Πατερική Θεολογία - Point of view

Εν τάχει

Πατερική Θεολογία






Πρέπει να χαιρετισθεί ιδιαίτερα η έκδοση και παράδοση στο αναγνωστικό κοινό των πανεπιστημιακών παραδόσεων του γνωστού και τιμωμένου πανορθοδόξως δογματολόγου Καθηγητού, πρωτοπρεσβύτερου π. Ιωάννου Ρωμανίδου. Η μαγνητοφώνησή τους το α’ εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 1983-1984 στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης γέννησε την ιδέα στον πιστό μαθητή του π. Ιωάννου, παραδοσιακό Μοναχό π. Δαμασκηνό Καρακαλληνό, να τις απομαγνητοφωνήσει και να τις προσφέρει στο ορθόδοξο πλήρωμα για την θεολογική κατάρτιση και πνευματική οικοδομή τους .

Κάθε φορά, που συνομιλώ με μαθητάς του π. Ιωάννου, διαπιστώνω την ισχυρά εντύπωση, που τους προκαλούσε ο λόγος του. Τον παρακολουθούσαν δε όχι μόνο φοιτηταί της Θεολογικής Σχολής, αλλά και πολλοί άλλοι, φοιτηταί άλλων Σχολών, αλλά και ιδιώται, που εθέλγοντο από την διδασκαλία του.

Ο διακεκριμένος πανεπιστημιακός διδάσκαλος και κληρικός προσέφερε μία Δογματική «άλλου είδους» πέρα από τα γνωστά ως τότε σχολαστικά πρότυπα, τον ακαδημαϊσμό και την νοησιαρχία, που βάραιναν ακόμη την πανεπιστημιακή μας Θεολογία. Ο λόγος του επαναδιατύπωνε την πατερική διδασκαλία, που δεν συνίσταται στην απλή παράθεση πατερικών χωρίων, αλλά στη διείσδυση στο πνεύμα και την εμπειρία τους, μέσα από την καρδιακή σχέση τους με τον Τριαδικό Θεό μας. Αυτές οι μαρτυρίες για τον καθηγητή π. Ιωάννη Ρωμανίδη, μαζί και με τις δικές μου διαπιστώσεις από την μελέτη των έργων του, με έπεισαν ότι μπορούμε να αναφερόμεθα πανεπιστημιακά σε εποχή «προ Ρωμανίδη» και εποχή «μετά Ρωμανίδη». Διότι για πρώτη φορά η πανεπιστημιακή Θεολογία γνώρισε στο πρόσωπό του τη διασύνδεσή της με την Ιστορία και τη Λατρεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ως έκφραση της εμπειρίας του εκκλησιαστικού σώματος και μαρτυρία ζωής εν Χριστώ, και όχι μιας αυτονομημένης επιστημονικής γνώσεως, χωρίς την αμεσότητα με τον αγώνα του πιστού για σωτηρία.

Το παρόν βιβλίο προσλαμβάνει, έτσι, και τον χαρακτήρα της συμβολής στην ιστορία της ακαδημαϊκής μας Θεολογίας, που αρχίζει με τη Θεολογική Σχολή της Ιονίου Ακαδημίας (1824) και ιδιαίτερα ως προς το μάθημα της Δογματικής, που συνιστά την καρδιά της Θεολογικής μαθήσεως και την επιστημονική εισαγωγή στην Πίστη της Εκκλησίας. Είναι γι’ αυτό βέβαιο, ότι όχι μόνο οι ειδικοί και οι φοιτηταί, αλλά και το ευρύτερο εκκλησιαστικό σώμα πολύ θα ωφεληθεί από τις παραδόσεις αυτές, λόγω της εκκλησιαστικότητος και παραδοσιακότητος του Συντάκτου τους, που έβλεπε και ζούσε την Δογματική Θεολογία ως εκκλησιαστική λειτουργία .

Βέβαια, η συμβολή του π. Δαμασκηνού στην κατάστρωση του τελικού κειμένου είναι σπουδαία. Διότι, χωρίς να αλλοιώσει στο ελάχιστο το γράμμα και το πνεύμα ρου αειμνήστου Καθηγητού, εμερίμνησε για την εξομάλυνση φραστικά του κειμένου και την αναγκαία μεταφορά του προφορικού λόγου (ο π. Ιωάννης μιλούσε και δίδασκε πάντα από στήθους) σε γραπτό, χωρίς όμως να προδίδεται στο ελάχιστο ο χυμώδης λόγος του Διδασκάλου. Γι’ αυτό και τον συγχαίρουμε εκ καρδίας και τον ευχαριστούμε για τον μόχθο του, που τόση πνευματική ωφέλεια θα προξενήσει.
+Πρωτοπρ. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός
Κοσμήτορας Θεολ Σχολής Πανεπ. Αθηνών


Περιεχόμενα

Πρόλογος

Προλογικό σημείωμα

Μέρος Πρώτον: Στοιχεία Ορθοδόξου ανθρωπολογίας και Θεολογίας

1. Τι είναι ο νους του ανθρώπου

2. Ποιος είναι «ψυχοπαθής», κατά τους πατέρες της Εκκλησία

3. Περί της αποκλίσεως της Δυτικής Χριστιανοσύνης από το Ορθόδοξο ήθος

4. Τι είναι η Ορθοδοξία

5. Ο κοινωνικός σκοπός της Ορθοδοξίας

6. Ποια είναι η κατάστασις καταλλαγής με τον Θεό

7. Περί της εννοίας του δόγματος

8. Περί της πτώσεως του Αδάμ

9. Ποια είναι η ουσία της Ορθοδόξου παραδόσεώς μας

10. Η Ορθοδοξία δεν είναι θρησκεία

11. Ποιοι είναι οι θεολόγοι της Εκκλησίας

12. Περί νοεράς προσευχής

13. Η επιστημονική μέθοδος θεολογίας και ποιος είναι ο θεόπνευστος

14. Περί θρησκείας

15. Περί των δύο πίστεων

16. Περί απολογητικής στο θέμα της ψυχής

17. Περί των σκέψεων και νοημάτων στον άνθρωπο

18. Ποιο είναι το βασικό δόγμα της πατερικής παραδόσεως

19. Τι είναι η εμπειρία της θεώσεως

20. Περί έρωτος

21. Περί ορολογίας, ως και περί των ρητών και των νοημάτων στην θεολογία

22. Περί των δύο ειδών της αποκαλύψεως

23. Περί αντικειμενικότητος στην έρευνα και στην θεολογία

24. Ποια είναι η ραχοκοκκαλιά της Ορθοδόξου παραδόσεως

25. Ποιος είναι ο «προφήτης» στην Καινή Διαθήκη

26. Περί του μυστηρίου του Χρίσματος

27. Περί λαϊκών και κληρικών, ως και περί Εκκλησίας

28. Περί φραγκοκρατίας και περί ησυχασμού

29. Περί «συντηρητικών» και «φιλελευθέρων»

30. Περί Θεοπνευστίας

31. Περί του αν η Ορθόδοξη θεολογία είναι θετική επιστήμη ή αν η Ορθοδοξία είναι θρησκεία

32. Περί της διαφοράς μεταξύ Ορθοδοξίας και αιρέσεως

33. Ποια είναι η μεταφυσική θεώρησις της θεολογίας

34. Περί Θεώσεως

35. Ποιος είναι ο Θεός και ποιος είναι ο άνθρωπος

36. Ο Χριστός στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη

37. Περί της Αγίας Τριάδος - ποιος είναι ο Θεός

38. Η Αγία Γραφή υπό το πρίσμα της δυτικής θεολογίας

39. Περί της ουσίας του Θεού

40. Πατερικές διακρίσεις στην Αγία Τριάδα

41. Διάκρισις μεταξύ Ουσίας και Ενεργείας του Θεού

42. Περί του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας

43. Περί της ενσαρκώσεως

44. Περί του μυστηρίου της Αγίας Τριάδος

45. Περί της εμπειρίας της θεώσεως και περί των τριών σταδίων της πνευματικής ζωής

46. Περί των ενεργειών του Θεού

47. Η μεταφυσική θεώρησις της θρησκείας

48. Περί μοναχισμού

49. Ορθοδοξία και ιδεολογία

50. Περί υπαρξισμού

51. Περί της θεολογίας

52. Στοχασμός στην Ορθόδοξη θεολογία

53. Δυτική θεολογία και μοντέρνα επιστήμη

54. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ Ορθοδόξων και αιρετικών

55. Ποιος είναι ο αληθινός θεολόγος

56. Περί προσευχής

57. Η σημερινή πνευματική κατάστασις στην Ελλάδα

58. Περί των Συνόδων

59. Η Ορθοδοξία ως επίσημη θρησκεία του Ρωμαϊκού κράτους

60. Περί εκκλησιαστικής μουσικής

 

Μέρος Δεύτερον: Περί της διδασκαλίας των αιρετικών

61. Πώς οι πατέρες αντιμετώπισαν τους αιρετικούς

62. Περί της μεσαιωνικής φιλοσοφίας και της σχολαστικής θεολογίας

63. Πώς οι πατέρες θεολογούν

64. Τα θεμέλια της εμπειρίας της θεώσεως

65. Διάκρισις ουσίας και ενεργείας

66. Περί της υπάρξεως του Θεού και περί της δημιουργίας του κόσμου

67. Οι αιρετικοί και η διδασκαλία τους

 


Pages