάς εδαπανήθησαν εκ μέρους μεν του Ταμείου προσφύγων δραχμαί 52.768.826, εκ δε της Επιτροπής Αποκαταστάσεως 29.510.476, ήτοι σύνολο 82.279.302 δρχ. Επιπροσθέτως υπό της Επιτροπής Αποκαταστάσεως, προβλέ- πεται η κατασκευή νέων έργων κοινής ωφελείας, και προ παντός νοσοκομείου, αστυνομίας, υφαντηρίου σχολείου, συσσιτίου, αποθηκών, οδοποιίας, αντιπλημμυρικών έργων, φρεάτων και δενδροφυτειών. Τα έργα ταύτα προϋπολογίζονται εις 4.402.280 δρχ. και κατά πάσαν βεβαιότητα θα πραγματοποιηθούν μετά την σύναψιν νέου δανείου.
Επίσης προβλέπεται η κατασκευή εκκλησιών, παιδικού σταθμού, υδροσωλήνωσις ολοκλήρου της πόλεως, μεγάλη υδαταποθήκη, διά της δαπάνης 12.000.000, οπότε συνολικώς και με τα νέα έργα αι δαπάναι θ’ ανέλθουν εις 98.681.582 δρχ.
Το πλείστον των οικημάτων κατεσκευάσθησαν εκ λιθοδομής δια καθαράς αμμοκονίας με πα- τώματα από μπετόν-αρμέ και με στέγας εκ Γαλλικών κεράμων. Διά την ύδρευσιν των κατοίκων κατασκευάσθησαν 2 φρέατα, μέχρις ότου δε συμπληρωθεί το σχέδιον της υδρεύσεως ο δήμος Πειραιώς διαθέτει 500 κυβικά μέτρα κατά εικοσιτετράωρον.
Οι κάτοικοι της Κοκκινιάς εγένοντο διά της πολυμόχθου εργασίας των τόσον αυτάρκεις ώστε ήρχισαν ν’ αγοράζουν τα οικήματα πληρώνοντες το δέκατον της αξίας των και χρεωλυτικώς με τόκον 8%. Δηλαδή εάν μία κατοικία εκ τριών δωματίων στοιχίζει 70.000 δρχ., προκαταβάλλουν 7.000 και υπάρχει η βεβαιότης ότι εις διάστημα 15 το πολύ ετών θα την έχουν αποπληρώσει.
Η πόλις παρουσιάζει αληθώς συγκινητικόν θέαμα, διότι εις τους δρόμους της εδόθησαν ονόμα- τα ενθυμίζοντα την Μ. Ασίαν και τον Πόντον. Ιδού μερικά ονόματα των δρόμων: Προύσσα, Και- σάριεα, Λαοδίκεια, Μαγνησία, Ιωνία, Έφεσος, Κυδωνίαι, Μαινεμένη, Βιθυνία, Νικομήδεια, Αττά- λεια, Ταρσός, Φρυγία. Και εις ένδειξιν απείρου ευγνωμοσύνης των κατοίκων η κεντρική μεγάλη οδός φέρει το όνομα του κ. Επ. Χαριλάου, προέδρου του ταμείου των προσφύγων, και της Α- μερικανίδος φιλανθρώπου κ. Ιωσηφίνης Μορκεντάου, συζύγου του μεγάλου φιλέλληνος Μορκεν- τάου.
Εν εκ των μεγίστων αγαθών της νέας πόλεως είναι και η παροχή εργασίας εις γυναικόπαιδα. Και το πρόβλημα αυτό ελύθη διά της δημιουργίας 4 ταπητουργείων. Εις εν εξ αυτών, το μεγαλύτερον, της ΟΡΙΕΝΤΑΛ ΚΑΡΠΕΤ εργάζονται 1.000 περίπου άτομα με ημερομίσθιον 30 δραχμών. Τα τα- πητουργεία της Κοκκινιάς αποτελούν την πρώτην βάσιν της εργασίας δια τα γυναικόπαιδα, εφ’ όσον δε πυκνούται η συγκοινωνία με τον Πειραιά, θα δύνανται και εκεί εις τα εργοστάσια να ευ- ρίσκουν ευκόλως εργασίαν.
Οι Αμερικανοί εξακολουθούν να παρέχουν την στοργήν των εις τους πρόσφυγας κατά ένα τρόπο θετικόν. Υπό την διεύθυνσιν της Αμερικανίδος Έδισσον λειτουργεί νοσοκομείον με 70 κλίνας.
Η καλοκαιρινή εσπέρα είναι γλυκειά και το δροσερό αεράκι πνέει από παντού. Από τα βουνά του Κορυδαλλού, από την θάλασσαν της Σαλαμίνος, από το Φάληρον. Και τα κορίτσια της Μ. Ασίας, εμπρός εις τα κατώφλια των, χλωμές Παναγίες, αντί μοιρολογιού, αντί θρήνου και πόνου, σιγο- τραγουδούν τα λαϊκά τραγούδια του Κορδελιού, του Μπουρνόβα και της Σμύρνης. Και το χαρω- πό και γαλήνιο τραγούδι των δεν ήτο τίποτε άλλο, και ήτο το πάν, ο αιώνιος ύμνος και ο αδιάκο- πος χαιρετισμός προς τα θλιμμένα ακρογυάλια.
Πηγή: “Η Εικονογραφημένη της Ελλάδος”, Ιούλιος 1925
_________________
Σχόλιο Αρχισυντάκτη
90 χρόνια από τη δημιουργία της πόλης. Είναι πολλά αυτά που θα ’θελα να μοιραστώ μαζί σας. Από αυτά που, άλλοτε τυχαία κι άλλοτε έπειτα από προσπάθεια πολύ, κατάφερα να βρω για να διαβάσω. Μερικά -που και που- αναφέρονται μέσα σε άρθρα, είναι όμως πολύ λίγα τελικά… Γι’ αυτό, θαρρώ, πως στίχοι, κείμενα και εικόνες των πρώτων που πάτησαν τη γη που σήμερα κι εμείς πατούμε ίσως να με βοηθούσαν περεταίρω. Είναι πιστεύω πολύ σημαντικό να μην μένουν εγωιστικά κριμένα στα συρτάρια μας για ’μας ή για τους φίλους, αλλά να υπάρχουν ελεύθερα για όλους όσους θέλουν να μάθουν.
