Εμπειρίες, συμπτώματα και τακτικές αντιμετώπισης της κατάθλιψης.

του Νικήτα Καυκιού

Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην
φυσιολογική θλίψη και την κατάθλιψη;

- Αρνητικά αισθήματα θλίψης, στενοχώριας και απογοήτευσης είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους. Αισθανόμαστε απογοήτευση μετά από μια αποτυχία ή θλίψη μετά από ένα χωρισμό ή μια απώλεια. Τα αρνητικά αυτά αισθήματα είναι φυσιολογικά και δεν επηρεάζουν σημαντικά τη δυνατότητά μας να ανταποκρινόμαστε στις καθημερινές μας υποχρεώσεις. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε ότι είναι και χρήσιμα στο βαθμό που μας βοηθούν να γνωρίσουμε καλύτερα κάποιες αδυναμίες του χαρακτήρα μας. Η θλίψη μας σκληραγωγεί και μας εκπαιδεύει ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε δυναμικά τις αντιξοότητες που μπορεί να προκύψουν αργότερα στη ζωή μας. Η αυτογνωσία που προκύπτει μέσα από τις αρνητικές εμπειρίες μας βοηθά να  κάνουμε προσπάθειες να αλλάξουμε τον εαυτό μας ώστε να αποφεύγουμε στο μέλλον τις αρνητικές συνέπειες των ανώριμων συμπεριφορών.
  - Όταν η θλίψη αντί να μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου γίνεται πιο έντονη και διαρκεί περισσότερο από δύο εβδομάδες εμποδίζοντας τις φυσιολογικές δραστηριότητες της ομαλής ζωής όπως είναι η δουλειά, η διατροφή, ο ύπνος και οι στενές μας σχέσεις τότε είναι πιθανόν να υποφέρουμε από κατάθλιψη και να χρειαζόμαστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού για να την αντιμετωπίσουμε. Αυτό που χαρακτηρίζει την κατάθλιψη δεν είναι η παρουσία των αρνητικών αισθημάτων αλλά η μεγάλη ένταση και η μακρά τους διάρκεια.

Ο εσωτερικός κόσμος του ατόμου που βιώνει κατάθλιψη. Tα συμπτώματα της Κατάθλιψης.

  - Αισθάνεσαι συνεχόμενη θλίψη, απώλεια ενέργειας και εξάντληση.

  - Έχεις περισσότερη ή λιγότερη όρεξη για φαγητό.

  -Τα πάντα σου φαίνονται λανθασμένα, μάταια ή χωρίς κανένα νόημα.

  -Δεν ελπίζεις σε τίποτε και δεν σου δίνει χαρά τίποτε.

  -Ακόμη και εμπειρίες που σου έδιναν πολύ χαρά στο παρελθόν τώρα σου φαίνονται αδιάφορες.

  -Κλαις συχνά χωρίς σοβαρό λόγο ή με αφορμές που δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία.

  -Αισθάνεσαι ότι κινείσαι ή σκέπτεσαι πιο αργά από ότι χρειάζεται.

  -Το πρωινό ξύπνημα είναι για σένα μια πολύ κουραστική εμπειρία.

   -Κοιμάσαι περισσότερο ή λιγότερο από ότι συνήθιζες.

  -Τάσεις απομόνωσης, κοινωνική απόσυρση. Η επικοινωνία με συγγενείς και φίλους σε εκνευρίζει.Νιώθεις αφόρητη μοναξιά ακόμη και όταν είσαι με άλλους.

   -Άγχος, ανησυχία για όλα τα θέματα.

  -Αναποφασιστικότητα, δυσκολεύεσαι να αποφασίσεις ακόμη και για απλά πράγματα.

   -Απώλεια του ενδιαφέροντος για την αναζήτηση ερωτικού συντρόφου ή για την ερωτική επαφή.

   -Αισθήματα ενοχής, αυτομεμψίας και αναξιότητας.

  -Κακή διάθεση, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας σχεδόν κάθε ημέρα

  -Μείωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σε όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες

   -Ανησυχία και απαισιοδοξία για το μέλλον. Δεν διακρίνεις καμιά ελπίδα σε κανένα τομέα.

  -Οποιαδήποτε συζήτηση σε κουράζει. Δυσκολεύεσαι να εκφράσεις αυτό που αισθάνεσαι ή δεν έχεις την όρεξη να το εκφράσεις.

  -Αμφιβάλλεις για το αν αγαπάς πραγματικά τα μέλη της οικογένειάς σου.

  -Δυσκολεύεσαι να χαμογελάσεις. Κι αν το κάνεις αισθάνεσαι παράξενα.
  -Σαν να παρακολουθείς τον κόσμο πίσω από ένα τζάμι και δεν μπορείς να τον αγγίξεις.
  -Αισθάνεσαι ότι επιβιώνεις αγκομαχώντας.

  -Οι αισθήσεις σου δεν απολαμβάνουν. Δεν σε ενδιαφέρει να φας ένα καλό φαγητό ή να ακούσεις ποιοτική μουσική ή να μυρίσεις ένα λουλούδι.

  -Ξεχνάς εύκολα και δυσκολεύεσαι να συγκεντρωθείς σε αυτό που κάνεις. Είσαι συνέχεις αλλού.
  -Αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να κάνεις κάτι σωστό ή ωφέλιμο για σένα και για τους άλλους.

  -Θεωρείς ότι κανείς δεν μπορεί να σε καταλάβει.
  -Ολόκληρος ο κόσμος σου φαίνεται σκοτεινός, Ακόμη και μια ηλιόλουστη μέρα σου φαίνεται γκρίζα, βαρετή και πληκτική.

  -Νιώθεις να πνίγεσαι χωρίς να μπορείς να εξηγήσεις το γιατί.
  -Πιστεύεις ότι έχεις χάσει τον έλεγχο.
  -Συνεχώς και χωρίς να μπορείς να το ελέγξεις έρχονται συνεχώς στο μυαλό σου και σε βασανίζουν άσχημες στιγμές που έχεις ζήσει στο παρελθόν.

  -Μερικές φορές σκέψεις σχετικά με το θάνατο και την αυτοκτονία.Θεωρείς την αυτοκτονία ως ανακούφιση. Φτιάχνεις με το μυαλό σου διάφορα σενάρια για να βάλεις ένα τέρμα στη ζωή σου.

Γιατί νιώθω τόσο αδύναμος;

Το πρόβλημα είναι ότι όταν υποφέρουμε από κατάθλιψη αισθανόμαστε ότι τίποτε δεν μπορεί να μας παρηγορήσει. Ακόμη και όταν γνωρίζουμε τι είναι αυτό που θα μπορούσε να ανεβάσει τη διάθεσή μας, δεν μπορούμε να το κάνουμε. Η γνώση από μόνη της δεν μπορεί να μας ελευθερώσει. Ξέρουμε αλλά δεν μπορούμε. Οι συμβουλές που μας δίνουν τα αγαπημένα μας άτομα είναι περιττές και μάταιες. Ακόμη και όταν συμφωνούμε μαζί τους ότι όλα όσα μας προτείνουν θα μπορούσαν πράγματι να μας φτιάξουν τη διάθεση νιώθουμε ότι μας είναι αδύνατον να κάνουμε κάτι που θα μπορούσε να μας βοηθήσει. Αυτό που νιώθουμε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι η αδυναμία μας να επιθυμήσουμε κάτι, να εμπνευσθούμε από κάτι, να ενδιαφερθούμε για κάτι. Σαν να έχει αρρωστήσει μέσα μας ο ψυχικός μηχανισμός που μας βοηθά να δημιουργούμε δεσμούς νοήματος με την πραγματικότητα. Έχει διαταραχθεί η ικανότητά μας να επιθυμούμε και να προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε τις επιθυμίες μας. Γνωρίζουμε τι είναι αυτό που θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει αλλά δεν νιώθουμε να μας ενδιαφέρει. Γνωρίζουμε τι είναι αυτό που θα έπρεπε να μας αρέσει αλλά δεν μας αρέσει. Γνωρίζουμε τι είναι αυτό που θα έπρεπε να κάνουμε αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε. Γνωρίζουμε τι είναι αυτό που οι άλλοι θέλουν από εμάς αλλά δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε. Και δεν μπορούμε ούτε να ελπίσουμε ότι σε λίγο καιρό θα νιώθουμε καλύτερα. Έχουμε χάσει την ελπίδα ή καλύτερα η ελπίδα έπαψε να λειτουργεί μέσα μας. Η κατάθλιψη δεν επιτρέπει στην παρούσα φάση της ζωής μας να ελπίζουμε. Δεν υπάρχει μέσα μας η ελπίδα που θα μπορούσε να κινητοποιήσει την θεραπευτική αλλαγή.
Ακριβώς επειδή έχει διαταραχθεί η ικανότητά μας να επιδιώκουμε αυτό που είναι ωφέλιμο για εμάς και για τους άλλους νιώθουμε ενοχές και κατηγορούμε τον εαυτό μας για όσα δεν μπορούμε να καταφέρουμε. Είμαστε παγιδευμένοι ανάμεσα στην αδυναμία και την ενοχή. Νιώθουμε κατώτεροι, μειωμένοι, ανάξιοι, άχρηστοι.
Είναι όμως αδύνατο να ελευθερωθούμε από την παγίδα της κατάθλιψης μόνο με τις δικές μας συνειδητές προσπάθειες. Όσο περισσότερο προσπαθούμε τόσο περισσότερο αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε.

Ραντεβού με τον Ψυχολόγo   Αθήνα-Χανιά-Ηράκλειο

Με ποιους τρόπους μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου;

 1- Αποδοχή της αδυναμίας.
Εφόσον δεν μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας και όλες οι προσπάθειες που κάνουμε επιβαρύνουν τη θέση μας το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αποδεχτούμε όσο πιο φιλικά γίνεται αυτή τη αδυναμία. Αντί να προσπαθούμε βίαια να αλλάξουμε τον εαυτό μας, να συμφιλιωθούμε με αυτό που είμαστε, με αυτό που νιώθουμε και με αυτό που μπορούμε. Η θλίψη θα μειωθεί και θα φύγει από πάνω μας αλλά δεν μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια πότε ακριβώς θα γίνει αυτό. Η θεραπευτική μας πορεία θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες. Δεν χρειάζεται να προσπαθούμε να αλλάξουμε που δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Κάθε στιγμή κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε για να βοηθήσουμε τον εαυτό μας. Δεχόμαστε όμως ήσυχα και την αδυναμία μας. Ζούμε μαζί της. Συμβιώνουμε όσο πιο αρμονικά γίνεται με την κατάθλιψη μας μέχρι να απαλλαγούμε από αυτήν. Δεν μας αρέσει η κατάθλιψη αλλά καταλαβαίνουμε ότι είναι μάταιο να την πολεμούμε δυναμικά αφού άλλωστε στην παρούσα φάση της ζωής μας αυτό που μας λείπει είναι η δύναμη, η αποφασιστικότητα και η αγωνιστικότητα. Δεχόμαστε όσο πιο ήρεμα γίνεται όσα διαδραματίζονται μέσα μας και γύρω μας και περιμένουμε να επιστρέψουν οι δυνάμεις μας ώστε να μπορέσουμε να συμπεριφερθούμε και πάλι δυναμικά. Αφού δεν μπορούμε να κάνουμε δυναμικές προσπάθειες είναι καλύτερα να συμβιώνουμε αρμονικά με τη θλίψη μας.

  2- Αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
Παρά το γεγονός ότι έχουμε κάθε λόγο να αποφεύγουμε την αλόγιστη χρήση των φαρμάκων στην περίπτωσή μας τα αντικαταθλιπτικά αποτελούν μια πολύ καλή λύση. Επειδή δεν μπορούμε με τις δικές μας δυνάμεις να βοηθήσουμε τον εαυτό μας, επιτρέπουμε στην επιστήμη να μας βοηθήσει με τη χρήση των κατάλληλων φαρμάκων.
Τα αντικαταθλιπτικά επιδρούν στα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Πιο συγκεκριμένα αλλάζουν τη δράση των χημικών ουσιών (νευροδιαβιβαστές) οι οποίες χρησιμοποιούνται για να επικοινωνούν τα νευρικά κύτταρα μεταξύ τους. Σημαντικοί νευροδιαβιβαστές τους οποίους προσπαθούμε να επηρεάσουμε για τη θεραπεία της κατάθλιψης είναι η σεροτονίνη και η νοραδρεναλίνη.
Τα αντικαταθλιπτικά είναι σχετικά αθώα φάρμακα. Δεν προκαλούν εξάρτηση, δεν έχουν σημαντικές παρενέργειες και είναι δυνατόν να μας προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια. Ο στόχος δεν πρέπει να είναι να λύσουμε γρήγορα και ολοκληρωτικά το πρόβλημά μας αλλά να βοηθήσουμε όσο μπορούμε τον εαυτό μας να νιώσει καλύτερα. Για να ρυθμίζουμε σωστά το είδος και την δοσολογία των αντικαταθλιπτικών είναι σημαντικό να επικοινωνούμε τακτικά με το γιατρό, να τον ενημερώνουμε για την πορεία μας και να λύνουμε τις τυχόν απορίες μας σχετικά με τη δράση των φαρμάκων. Αν κάποιος τύπος αντικαταθλιπτικού μας ενοχλεί με κάποια παρενέργεια ή δεν μας βοηθά αρκετά, ο γιατρός έχει τη δυνατότητα να μας προτείνει ένα άλλο φαρμακευτικό τύπο. Είναι προτιμότερο να πειραματιστούμε κάνοντας μερικές αλλαγές που θα μας προτείνει ο γιατρός μας παρά να ψάχνουμε για κάποιον άλλο γιατρό ο οποίος θα μας απαλλάξει από την οδύνη με μαγικό τρόπο. Δεν υπάρχει ένα σούπερ φάρμακο που θα μας το δώσει κάποιος σπουδαίος, επώνυμος γιατρός. Το καλύτερο είναι να ανακαλύψουμε με τις οδηγίες ενός καλοπροαίρετου ψυχιάτρου τον τύπο φαρμάκου και την δοσολογία που καλύτερα ταιριάζει στην δική μας περίπτωση. Ένα καλό κριτήριο για να καταλάβουμε το αν έχουμε απευθυνθεί στον κατάλληλο ψυχίατρο είναι να νιώσουμε ασφαλείς κοντά του έχοντας την αίσθηση ότι σέβεται την προσωπικότητά μας και το πρόβλημά μας.

 3 - Ψυχοθεραπεία - Συμβουλευτική.Η κατάθλιψη μας δείχνει ότι μέσα μας υπάρχουν προβλήματα σε ένα βαθύτερο επίπεδο που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Δεν πρόκειται για μια απλή ασθένεια αλλά για μια μορφή επικοινωνίας για ένα μήνυμα που πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε. Μας συμφέρει να αντιμετωπίζουμε την κατάθλιψη σαν μια αφορμή αυτογνωσίας και σαν κίνητρο για αλλαγές στον ψυχικό μας κόσμο και τις σχέσεις μας.
Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τους ψυχολογικούς λόγους οι οποίοι συμβάλλουν στη δημιουργία των καταθλιπτικών αισθημάτων και να μας υποστηρίξει στην πορεία της θεραπευτικής μας αλλαγής.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να μας βοηθήσει:
- Nα ερευνήσουμε σκέψεις και συμπεριφορές που συμβάλλουν στη δημιουργία αισθημάτων απογοήτευσης, μειονεκτικότητας και ενοχής τα οποία συνοδεύουν ή βρίσκονται στη ρίζα της κατάθλιψης.
- Nα κατανοήσουμε ποια από τα προβλήματα που μας απασχολούν μπορούμε να επιλύσουμε και με ποιο τρόπο και ποια δεν μπορούμε να επιλύσουμε αλλά οφείλουμε να συμβιώσουμε αρμονικά μαζί τους.
- Να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας με τα αγαπημένα μας πρόσωπα.
- Nα ξαναβάλουμε σταδιακά στη ζωή μας ευχάριστες δραστηριότητες που μπορούν να ξυπνήσουν μέσα μας τη χαρά της ζωής. .
- Να εκφράζουμε τα αληθινά μας συναισθήματα όταν θέλουμε πραγματικά να επικοινωνήσουμε ακόμη και όταν αυτά είναι αρνητικά. (θυμός, πλήξη, επιθετικότητα, θλίψη).
 - Να διεκδικούμε τα δικαιωματά μας και να μην υποχωρούμε από φόβο στις απόψεις των άλλων..
- Να στηρίζουμε τις επιλογές μας στις δικές μας αξίες και τις δικές μας επιθυμίες.
- Να ανακτήσουμε τον έλεγχο της ζωής μας.
- Να βάζουμε ρεαλιστικούς στόχους για το μέλλον που μπορούν να μας δώσουν νόημα και να αναλαμβάνουμε το ρίσκο και την ευθύνη αυτών των επιλογών.

Όσο πιο σοβαρή είναι η κατάθλιψη που μας βασανίζει τόσο πιο δύσκολο είναι να μπορέσουμε να νιώσουμε καλύτερα μετά από μια συνάντηση με τον ψυχοθεραπευτή. Αυτό γίνεται διότι η ίδια η κατάθλιψη δεν μας αφήνει να νιώσουμε καλύτερα, να δούμε τον εαυτό μας πιο αισιόδοξα, να ελπίσουμε σε κάποια αλλαγή. Για τον ίδιο λόγο δεν μπορούν να μας βοηθήσουν ούτε τα άτομα του οικογενειακού μας περιβάλλοντος. Ότι και να μας λένε εμείς το παίρνουμε στραβά. Δίνουμε σε όλα αρνητικό νόημα. Βλέπουμε μόνο την κακή όψη των πραγμάτων.
Ο ψυχοθεραπευτής εξάλλου δεν θέλει απλά να μας παρηγορήσει αλλά να μας βοηθήσει να αλλάξουμε τον εαυτό μας. Είναι λοιπόν πιθανόν να βάλλουμε και τον ψυχοθεραπευτή στην κατάθλιψή μας και να νομίσουμε ότι δεν είναι αρκετά καλός και ότι δεν μπορεί να μας βοηθήσει.
Στην περίπτωση που δεν μπορούμε να πάρουμε βοήθεια μέσα από τον θεραπευτικό διάλογο είναι καλύτερα να απευθυνθούμε σε κάποιον ψυχίατρο και να περιμένουμε να ξεκινήσει μέσα μας μια αλλαγή με την βοήθεια του φάρμακου. Το αντικαταθλιπτικό μπορεί να δημιουργήσει μέσα μας τις προϋποθέσεις για να είναι δημιουργική και γόνιμη η ψυχοθεραπευτική δουλειά.. Μπορεί να μειώσει το άγχος μας και να βελτιώσει τη διάθεσή μας ώστε να αρχίσουμε μετά μια πορεία θεραπευτικής αλλαγής στην ψυχολογική και την κοινωνική μας ζωή..
Όσο πιο υγιείς και δυνατοί αισθανόμαστε τόσο πιο εύκολα μπορούμε με τη βοήθεια του ψυχοθεραπευτή να δουλέψουμε σε ένα βαθύτερο επιπεδο με τον εσωτερικό μας κόσμο για να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και να μάθουμε τεχνικές αντιμετώπισης των αρνητικών σκέψεων και αισθημάτων. Η αυτογνωσία και η καλλιέργεια των ψυχολογικών μας δεξιοτήτων θα μας βοηθήσει να χειριζόμαστε σωστά τις εσωτερικές και τις εξωτερικές αντιξοότητες ώστε να  μην ξαναζήσουμε ποτέ πια στο μέλλον  άλλη καταθλιπτική περίοδο.

Τηλεοπτική εκπομπή
για την κατάθλιψη

   5 - Η Αγάπη.Αυτό που πραγματικά έχουμε ανάγκη κατά την περίοδο της κατάθλιψης είναι η αποδοχή, ο σεβασμός και η αγάπη των άλλων. Δεν χρειαζόμαστε συμβουλές και παροτρύνσεις αλλά άνευ όρων αγάπη. Έχουμε ανάγκη από λόγια ενίσχυσης και υποστήριξης και κυρίως από στοργή, τρυφερότητα, χάδια και αγκαλιές. Η γλώσσα του σώματος είναι αυτή που καλύτερα μπορούμε να καταλάβουμε. Ακόμη και τότε που θέλουμε να μείνουμε μόνοι, εγκαταλλειμένοι στο πηγάδι της θλίψης μας, μπορούμε να αναγνωρίσουμε την καλή διάθεση των αγαπημένων μας προσώπων και να παρηγορηθούμε από την στάση και την παρουσία τους. Ακόμη και όταν η εκδήλωση της αγάπης τους δεν είναι  αρκετή για να μας αλλάξει άμεσα τη διάθεση πάντοτε ασκεί μέσα μας θεραπευτική ενέργεια και παίζει σημαντικό ρόλο στην θεραπευτική μας πορεία.

-----------

Η Βοήθεια του Θεού:
- Αν πιστεύεις στο Θεό ή θέλεις να μάθεις τρόπους με τους οποίους θα μπορούσες να πάρεις βοήθεια και στήριξη από τον Θεό διάβασε το κείμενο Τακτικές «πνευματικής» αυτοβοήθειας.
- Αν πιστεύεις στο Θεό αλλά νιώθεις αμαρτωλός και νομίζεις ότι ο Θεός δεν θα σε βοηθήσει διάβασε το κείμενο Ο Θεός είναι μόνο Αγάπη

psyche