(και να αγαπά την ταπείνωσι και την πτωχεία του Πνεύματος, με την οποία αποκτάται η ειρήνη της ψυχής)
Κεφάλαιο 2ΙΖ'
Λοιπόν, αδελφέ, αν αγαπάς την ειρήνη της καρδιάς, αγωνίζου να εισέλθης σ αυτήν από την πόρτα της ταπεινώσεως (γιατί δεν υπάρχει άλλη είσοδος σ αυτήν εκτός από την ταπείνωσι). Γιά να αποκτήσης όμως την ταπείνωσι, πρέπει να αγωνισθής και να κοπιάσης (και ιδιαιτέρως στην αρχή) στο να αγκαλιάσης όλες τις θλίψεις και εναντιότητες ως αγαπητές σου αδελφές, στο να αποφεύγης κάθε δόξα και τιμή, επιθυμώντας να καταφρονήσαι από τον καθένα και να μην υπάρχη κανένας που να σε υπερασπίζεται και να σε παρηγορή, παρά μόνον ο Θεός σου. Βεβαίωσε και στήριξε το λογισμό αυτό στην καρδιά σου, ότι δηλαδή μόνον ο Θεός σου είναι το καλό σου, το μόνο σου καταφύγιο, και ότι όλα τα άλλα πράγματα είναι για σένα τέτοια αγκάθια, τα οποία, αν τα βάλης στην καρδιά σου, θα σε ζημιώσουν με τον θάνατο. Αν σε ντροπιάση κάποιος, δεν πρέπει να λυπηθής, αλλά να υποφέρης με χαρά την ντροπή, όντας βέβαιος ότι τότε ο Θεός είναι μαζί σου. Και μη ζητάς άλλη τιμή, ούτε τίποτε άλλο να γυρεύης, παρά να υποφέρης για την αγάπη του Θεού και για εκείνο που προξενεί μεγαλύτερη δόξα.
Αγωνίζου να χαίρεσαι όταν κάποιος σε βρίση ή σε ελέγξη ή σε καταφρονήση, διότι κάτω από αυτή τη σκόνι και την ατιμία βρίσκεται κρυμμένος μεγάλος θησαυρός. Και αν τον δεχθής με την θέλησί σου, γρήγορα θα γίνης πλούσιος, χωρίς να το γνωρίζη ούτε εκείνος που σου προξενεί αυτό το χάρισμα, δηλαδή εκείνος που σε ατιμάζει. Μη ζητήσης ποτέ να σε αγαπά κάποιος στη ζωή αυτή, ούτε να σε τιμά, για να μπορέσης να αφήνεσαι να υποφέρης μαζί με τον Εσταυρωμένο Χριστό και κανένας να μη σε εμποδίζη από αυτό. Να φυλάγεσαι από τον ίδιο σου τον εαυτό, σαν από τον μεγαλύτερο εχθρό που έχεις. Μήν ακολουθής την θέλησί σου, ούτε τον νού σου, ούτε την γνώμη σου, αν θέλης να μη χαθής. Γι αυτό πάντοτε να κρατάς τα όπλα, για να φυλάγεσαι από τον εαυτό σου. Και όταν η θέλησίς σου θέλη να κλίνη σε κάποιο πράγμα, έστω και άγιο, απόμονωσέ την πρώτα και απογύμνωσέ την και τοποθέτησέ την μόνη της μπροστά στον Θεό σου, παρακαλώντας να γίνη το δικό του θέλημα και όχι το δικό σου. Και αυτό με εγκάρδιες επιθυμίες, χωρίς καμμία ανάμιξι φιλαυτίας, γνωρίζοντας ότι δεν έχεις τίποτε που να προέρχεται από τον εαυτό του, ούτε μπορείς να κάνης τίποτε.
Να φυλάγεσαι από τους λογισμούς που φέρνουν μαζί τους μορφή αγιότητος και ζήλου που δεν έχει διάκρισι, για τον οποίο λέγει σχετικά ο Θεός: «Να προσέχετε από τους ψευδοπροφήτες που έρχονται προς εσάς με ενδυμασία προβάτου, ενώ από μέσα είναι λύκοι αρπακτικοί. Από τους καρπούς τους θα τους αναγνωρίσετε» (Ματθ. 7,15). Και οι καρποί τους είναι η όποια ανησυχία και ενόχλησι που αφήνουν στην ψυχή. Γιατί όλα αυτά σε απομακρύνουν από την ταπείνωσι και από αυτήν την εσωτερική ησυχία, με όποιο χρώμα και σχήμα κι αν είναι. Αυτά είναι οι ψευδοπροφήτες, οι οποίοι όντας ντυμένοι με σχήμα προβάτου, δηλαδή με την υπόκρισι του ζήλου, χωρίς διάκρισι, για να ωφελήσουν τον πλησίον, είναι πράγματι λύκοι αρπακτικοί, που αρπάζουν την ταπείνωσί σου και εκείνην την ειρήνη και την ησυχία, που είναι τόσο απαραίτητα σε όποιον θέλει να έχη σίγουρη πρόοδο πνευματική. Και όσο η υπόθεσις αυτή έχει εξωτερικά περισσότερη επιφάνεια και χρώμα αγιότητος, τόσο περισσότερο πρέπει να το εξετάζης, και αυτό, όπως λέχθηκε, πρέπει να γίνεται, με πολλή ηρεμία και εσωτερική ησυχία. Αν όμως καμμία φορά κάτι σου λείψη από αυτά, μη συγχυσθής, αλλά ταπεινώσου μπροστά στον Θεό σου και γνώρισε την αδυναμία σου και στο εξής να γνωρίζης καλά, γιατί μπορεί να το επιτρέπη ο Θεός ίσως για να ταπεινώση κάποια σου υπερηφάνεια, που βρίσκεται κρυμμένη μέσα σου και δεν το γνωρίζεις.
Αν πάλι αισθανθής καμμιά φορά να κεντάται η ψυχή σου από κάποιο δυνατό και φαρμακερό αγκάθι, δηλαδή από κάποιο πάθος και λογισμό, μην ταραχθής γι αυτό, αλλά δείξε μεγαλύτερη προσοχή, για να μην περάση στα σπλάγχνα σου. Γύρισε πίσω την καρδιά σου και με ευχαρίστησι βάλε την θέλησί σου μέσα στον τόπο της ειρήνης και της ησυχίας, φυλάττοντας καθαρή την ψυχή σου απέναντι του Θεού, τον οποίο θα βρίσκης πάντοτε στα σπλάγχνα σου και στην καρδιά σου για την ορθότητα της γνώμης σου, όντας βέβαιος ότι το κάθε τι συμβαίνει για να σε δοκιμάση, για να μπορής να καταλάβης το συμφέρον σου και για να είσαι άξιος του στεφάνου της δικαιοσύνης, που σου είναι ετοιμασμένος από την ευσπλαγχνία του Θεού.
Αγωνίζου να χαίρεσαι όταν κάποιος σε βρίση ή σε ελέγξη ή σε καταφρονήση, διότι κάτω από αυτή τη σκόνι και την ατιμία βρίσκεται κρυμμένος μεγάλος θησαυρός. Και αν τον δεχθής με την θέλησί σου, γρήγορα θα γίνης πλούσιος, χωρίς να το γνωρίζη ούτε εκείνος που σου προξενεί αυτό το χάρισμα, δηλαδή εκείνος που σε ατιμάζει. Μη ζητήσης ποτέ να σε αγαπά κάποιος στη ζωή αυτή, ούτε να σε τιμά, για να μπορέσης να αφήνεσαι να υποφέρης μαζί με τον Εσταυρωμένο Χριστό και κανένας να μη σε εμποδίζη από αυτό. Να φυλάγεσαι από τον ίδιο σου τον εαυτό, σαν από τον μεγαλύτερο εχθρό που έχεις. Μήν ακολουθής την θέλησί σου, ούτε τον νού σου, ούτε την γνώμη σου, αν θέλης να μη χαθής. Γι αυτό πάντοτε να κρατάς τα όπλα, για να φυλάγεσαι από τον εαυτό σου. Και όταν η θέλησίς σου θέλη να κλίνη σε κάποιο πράγμα, έστω και άγιο, απόμονωσέ την πρώτα και απογύμνωσέ την και τοποθέτησέ την μόνη της μπροστά στον Θεό σου, παρακαλώντας να γίνη το δικό του θέλημα και όχι το δικό σου. Και αυτό με εγκάρδιες επιθυμίες, χωρίς καμμία ανάμιξι φιλαυτίας, γνωρίζοντας ότι δεν έχεις τίποτε που να προέρχεται από τον εαυτό του, ούτε μπορείς να κάνης τίποτε.
Να φυλάγεσαι από τους λογισμούς που φέρνουν μαζί τους μορφή αγιότητος και ζήλου που δεν έχει διάκρισι, για τον οποίο λέγει σχετικά ο Θεός: «Να προσέχετε από τους ψευδοπροφήτες που έρχονται προς εσάς με ενδυμασία προβάτου, ενώ από μέσα είναι λύκοι αρπακτικοί. Από τους καρπούς τους θα τους αναγνωρίσετε» (Ματθ. 7,15). Και οι καρποί τους είναι η όποια ανησυχία και ενόχλησι που αφήνουν στην ψυχή. Γιατί όλα αυτά σε απομακρύνουν από την ταπείνωσι και από αυτήν την εσωτερική ησυχία, με όποιο χρώμα και σχήμα κι αν είναι. Αυτά είναι οι ψευδοπροφήτες, οι οποίοι όντας ντυμένοι με σχήμα προβάτου, δηλαδή με την υπόκρισι του ζήλου, χωρίς διάκρισι, για να ωφελήσουν τον πλησίον, είναι πράγματι λύκοι αρπακτικοί, που αρπάζουν την ταπείνωσί σου και εκείνην την ειρήνη και την ησυχία, που είναι τόσο απαραίτητα σε όποιον θέλει να έχη σίγουρη πρόοδο πνευματική. Και όσο η υπόθεσις αυτή έχει εξωτερικά περισσότερη επιφάνεια και χρώμα αγιότητος, τόσο περισσότερο πρέπει να το εξετάζης, και αυτό, όπως λέχθηκε, πρέπει να γίνεται, με πολλή ηρεμία και εσωτερική ησυχία. Αν όμως καμμία φορά κάτι σου λείψη από αυτά, μη συγχυσθής, αλλά ταπεινώσου μπροστά στον Θεό σου και γνώρισε την αδυναμία σου και στο εξής να γνωρίζης καλά, γιατί μπορεί να το επιτρέπη ο Θεός ίσως για να ταπεινώση κάποια σου υπερηφάνεια, που βρίσκεται κρυμμένη μέσα σου και δεν το γνωρίζεις.
Αν πάλι αισθανθής καμμιά φορά να κεντάται η ψυχή σου από κάποιο δυνατό και φαρμακερό αγκάθι, δηλαδή από κάποιο πάθος και λογισμό, μην ταραχθής γι αυτό, αλλά δείξε μεγαλύτερη προσοχή, για να μην περάση στα σπλάγχνα σου. Γύρισε πίσω την καρδιά σου και με ευχαρίστησι βάλε την θέλησί σου μέσα στον τόπο της ειρήνης και της ησυχίας, φυλάττοντας καθαρή την ψυχή σου απέναντι του Θεού, τον οποίο θα βρίσκης πάντοτε στα σπλάγχνα σου και στην καρδιά σου για την ορθότητα της γνώμης σου, όντας βέβαιος ότι το κάθε τι συμβαίνει για να σε δοκιμάση, για να μπορής να καταλάβης το συμφέρον σου και για να είσαι άξιος του στεφάνου της δικαιοσύνης, που σου είναι ετοιμασμένος από την ευσπλαγχνία του Θεού.
