Λέγοντας αναιμία εννοούμε την παθολογική εκείνη κατάσταση στην οποία υπάρχει μείωση του αιματοκρίτου και της αιμοσφαιρίνης κάτω από το φυσιολογικό.
Για μεν τους άνδρες οι φυσιολογικές τιμές του αιματοκρίτου κυμαίνονται από 40-54% και της αιμοσφαιρίνης από 13,5-18 g/dl ( γραμμάρια ανά 100 κυβικά εκατοστά αίματος).
Για τις γυναίκες οι αντίστοιχες φυσιολογικές τιμές του αιματοκρίτη κυμαίνονται από 34-47% και της αιμοσφαιρίνης από 11,5-16,5 g/dl.
Οι αναιμίες διακρίνονται ανάλογα με την αιτία που τις προκαλεί σ' αυτές που οφείλονται σε μειωμένη παραγωγή αίματος και σ' αυτές που οφείλονται σε αυξημένη απώλεια αίματος.
Στην πρώτη κατηγορία μπορεί να έχουμε αναιμία από έλλειψη διαφόρων στοιχείων που θεωρούνται απαραίτητα για την αιμοποίηση όπως π.χ. αναιμία από έλλειψη σιδήρου, βιταμίνης Β12 , φυλλικού οξέος, βιταμίνης C ή από κληρονομικές διαταραχές παραγωγής της αιμοσφαιρίνης όπως είναι η μεσογειακή και η δρεπανοκυτταρική αναιμία ή ακόμη και από αδυναμία παραγωγής αίματος λόγω επίκτητης βλάβης του μυελού των οστών (του μέρους δηλ. όπου παράγεται το αίμα) οπότε έχουμε τις απλαστικές αναιμίες.
Στη δεύτερη περίπτωση μπορεί να έχουμε αναιμία από αυξημένη απώλεια αίματος όπως στις διάφορες αιμορραγίες ( η έμμηνος ροή και οι γαστρορραγίες είναι από τις πιο συνηθισμένες αιτίες αιμορραγιών ) ή από αυξημένη καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων όπως χαρακτηριστικά συμβαίνει στις αιμολυτικές αναιμίες.
Οι αιμολυτικές αναιμίες μπορεί να είναι συγγενείς δηλ. το παιδί γεννιέται με την πάθηση αυτή ή επίκτητες. Στις αιμολυτικές αναιμίες τα ερυθρά αιμοσφαίρια αιμολύονται δηλ. καταστρέφονται με εντονότερο και γρηγορότερο βαθμό με αποτέλεσμα να έχουν βραχύτερη διάρκεια ζωής απ' ότι τα φυσιολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια.
Επειδή ο ρυθμός καταστροφής των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι ταχύτερος από αυτό της παραγωγής των γι' αυτό δημιουργείται ένα αρνητικό ισοζύγιο στα ερυθρά αιμοσφαίρια με αποτέλεσμα να εμφανίζεται αναιμία.
Πολλά είναι τα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν επίκτητη αιμολυτική αναιμία μεταξύ των οποίων και η λήψη φαρμάκων ή η επαφή με διάφορες τοξικές ουσίες. Παρόλα αυτά στις περισσότερες περιπτώσεις επίκτητων αιμολυτικών αναιμιών το αίτιο δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί.
Αναιμία: Τα κυριότερα συμπτώματα
Η αναιμία δημιουργείται όταν ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα μειώνεται σε παθολογικά επίπεδα. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια περιέχουν την αιμοσφαιρίνη η οποία μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς και στα όργανα του σώματος.
Η αναιμία μπορεί να οφείλεται σε απώλεια αίματος, σε έλλειψη ενός βασικού συστατικού που συμβάλλει στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης, σε ανωμαλίες παραγωγής των ερυθρών αιμοσφαιρίων και τέλος σε ασθένειες όπου υπάρχει υπερβολική καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Ένα από τα κυριότερα συμπτώματα της αναιμίας είναι η κούραση. Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι υπάρχουν και πολλές άλλες αιτίες κούρασης εκτός από την αναιμία όπως το στρες, η κατάθλιψη, η αϋπνία, η υπερκόπωση και διάφορες ασθένειες.
Η κούραση στην αναιμία οφείλεται στο γεγονός ότι μειώνεται η μεταφορά οξυγόνου στην καρδία και σε άλλα ζωτικά όργανα.
Οι ασθενείς παρουσιάζουν αδυναμία και εξάντληση. Νιώθουν ότι δεν έχουν ενέργεια και χρειάζονται περισσότερη προσπάθεια παρά ότι συνήθως για τις δραστηριότητες τους.
Όταν η αναιμία αναπτύσσεται αργά, ο οργανισμός βρίσκει τρόπους προσαρμογής. Έτσι στα αρχικά στάδια οι ασθενείς στις περιπτώσεις αυτές δεν αντιλαμβάνονται ότι πάσχουν από αναιμία. Το πρόβλημα ανακαλύπτεται όταν για κάποιο λόγο γίνει ανάλυση αίματος ή όταν τα ερυθρά αιμοσφαίρια και η αιμοσφαιρίνη παρουσιάσουν σημαντική πτώση.
Όταν η αναιμία εγκατασταθεί απότομα λόγω ξαφνικής πτώσης της αιμοσφαιρίνης, τότε τα συμπτώματα είναι άμεσα. Η σοβαρότητά τους θα εξαρτηθεί από το βαθμό και την ταχύτητα πτώσης της αιμοσφαιρίνης.
Εκτός από την αδυναμία και την κούραση, οι ασθενείς παρουσιάζουν χλωμάδα, δύσπνοια, λαχάνιασμα, ταχυκαρδία, πονοκέφαλο και ζαλάδες ιδιαίτερα όταν στέκονται. Επίσης έχουν δυσκολίες στο να ανεβούν σκαλιά ή να κάνουν άλλες συνήθεις σωματικές δραστηριότητες.
Στις σοβαρές περιπτώσεις αναιμίας, οι ασθενείς μπορούν να έχουν σύγχυση και ληθαργία.
Όταν προϋπάρχει καρδιακή ή αναπνευστική πάθηση, τότε αυξάνονται οι κίνδυνοι για επιπλοκές που απειλούν τη ζωή όπως καρδιακή ανεπάρκεια, στηθάγχη ή καρδιακή προσβολή.Εκτός από τα πιο πάνω γενικά συμπτώματα που είναι δυνατόν να εμφανιστούν σε όλες τις μορφές αναιμίας, υπάρχουν και συμπτώματα που είναι χαρακτηριστικά ορισμένων παθήσεων.
Ο ίκτερος δηλαδή η κίτρινη χροιά του δέρματος παρατηρείται στις αιμολυτικές αναιμίας. Οι αιμολυτικές αναιμίες είναι εκείνες που οφείλονται σε υπερβολική, παθολογική καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Η έλλειψη βιταμίνης Β12 και φολικού οξέως μπορεί να προκαλέσει πόνο και έντονη χαρακτηριστική κοκκινάδα στη γλώσσα με διάρροια και απώλεια βάρους. Επίσης η έλλειψη βιταμίνης Β12 μπορεί να δημιουργήσει νευρολογικά προβλήματα όπως μουδιάσματα, παραισθήσεις, αδυναμία, δυσκολίες στο περπάτημα, ευερεθιστικότητα, απώλεια μνήμης, κατάθλιψη και σύγχυση.
Τα σημεία και συμπτώματα που περιγράφουμε πιο πάνω, το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς και οι αναλύσεις αίματος επιτρέπουν την τοποθέτηση της διάγνωσης της αναιμίας.
Η αναιμία είναι μια από τις συχνότερες αιματολογικές παθήσεις. Είναι απαραίτητο, σε περίπτωση που υπάρχει υποψία ότι κάποιος πάσχει από αναιμία, να συμβουλεύεται το γιατρό του άμεσα. Εάν πράγματι υπάρχει αναιμία θα πρέπει να εξακριβωθεί το είδος της, η αιτία της και να δοθεί η κατάλληλη θεραπεία.
Αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου: Αυτά που πρέπει να ξέρετε:
Η αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου είναι πολύ συχνή πάθηση. Μπορεί να συμβεί σε όλες τις ηλικίες και έχει διάφορες αιτιολογίες.
Η αναιμία είναι παθολογική κατάσταση που οφείλεται στο γεγονός ότι στο αίμα δεν υπάρχει αρκετή αιμοσφαιρίνη. Η αιμοσφαιρίνη είναι πρωτείνη που περιέχεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Η αιμοσφαιρίνη μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες προς τους ιστούς και τα διάφορα όργανα του σώματος. Στη συνέχεια προσλαμβάνει το διοξείδιο του άνθρακα και το μεταφέρει πίσω στους πνεύμονες, απ' όπου αποβάλλεται.
Ο σίδηρος είναι ένα απαραίτητο στοιχείο που χρειάζεται για τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης από τον οργανισμό.
Η έλλειψη σιδήρου μπορεί να δημιουργήσει μια συγκεκριμένη μορφή αναιμίας η οποία ονομάζεται σιδηροπενική αναιμία.
Ποια είναι τα συμπτώματα και πως γίνεται η διάγνωση;
Τα συχνότερα συμπτώματα της αναιμίας είναι:
* Χλωμάδα
* Κούραση
* Ταχυκαρδία
* Ασυνήθιστη δυσκολία στην αναπνοή όταν γίνεται κάποια σωματική προσπάθεια
* Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις είναι δυνατόν να μην υπάρχουν οποιαδήποτε συμπτώματα
Η διάγνωση της αναιμίας γίνεται από το γιατρό, ο οποίος αφού διαπιστώσει ότι υπάρχουν κλινικές ανωμαλίες στον ασθενή, κάνει ορισμένες αιματολογικές εξετάσεις.
Οι εξετάσεις αυτές όπως η γενική αίματος, δείχνουν στο αίμα τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης, των ερυθρών αιμοσφαιρίων (τα οποία περιέχουν την αιμοσφαιρίνη), τα λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια.
Οι βιοχημικές εξετάσεις του αίματος, μπορούν να δείξουν τα επίπεδα σιδήρου στο αίμα όπως επίσης και των πρωτεϊνών που το μεταφέρουν και τον αποθηκεύουν. Πρέπει να τονίσουμε ότι η απλή μέτρηση του σιδήρου στο αίμα, έστω και εάν αυτή είναι χαμηλή, δεν επιτρέπει να δείξει εάν υπάρχει έλλειψη σιδήρου.
Για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνεται ένας πλήρης έλεγχος του μεταβολισμού του σιδήρου για να διαπιστωθεί εάν υπάρχει έλλειψη ή όχι.
Επιπρόσθετες εξετάσεις από το γιατρό θα βοηθήσουν να ξεκαθαρίσει εάν η αναιμία πράγματι οφείλεται στην έλλειψη σιδήρου ή εάν υπάρχουν άλλες αιτίες που οδηγούν στην αναιμία.
Οι αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν αναιμία είναι πολλές. Εκτός από την έλλειψη σιδήρου υπάρχουν ασθένειες συγγενείς ή επίκτητες του μυελού των οστών, κακοήθεις νόσοι, τοξικές ουσίες, αυτοάνοσα νοσήματα και διάφορες άλλες παθήσεις που συνοδεύονται από αναιμία.
Ποιες είναι οι αιτίες έλλειψης σιδήρου;
Οι αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου είναι οι ακόλουθες:
1. Έλλειψη σιδήρου στη διατροφή: Η έλλειψη σιδήρου στη διατροφή παρατηρείται κυρίως σε παιδιά και σε νεαρές γυναίκες. Παιδιά που πίνουν πολύ γάλα και δεν τρωνε φαγητά πλούσια σε σίδηρο κινδυνεύουν να έχουν έλλειψη σιδήρου που μπορεί να οδηγήσει σε σιδηροπενική αναιμία. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σε νεαρές γυναίκες που ακολουθούν δίαιτες αδυνατίσματος
2. Περίοδοι γρήγορης ανάπτυξης: Ο οργανισμός όταν βρίσκεται σε περίοδο γρήγορης ανάπτυξης έχει αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο. Τα παιδιά κάτω των 3 ετών αναπτύσσονται τόσο γρήγορα που η πρόσληψη σιδήρου από τη διατροφή, μπορεί να μην ικανοποιεί τις ανάγκες του οργανισμού
3. Εγκυμοσύνη: Οι γυναίκες που εγκυμονούν ή που θηλάζουν, χρειάζονται 2 με 3 φορές περισσότερο σίδηρο από τους άνδρες. Οι έγκυες γυναίκες πρέπει να ελέγχονται εάν έχουν ικανοποιητικό σίδηρο στο αίμα τους. Χρειάζεται να έχουν μια διατροφή πλούσια σε σίδηρο ή ακόμη εάν χρειάζεται να παίρνουν χάπια σιδήρου
4. Απώλεια αίματος: Η απώλεια αίματος είναι μια συχνή αιτία σιδηροπενικής αναιμίας στους ενήλικες. Στις γυναίκες οι πολλές απώλειες αίματος λόγω μιας έντονης περιόδου, μπορεί να οδηγήσουν σε αναιμία.
Επίσης απώλεια αίματος παρατηρείται και από εσωτερικές αναιμίες από το πεπτικό σύστημα. Παθήσεις όπως το έλκος στο στομάχι, η ελκώδης κολίτιδα, ο καρκίνος και άλλες ασθένειες μπορούν να προκαλέσουν μια χρόνια αιμορραγία που μπορεί να περάσει και απαρατήρητη. Η αναιμία που θα προκληθεί αναπόφευκτα θα οδηγήσει στην ανακάλυψη της πάθησης που προκαλεί την αιμορραγία και κατά συνέπεια την απώλεια σιδήρου και την αναιμία.
Επιπρόσθετα υπάρχουν και ορισμένα φάρμακα που είναι δυνατόν να προκαλέσουν μια χρόνια αιμορραγία που οδηγεί σε αναιμία. Η ασπιρίνη, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα είναι από τα συχνότερα φάρμακα που προκαλούν χρόνιες αιμορραγίες και αναιμία.
Συμπερασματικά θα πρέπει να τονίσουμε ότι στη διερεύνηση μιας αναιμίας που οφείλεται στην έλλειψη σιδήρου, είναι σημαντικό να γίνεται προσπάθεια να βρεθεί η αιτία που οδήγησε στην έλλειψη του σιδήρου.
Πως μπορεί να γίνει πρόληψη;
Η διατροφή που είναι πλούσια σε σίδηρο αποτελεί την καλύτερη πρόληψη εναντίον της σιδηροπενικής αναιμίας.
Τα ακόλουθα τρόφιμα έχουν ψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο:
* Συκώτι και άλλα κρέατα
* Θαλασσινά
* Ξηροί καρποί
* Αποξηραμένα φρούτα όπως σταφίδες, βερίκοκα και δαμάσκηνα
* Φασόλια
* Πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το σπανάκι και το μπρόκολο
* Ψωμιά και δημητριακά που είναι εμπλουτισμένα με σίδηρο
Ο σίδηρος που περιέχεται στα κρέατα απορροφάται πολύ καλά από τον οργανισμό. Η κατανάλωση μικρών ποσοτήτων κρέατος ταυτόχρονα με άλλες πηγές σιδήρου όπως για παράδειγμα τα λαχανικά, βοηθά για καλύτερη απορρόφηση σιδήρου από το έντερο.
Η βιταμίνη C, είτε σε χάπι είτε τρώγοντας φαγητά που είναι πλούσια στη βιταμίνη αυτή (πορτοκάλια, άλλα εσπεριδοειδή ή χυμός πορτοκαλιών), όταν λαμβάνεται ταυτόχρονα με μια διατροφή πλούσια σε σίδηρο, βοηθά τον οργανισμό να απορροφά περισσότερο σίδηρο. Επίσης η βιταμίνη C βοηθά την απορρόφηση του σιδήρου και από τα φαρμακευτικά σκευάσματα είτε αυτά είναι χάπια είτε κάποιας μορφής διάλυμα.
Κάποια φαγητά εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου. Το γάλα, η σόγια, ο κρόκος του αυγού, οι φυτικές ίνες, το τσάι και ο καφές μπορεί να εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου και για το λόγο αυτό θα πρέπει να αποφεύγονται όταν κάποιος παίρνει μια διατροφή πλούσια σε σίδηρο.
Θεραπεία
Η θεραπεία της αναιμίας είναι η αντιμετώπιση της αιτίας που την προκάλεσε.
- Εάν η αιτία είναι η έλλειψη σιδήρου από τη διατροφή, τότε θα πρέπει αυτή να εμπλουτισθεί με φαγητά που είναι πλούσια σε σίδηρο όπως αναφέρεται πιο πάνω.
- Εάν ο λόγος είναι μια απώλεια αίματος, τότε αυτή θα πρέπει να εντοπισθεί και η αιτία της να αντιμετωπισθεί.
- Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητο να χορηγηθούν φαρμακευτικά σκευάσματα όπως για παράδειγμα τα χάπια σιδήρου.
- Τα χάπια σιδήρου είναι δυνατόν να προκαλέσουν κάποια αναστάτωση στο στομάχι, καούρα και δυσκοιλιότητα. Για τα προβλήματα αυτά είναι σημαντικό να ενημερώνεται ο θεράπων ιατρός.
Ορισμένες από τις πιο κάτω συμβουλές μπορούν να βοηθήσουν εναντίον των προβλημάτων που προκαλούν τα φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν σίδηρο:
* Τα χάπια είναι καλό να λαμβάνονται μαζί με το φαγητό
* Είναι σημαντικό η λήψη να αρχίζει σταδιακά. Για παράδειγμα για τις πρώτες 3 μέρες να ληφθεί μόνο 1 χάπι την ημέρα, μετά 2 την ημέρα μέχρι που ο ασθενής να μη νιώθει προβλήματα από την ποσότητα αυτή. Με τον τρόπο αυτό να αυξάνεται σταδιακά η ποσότητα μέχρι που να φθάσει στη δόση που έχει γράψει ο γιατρός
* Εάν ο ασθενής παρουσιάζει δυσκοιλιότητα, τότε μπορεί να αυξήσει την ποσότητα των φυτικών ινών στη διατροφή. Αυτό πρέπει να γίνεται έστω και εάν υπάρχει η πιθανότητα οι ίνες να μειώσουν την απορρόφηση του σιδήρου.
Είναι καλύτερα να μειώνεται η δυσκοιλιότητα έστω και εάν μειώνεται η απορρόφηση του σιδήρου διότι διαφορετικά ο ασθενής μπορεί να σταματήσει να παίρνει τη θεραπεία του:
* Τα χάπια σιδήρου δεν πρέπει να λαμβάνονται τη νύχτα πριν τον ύπνο εάν προκαλούν προβλήματα στο στομάχι
* Εάν μια συγκεκριμένη μορφή σιδήρου ή χαπιού προκαλεί προβλήματα, τότε είναι χρήσιμο ο ασθενής να μιλήσει με το γιατρό του για να δοκιμασθεί μια άλλη μορφή ή σκεύασμα σιδήρου.
Αντωνακάκης Ε. Σωκράτης
Γενικός Χειρουργός
Πηγάδια Καρπάθου
6974 139 931
