Οι ακρωτηριασμοί αποτελούν και την πιο οδυνηρή επιπλοκή για τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη.
Η μέση επίπτωση των ακρωτηριασμών στα άτομα με διαβήτη διεθνώς και στη χώρα μας είναι περίπου 2-4 περιπτώσεις στα 1.000 άτομα το χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι στην Ελλάδα, αν υπολογιστεί ότι η συχνότητα του διαβήτη είναι της τάξης του 6%, στα άτομα με διαβήτη γίνονται περίπου 1.800 ακρωτηριασμοί το χρόνο. Τονίζεται ότι τα άτομα με διαβήτη μπορεί να εμφανίσουν έλκη μόνο όταν υπάρχει βλάβη των νεύρων ή/και των αρτηριών και ότι δεν κινδυνεύουν όλα τα άτομα με διαβήτη να εμφανίσουν βλάβες στα πόδια.
(ανατομική απεικόνηση νευρών και αρτηριών που προσβαλλοντε στον διαβήτη)
Η διαβητική νευροπάθεια (η βλάβη δηλαδή των νεύρων εξαιτίας του διαβήτη) είναι υπεύθυνη για το 85% των βλαβών των κάτω άκρων. Η νευροπάθεια προσβάλλει περίπου το 1/3 των ατόμων με διαβήτη και είναι συχνότερη στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Επί του παρόντος δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία γι' αυτή την επιπλοκή και μόνο η πρόληψή της με την καλή ρύθμιση του διαβήτη μπορεί να την αποτρέψει.
Η έγκαιρη διάγνωση της νευροπάθειας αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην προσπάθεια για πρόληψη των προβλημάτων των κάτω άκρων. Προς την κατεύθυνση αυτή βοηθούν σημαντικά ορισμένες δοκιμασίες (τεστς) που γίνονται γρήγορα και εύκολα από τον γιατρό σε λίγα λεπτά.
(Ισχαιμία αριστεράς άκρας ποδός. Παραμελημένο άκρο σακχαροδιαβητικού)
Η φροντίδα των ποδιών των ατόμων με διαβήτη περιλαμβάνει:
- Την τακτική εξέταση των ποδιών από τους επαγγελματίες υγείας για ύπαρξη νευροπάθειας, αρτηριοπάθειας ή παραμόρφωσης
- Την αποφυγή μικροτραυματισμών
- Τη χρήση κατάλληλων υποδημάτων και πάτων
- Την περιποίηση των ποδιών όταν χρειάζεται από εξειδικευμένους ποδοθεραπευτές (π.χ για αφαίρεση κάλων)
- Καθημερινό έλεγχο των ποδιών για ύπαρξη μικροτραυματισμών
- Έλεγχο της θερμοκρασίας του νερού πριν το μπάνιο με τον αγκώνα του χεριού
- Τη σωστή κοπή των νυχιών
- Την αποφυγή θεραπείας κάλων ή άλλων βλαβών με χημικές ουσίες ή αιχμηρά εργαλεία
- Την άμεση ενημέρωση του γιατρού όταν υπάρξει πόνος ή αλλαγή του χρώματος του δέρματος στα πόδια
- Την ενημέρωση του γιατρού όταν υπάρχουν συμπτώματα όπως κάψιμο ή μούδιασμα το βράδυ στα πόδια ή πόνος στις γάμπες, στο περπάτημα
Ακρωτηριασμός κάτω άκρου
Γιατί είναι ο ακρωτηριασμός απαραίτητος;
Ο ακρωτηριασμός δεν πρέπει να αναβάλλεται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε περίπτωση γάγγραινας (νέκρωση ιστού π.χ. δάκτυλα ή πέλμα), έλκους ή σοβαρού πόνου του κάτω άκρου (ο οποίος δεν σας επιτρέπει να κοιμηθείτε το βράδυ ή να περπατάτε), λόγω του κινδύνου λοίμωξης, όταν έχουν αποτύχει όλες οι άλλες θεραπευτικές προσπάθειες (συντηρητικές ή επεμβατικές για επαναδιάνοιξη των αγγείων). Το πόδι δεν μπορεί να διατηρηθεί ζωντανό και η λοίμωξη δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί πλέον με αντιβιοτικά.
(Έλικος δεύτερου δακτύλου άκρας ποδός, πριν τον ακρωτηριασμό)
Η εγχείρηση
Το ύψος του ακρωτηριασμού εξαρτάται από την κλινική εικόνα και τα αγγειογραφικά ευρήματα, δηλαδή από το πόσο μειωμένη είναι η αιμάτωση στο κάτω άκρο. Συνηθισμένες θέσεις ακρωτηριασμού είναι τα δάκτυλα (φωτογραφία 1), το πρόσθιο άκρο του ποδιού, η κνήμη, απεξάρθρωση στο ύψος του γονάτου και το περιφερικό τμήμα του μηρού. Όσο πιο περιφερειακά γίνεται ο ακρωτηριασμός, τόσο πιο καλή η δυνατότητα προσθετικής αποκατάστασης (τεχνητό μέλος: από κνήμη και πάνω).
Συχνά ο ασθενής αισθάνεται πόνο μετεγχειρητικά στο τμήμα του μέλους το οποίο έχει αφαιρεθεί (“phantom pain”) και χρειάζεται συνήθως ισχυρά οπιούχα παυσίπονα. Με την επούλωση της πληγής, ο φυσικοθεραπευτής θα αρχίσει την κινησιοθεραπεία αρχικά στο κρεβάτι και στην καρέκλα και κατόπιν με προσωρινό τεχνητό μέλος. Αργότερα με την υποχώρηση του οιδήματος (πρήξιμο) του ακρωτηριασμένου μέλους, ο ειδικός για την προσθετική αποκατάσταση θα πάρει ακριβώς τα μέτρα σας για να κατασκευάσει το τεχνητό μέλος.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές της εγχείρησης;
Λόγω της κακής κυκλοφορίας και της μη επαρκούς αιμάτωσης του ακρωτηριασμένου μέλους, μπορεί να μην επουλωθεί η πληγή με συνέπεια να χρειαστεί ακρωτηριασμός σε υψηλότερο επίπεδο. Κατά την θεραπεία, τη διάγνωση και την εγχείρηση πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο ασθενής με περιφερική αρτηριακή αποφρακτική νόσο, πάσχει από γενική αρτηριοσκλήρυνση και γι’ αυτό υπάρχει κίνδυνος όχι μόνο λοιμώξεων του τραύματος και του αναπνευστικού συστήματος αλλά και καρδιακών, εγκεφαλικών επεισοδίων, ακόμη και θανάτου.
(Ακρωτηριασμός δεύτερου δακτύλου άκρας ποδός μετά απο έλκος -πιο πάνω εικόνα)
Πώς μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου;
Με απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, όπως την διακοπή καπνίσματος, την άσκηση, τη σωστή διατροφή (λιγότερη χοληστερόλη, δίαιτα φτωχή σε άλατα), καλή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, του σακχαρώδους διαβήτη (παγκοσμίως περίπου το 70% των ακρωτηριασμών των κάτω άκρων γίνονται σε διαβητικούς ασθενείς), όπως και η φαρμακολογική θεραπεία της αυξημένης χοληστερόλης, μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιακών επιπλοκών, εγκεφαλικών επεισοδίων και απώλειας του άλλου ποδιού.
Για τη θεραπεία των ελκών και την πρόληψη των ακρωτηριασμών βοηθούν τα ειδικά ορθοπαιδικά υποδήματα και τα πέλματα. Σήμερα είναι διαθέσιμα επιθέματα με ειδικές ιδιότητες για τη θεραπεία των ελκών στα άτομα με διαβήτη όπως είναι τα αλγινικά σε υγρή μορφή. Μεγάλη σημασία για την πρόληψη των ελκών έχει η αντιμετώπιση της ξηροδερμίας των άκρων ποδών και ιδιαίτερα των πελμάτων με την εφαρμογή κρεμών ενυδάτωσης που έχουν ένδειξη για το διαβήτη ή ειδικές κάλτσες που είναι διαθέσιμες στα φαρμακεία.
Αντωνακάκης Ε. Σωκράτης
Γενικός Χειρουργός
Πηγάδια Καρπάθου
τηλ. 6974 139 931
