(που μας πολεμούν κατά τον καιρό του θανάτου)
Κεφάλαιο 2Θ'
Όλη μας η ζωή είναι ένας παντοτινός πόλεμος πάνω στη γη και πρέπει να πολεμούμε πάντοτε μέχρι το τέλος της ζωής, όπως είπαμε στο ιε΄ κεφάλαιο του α΄ μέρους. Όμως η κύρια κι η πιο σπουδαία ημέρα του πολέμου είναι κατά την τελευταία ώρα του θανάτου. Διότι όποιος πέση κατά την ώρα εκείνη δεν μπορεί πλέον να σηκωθή. Και γι αυτό μη θαυμάσης. Γιατί αν ο εχθρός τόλμησε να πάη στον αναμάρτητο Κύριό μας στο τέλος της ζωής του, ίσως για να βρή και σε αυτόν κάποιο σφάλμα, όπως το είπε μόνος ο Κύριος, «έρχεται ο άρχοντας του κόσμου, αν και δεν έχει πάνω μου καμμία εξουσία» (Ιω. 14,30), πολύ περισσότερο τολμά να έρχεται στο τέλος της ζωής μας εναντίον μας που είμαστε αμαρτωλοί (110).
Γι αυτό εκείνο που πρέπει να κάνης για να βρεθής τότε καλά ετοιμασμένος, είναι το να πολεμής με ανδρεία αυτό τον καιρό της ζωής που σου δόθηκε: γιατί εκείνος που πολεμεί καλά στη ζωή αυτή με την καλή συνήθεια που έχει αποκτήσει, εύκολα κερδίζει την νίκη κατά την ώρα του θανάτου. Ακόμη να σκέπτεσαι πολλές φορές τον θάνατο με προσοχή. Γιατί όταν έλθη θα φοβηθής λιγότερο και ο νους σου θα είναι ελεύθερος και πρόθυμος για τον πόλεμο. Οι άνθρωποι του κόσμου αποφεύγουν το λογισμό αυτό και την μνήμη του θανάτου, για να μη κόψουν την όρεξι και την επιθυμία που έχουν στα γήινα πράγματα, στα οποία είναι προσκολημένοι και λυπούνται αν σκεφθούν ότι θα τα εγκαταλείψουν. Γι αυτό και δεν λιγοστεύει η άτακτη κλίσι που έχουν στα πράγματα, αλλά αποκτάει περισσότερη δύναμι. Γι αυτό και όταν πρόκειται να χωρισθούν από τη ζωή αυτή και από τα τόσο αγαπητά τους πράγματα, αισθάνονται μεγάλη και ανεκδιήγητη λύπη και δοκιμάζουν ένα μεγάλο πόνο.
Λοιπόν για να κάνης εσύ καλύτερα αυτήν την απαραίτητη προετοιμασία, πρέπει με το λογισμό σου να βρεθής μόνος σου μερικές φορές, χωρίς καμμία βοήθεια, εκτεθειμένος μέσα στις στενοχώριες του θανάτου και να σκεφθής εκείνα που μπορούν να σε πολεμήσουν τον καιρό εκείνο. Εδώ θα σου μιλήσω για την θεραπεία αυτών, για να μπορέσης να αντιμετωπίσης καλύτερα εκείνην την τελευταία στενοχώρια. Γιατί το κτύπημα εκείνο κι ο πόλεμος εκείνος που πρόκειται να γίνη μία φορά, όποιος πρόκειται να τον κάνη, πρέπει να τον γνωρίζει καλά, για να μη σφάλη κατά τη στιγμή εκείνη, διότι μετά δεν υπάρχει τόπος για διόρθωσι.
