Τα προκαταρκτικά
Μέσα στον εγκέφαλο ξεχωρίζουν δύο περιοχές οι οποίες επηρεάζουν τη συμπεριφορά: το μεταιχμιακό σύστημα με την αμυγδαλή και ο νεοφλοιός.
Το μεταιχμιακό σύστημα είναι μια νευρωνική περιοχή βαθιά στο κέντρο του εγκεφάλου, η οποία ελέγχει τα συναισθήματά μας. Είναι το πιο αρχαίο κομμάτι στην ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου.
Στο κέντρο του βρίσκεται η αμυγδαλή. Ενα κρεατάκι είναι. Αυτή ειδικεύεται στα συναισθηματικά ζητήματα.
Ο νεοφλοιός είναι η έδρα της σκέψης. Οι προμετωπιαίοι λοβοί του, αυτοί που βρίσκονται ακριβώς πίσω από το μέτωπο, χαλιναγωγούν τις συναισθηματικές παρορμήσεις στις οποίες μας παρασύρει μαυλιστικά η αμυγδαλή και τις οδηγούν σε μια πιο αναλυτική, ντελικάτη, ραφιναρισμένη και «πολιτισμένη» αντίδραση, εφοδιάζοντάς μας με συναισθηματική νοημοσύνη.
Ο εγκέφαλος μαθαίνει να σκέπτεται σκεπτόμενος τον εαυτό του. Η αμυγδαλή του συσσωρεύει συναισθηματικό υλικό, ακατέργαστο και χαοτικό, και πορεύεται όπως μπορεί. Πρόκειται για τη «συναισθηματική σκέψη». Ομως, υπάρχει και η «εγκεφαλική σκέψη», αυτή που δημιουργείται στο νεοφλοιό του παιδιού.
Ο νεοφλοιός κατεργάζεται τα δεδομένα που καταφθάνουν σε αυτόν ως αισθητηριακά σήματα από τον έξω κόσμο, δηλαδή ως εμπειρίες, ή ως μεσολαβημένο υλικό της αμυγδαλής. Με αυτά τα δεδομένα, ο εγκέφαλος εξάγει προσωπικά νοήματα και πλάθει τη βιογραφία του, την οποία ανακαλεί ανά πάσα στιγμή για να μπορεί να οργανώνει τον εαυτό του και να δημιουργεί ατομική συμπεριφορά, γνώση και εκλεπτυσμένο συναίσθημα.
Ο εγκέφαλος μπορεί και λειτουργεί αποτελεσματικά επειδή θυμάται την ύπαρξή του. Το παιδί μαθαίνει να είναι παιδί επειδή του το υπενθυμίζουν διαρκώς οι γονείς του. Οι γονείς μαθαίνουν να είναι γονείς επειδή τους το υπενθυμίζει συνεχώς το παιδί τους.
Και τώρα, δράση 90
Οσο πιο πολλά δισεκατομμύρια είναι οι νευρώνες του παιδικού νεοφλοιού τόσο πιο καλά. Γιατί έτσι θα μπορεί να καταστρώνει πιο περίτεχνα τις στρατηγικές του για την επίτευξη της ευεξίας, του ευ έχειν, του να είναι καλά. Αυτό σημαίνει δύο απλά πράγματα.
Πρώτον, να μπορεί να αναγνωρίζει τις βιοψυχολογικές του προτεραιότητες και ανάγκες, φροντίζοντας να τις ικανοποιεί είτε μόνος του είτε με τη βοήθεια των άλλων. Δεύτερον, να μπορεί να αναγνωρίζει και να αποφεύγει «αιτήματα» των κοντινών του προσώπων τα οποία παραβιάζουν αυτές τις βιοψυχολογικές του προτεραιότητες και ανάγκες.
Οι εγκεφαλικές του λειτουργίες, έργο των οποίων είναι και η εξαγωγή προσωπικού νοήματος από τη ζωή, αναγκάζονται να επινοήσουν πρότυπα συμπεριφοράς που αποσκοπούν στο να τα βγάλουν πέρα με αυτές τις διαταραχές επικοινωνίας. Οπότε, ο νεοφλοιός του, αντί να καταστρώνει δημιουργικές δράσεις, γίνεται ένα μαραζωμένο αμυντικό εξάρτημα.
Τις πιο πολλές φορές οδηγείται, στην ενήλικη ζωή του, σε εσφαλμένες, ανορθολογικές, αυτοεπιθετικές ή και απάνθρωπες συμπεριφορές. Ο νεοφλοιός έχει διαμορφώσει μια σακατεμένη αυτοβιογραφία του, η οποία του υπαγορεύει συνεχώς τη φράση «ο κόσμος είναι ζούγκλα, φά? τους πριν σε φάνε». Εχεις ενενήντα δευτερόλεπτα για να σκεφτείς: «Πώς διαχειρίζομαι την τρυφεράδα στη ζωή μου;». Τέλος χρόνου.
Αμέσως μετά
Οσοι γονείς ανησυχούν πως δεν είναι όσο τρυφεροί θα έπρεπε με τα παιδιά τους ή ότι παραείναι τρυφεροί, ας παρηγορηθούν με την εξής φράση του Πολ Βαλερί, για να ψυχραιμήσουν κάπως:
«Η ποσότητα της τρυφερότητας
την οποία μπορεί κανείς να αισθανθεί
και να εκφράσει μέσα σε μια μέρα
είναι περιορισμένη».
Ο ποιητής Σάκης Σερέφας προτείνει έναν τρόπο να διασχίσετε 90 δευτερόλεπτα της ζωής σας. Ελεύθερος Τύπος 11/6/08
http://blogs.sch.gr/
