( στα σφάλματα και τις αδυναμίες μας )
Κεφάλαιο 2ΚΣΤ'
Αν κάποτε πέσης σε κάποιο σφάλμα συγγνωστό ή στα λόγια ή στα έργα, δηλαδή να συγχισθής με κάποιο γεγονός που θα σου συμβή, ή κατακρίνης ή ακούσης να κατακρίνουν άλλοι, ή φιλονικήσης με κάποιον ή δείξης ανυπομονησία ή περιέργεια ή υποψία άλλων ή πέσης σε αμέλεια, δεν πρέπει πλέον να συγχίζεσαι ούτε να απελπίζεσαι και να λυπάσαι συλλογιζόμενος εκείνο που έκανες, άλλοτε νομίζοντας ότι δεν πρόκειται να γλυτώσης από τέτοιες αδυναμίες, άλλοτε ότι οι ατέλειές σου είναι αιτία αυτών και η αδύνατη προαίρεσίς σου, και άλλοτε βάζοντας στο νού σου ότι δεν βαδίζεις πραγματικά στην οδό του Πνεύματος και στην οδό του Κυρίου, και φορτώνεις με χίλιους φόβους την ψυχή σου σε κάθε τι που συμβαίνει από λύπη και μικροψυχία σου.
Έτσι τι ακολουθεί; Το να ντρέπεσαι να σταθής μπροστά στον Θεό, το να μην έχης θάρρος σ αυτόν, σαν να μην του φύλαξες την πίστι που έπρεπε και το να πέφτης και να χάνης τον καιρό σκεπτόμενος τα πράγματα αυτά, ψάχνοντας πόσο παρέμεινες στο κάθε πταίσμα και αν συγκατατέθηκες, αν θέλησες αυτά ή όχι, αν απέβαλες τον λογισμό εκείνον και τα παρόμοια. Και όσο περισσότερο λυπάσαι τόσο περισσότερο αυξάνει η ανορεξία και ενόχλησις και ανησυχία για να εξομολογηθής. Αλλά και όταν πηγαίνης στην εξομολόγησι, εξομολογείσαι με έναν φόβο ενοχλητικό, και αφού πάλι πολύ ξοδέψης καιρό στην εξομολόγησι, πάλι δεν μπορείς να έχης αναπαυμένο το πνεύμα σου, γιατί νομίζεις ότι δεν τα είπες όλα. Και έτσι περνάς μια ζωή πικρή και ανήσυχη με μικρό καρπό χάνοντας τον καιρό σου. Και αυτό όλο γίνεται για να σκεπτώμαστε καλύτερα την φυσική μας χαυνότητα και για να μην ξέρουμε τον τρόπο με τον οποίον η ψυχή μας πρέπει να ασχολήται (πραγματεύομαι) με τον Θεό: δηλαδή καλύτερα να μεταχειρίζεται ταπεινή μετάνοια και επιστροφή προς τον Θεό, όταν πέση σε κάποιο από τα συγγνωστά και μη θανάσιμα αμαρτήματα, παρά να λυπάται γι αυτά και να στενοχωρήται τόσο πολύ και να ταράσσεται.
Είπα συγγνωστά αμαρτήματα γιατί μόνο σαυτά είναι συνηθισμένη να πέφτη η ψυχή εκείνη που ζει σύμφωνα με τον τρόπο που εδώ υποθέσαμε, μιλώντας μόνο για εκείνους που ζούν Πνευματική ζωή και ζητούν να προοδεύσουν πνευματικά και βρίσκονται χωρίς θανάσιμα αμαρτήματα. Γιατί για εκείνους που ζούν απλώς και ως έτυχε και με θανάσια αμαρτήματα λυπώντας κάθε τόσο τον Θεό, χρειάζεται άλλου είδους συμβουλή και παραγγελία και δεν είναι γι αυτούς το φάρμακο αυτό που είπαμε· οι παρόμοιοι πρέπει να ενοχλούνται και να κλαίνε με πόνο και να έχουν μεγάλο συλλογισμό εξετάζοντας πάντοτε την συνείδησί τους και να εξομολογούνται για να μη λείψουν εξ αιτίας της αδιαφορίας τους από την αναγκαία ιατρεία και σωτηρία τους.
Λοιπόν θέλοντας να πούμε για την ειρήνη και την ησυχία που πρέπει να έχη εκείνος που δουλεύει και υπηρετεί τον Θεό, λέμε ότι αυτή η επιστροφή και μετάνοια για να είναι όλη αποθεμένη στην ελπίδα προς τον Θεό, πρέπει να εννοήται όχι μόνο για τα ελαφριά και καθημερινά πταίσματα, αλλά ακόμη και για τα μεγαλύτερα και βαρύτερα και συνηθισμένα, στα οποία καμμιά φορά πέφτει ο δούλος του Θεού όχι μόνο από αδυναμία και χαυνότητα, αλλά μερικές φορές και από κακία και προαίρεσι (119). Διότι η συντριβή που κάνει την διάνοια του πνευματικού ανθρώπου να ταράσσεται και να απορή, δεν θα οδηγήση ποτέ την ψυχή σε τέλεια στασιμότητα, αν δεν ενωθή με την εμπιστοσύνη και την αγαπητή ελπίδα της ευσπλαγχνίας και αγαθότητος του Θεού. Και αυτό κατά πρώτον είναι απαραίτητο και αναγκαίο για εκείνους που επιθυμούν όχι μόνον να βγούν από τις ταλαιπωρίες τους, αλλά και να αποκτήσουν μεγάλο βαθμό αρετών και μεγάλη αγάπη και ένωσι με τον Θεό· πράγμα το οποίο μη θέλοντας να εννοήσουν πολλοί πνευματικοί άνδρες, παραμένουν πάντοτε με μία καρδιά και με ένα νού σχεδόν απελπισμένοι, που τους κρατεί και δεν τους αφήνει να προχωρήσουν εμπρός ή να γίνουν δεκτικοί τωνμεγαλυτέρων χαρισμάτων, τα οποία έχει ετοιμάσει γι αυτούς ο Θεός και μέρα με την μέρα ζούν πολλές φορές μία ζωή άθλια και ανώφελη και άξια για να τους κλαίη κανείς. Διότι δεν θέλουν παρά να ακολουθούν την δική τους φαντασία, μη δεχόμενοι την αληθινή και σωτήρια διδασκαλία που τους κατευθύνει δια μέσου της βασιλικής οδού στις υψηλές και σταθερές χριστιανικές αρετές και στην ειρήνη εκείνη που άφησε ο Χριστός στη γη λέγοντας: «Σάς αφήνω ειρήνη· την δική μου ειρήνη σάς αφήνω» (Ιω. 14,27).
Ακόμη οφείλουν οι παρόμοιοι κάθε φορά που θα βρεθούν σε κάποια ενόχλησι για κάποια αμφιβολία, να δέχωνται τη συμβουλή του Πνευματικού τους πατρός ή από κάποιον άλλον που τον θεωρούν ικανό να τους δίνη παρόμοιες συμβουλές και να αφιερώνωνται σε αυτό και να αναπαύωνται πλήρως. Και εν συντομία, για να τελειώσουμε τον λόγο, όσο για την ενόχλησι που προέρχεται από τις ελλείψεις, ακολουθεί το επόμενο κεφάλαιο.
